တရုတ်နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဝူဟန်မြို့နဲ့ အရှေ့ဘက် ကျန်းစုပြည်နယ်က မြို့တမြို့မှာ လေဆင်နှာမောင်း ၂ ခု ဖြတ်သန်း တိုက်ခတ်သွားလို့ လူ ၇ ဦး သေဆုံးပြီး ရာနဲ့ချီ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရခဲ့သလို နေအိမ်နဲ့ပစ္စည်းတွေလည်း ပျက်စီးသွားတယ်လို့ အစိုးရပိုင်မီဒီယာ CCTV က သတင်းထုတ်ပြန်ပါတယ်။ 

သောကြာနေ့ ည ၈ နာရီ ၃၉ မိနစ်မှာ လေဆင်နှမောင်းတစ်လုံးက ကိုက်ဒရန်ခရိုင်ကို ဖြတ်တိုက်သွားပြီးနောက်မှာ ဟူပေးပြည်နယ်၊ ဝူဟန်မှာ လူ ၆ ဦး သေဆုံးပြီး ၂၁၈ ယောက် ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရသွားတယ်လို့ အေဂျင်စီက ဆိုပါတယ်။ 

လေဆင်နှာမောင်းကြောင့် အိမ် ၂၇ လုံးပြိုကျခဲ့ကာ နောက်ထပ်အိမ်အလုံး ၁၃၀ ပျက်စီးခဲ့ပြီး  ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းခွင်တစ်ခုက တာဝါကရိန်းစက် ၂ လုံးနဲ့ ဂိုဒေါင်တဲတွေလည်း ပျက်စီးသွားပါသေးတယ်။ 

 နောက်ထပ် လေဆင်နှာမောင်းတစ်ခုကတော့ ကျန်းစုပြည်နယ် စူးကျိုးဒေသက ရှန့်ကျဲမြို့မှာ တိုက်ခတ်သွားပြီး လူ ၁ ဦး သေဆုံးကာ ၂၁ ဦး ဒဏ်ရာရတယ်လို့ ဆင်ဟွာသတင်းမှာ ကြေညာပါတယ်။ 

လေပြင်းတွေကြောင့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေး စက်ရုံတွေလည်း ပျက်စီးသွားပြီး စက်ရုံအဆောက်အအုံ အတော်များများ ပြိုလဲကုန်ပါတယ်။ 

စူးကျိုးကနေ ကီလိုမီတာ ၁၀၀ ကွာဝေးတဲ့ တရုတ်စီးပွားရေးမြို့တော် ရှန်ဟိုင်းမှာလည်း ပြင်းထန်တဲ့ မိုးကြိုးမုန်တိုင်းတွေ တိုက်ခတ်တာကြောင့် မိုးလေဝသဌာန သတိပေးချက်တွေ ချက်ချင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာထားပါတယ်။ 

ကချင်ပြည်နယ်၊ ဝိုင်းမော်မြို့နယ် ဝါရှောင်ကျေးရွာအကျော်မှာ မေလ ၁၅ ရက်နေ့ ညနေ ၅ နာရီခွဲလောက်က တရုတ်တစ်သျှူး ငှက်ပျောတွဲကားတစ်စီး တိမ်းမှောက်ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

ကန်ပိုက်တီဘက်က ဆင်းလာတာဖြစ်ပြီး ဝါရှောင်ကျေးရွာအကျော် ဂေါ်ဆက်ယန်မှာ လမ်းဘေး အရှိန်လွန်တိမ်းမှောက်ခဲ့ကာ လူထိခိုက်သေဆုံးမှုတော့ မရှိခဲ့ဘူးလို့ ဒေသခံတွေဆီက သိရပါတယ်။

အဆိုပါလမ်းကြောမှာ တရုတ်တစ်သျှူးငှက်ပျောတွဲကားတွေ စည်းကမ်းမဲ့ မောင်းနှင်မှုကြောင့် မကြာခဏ ယာဉ်မတော်တဆမှုဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး သတိထား သွားလာရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကုန်ကလည်း တရုတ်တစ်သျှူးငှက်ပျောတွဲကား တိမ်းမှောက်မှုကြောင့် ဝါရှောင်ကျေးရွာရှိ တရုတ်-မြန်မာ ချစ်ကြည်ရေးတံတား ပျက်စီးခဲ့တာရှိသလို တွဲကားနဲ့ ချိတ်မိလို့ လူငယ်တစ်ဦး ခေါင်းကြိတ်ခံရကာ သေဆုံးခဲ့‌ပြီး အမှုမှန်ပေါ်ပေါက်ဖို့ ခက်ခဲနေတယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။

လတ်တလော ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ကူးစက်မှုတွေ မြင့်တက်နေတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ ရောဂါဖြစ်ပွားမှု စတင်ရာ တရုတ်နိုင်ငံကို ကျော်လွန်လာခဲ့ပြီး စုစုပေါင်းကူးစက်ခံရသူ အရေအတွက် ၁ သိန်းနီးပါးထိ ရှိလာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

အာဆီယံနိုင်ငံတွေထဲမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ သန်းချီကူးစက်မှု အမြင့်ဆုံးနိုင်ငံအဖြစ် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ရပ်တည်နေပြီး ရောဂါကူးစက်ခံရသူဦးရေ ၁ ဒသမ ၇ သန်းကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၄၈၀၀၀ နီးပါး၊ သူ့နောက်မှာတော့ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံက ရောဂါကူးစက်ခံရသူဦးရေ ၁ ဒသမ ၁ သန်းကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၁၉၀၀၀ ကျော်နဲ့ အသီးသီးရပ်တည်နေပါတယ်။

အဲဒီနောက်မှာတော့ မလေးရှားနိုင်ငံက ရောဂါကူးစက်ခံရသူဦးရေ ၄ သိန်း ၆ သောင်းကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၁၈၀၀ ကျော်၊ မြန်မာနိုင်ငံက ရောဂါကူးစက်ခံရသူဦးရေ ၁ သိန်း ၄ သောင်းကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၃၂၀၀ ကျော်စီ ရှိနေတာပါ။

ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်မှု တတိယလှိုင်းနဲ့ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံကတော့ ရောဂါကူးစက်ခံရသူဦးရေ ၉ သောင်း ၉ ထောင်ကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၅၆၅ ယောက်ရှိနေပြီး အာဆီယံနိုင်ငံတွေထဲ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှု အမြင့်ဆုံး အဆင့် ၅ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

ရောဂါဖြစ်ပွားမှုစတင်ရာ တရုတ်နိုင်ငံမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်ခံရသူ အရေအတွက် ၉ သောင်းကျော်၊ စုစုပေါင်း သေဆုံးသူ ၄,၆၃၆ ယောက် ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

စင်ကာပူနိုင်ငံမှာတော့ ရောဂါကူးစက်ခံရသူဦးရေ ၆ သောင်း ၁ ထောင်ကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၃၁ ယောက်ရှိနေတာပါ။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူး စက်ခံရသူ အရေအတွက် ၂ သောင်း ၁ ထောင်ကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၁၄၇ ယောက်ရှိလာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

ဗီယက်နမ်နိုင်ငံမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်ခံရသူ အရေအတွက် ၃၈၀၀ ကျော်နဲ့ သေဆုံးသူအရေအတွက် ၃၆ ယောက် ရှိနေပြီး ဘရူနိုင်းနိုင်ငံမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်ခံရသူ အရေအတွက် ၂၃၂ ယောက်နဲ့ သေဆုံးသူ ၃ ယောက် ရှိနေတာပါ။

လာအိုနိုင်ငံမှာတော့ ရောဂါ ကူးစက်ခံရသူအရေအတွက် ၁၅၇၀ နဲ့ သေဆုံးသူ ၂ ယောက် ရှိလာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

တကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ ရောဂါကူးစက်ခံရသူ ၁၆၂ ဒသမ ၆ သန်းကျော်၊ သေ ဆုံးသူ ၃၃ သိန်းကျော်နဲ့ ရောဂါပြန်လည်ပျောက်ကင်းလာသူအရေအတွက်ကတော့ သန်း ၁၄၀ ကျော် ရှိနေတာပါ။

ရောဂါဖြစ်ပွားမှု အမြင့်ဆုံးနိုင်ငံတွေထဲမှာတော့ အမေရိကန်နိုင်ငံက ကူးစက်ခံရသူ ၃၃ ဒသမ ၆ သန်းကျော်၊ သေဆုံးသူ ၆ သိန်းနီးပါး ရှိနေပြီး သူ့နောက်မှာတော့ အိန္ဒိယ နိုင်ငံက ကူးစက်ခံရသူ ၂၄ သန်းကျော်၊ သေဆုံးသူ ၂ သိန်း ၆ သောင်းကျော်နဲ့ ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေ ၃ ရက်နေ့ ကုလသမဂ္ဂမှာ ကျင်းပတဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီ တံခါးပိတ်အစည်းအဝေးမှာ တရုတ်ကိုယ်စားလှယ် ချင်းယွင်က “မြန်မာပြည်ကို စီးပွားရေးဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ မလုပ်ကြပါနဲ့ အကျိုးမရှိပါဘူး၊ အာစီယံအဖွဲ့ရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေကို လေးစားလိုက်နာ အသိအမှတ်ပြုသင့်ပါတယ်၊ လွဲမှားတဲ့ စွက်ဖက်မှုတွေ ပြုလုပ်ရင် မြန်မာပြည်မှာ ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်သွားနိုင်တယ်” လို့ သတိပေးစကား ပြောကြားသွားပါတယ်။

ဒီလို တရုတ်ကိုယ်စားလှယ်ကြီးက မြန်မာပြည်မှာ ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်မှာကို စိုးရိမ်သလိုလို ပြောလိုက်တာ အတော်ပြောင်‌မြောက်တဲ့ နိုင်ငံရေးပြက်လုံးတခုပါပဲ။ မြန်မာပြည်မှာ ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်နေခဲ့တာ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်ခဲ့ပါပြီ။ ကမ္ဘာမှာ အရှည်ကြာဆုံးပြည်တွင်းစစ်လို့ ပညာရှင်များက အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီလို ပြည်တွင်းစစ် ရှည်ကြာရတာ ပထဝီစစ်ရေးအရ တရုတ်ပြည်လို ကျယ်ပြန့်လို့ မဟုတ်ပါဘူး။ ပြည်တွင်းစစ်ဟာ ရေရှည်စစ်ဖြစ်နေရတာ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ တရုတ်ရဲ့ ‘မီးစတဖက် ရေမှုတ်တဖက်’ မူဝါဒတွေကြောင့်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

၁၉၅၅ ခုနှစ်က ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီက ‘ငြိမ်းချမ်းရေးညွန့်ပေါင်းအစိုးရ’ ဖွဲ့ဖို့ မြန်မာအစိုးရကို ဆွေးနွေးဖို့ ကမ်းလှမ်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါကလည်း တရုတ်ရဲ့ ‘ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်ရေး မူကြီး (၅) ရပ်’ ချမှတ်ထားချိန်ဖြစ်လို့၊ ဗကပက ကမ်းလှမ်းခဲ့ရတာပါ။ ဒါပေမဲ့ ‘ဗကပကို အမြစ်ဖြုတ် အပြုတ်တိုက်ရေး’ ကိုင်စွဲထားတဲ့ ဗိုလ်နေဝင်း စစ်တပ်ရဲ့ ကန့်ကွက်မှုကြောင့် ဦးနုအစိုးရကလည်း ငြိမ်းချမ်းရေး မလုပ်ရဲခဲ့ပါဘူး။ ဗိုလ်နေဝင်းကတော့ ‘အောင်မာဃ စစ်ဆင်ရေးကြီး’ နဲ့ ဗကပကို တုံ့ပြန် အဖြေပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီတော့လည်း ငြိမ်းချမ်းရေးအစား စစ်အနိုင်တိုက်ရေး ဖြစ်လာခဲ့ကြပြန်ပါတယ်။

၁၉၆၇ ခုနှစ် တရုတ်ပြည်မှာ မော်စီတုန်း ဦးဆောင်ဆင်နွှဲတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေး ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုကြောင့် မြန်မာပြည်မှာ တရုတ်-ဗမာ လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်းတွေဖြစ်ပြီး၊ တရုတ်လူမျိုးတွေ သတ်ဖြတ်လုယက်ခံခဲ့ကြရပါတယ်။ တချိန်ထဲမှာ ပဲခူးရိုးမမှာလည်း အဲဒီယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးရဲ့ အစွန်းရောက်မူဝါဒတွေ ကျင့်သုံးရင်း အချင်းချင်း ‘ဖြုတ်၊ ထုတ်၊ သတ်’ ပွဲတွေ အကြီးအကျယ် ဆင်နွှဲခဲ့ပါတယ်။ ဒီနောက်တော့ ဥက္ကဋ္ဌသခင်သန်းထွန်း လုပ်ကြံခံရပြီး၊ ပဲခူးရိုးမနဲ့ ပြည်တွင်းအခြေခံစခန်းတွေ ပြုတ်သွားခဲ့ပါတယ်။

တရုတ်ပြည်က ကျုံးနန်ဟိုင် အစိုးရခန်းမထဲမှာ သခင်သန်းထွန်း ကျဆုံးလို့ ငိုကြီးချက်မ ဖြစ်နေတဲ့ သခင်ဘသိန်းတင်ကို ဝန်ကြီးချုပ်ချူအင်လိုင်းကိုယ်တိုင်က ကျောသပ် ဖျောင်းဖျချခဲ့ရပါတယ်။

အကျိုးဆက်ကတော့ ဗိုလ်နေဝင်းစစ်တပ်ကို တုံ့ပြန်လက်စားချေ နှိပ်ကွပ်ဖို့ တရုတ်က ဗကပကို အရှေ့မြောက်စစ်ဒေသကြီး ဖွင့်လှစ်စေခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဒေသရှိ ရှမ်း၊ ကချင်၊ ကိုးကန့်၊ ‘ဝ’ လူမျိုးတွေကို တရုတ်စစ်လက်နက်တွေ ခြေဆုံး ခေါင်းဆုံး တပ်ဆင်ပေးပြီး၊ တရုတ်စစ်အကြံပေးတွေ ဦးဆောင်တိုက်စေခဲ့ပါတယ်။ အင်အားသောင်းချီရှိတဲ့ အမည်ခံ ဗကပတပ်နဲ့ နှစ်စဉ် တိုက်ပွဲရာချီ တိုက်ခဲ့လို့ ဗိုလ်နေဝင်းကိုယ်တိုင် တရုတ်ပြည် ပီကင်းသွားပြီး မေတ္တာရပ်ခံ ဝန်ချတောင်းပန်ခဲ့ရပါတယ်။

၁၉၈၀ ပြည့်နှစ် ခေါင်းဆောင်ကြီး တိန့်ရှောင်ဖင် တက်လာချိန်မှာတော့ တရုတ်ရဲ့မူဝါဒတွေ ပြောင်းလဲသွားခဲ့တယ်။ တရုတ်က တော်လှန်ရေးတင်ပို့မှု မလုပ်တော့ဘူး၊ ညီအစ်ကိုပါတီ မထားတော့ဘူး၊ အစိုးရချင်းပဲ ဆက်ဆံတော့မယ်လို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။ ဒီမူဝါဒအရ နှစ်ပေါင်း နှစ်ဆယ် တည်တံ့ခဲ့တဲ့ အရှေ့‌မြောက်စစ်ဒေသကြီးကို ထောက်ပံ့မှုရပ်ဆိုင်းလိုက်ပြီး တရုတ်တွေ အားလုံးကို ပြန်ခေါ်သွားပါတော့တယ်။

တရုတ် လေမှုတ်သွင်းထားတဲ့ ဗကပတော်လှန်ရေး ပူဖောင်းကြီးလည်း ‘ရှူး’ဆို ပိန်လိန် ပြားချပ်သွားပါတော့တယ်။ ၁၉၈၉ ခုနှစ် သင်္ကြန်ကာလမှာတော့ ‘ဝ’၊ ရှမ်း၊ ကချင် စတဲ့ ဖိနှိပ်ခံလူမျိုးပေါင်းစုံရဲ့ ပုန်ကန်အုံကြွမှုကြောင့် ဗကပတွေ တရုတ်ပြည်ထဲ ထွက်ပြေး ခိုလှုံသွားကြပါတယ်။ တရုတ်ကလည်း ရှင်းပါတယ်။ ဗကပခေါင်းဆောင်တွေကို နိုင်ငံရေးမလုပ်ရ ဆိုတဲ့ ကန့်သတ်ချက်နဲ့ ရာသက်ပန် ခိုလှုံခွင့်ပေးထားလိုက်ပါတယ်။

တချိန်တည်းမှာ ငြိမ်းချမ်းရေးရယူပြီး စီးပွားရေးတည်ဆောက်ချင်ကြတဲ့ ‘ဝ'အဖွဲ့ (UWSA)၊ မိုင်းလား (NDAA)၊ ကိုးကန့် (MNDAA) နဲ့ ဇခုံတိန့်ယင်းရဲ့ (KDA) တို့ကို တရုတ်က လက်နက် ရောင်းချရင်း ဩဇာခံအင်အားစုများအဖြစ် စည်းရုံးသိမ်းသွင်းထားခဲ့ပါတယ်။ စစ်အစိုးရအပေါ် လုံးဝ ယုံကြည်စိတ်ချမှုမရှိတဲ့ ဒီအင်အားစုတွေကလည်း တရုတ်အပေါ် နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေးအရ မှီခိုရပ်တည်နေကြပါတယ်။

ပင်လုံငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံမှန်သမျှ တရုတ်ကိုယ်စားလှယ် ဆွန်ကော့ရှန်ကိုယ်တိုင် ခေါင်းဆောင် တက်ရောက်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ဒီအဖွဲ့တွေဟာ စစ်ကောင်စီ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ တရုတ်ရဲ့မူဝါဒအတိုင်း ကြားနေ ရပ်တည်ပြနေကြတာပါ။ တရုတ်က စစ်ခရာသံ တချက်ပေးလိုက်တာနဲ့ အပြေးတက် တိုက်ကြမယ့် အဖွဲ့တွေပါ။

ချုပ်ပြောရရင် မြန်မာပြည်ရဲ့ ပြည်တွင်းစစ်ပြဿနာဆိုတာ တရုတ်ရဲ့ လက်ခုပ်ထဲက ရေပါ။ သွန်လိုသွန် မှောက်လိုမှောက်လို့ ရပါတယ်။ မြန်မာပြည်ရဲ့ ပြည်တွင်းစစ်နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုတာ စင်စစ်အားဖြင့် တရုတ်က လိုသလို ရေလဲသုံးနိုင်တဲ့ ‘မီးစတဖက် ရေမှုတ်တဖက်’ သာ ဖြစ်ပါတယ်။

မင်းရဲကျော်စွာ

တရုတ်နိုင်ငံအနောက်ပိုင်း ရှင်းကျန်းပြည်နယ်က ဝီဂါမွတ်စလင် တိုင်းရင်းသားတွေအပေါ် တရုတ်အစိုးရရဲ့ ဆက်ဆံပုံနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်၊ ဂျာမနီနဲ့ ဗြိတိန်တို့ဟာ တရုတ်နဲ့ ကုလသမဂ္ဂအစည်းအဝေးအတွင်း ပဋိပက္ခ ဖြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။

 မေ ၁၂ ရက်က ရှင်းကျန်းအရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ခပ်ဝေးဝေးနေကြဖို့ ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတွေကို တရုတ်က ဆွယ်တရားဟောနေတဲ့ အွန်လိုင်အစည်းအဝေးကို နိုင်ငံပေါင်း ၅၀ ကျော်  တက်ရောက်စဉ် ခုလိုဖြစ်လို့ တရုတ်အစိုးရက ဒေါသထွက်ခဲ့တာပါ။

ရှင်းကျန်းပြည်နယ်ထဲမှာ ဝီဂါနဲ့ တခြားတိုင်းရင်းသား လူနည်းစုတွေကို လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုနဲ့ လူသားထုအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေကို တရုတ်အစိုးရက ရပ်လိုက်တဲ့အထိ ဆက်ရပ်တည် ပြောဆိုသွားမယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး လင်ဒါ သောမတ်စ် ဂရင်းဖီးလ်ဒ်က အစည်းအဝေးမှာ ပြောပါတယ်။

 ရှင်းကျန်းမှာ လူတွေက ညှင်းပန်းနှိပ်စက် ခံနေရပြီး အမျိုးသမီးတွေက အတင်းအဓမ္မ သားကြောဖြတ် ခံနေရတယ်လို့ သူက ဆက်ပြောပါတယ်။ 

ရှင်းကျန်းအာဏာပိုင်တွေဟာ ဝီဂါနဲ့ တခြား တိုင်းရင်းသားတွေကို စခန်းတွေထဲမှာ ဖမ်းဆီး နှိပ်စက်နေတယ်လို့ အနောက်နိုင်ငံတွေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အုပ်စုတွေက စွပ်စွဲ ထားပါတယ်။

 တရုတ်အစိုးရကတော့ စွဲချက်ကို ငြင်းပြီး ဒီစခန်းတွေဟာ ဘာသာရေး အစွန်းရောက်မှုကို တိုက်ဖျက်ရေး အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း ပညာရပ်တွေကို သင်ကြားပေးနေတဲ့ သင်တန်းကျောင်းလို့ ရည်ညွှန်း ပြောပါတယ်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့ Amnesty International ရဲ့ အတွင်းရေးမှူးချုပ် အဂ်နက်စ် ကော်လာမာ့ဒ်ကတော့ ဝီဂါတိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ မွတ်စလင် တိုင်းရင်းသား လူနည်းစုတွေ ခန့်မှန်းခြေ အယောက်  ၁ သန်းလောက် ဥပဒေမဲ့ ထိန်းသိမ်းခံ ထားရတယ်လို့ အစည်းအဝေးအတွင်း ပြောခဲ့တာပါ။

 ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ တရုတ်ကိုယ်စားလှယ်ကတော့ စွဲချက်တွေ အားလုံးက အလိမ်အညာ တွေနဲ့ စွဲချက်အတုတွေလို့ ပြောဆို ပယ်ချပြီး အခမ်းအနား စီစဉ်သူတွေဟာ တရုတ်နဲ့ ထိပ်တိုက်တွေ့ဖို့ ဆွပေးချင်စိတ် များလွန်းနေတယ်လို့လည်း စွပ်စွဲပါတယ်။

 တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေးပွဲစဉ်မှာ မပါဝင်ဖို့ကိုလည်း တရုတ်အစိုးရက တခြားနိုင်ငံတွေကို တိုက်တွန်းပါတယ်လို့ တရုတ်သံတမန်က ပြောပါတယ်။

ဂျာမနီ၊ အမေရိကန်နဲ့ ဗြိတိန်အစိုးရတို့က စီစဉ်တဲ့ ဒီအစည်းအဝေးကို ကနေဒါ၊ သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်နဲ့ တခြား ဥရောပနိုင်ငံ အတော်များများက ပူးတွဲ ထောက်ခံခဲ့ပါတယ်။

 ဒီအစည်းအဝေးကို ထောက်ပံ့ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတွေဟာ ကြီးမားတဲ့တရုတ်ရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုကို ရင်ဆိုင်ရလိမ့်မယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ ဂျာမန် သံအမတ်ကြီးက ပြောပေမဲ့ အသေးစိတ် အကျယ်တဝင့်တော့ မပြောခဲ့ပါဘူး။ 

“ရှင်းကျန်းက အခြေအနေဟာ ကျမတို့ ခေတ်မှာ အဆိုးဆုံး လူ့အခွင့်အရေး အကြပ်အတည်းတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ပြီး သက်သေတွေက တိုင်းရင်းသား အုပ်စုတွေကို ဖိနှိပ်တဲ့ အစီအစဉ် တစ်ရပ်ကို ညွှန်ပြနေတယ်” လို့ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီးက ပြောခဲ့ပါတယ်။

 ကုလလူ့အခွင့်အရေး အကြီးအကဲ မစ်ချဲဘာချေးလက်ကို ရှင်းကျန်းပြည်နယ်ထဲ အကန့်အသတ်မရှိ ဝင်ရောက်ခွင့် ချက်ချင်းပေးဖို့ကိုလည်း ဆော်သြခဲ့ပါတယ်။

ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလအတွက် အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာတဲ့ နိုင်ငံက တရုတ်နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်ကြီး Zhang Jun က မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိ နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခ အခြေအနေတွေ ပိုပြီး ဆိုးရွားမလာစေရေးအတွက် သံတမန်ရေးနည်းလမ်းတွေ အသုံးပြုခြင်းအားဖြင့် ရှောင်ရှားနိုင်မယ်လို့ ယုံကြည်ကြောင်း မေလ ၄ ရက်နေ့ ဗွီအိုအေသတင်းမှာ ဖေါ်ပြပါတယ်။ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာချိန်မှာ လုပ်ဆောင်မယ့် လုပ်ငန်းတွေကို အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ယူမယ့် နိုင်ငံက ရှင်းလင်းတင်ပြရတဲ့ အစဉ်အလာရှိပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်လာဖို့ ရှိ/မရှိ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ သတင်းထောက်တွေရဲ့ မေးမြန်းချက်ကို ဖြေကြားရာမှာ တရုတ်သံအမတ်ကြီးက အထက်ပါ အတိုင်း ပြောကြားခဲ့ကြောင်း သိရတယ်။

သံတမန်ရေး ကြိုးပမ်းမှုတွေနဲ့ အခြေနေ ပိုမို တင်းမာမှု ဖြစ်မလာအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မယ်လို့ ယုံကြည်ကြောင်း သူက ဆိုပါတယ်။  တကယ်လို့ အခြေအနေ ပိုမို တင်းမာလာခဲ့ရင် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုတွေ ပိုဖြစ်လာမယ်လို့ သူကသုံးသပ်ထားတယ်။  ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှု ဖြစ်လာရင် အကြမ်းဖက်မှုတွေ ပိုတိုးလာနိုင်ပြီး၊ ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေ ပိုများလာနိုင်တာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း အခြေအနေ ယိုယွင်းမယ့် လမ်းကြောင်းပေါ် ရောက်သွားနိုင်တယ်လို့ ဆိုတယ်။ ဒီအပြင် ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်တဲ့ အနေအထားအထိ ဆိုက်ရောက်သွားနိုင်တယ်လို့ Zhang Jun က ပြောကြားခဲ့တယ်။

တရုတ်အနေနဲ့ လက်ရှိမြန်မာ့အရေးကို တကယ်ပဲ သံခင်းတမန်ခင်းအရ ဖြေရှင်းနိုင်တယ်လို့ ရိုးရိုးသားသား ယုံကြည်တာလား။ ဒါမှမဟုတ် အခြေအနေမလှတော့တဲ့ သူ့ရဲ့သစ္စာခံ စစ်ကောင်စီကို ပြန်လည်ကျားကန်ပေးနိုင်ရေးအတွက် အချိန်ဆွဲနေတာလားဆိုတာ သံသယဖြစ်စရာ ကောင်းပါတယ်။ လက်ရှိ အခြေအနေမှာ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှု  ရက်ပေါင်း ၉၀ ကျော်လာချိန်အထိ ပြည်သူလူထုရဲ့ ဆန့်ကျင်တော်လှန်မှုကို စစ်တပ်က အကြမ်းဖက်ထိန်းချုပ်ဖို့ ကြိုးစားပေမယ့် ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်း မရှိတာတွေ့နေရတယ်။ 

ဂျန်ဇီလို့ခေါ်တဲ့ လူငယ်မျိုးဆက်သစ်တွေရဲ့ နိုင်ငံရေးသန္နိဋ္ဌာန်ခိုင်မာမှုဟာ ဘယ်တုန်းကနဲ့မှ မတူအောင် ပြင်းပြထက်သန် နေတာတွေ့ရတယ်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးလို့ အမည်တွင်တဲ့ လက်ရှိစစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်တဲ့ တော်လှန်ရေးဟာ စစ်တပ်က အာဏာမစွန့်လွှတ်သရွေ့၊ ဖမ်းဆီးထားသူအားလုံး ပြန်လွှတ်ပြီး၊ ရွေးကောက်ခံ ပြည်သူ့အစိုးရထံ အာဏာပြန် လည် လွှဲအပ်မပေးသရွေ့၊ အနိုင်မခံ အရှုံးမပေးဘဲ ဆက်လက်တိုက်ပွဲ ၀င်နေကြမှာဖြစ်တယ်လို့ ကြေညာထားတယ်။ ဒီအခြေအနေကို တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ ကောင်းကောင်း သိရှိထားလိမ့်မယ်လို့ယူဆတယ်။ 

တရုတ်အနေနဲ့အာဆီယံအဖွဲ့ကို အသုံးချပြီး သံတမန်နည်းအရ အခြေအနေ ပြေလည်အောင် ကြိုးစားတဲ့ရည်ရွယ်ချက်က အရင်အခြေအနေအတိုင်း ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်မှာ ပိုနေမြဲ ကျားနေမြဲ (Status quo) ပြန်နေကြဖို့ နားချလိုပုံရပါတယ်။ ဒါမှသာ မြန်မာ့ရေမြေတောတောင် သယံဇာတတွေကို တရုတ်က ဆက်လက် လက်ဝါးကြီးအုပ်နိုင်မှာလို့ ယူဆပုံပါပဲ။ စစ်တပ်က အာဏာလက်မဲ့ ဖြစ်သွားရင် မြန်မာနိုင်ငံကို တရုတ်ထိန်းချုပ် သွေးစုပ်လို့ ရတော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် အရပ်သားအစိုးရ လက်ထဲ အချုပ်အချာအာဏာ ပြန်ရရှိသွားမှာကို တရုတ်က မလိုလားပါဘူး။ မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ အကြမ်းဖက် အာဏာသိမ်းမှု ကျူးလွန်မယ့် အခြေအနေကို တရုတ်က ကြိုတင်သိရှိခဲ့တယ်လို့ ယူဆနိုင်လောက်တဲ့ အထောက်အထားတွေလည်း ရှိခဲ့တယ်။ တရုတ်ကသာ အာဏာသိမ်းမယ့် အစီအစဉ်ကို မထောက်ခံခဲ့ရင် မြန်မာနိုင်ငံ အခြေအနေ အခုလို ဆိုးဆိုးရွားရွား ထိခိုက်နစ်နာစရာ ဖြစ်လာမှာ မဟုတ်ဘူး။ တရုတ်ကိုယ်နှိုက်ကိုက  မြန်မာပြည်သူလူထုရဲ့ နိုင်ငံရေးနိုးကြားမှုအပေါ် အထင်သေးခဲ့ပုံရပါတယ်။ အာဏာသိမ်းလိုက်ရင်လည်း မြန်မာပြည်သူတွေ ခေါင်းငုံ့ခံနေကြ လိမ့်မယ်လို့ ထင်မြင်နေပုံရတယ်။ မြန်မာပြည်သူကို အထင်သေးမှု အတိုင်းအတာအရတော့ မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ ရှီကျင့်ဖျင်၊ ၀မ်ယီတို့ တထပ်တည်းလို့  ဆိုရမှာ ဖြစ်တယ်။ 

တရုတ်အနေနဲ့ သံတမန်နည်းအရ စွမ်းဆောင်နိုင်မယ်လို့ ရိုးရိုးသားသား ထင်ရင် သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်နဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် ဖမ်းဆီးခံထားရသူ အားလုံး ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ အကြမ်းဖက် စစ်တပ်ကို တိုက်တွန်းသင့်တယ်။ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို အသိအမှတ်ပြုခိုင်းဖို့လည်း လိုတယ်။ မင်းအောင်လှိုင်စစ်ကောင်စီအနေနဲ့အဲဒီလို တောင်းဆိုမှုကို လက်ခံနိုင်မှာ မဟုတ်သလို နွေဦးတော်လှန်ရေး ဘက်တော်သားတွေကလည်း ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်ကို လုံးဝ ပြန်သွားမှာ မဟုတ်ဘူး။ ဒီအခြေအနေကိုကြည့်ရင် တရုတ်သံအမတ်ကြီး Zhang Jun ရဲ့ သံတမန်ရေးနည်းလမ်း အသုံးပြုခြင်း ဆိုတဲ့နည်းဟာ လုံးဝအလုပ်ဖြစ်မှာ မဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားပါတယ်။ 

တရုတ်အစိုးရအနေနဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့ကြီးကို မြန်မာ့အရေးကိစ္စမှာ အဓိကနေရာကနေ ပါဝင်သင့်တယ်လို့ ရှုမြင်ကြောင်း လည်း Zhang Jun က ဆိုတယ်။ အာဆီယံဟာ မြန်မာ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေ ဖြစ်တဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံ အခြေအနေကို သိရှိနားလည်ကြတယ်။  အာဆီယံဒေသတွင်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ဒေသတွင်းပြဿနာကို ကိုင်ကွယ်ဖြေရှင်းရာမှာ အဓိက ကဏ္ဍကနေ ပါဝင်သင့်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်ကြီးက  ဆိုတယ်။ အခုအချိန်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ ဟာ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလကို ပြန်သွားနိုင်သေးတဲ့ အချိန်ဖြစ်ကြောင်းလည်း Zhang Jun က ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံဟာ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစု အများအပြား ရှိတဲ့နိုင်ငံဖြစ်တဲ့အတွက် အကိုင်အတွယ်မှားရင် ပရမ်းပတာ ဖြစ်သွားနိုင်ကြောင်း၊ တရုတ်အစိုးရကတော့ မြန်မာနိုင်ငံကို နဂို အခြေအနေ ပတ်ဝန်းကျင် ပြန်ရောက်စေလိုတဲ့အတွက်  နိုင်ငံရေးပါတီတွေကနေတဆင့် နိုင်ငံရေးအဖြေရှာနိုင်ရေး လုပ်ဖို့ဘက်က ခိုင်ခိုင်မာမာ ရပ်တည်တယ်လို့ ဆိုတယ်။

တရုတ်အစိုးရဟာ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ အနီးကပ်လက်တွဲ ဆောင်ရွက်နေပြီး အကြမ်းဖက်မှု၊ လူသေဆုံးမှုတွေ ရှောင်ပြီး ဆွေးနွေးအဖြေရှာဖို့ တိုက်တွန်းနေကြောင်းလည်း Zhang Jun က ဆိုတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံပြဿနာကို သံတမန် နည်းလမ်းအရ အာဆီယံအစည်းအဝေးကတဆင့် အဖြေရှာသင့်တယ်လို့ တရုတ်နိုင်ငံ အပါအဝင်  လုံခြုံရေးကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေက သဘောတူခဲ့ကြတာကြောင့် ဧပြီ ၂၄ ရက်နေ့က အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဂျာကာတာမြို့မှာ အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေးကျင်းပခဲ့တယ်။ အစည်းအဝေးအပြီးမှာ  မြန်မာစစ်ကောင်စီ အနေနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ချက်ချင်းရပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်အပါအဝင် အချက် ၅ ချက်ပါ အာဆီယံ ဘုံသဘောတူ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခဲ့ပြီး အာဆီယံ ဥက္ကဋ္ဌက ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့တယ်။ 

ကြေညာချက်အရ အကြမ်းဖက်မှု ချက်ချင်းရပ်ပြီး သက်ဆိုင်သူအားလုံး အစွမ်းကုန် သည်းခံထိန်းသိမ်းရမယ်။ မြန်မာနိုင်ငံသားများရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ရှေးရှုပြီး ငြိမ်းချမ်းစွာ အဖြေရှာရမယ်။ သက်ဆိုင်သူအားလုံး အပြုသဘော တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြရမယ်။ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌရဲ့ အထူးကိုယ်စားလှယ်က အာဆီယံအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ အကူအညီနဲ့ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးရေးကိစ္စအတွက် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးရမယ်။ အာဆီယံအဖွဲ့ရဲ့ လူမှုအထောက်အကူပြုစင်တာကတဆင့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု အကူအညီပေးအပ်နိုင်ရေး ဆောင်ရွက်ရမယ်။ ပဉ္စမအချက်က အာဆီယံ အထူးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို မြန်မာနိုင်ငံက သက်ဆိုင်သူအားလုံးနဲ့ တွေ့ဆုံနိုင်ခွင့် ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ရမယ် အစရှိတဲ့ အချက် ၅ ချက် ပါဝင်တယ်လို့ ဆိုတယ်။

ဖေါ်ပြပါ အာဆီယံ ဘုံသဘောတူချက်  ၅ ချက် ဟာ တရုတ်က မြန်မာ စစ်ကောင်စီနဲ့ သဘောတူ စီစဉ်ရေးဆွဲထားတဲ့ လမ်းညွှန်မူ ဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံရေးသုံးသပ်သူများက ယူဆကြတယ်။ ဘာကြောင့်လည်းလို့ဆိုရင် မလေးရှား၊ စင်ကာပူနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားတို့က ဦးဆောင်တောင်းဆိုခဲ့ကြတဲ့ နိုင်ငံရေးအရ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရသူတွေကို ချက်ခြင်းပြန်လွှတ်ပေးဖို့ ဆိုတဲ့အချက်ကို နောက်ဆုံး အာဆီယံ (၁၀) နိုင်ငံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်မှာပါဝင်လာခြင်း မရှိခဲ့တာကြောင့် ဖြစ်တယ်။

သံတမန်နည်းသုံးမယ်ဆိုရင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြရမှာ ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် အဓိက ပါ၀င်ဆွေးနွေးရမယ့် ပုဂ္ဂိုလ်တွေကို အကျဉ်းချထားပြီး ပြဿနာဖြေရှင်းရေးလုပ်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူး။ ဒါကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ အရင်ဆုံးလုပ်ရမယ့်အလုပ်က နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့နိုင်ငံတော် သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်အပါအဝင် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ပါတီဝင်တွေကို လွှတ်ပေးဖို့ စစ်ကောင်စီကို ဖိအားပေးရမှာ ဖြစ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ မင်းအောင်လှိုင်က NLD ပါတီကို အကြောက်လွန်နေတယ်။ ဒါကြောင့် NLD ပါတီကို ခေါင်းမထောင်နိုင်အောင် နှိပ်ကွပ်ချင်တဲ့ အငုံ့စိတ်ရှိနေတယ်။ အမှန်က စစ်တပ်က ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို လုပ်ကြံအကြောင်းပြပြီး အာဏာသိမ်းခဲ့တာဖြစ်တယ်။ အမှန်စင်စစ်၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲဟာ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတကြောင်း ပြည်တွင်းပြည်ပက အသိအမှတ်ပြုပြီးဖြစ်တယ်။

ဒါကြောင့် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်ကြီး Zhang Jun က လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံ နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခကို သံတမန်ရေး နည်းလမ်းတွေ (Diplomatic  ways and means) အသုံးပြုခြင်းအားဖြင့် ဖြေရှင်းသင့်တယ်လို့ဆိုတယ်။ Zhang Jun ကလည်း မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့အလိမ်အညာစကားအတိုင်း ပြဿနာက ရွေးကောက်ပွဲအပေါ်အခြေခံပြီး ဖြစ်တာကြောင့် နိုင်ငံရေးပါတီအားလုံး ပါ၀င်ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးဖိုလိုတယ်လို့ ဆိုတယ်။ အဲဒီစကားကို ထောက်ရင် တရုတ်အစိုးရနဲ့ မြန်မာ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီဟာ တကျိတ်တည်း တဉာဏ်တည်းဆိုတာ ပေါ်လွင်နေတယ်။ 

ကုလသမဂ္ဂ လုံခြံုရေးကောင်စီမှာ ဧပြီ ၃၀ ရက်နေ့ တံခါးပိတ်အစည်းအဝေးအတွင်း မြန်မာစစ်ကောင်စီကို အဓိက ကျောထောက်နောက်ခံပေးနေတဲ့ တရုတ်နဲ့ ရုရှားတို့ ကန့်ကွက်မှုမရှိစေဖို့ အနောက်နိုင်ငံတွေက အလျှော့ပေးခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုတယ်။ အဲဒီနောက်မှ ထုတ်ပြန်ချက်ကို အတည်ပြုနိုင်ခဲ့ကြောင်းသိရတယ်။ "ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြသူတွေကို အကြမ်းဖက် နှိမ်နင်းတဲ့အပေါ် လုံခြုံရေးကောင်စီက နောက်တကြိမ် ထပ်ပြီး အပြင်းအထန် ပြစ်တင်ရှုတ်ချတယ်" ဆိုတဲ့စာသားနဲ့ "စစ်တပ်အနေနဲ့ အစွမ်းကုန် ထိန်းသိမ်းလုပ်ဆောင်ဖို့ ထပ်မံတောင်းဆိုတယ်" ဆိုတဲ့ စာသားတွေကို တရုတ်နဲ့ ရုရှားတို့ရဲ့ တောင်းဆိုချက်ကြောင့် ဖြုတ်ပေးခဲ့ရတယ်လို့ ဗွီအိုအေသတင်းမှာ ဖေါ်ပြတယ်။ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ တရုတ်ရဲ့အကာအကွယ်ရရှိဖို့ မြန်မာ့ရေမြေတောတောင်သဘာဝနဲ့ သယံဇာတတွေကို တရုတ်က ချယ်လှယ်ခွင့် ရနေတဲ့ အကြောင်းရင်း က အဲဒီလို ကိစ္စတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ 

စစ်ကောင်စီဟာ နိုင်ငံကို တရုတ်ထံ ထိုးအပ်ပြီး သူ့အာဏာတည်မြဲရေးအတွက် ပြည်သူ့မျက်နှာကို မကြည့်ဘဲ မိုက်မိုက်မဲမဲ လုပ်နေတာဖြစ်တယ်။ ဒီမိုကရေစီ အရပ်သား အစိုးရ အာဏာရခဲ့ရင် စစ်အုပ်စုရဲ့ အကျင့်ပျက် လာဘ်စားမှု၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေါက်မှု နိုင်ငံပိုင် မြေယာနဲ့ သယံဇာတတွေကို အလွဲသုံးစားလုပ်မှု စတဲ့ အမှုပေါင်း ကုဋေကုဋာနဲ့ တကွ စစ်ရာဇဝတ်မှု ပေါင်းများစွာကို ဖေါ်ထုတ်ခံရမှာ ကြောက်တဲ့အတွက် တရုတ်နဲ့ အပေးအယူလုပ်ပြီး အာဏာသိမ်းခဲ့ခြင်းဖြစ်တယ်။ ဒီကနေ့ မြန်မာနိုင်ငံပြဿနာဟာ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ထောင်လိုတဲ့ တိုင်းရင်းသားပြည်သူ လူထုနဲ့ ဖက်ဆစ်စစ်အာဏာရှင်စနစ် ထူထောင်လိုတဲ့ အကြမ်းဖက်ဂိုဏ်းတို့ကြားက စေ့စပ်လို့ မရတော့တဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ် တယ်။ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံအများစုကလည်း အာဏာရှင်တပိုင်း အစိုးရတွေ လက်အောက်မှာ ရှိနေတဲ့အတွက် တရုတ်အလိုကျ မင်းအောင်လှိုင် အကြမ်းဖက်အုပ်စုကို မသိမသာ ကာကွယ်နေကြတယ်။ 

မြန်မာ့ နွေဦးတော်လှန်ရေး (သို့မဟုတ်) ဒီမိုကရေစီအရေးတော်ပုံဟာ အာဆီယံဒေသတခုလုံးအထိ ကူးစက်ကျယ်ပြန့်လာမှာကို တရုပ်အပါအဝင် ဒေသတွင်း နိုင်ငံတွေ စိုးရိမ်နေကြပုံရတယ်။ ဒီနေ့ မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို ဟောင်ကောင်နဲ့ ထိုင်ဝမ်တို့အပါအဝင် ကမ္ဘာတလွှား နိုင်ငံအတော်များများက Gen-Z မျိုးဆက်သစ်လူငယ်တွေ ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာ သုံးပြီး ၀န်းရံ ထောက်ခံ အားပေးနေတာကို စိုးရိမ်ထိတ်လန့်ကြပုံရပါတယ်။ 

အာဆီယံနဲ့ အာရှဒေသမှာ ဒီမိုကရေစီ ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့် ထွန်းကားစေချင်ရင် အမေရိကန်နဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေက မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို အားပေးထောက်ခံ ၀န်းရံကြဖို့လိုတယ်။ ဒီတိုက်ပွဲမှာ မြန်မာဂျန်ဇီးတို့ရဲ့ အရှိန်အဟုန် မပျက်တဲ့ လမ်းမပေါ်က ဆန္ဒပြပွဲများ၊ Civil Disobedience Movement (CDM) လှုပ်ရှားမှုရဲ့ အရေးပါမှု၊  CRPH နဲ့  NUG တို့ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ KNU, KIA အစရှိတဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲများရဲ့ ရဲရင့်တဲ့ ပူးပေါင်းပါ၀င်မှုများကြောင့် အဆုံးအဖြတ်တိုက်ပွဲမှာ အောင်မြင်မှာ မုချဖြစ်တယ်။ 

ဒီတိုက်ပွဲနိုင်မှသာ အာရှတိုက်မှာ ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည်ထွန်းကားမှာဖြစ်တယ်။ တရုတ်ရဲ့ခေတ်သစ်နယ်ချဲ့ စနစ် ခြေလှမ်းကို ရိုက်ချိုးနိုင်မှာဖြစ်တယ်။ ဒီကနေ့ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးနဲ့ မြန်မာ့နွေးဦးတော်လှန်ရေးတို့ဟာ တဆက်တစပ် တည်းဖြစ်တယ်ဆိုတာ သတိပြုဖို့လိုတယ်။ အခု မေလ ၄ ရက် လန်ဒန်မှာ ပြုလုပ်တဲ့ G-7 စက်မှုဖွံ့ဖြိုး ထိပ်သီး(၇)နိုင်ငံ အစည်းအဝေးမှာ ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ကနေဒါ၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီ၊ အီတလီနဲ့ ဂျပန်နိုင်ငံတို့မှ ခေါင်းဆောင် တွေ တက်ရောက်ကြတယ်။  ဗြိတိန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Dominic Raab က အဲဒီ အစည်းအဝေးမှာ မြန်မာကိစ္စအပါအဝင် တရုတ်၊ ရုရှား၊ အီရန်တို့နဲ့ ဆက်ဆံရေး အကျပ်အတည်းကိစ္စတွေ ဆွေးနွေးတာ သတိပြုသင့်တယ်။ 

လတ်တလောမှာ တရုတ်က မြန်မာ့အရေးမှာ အနောက်နိုင်ငံတွေ ၀င်ပါမလာနိုင်အောင် သံတမန်ရေး နည်းလမ်းတွေ အသုံးပြုပြီး ဖြေရှင်းပါလို့အာဆီယံအဖွဲ့ကို ဖိအားနေတာဖြစ်တယ်။ တနည်းအားဖြင့် မင်းအောင်လှိုင် အသက်ရှူခွင့်ရအောင် အချိန်ဆွဲပေးနေခြင်း ဖြစ်တယ်။ မြန်မာပြည်သူတို့ရဲ့ နွေဦးတော်လှန်ရေး ဆန္ဒပြပွဲများကို အရှိန်လျော့ကျလာအောင် ရေရှည် စီမံကိန်းချ အချိန်ဆွဲပေးနေတာ ဖြစ်တယ်။ တနည်းအားဖြင့် မင်းအောင်လှိုင်ကို ရုပ်သေးအစိုးရဖြစ်အောင် ဖန်တီးပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို တရုတ် လက်အောက်ခံဖြစ်ဖို့ ကြံစည်နေတာဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် တရုတ်နဲ့အာဆီယံတို့ ရေးဆွဲထားတဲ့ နိုင်ငံရေးဇာတ်မျောကြီးထဲမှာ CRPH နဲ့  NUG တို့ ၀င်ပြီး မကပြမိဖို့ သတိရှိရပါမယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေ ကိုယ်တိုင်ဆင်နွှဲနေတဲ့ လက်ရှိတိုက်ပွဲတွေကိုပဲ တဆင့်ပြီး တဆင့် မြှင့်တင်သွားခြင်းဖြင့် အောင်ပွဲရအောင် ကြိုးပမ်းကြပါလို့ နှိုးဆော်လိုပါတယ်။

နန္ဒလင်းရှိန်

တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အကြီးဆုံး ဒုံးပျံ အစိတ်အပိုင်း အကြွင်းအကျန်တွေ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာထဲ မေ ၉ ရက်က ကျသွားပြီလို့ တရုတ်အစိုးရ မီဒီယာက ထုတ်လွှင့်ပါတယ်။

 ဒုံးပျံရဲ့ အစိတ်အပိုင်းအများစုဟာ ကမ္ဘာ့လေထုထဲ ဝင်လာချိန်က ပျက်စီးသွားခဲ့ပြီး ဖြစ်လို့ အပျက်အစီးတွေ ထိမှန်မှာ စိုးရိမ်ပြီး ထင်ကြေးပေးနေတာတွေလည်း အဆုံးသတ်သွားပြီလို့ ရိုက်တာသတင်းဌာန က ပြောပါတယ်။

ဒုံးပျံအစိတ်အပိုင်းတွေ ပြုတ်ကျတဲ့ နေရာဟာ မော်လ်ဒိုက်ကျွန်းစု အနောက်ဘက် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာထဲမှာလို့ တရုတ်အာကာသအင်ဂျင်နီယာရုံးကို ကိုးကားပြီး တရုတ်အစိုးရ မီဒီယာက ပြောခဲ့တာပါ။

 Long March 5B ဂြိုလ်တုလွှတ်တင်ရေး ဒုံးပျံကို တရုတ်နိုင်ငံ ဟိုင်နန်ကျွန်းကနေ ဧပြီ ၂၉ ရက်က လွှတ်တင် ခဲ့တာပါ။

 မအောင်မြင်ဘဲ ပျက်ကျတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေ ကမ္ဘာ့ဘယ်နေရာကို ကျမလဲဆိုတာ လူတချို့ စိုးရိမ်နေပေမဲ့ အပျက်အစီး အများစုက ကမ္ဘာ့ လေထုထဲမှာ မီးလောင်သွားခဲ့တယ်လို့ တရုတ် အာကာသအင်ဂျင်နီယာရုံးက ပြောပါတယ်။

 မနှစ်က အခုအမျိုးအစား ဒုံးပျံ ပထမတစင်း ပျက်ကျလို့ အစိတ်အပိုင်းတွေဟာ အိုင်ဗရီကို့စ် နိုင်ငံအတွင်း အဆောက်အအုံ အများအပြားကို ထိမှန်ခဲ့ပေမဲ့ ဒဏ်ရာရသူတော့ မရှိခဲ့ ပါဘူး။

ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင် အများစုဟာ ရေတွေ ဖုံးလွှမ်းနေလို့ လူနေထူထပ်တဲ့ နေရာပေါ် အပျက်အစီး ကျနိုင်ခြေနည်းသလို ဒဏ်ရာရနိုင်ခြေ ပိုနည်းတယ်လို့ ပညာရှင်တွေက ပြောထား ပါတယ်။

အာရှနိုင်ငံတွေအပေါ် တရုတ်ကြီးစိုးချုပ်ကိုင်နေမှုကို ဂျပန်ရောက် မြန်မာ၊ ဟောင်ကောင်၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ဝီဂါ၊ တာဂျစ်စတန်၊ မွန်ဂို ၆  နိုင်ငံက နိုင်ငံသားတွေဟာ မေ  ၉ ရက်  နေ့လယ်ပိုင်းက တိုကျိုမြို့ရှိ ကုလသဂ္ဂရုံးရှေ့စုဝေးပြီး လူစည်ကားရာ ရှီဘူယအရပ်မှာ လှည့်လည် စီတန်းဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။

ဆန္ဒပြပွဲကို ဂျပန်လွှတ်တော်အမတ်များနဲ့ ဂျပန်အန်ဂျီအိုတွေပါဝင်ခဲ့ကြပြီး တရုတ်ရဲ့ အာရှတွင်းနိုင်ငံတွေအပေါ် ကြိုးကိုင်အမြတ်ထုတ်ကြီးထွားလာနေတာကို ဂျပန်အပါအဝင် နိုင်ငံတကာက စုပေါင်း စဉ်းစားအဖြေရှာနိုင်ဖို့ စုပေါင်းဆန္ဒပြကြတာလို့လည်း ဆန္ဒပြပွဲမှာ ပါဝင်ခဲ့သူ ဦးမြင့်ဆွေက ပြောပါတယ်။

တိုကျို တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေး စုပေါင်းန္ဒပြပွဲကို အာရှ ၆ နိုင်ငံက နိုင်ငံသား ၁၀၀၀ လောက် ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ကြပါတယ်။

သတင်းဓာတ်ပုံ - ဇော်ဇော်လှိုင်

မန္တလေးတိုင်း ကျောက်ဆည်မြို့ရှိ  ကျောက်ဆည်တက္ကသိုလ်အနီး တောမရွာမှာ ဒီမနက်အစောပိုင်းက တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်း လုံခြုံရေးယူနေတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး ဓားနဲ့ခုတ်ခံရပြီး ပွဲချင်းပြီး သေဆုံးခဲ့တာနဲ့ပတ်သက်လို့  စစ်ကား ရဲကား အင်အားအလုံးအရင်းနဲ့ တောမရွာကို ဝင်စီးခဲ့ပြီး ရွာသားတွေကို ဖမ်းဆီးသွားပါတယ်။

တောမရွာက ကျူရှင်ဆရာ ဦးမျိုးမင်းဇော်အိမ်ကိုလည်း ဝင်ရောက် ရိုက်ခွဲဖျက်ဆီးသွားပြီး တောမရွာရဲ့ တစ်ရွာကျော်က မုံပင်ရွာကိုလည်း ဝင်ရောက် သောင်းကျန်းသွားတယ်လို့ မုံပင်ရွာ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ 

မုံပင်ရွာကိုလည်း  စစ်ကား ၁၀ စီးလောက်ရောက်လာပြီး သေနတ်ဖောက်ရာ ရွာသားတွေထွက်ပြေးခဲ့ကြရပါတယ်။

စျေးဆိုင်တွေက ဆန်အိတ်ငါးပိုင်း၊ ဆေးလိပ်ဘူးတွေ ခိုးယူသွားပြီး အန်အယ်လ်ဒီ အစိုးရလက်ထက်တာဝန်ထမ်းခဲ့တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအိမ်က ဆိုင်ကယ် တစ်စီး၊ ရွှေတွေနဲ့ ပိုက်ဆံ ကျပ် ၅ သိန်းအပြင် တခြားတစ်အိမ်က ပိုက်ဆံ ၇ သိန်း ယူသွားတယ်လို့သိရပါတယ်။ 

ဒါ့အပြင် ဆရာဝန် ဦးသန်းရွှေ၊ ကိုကျော်ကြီးနဲ့ တခြားရွာက ရွာသားတစ်ဦး၊ အသက် ၁၃ နှစ်အရွယ် မောင်ဇော်မင်းခန့်နဲ့ မောင်မိုးဒီတို့ကို အကြောင်းပြချက်မရှိ တွေ့တာနဲ့ ဆွဲခေါ်ဖမ်းဆီးသွားတယ်လို့ သိရပါတယ်။ 

မုံပင်ရွာကို ပန်းရန်လာလုပ်တဲ့ လူငယ်တစ်ဦးကိုလည်း မြင်တာနဲ့ ပြေးတယ်ဆိုပြီး သူ့ရဲ့သုံးဘီးဆိုင်ကယ်ကို မြောင်းထဲ ကန်ချခဲ့ကြတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပြပါတယ်။

ကျောက်ဆည်ခရိုင်ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ KDDF အနေနဲ့ ဒီနေ့ဖြစ်ရပ်ကို အတိအလင်းထုတ်ပြန်ထားပြီး တောမရွာကို ဖိနှိပ်ဖို့လာတဲ့ စစ်ကားတွေကို ရပ်တန့်စေဖို့ နေရာ ၃ နေရာ ဗုံးခွဲခဲ့တယ်လို့ DRPA အဖွဲ့ကလည်း ပြောပါတယ်။

မန္တလေးမြို့၊ အောင်မြေသာစံမြို့နယ် ကျုံးအရှေ့ဘက် ၆၆ လမ်း ၁၂ လမ်းနဲ့ ၁၄ လမ်းကြား အလုပ်သမားဆေးရုံအနီးမှာ မေ ၅ ရက် နေ့လယ်ပိုင်းက အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီရဲ့ အကြမ်းဖက်လက်နက်ကိုင်တွေ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးလာထိုးတဲ့ တရုတ်လူမျိုး ၁  ဦး သေနတ်မှန် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

ကျုံးအရှေ့ဘက် ၆၆ လမ်းမှာ ဆိုင်ကယ်နဲ့ လာသူကို တားဆီးရာ မရပ်တဲ့အတွက် သေနတ်နဲ့ ပစ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး အလုပ်သမားဆေးရုံမှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး လာထိုးသူ တရုတ်လူမျိုး အသက် ၃၀ ဝန်းကျင်အမျိုးသမီးနဲ့ အမျိုးသားကို ကျည်ထိမှန်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ၁ ဦးသေဆုံးသွားတယ်လို့ သိရပါတယ်။

လူမှုကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့မှ တာဝန်ရှိသူ တစ်ဦးက  “တွေ့တဲ့သူတွေက လက်သုံးချောင်းထောင်ပြီး ဆိုင်ကယ်နဲ့ သွားတဲ့သူ ပစ်တာ ကားနဲ့ လာတဲ့ ၅ ယောက်အုပ်စုကို မှန်တာ။ နှစ်ယောက်မှန်တာ အမျိုးသားနဲ့ အမျိုးသမီး။ တစ်ယောက်က ဆေးရုံမှာ သေသွားတယ်။ တစ်ယောက်က ဆေးရုံတင်ထားတယ်လို့ ပြောတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

သေဆုံးသူဟာ နှုတ်ခမ်းကနေ မျက်လုံးဖောက်ပြီး ကျည်ဝင်သွားတာဖြစ်ပြီး ဒဏ်ရာရသူကတော့ ဘယ်ဘက်လည်ပင်း မှန်တာလို့ သိရပါတယ်။

မန္တလေး ကျုံးဘေးပတ်လည်ကို အာဏာသိမ်းပြီးမကြာခင်မှာ ပိတ်ခဲ့ပြီး ဧပြီလကုန်ပိုင်းမှာ အနည်းငယ်ဖြေလျှော့ကာ သွားလာခွင့်တွေပေးခဲ့ပါတယ်။

မန္တလေးတိုင်း ကျောက်ဆည်မြို့ရှိ ကျောက်ဆည်တက္ကသိုလ်အနီး တောမရွာမှာ တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းကို လုံခြုံရေးယူနေတဲ့ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကို  မေ ၅ ရက် မနက် ၅ နာရီလောက်မှာ အမည်မသိလူတစ်စုက ဓားတွေနဲ့  ဝင်ခုတ်ရာ ၃ ဦး  ပွဲချင်းပြီးသေဆုံးသွားတယ်လို့ သိရပါတယ်။

ကျန်စစ်အုပ်စုအဖွဲ့ဝင်တွေကတော့ သေနတ်ပစ်ဖောက်ပြီး ထွက်ပြေးသွားကြပြီး ဒီဖြစ်စဉ်ကြောင့် တောမရွာထဲကို စစ်ကားအလုံးအရင်းနဲ့ ဝင်ရောက်စီးနင်းရှာဖွေနေပြီလို့ ရွာခံတွေက ပြောပါတယ်။

တောမရွာက ဒလန်တွေကိုလည်း အကြမ်းဖက်စစ်သားတွေက “ ဒီလိုလာသတ်သွားတဲ့သူကို မသိရကောင်းလား'' ဆိုပြီး သေနတ်ဒင်နဲ့ ထုသွားတယ်လို့ မျက်မြင်ရွာသားတွေက ပြောပါတယ်။ 

ဒါ့အပြင် တောမရွာက ပညာနန်းတော် ကျူရှင်ဆရာ ဦးမျိုးမင်းသော်ရဲ့ နေအိမ်ကို ဝင်ရောက် ဖျက်ဆီးသွားပြီး ပစ္စည်းအချို့ကို လုယက်ယူငင်သွားကြပါတယ်။

“ဒါပေမဲ့ ဆရာကိုတော့ အကြမ်းဖက်တွေ မိမသွားဘူးလို့သိရပါတယ်။  အကယ်၍ ဆရာ့ကို တွေ့ခဲ့ရင် တစ်ခါထဲ ပစ်သတ်မယ်လို့ ကြိမ်းသွားတယ်” လို့  ရွာသားတစ်ဦးက ပြောပြပါတယ်။

ဒီနေ့ မနက် ၁၁ နာရီကျော်အထိ ရွာထဲမှာ သေနတ်ပစ်ဖောက်နေကြဆဲလို့ သိရပါတယ်။ ကျောက်ဆည် တက္ကသိုလ်ကျောင်းဝင်းထဲက  Non CDM ဆရာ ဆရာမတွေနဲ့  ဝန်ထမ်းတွေကတော့ သေနတ်သံတွေကြောင့်  အလွန်စိုးရိမ်ကြောက်လန့်နေကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

တရုတ်ဓာတ်ငွေ့ ပိုက်လိုင်းနဲ့ စစ်အာဏာရှင်ယန္တရားကို အသက်သွင်းပေးနေတဲ့ ဆရာ ဆရာမတွေနဲ့ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ အသက်အန္တရာယ်ကို အာမမခံကြောင်း  သတိပေးစာတစ်စောင် မကြာသေးခင်  ရက်ပိုင်းအတွင်းက ကျောက်ဆည်ခရိုင်ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (KDDF)က ထုတ်ပြန်ထားထားပါတယ်။ 

လက်ရှိမြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းအပေါ် တရုတ်နိုင်ငံ၏ သဘောထားသည် အခြေခံ ချဉ်းကပ်ပုံကစ၍ မှားယွင်းနေပါသည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အာဏာသိမ်းခြင်းကို တရုတ်နိုင်ငံက မြန်မာအစိုးရအဖွဲ့အတွင်း အကြီးအကျယ် ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခြင်းဟု ရှုမြင်ထားပါသည်။ ဤအခြေခံချဉ်းကပ်ပုံအလွဲသည် မြန်မာလူထုအကြား နှစ်ပေါင်းများစွာ အမြစ်တွယ်နေသော တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် မယုံသင်္ကာစိတ်ကို ပိုမိုကျယ်ပြန့်နက်ရှိုင်းစေပါသည်။ နဝတ၊ နအဖခေတ် စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သလို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုလည်း ပေးခဲ့သော တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရပ်တည်ချက်သည် မြန်မာပြည်သူလူထု၏ နှလုံးသားကို သံမှိုရိုက်သွင်းသကဲ့သို့ ဖြစ်ခဲ့သည်ကို သတိပြုမိရန် လိုအပ်ပါသည်။

ဤသို့သမိုင်းတလျှောက် ကျင့်သုံးခဲ့သော အလွဲအမှားတို့သည် တရုတ်နိုင်ငံက “ပြည်တွင်းရေး၌ ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ရေး” ဟူသော မူဝါဒကို လှေနံဓားထစ် ကျင့်သုံးနေခြင်းအပေါ် အခြေခံလျက် ရှိပါသည်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်သော အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် အစိုးရ၏ ငါးနှစ်တာ ကာလအတွင်း တရုတ်-မြန်မာ ဆက်ဆံရေးသည် မျက်စိလည်ရလောက်အောင် အထူးကောင်းမွန်ခဲ့ပါသည်။ အစိုးရချင်း ဆက်ဆံရေးသာမက  လူထုမှသည် လူထုဆီသို့ ဟူသော ဆက်ဆံရေးကိုပင် ကောင်းမွန်ခိုင်မာလာအောင် ကဏ္ဍပေါင်းစုံ၌ ကြိုးပမ်းခဲ့သည်ကို တွေ့ခဲ့ရပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံအကြား ဤသို့ ကျယ်ပြန့်ခိုင်မာလာသော ဆက်ဆံရေးအပေါ် မြန်မာလူထုသည် သမိုင်းတလျှောက် ထွေးပွေ့ခဲ့သော မယုံသင်္ကာမှုများ ရှိလင့်ကစား အသာတကြည် လက်ခံခဲ့ပါသည်။ အကြောင်းရင်းကား ရှင်းပါသည်။ ပြည်သူလူထုက ယုံယုံကြည်ကြည် လုပ်ပိုင်ခွင့် လွှဲအပ်ထားသော လူထုအစိုးရ၏မူဝါဒ၊ လုပ်ဆောင်ချက်များ ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ တရုတ်အစိုးရအနေဖြင့် ဤအချက်အပေါ် အလေးအနက် နှလုံးသွင်း၊ သုံးသပ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။

စစ်တပ်က သူတို့ရေးဆွဲခဲ့သည့် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဘောင်ကို ကျော်လျက် ဥပဒေမဲ့ အာဏာသိမ်းခြင်းကို “အစိုးရအဖွဲ့အတွင်း အကြီးအကျယ် ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲခြင်း” ဟု ဝိသေသနတပ်ခဲ့သော တရုတ်အစိုးရ၏ မူဝါဒသည် မြန်မာပြည်သူလူထု၏ ဒေါသကို ပေါက်ကွဲ ပွင့်အံစေခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အရ ဖွဲ့စည်းထားသည့် အစိုးရကို ဖျက်သိမ်း၍ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကိုပါ ဖျက်သိမ်းခဲ့သော စစ်ကောင်စီ၏ လုပ်ရပ်သည် မြန်မာပြည်သူလူထု၏ ဆန္ဒသဘောထားကို ရိုက်ချိုးဖျက်ဆီးလိုက်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ပြည်သူလူထု ဆန္ဒသည်သာ နိုင်ငံတော်အချုပ်အခြာအာဏာ၏ အခြေခံဟူသော ဒီမိုကရေစီကျင့်စဉ်သည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီကပင် လက်ခံထားသော နိုင်ငံတကာကျင့်စဉ် ဖြစ်ပါသည်။

ငြိမ်းချမ်းစွာ မိမိတို့ဆန္ဒသဘောထား ထုတ်ဖော်နေသော ပြည်သူလူထုအား ဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီး၊ သတ်ဖြတ်၊ လုယက်၊ ဓားပြတိုက်နေသော စစ်ကောင်စီ၏ ရာဇဝတ်မှုတို့ကို ထင်ထင်ရှားရှား မြင်တွေ့နေရပါလျက် “မြန်မာ့အရေးအား မြန်မာတို့သာ ဖြေရှင်းပါစေ” ဟု လျစ်လျူရှုနေခြင်းအပေါ် မြန်မာလူထုက မည်သို့မည်ပုံ မခါးသီး မနာကြည်းဘဲ နေနိုင်ပါမည်နည်း။ 

အနောက်နိုင်ငံတို့၏ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုသည် ထိရောက်မှုမရှိဟု တရုတ်အစိုးရက ဝေဖန်နေသော်လည်း အနောက်နိုင်ငံတို့၏ ရပ်တည်ချက်သည် မြန်မာပြည်သူလူထု၏ ခံစားချက်နှင့် တထပ်တည်းကျလျက် ရှိပါသည်။ တရုတ်နိုင်ငံ အပါအဝင် အာဆီယံအဖွဲ့သည် ကောင်စီနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံပြီး အပြုသဘောဆောင် တိုးတက်မှုများ ဖန်တီးရမည်ဟု စိတ်ကူးယဉ်၊ အိပ်မက်မက်လျက် ရှိပါသည်။ အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး၏ ဆုံရပ်တည်ချက် ငါးရပ်ကို သဘောတူသယောင်၊ မဆန့်ကျင်ပါဟု ပြောကြားပြီး ရက်ပိုင်းအတွင်း “ပြည်တွင်းတည်ငြိမ်မှုအပေါ် မူတည်ပြီးမှသာ” အလေးထား စဉ်းစားပေးမည် (လုပ်ဆောင်ပေးမည်ဟု ကတိပြုခြင်းမဟုတ်) ဟု ကလိမ်ကကျစ် ပြုမူနေသော စစ်ကောင်စီထံမှ မည်သို့သော အပြုသဘောဆောင် တုံ့ပြန်မှုကိုမှ ရရှိနိုင်မည် မဟုတ်ပါ။

မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းက ဒေသတစ်ခုလုံး၏ တည်ငြိမ်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအပေါ် ကြီးမားသော ဆိုးကျိုး သက်ရောက်မည်ကို တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အာဆီယံ အပါအဝင် တကမ္ဘာလုံးက မြင်တွေ့နေရပါလျက် ပြည်တွင်းရေး၌ ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ရေး မူဝါဒကို လှေနံဓားထစ်၊ တရားသေ ကျင့်သုံးနေပါက မြန်မာပြည်သူလူထုသည် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် မည်သို့မှ နားလည်၊ ခွင့်လွှတ်နိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ တရုတ်-မြန်မာ ဆက်ဆံရေးကို အမှန်တကယ် အဓွန့်ရှည် ကောင်းမွန်ခိုင်မာစေလိုပါက တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာ မိသားစုနှင့် လက်တွဲလျက် -

(က) ပြည်သူလူထုကို ဥပဒေမဲ့ဖမ်းဆီး၊ သတ်ဖြတ်၊ လုယက်၊ ဓားပြတိုက်မှုများ ချက်ချင်းရပ်ဆိုင်းရေး၊

(ခ) နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် သမ္မတဦးဝင်းမြင့် အပါအဝင် ဖမ်းဆီးထားသူများ ချက်ချင်းလွှတ်ပေးရေး၊

(ဂ) အင်တာနက် အသုံးပြုခွင့်အပါအဝင် နိုင်ငံသားတို့၏ အခြေခံရပိုင်ခွင့်များ ကျင့်သုံးပိုင်ခွင့် အာမခံချက်ပေးရေး တို့ကို ဖိအားပေးတောင်းဆိုရမည် ဖြစ်ပါသည်။ 

ဤသို့သော အခြေခံလိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်း အကောင်အထည်ဖော်ပေးနိုင်ခြင်း မရှိပါက မည်သို့သော အပြုအသဘောဆောင် တိုးတက်မှုကိုမျှ ဖန်တီးဆုပ်ကိုင်နိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ အင်အားကိုသာ နားလည်ယုံကြည်သော မြန်မာ စစ်ကောင်စီကို အင်အားဖြင့်သာ လမ်းကြောင်းမှန်ပေါ် တွန်းတင်နိုင်မည်ကို ယုံမှားသံသယဖြစ်ရန် မလိုပါ။

လူလေးလင်း

မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းဖို့ကြိုးပမ်းနေတဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့အစည်းအနေနဲ့ တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံကိုယ်စားလှယ်တွေနဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတွေ မကြာခင်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတယ်လို့ ဂျကာတာကလာတဲ့သတင်းမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။

တရုတ်ကိုယ်စားလှယ်နဲ့  တွေ့ဆုံမယ့်အစည်းအဝေးအစီအစဉ်က အရင်ပိုစောနိုင်မယ့် အခြေအနေရှိပြီး အမေရိကန်နဲ့ စည်းဝေးနိုင်ဖို့ ညှိနှိုင်းနေဆဲကိစ္စထဲမှာ မြန်မာစစ်ကောင်စီကိုယ်စားလှယ်ကို ဖိတ်ခေါ်သင့် မခေါ်သင့်လည်း ပါဝင်တယ်လို့ သတင်းမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ 

ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီ  ၂၄ ရက်နေ့က အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အစည်းဝေးပွဲမှာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ အာဆီယံအဖွဲ့ရဲ့ အထူးကိုယ်စားလှယ်စေလွှတ်နိုင်ဖို့နဲ့ လူသားချင်းစာနမှုအကူအညီတွေပေးအပ်နိုင်ဖို့ အပါအဝင် အချက် ၅ ချက်ကို ဘုံ သဘောတူခဲ့ကြပေမယ့် အာဆီယံအနေနဲ့ တချက်မှ လက်တွေ့အကောင်အ ထည်မဖေါ်နိုင်သေးပါဘူး။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ်ကတော့ မြန်မာအာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီ ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းကို ငြိမ်းချမ်းစွာအဖြေရှာနိုင်ဖို့ အာဆီယံရဲ့ ကြိုးပမ်းချက်ကို ကြိုဆိုတဲ့အကြောင်း ပြောဆိုထားပါတယ်။ 

အာဆီယံအဖွဲ့စည်းဝေးပွဲမှာ သဘောတူခဲ့တဲ့အချက်တွေကို အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေ ဆက်လုပ်ရပါမယ်လိုလည်း မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အကြံပေးကောင်စီက တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။

NUG အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရဟာ နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းအတွက် အပြုသဘော ဆက်ဆံရမယ့် အဖွဲအစည်းတခုဖြစ်နေပေမယ့် စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်ကတော့  အာဆီယံ သဘောတူညီချက်တွေကို မထီမဲ့မြင် လုပ်နေတယ်လို့ ဝေဖန်ထားပါတယ်။

စစ်ကောင်စီအကြမ်းဖက်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်  မင်းအောင်လှိုင်ဟာ အာဆီယံအစည်းအဝေးမှာ  အာဆီယံကထုတ်ပြန်ထားတဲ့ အချက် ၅ ချက်ကို သဘောတူခဲ့ပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံပြန်ရောက်တဲ့အခါမှာတော့ နိုင်ငံတည်ငြိမ်မှုအပေါ်မှာ မူတည်ပြီး ဒီအချက်တွေကို စဉ်းစားဦးမယ်လို့ ပြောထားပြန်ပါတယ်။

တရုတ်အစိုးရအာဘော် သတင်းစာတစ်စောင်ဖြစ်တဲ့ Global Times ထဲမှာတော့ ‘မြန်မာနိုင်ငံထဲက အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရပ်တန့်စေဖို့အတွက် အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေ သဘောတူညီခဲ့ကြပြီး ဒီတွေ့ဆုံမှုကနေ တင်းမာမှုကို လျှော့ချစေဖို့ ယုံကြည်ရတယ်’ဆိုပြီး ခေါင်းစဉ်တပ်ထားတဲ့ သတင်းဆောင်းပါးတစ်ခု ဖတ်လိုက်ရပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တုန်းကပါ။ အချက် ၅ ချက်ပါတဲ့ အာဆီယံ သဘောတူ ကြေညာချက်မှာ All parties ဆိုတဲ့ အကြမ်းဖက်မှုမှာ ပါဝင်သူအားလုံးဆိုတာဟာ အကြမ်းဖက်ခံနေရတဲ့ မြန်မာပြည်သူလူထုကို ထည့်သွင်းပြောဆိုပုံပေါက်နေလို့ ဝေဖန်သူတွေနဲ့ မြန်မာပြည်သူလူထုကြားမှာတင် အတော်လေး အဲဒီအသုံးအနှုန်းအပေါ် ခံပြင်းနေပါတယ်။ အာဆီယံဟာ နိုင်ငံတကာကပါ အဓိကထား တောင်းဆိုနေတဲ့ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကနေ မတရားဖမ်းဆီးထားတဲ့သူတွေကို လွှတ်ပေးဖို့ကိုတောင် နောက်ဆုံး ထုတ်ပြန်တဲ့ သဘောတူညီချက်ထဲ မထည့်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။ အစည်းအဝေးမတိုင်ခင် အင်ဒိုနီးရှားရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာသာ ဒီအချက်က ပါဝင်ခဲ့တယ်။

အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်အတွက်လည်း ဒီအစည်းအဝေးဟာ သူအာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ပထမဆုံး နိုင်ငံပြင်ပထွက်ခွာ တက်ရောက်တဲ့ အစည်းအဝေးတစ်ခုဖြစ်တယ်။ အာဆီယံဟာ မြန်မာနိုင်ငံအကြီးအကဲအနေနဲ့ ဖိတ်ကြားတာ မဟုတ်ပါဘူး၊ အာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်အနေနဲ့သာ ဖိတ်ကြားတာပါလို့ ပြောနေပေမဲ့၊ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက်တော့ ရက်ရက်စက်စက် ဖိနှိပ်နေတဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်ကို အရေးတယူလုပ် ဆက်ဆံတာသာ ဖြစ်တယ်လို့ ဒေါသတကြီးယုံမှတ်ကြပါတယ်။ ဒါတင်လား ဆိုတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ အာဆီယံရဲ့ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်ထဲမှာ မရေမရာတွေ၊ အချိန်ကာလ သတ်မှတ်ချက် မပါတာတွေ၊ မြန်မာပြည်တွင်းက မြေပြင်အခြေအနေနဲ့ လက်တွေ့မကျ ကင်းကွာနေတာတွေ၊ အာဆီယံရဲ့ မူဝါဒတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ‘တစ်နိုင်ငံရဲ့ ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ရ’ဆိုတာကလည်း အောက်ခြေက ပြည်သူလူထုအပေါ် မျက်ကွယ်ပြုပြီး လက်ဝယ်အာဏာရှိသူကိုသာ တရားဝင်မှုပေး ဆက်ဆံတဲ့ပုံစံတွေက အာဆီယံအပေါ် မြန်မာပြည်သူတွေ စိတ်ပျက်စေခဲ့တယ်။

တကယ်တမ်းတော့ ASEAN Way ဆိုတဲ့ အာဆီယံနည်းလမ်းဆိုတာ တရုတ်နိုင်ငံက စစ်အာဏာသိမ်းမှု စဖြစ်ကတည်းက တင်သွင်းနေတဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ ဘာမှ မကွာခြားပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ပွဲကနေတဆင့် ပြည်သူ့ဆန္ဒမဲအရ အာဏာရလာတဲ့ အရပ်သားအစိုးရကို ဖယ်ရှားပြီး စစ်အာဏာသိမ်းတာက မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေးကိစ္စသာ ဖြစ်တယ်၊ ပြည်ပကနေ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်စရာမလိုဘူး၊ သူတို့ဟာသူတို့ ရှင်းလိမ့်မယ်၊ ဘယ်သူမှ ဝင်မပါနဲ့ဆိုတာဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ သေတစ်ပန်သက်တစ်ဆုံး လက်ကိုင်မူဝါဒ ဖြစ်ပါတယ်။ နဝတ/နအဖ စစ်အာဏာရှင်စနစ်တုန်းကလည်း ဒီမူဝါဒနဲ့ပဲ မြန်မာအပေါ် ဆက်ဆံခဲ့တယ်။ ပြီးတော့ အာဆီယံ ဆိုတာကလည်း နဝတ/နအဖ စစ်အစိုးရကို တရားဝင်မှုပိုရှိအောင် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လက်ခံပေးခဲ့တဲ့ အာဏာရှင်စနစ်အားပေး အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုပါ။ တကယ့် ပြည်သူမျက်နှာ၊ ပြည်သူ့ဘက် ဘယ်တုန်းကမှ မရပ်တည်ခဲ့တဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့ ဖြစ်တယ်။

အကြောင်းတရားကလည်း ရိုးစင်းပါတယ်။ အာဆီယံနိုင်ငံတွေဟာ ‘ဖားတစ်ပိုင်း ငါးတစ်ပိုင်း’ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတွေ၊ တစ်ပါတီအာဏာရှင်စနစ်နိုင်ငံတွေ၊ ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံတွေ၊ စစ်တပ်နဲ့မကင်းတဲ့ အစိုးရတွေချည်းပါပဲ။ ဒါကြောင့် သူတို့ကိုယ်တိုင် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံတွေထဲ လုပ်ချင်ရာလုပ်နိုင်ဖို့အတွက် ‘ဝင်မစွက်ဖက်ရေးမူ’ကို ဖက်တွယ်ထားကြတာ ဖြစ်တယ်။ ဒါက တရုတ်ရဲ့ မူဝါဒနဲ့ သွားအံကိုက်နေတာဖြစ်တယ်။

တရုတ်နိုင်ငံကလည်း ၁၉၉၀ တုန်းက တရုတ်နိုင်ငံ မဟုတ်တော့။ ၁၉၉၀ တုန်းကဆို တရုတ်ပြည်မကြီးထဲ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်းက ကြောက်ခမန်းလိလိပါ။ နိုင်ငံ့လူဦးရေရဲ့ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်က ဆင်းရဲမွဲတေမှုလိုင်းအောက် ရောက်နေခဲ့တယ်။ နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကြာ ယနေ့ တရုတ်ပြည်ကတော့ အတော်လေးကို ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီး ဆူပါပါဝါ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို ပခုံးချင်းယှဉ်ဖို့ ပြင်လာတဲ့အနေအထားထိ ရောက်လာခဲ့တယ်။

အထက်မှာဆိုခဲ့သလိုပဲ တရုတ်နိုင်ငံဟာ သမိုင်းတလျှောက်လုံး မြန်မာ့အရေးနဲ့ပတ်သက်ရင် laissez-faire ဆိုတဲ့ ပြင်ပကနေ ကြားဝင်ဖြေရှင်းတာကို လက်မခံဘဲ ကိုယ့်နည်းကိုယ်ဟန်နဲ့ရှင်း ဆိုတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုပုံစံ သူ့မူဝါဒအနေနဲ့ ကျင့်သုံးခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ တရုတ်အစိုးရကိုယ်တိုင်လည်း ဒီမိုကရေစီရေး လှုပ်ရှားသူတွေကို ရက်ရက်စက်စက် နှိမ်နင်းခဲ့တဲ့ သမိုင်းဆိုး ရှိခဲ့တယ်။ ခုထိလည်း အဲဒီပုံစံအတိုင်းပါပဲ။ သူ့ပိုင်နက် နယ်နိမိတ်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားတဲ့ တိုင်ဝမ်၊ ဟောင်ကောင်က ဒီမိုကရေစီရေးလှုပ်ရှားမှုတွေမှာဆို အမေရိကန်နဲ့ အနောက်အုပ်စု ကြားဝင်စွက်ဖက်တာကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ဒေါသတကြီး ဆန့်ကျင် ပြောဆိုလေ့ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ တရုတ်ဟာ သူ့ရဲ့ အဲဒီမူဝါဒကို တကယ်ရော လိုက်နာကျင့်သုံးရဲ့လားဆိုတာ မေးခွန်းထုတ်စရာပါ။ အနီးစပ်ဆုံး မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြည်တွင်းစစ်အရေးကိစ္စမှာ သူ ကြားဝင်စွက်ဖက်နေတာတွေ၊ ဝင်ကစားနေတာတွေ တပုံကြီးပါပဲ။ ဟိုအရင် ဗကပတုန်းကစလို့ ‘ဝ’ ဒေသ အပါအဝင် တခြားတိုင်းရင်းသား ဒေသတွေထဲက စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးတွေမှာ တရုတ်ကြားဝင် စွက်ဖက်နေတာတွေအကြောင်း ဝေဖန်သူတွ ထောက်ပြ ပြောဆိုနေတာ မနည်းမနောပါ။

ဒါမို့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ‘မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်းမှုက သူ့ပြည်တွင်းရေးကိစ္စသာ ဖြစ်တယ်။ ပြည်ပကနေ ဘယ်သူမှ ကြားဝင်စွက်ဖက်ဖို့ မလိုဘူး’ လို့ မကြာခဏ ပြောဆို သတိပေးပုံဟာ ရှေ့နောက်ညီညွတ်မှုရှိတဲ့ ရပ်တည်ချက် မဟုတ်ပါဘူး။ မြန်မာကို တည်ငြိမ်စေချင်တယ် ဆိုတာကလည်း သူနဲ့ ကုန်သွယ်ရေးအပါအဝင် ယဉ်ကျေးမှု၊ လူမှုစီးပွားကအစ နယ်နိမိတ်ချင်းကပ် ကူးလူးစပ်ယှက်နေရတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်နေလို့သာ ဖြစ်တယ်။

နောက်တစ်ချက်ကတော့ နိုင်ငံရေး အိုင်ဒီယော်လိုဂျီပိုင်းပါ။ တစ်ပါတီ အာဏာရှင်စနစ် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံရေးအထိုင်မှာ ကွန်မြူနစ်စနစ်ဖြစ်လို့ အမေရိကန်နဲ့ အနောက်အုပ်စုရဲ့ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံရေးစနစ်ကို သူ့အနီးအနား မထွန်းကားစေလိုပါဘူး။ ဆူပါပါဝါဖြစ်ဖို့ တာစူလာနေတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံဟာ အခုမြန်မာနိုင်ငံအတွင်း စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် နိုင်ငံတကာစင်မြင့်မှာ သိက္ခာကျရသလို သူ့အင်အားချဲ့ထွင်ဖို့ အကန့်အသတ်တွေသာ ဖြစ်သွားစေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် သူ့ရဲ့ OBOR စီမံကိန်းကြီးကို အဟန့်အတား ဖြစ်သွားစေတယ်။ နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှုမရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သူ့အကျိုးစီးပွားတွေကို ခြိမ်းခြောက်တာ ပိုခံလာရဖို့ပဲ ရှိပါတယ်။ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း အာဆီယံနိုင်ငံတချို့နဲ့ အငြင်းပွားနေရတဲ့အပြင် အခုဆို မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် ဒေသတွင်းမှာ တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေးတွေ ပြန်လည်မြင့်တက်လာတာမို့ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်းမှုဟာ ဒေသတွင်းကို မတည်မငြိမ် ဖြစ်စေတဲ့အပြင် တရုတ်အကျိုးစီးပွားကို ဘယ်ဘက်ကမှ ကောင်းစေမှာ မဟုတ်တာကိုတော့ ၂၁ ရာစု တရုတ်တို့ သဘောပေါက်ချိန်တန်ပြီလို့ ယူဆရပါကြောင်း…..။

ထူးကျော်ဝင်း

 မြန်မာနိုင်ငံ ပြဿနာကို သံတမန်နည်းလမ်းအရ အာဆီယံအစည်းအဝေးကတဆင့် အဖြေရှာသင့်တယ်လို့ တရုတ်နိုင်ငံ အပါအဝင် လုံခြုံရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေက သဘောတူခဲ့ကြတာကြောင့် ဧပြီ ၂၄ ရက်နေ့က အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဂျာကာတာမြို့မှာ အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေး ကျင်းပခဲ့တယ်။

အစည်းအဝေးအပြီးမှာ မြန်မာစစ်ကောင်စီအနေနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ချက်ချင်းရပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်အပါအဝင် အချက် ၅ ချက်ပါ အာဆီယံ ဘုံသဘောတူ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခဲ့ကြောင်း အာဆီယံ ဥက္ကဋ္ဌက ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့တယ်။

အကြမ်းဖက်မှု ချက်ချင်းရပ်ပြီး သက်ဆိုင်သူအားလုံး အစွမ်းကုန် သည်းခံထိန်းသိမ်းဖို့၊ မြန်မာနိုင်ငံသားများရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ရှေးရှုပြီး ငြိမ်းချမ်းစွာ အဖြေရှာဖို့၊ သက်ဆိုင်သူအားလုံး အပြုသဘော တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြဖို့၊ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌရဲ့ အထူးကိုယ်စားလှယ်က အာဆီယံ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ အကူအညီနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးကိစ္စတွေမှာ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ပေးဖို့၊ အာဆီယံအဖွဲ့ရဲ့ လူမှုအထောက်အကူပြုစင်တာကတဆင့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု အကူအညီ ပေးအပ်နိုင်ဖို့၊ ပဉ္စမအချက်အနေနဲ့ အာဆီယံ အထူးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို မြန်မာနိုင်ငံက သက်ဆိုင်သူအားလုံးနဲ့ တွေ့ဆုံနိုင်ခွင့်ရရှိဖို့ စတဲ့ အချက် ၅ ချက် ပါဝင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို အပေါ်ယံအမြင် ကြည့်တဲ့အခါ သံခင်းတမန်ခင်းအရ အောင်မြင်သယောင် ပြောဆိုနေကြတာ တွေ့ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာပြည်သူတို့ အကျိုးဘက်က ကြည့်ရင်တော့ ဒီအခြေအနေဟာ တရုတ်ရဲ့ နိုင်ငံရေး သတ်ကွင်းထဲ တိုက်ရိုက်ကျဆင်းသွားပြီလို့ ဆိုချင်တယ်။

တရုတ်နိုင်ငံက အာဆီယံအစည်းအဝေး ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ ဘရူနိုင်းနိုင်ငံနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်တွေဆီကို ဖုန်းဆက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံပြဿနာကို အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်းမှာ ဆွေးနွေးအဖြေရှာဖို့ စတင်တိုက်တွန်းခဲ့တာ အများသိ ကိစ္စဖြစ်တယ်။ ဆွေးနွေးအဖြေရှာရာမှာ အပြုသဘောဆောင်ဖို့ အားလုံးသဘောတူညီမှုအရ ဆုံးဖြတ်ဖို့ နိုင်ငံခြားက ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုတွေကို လက်မခံဖို့ တရုတ်က သတိပေး ပြောဆိုခဲ့တာ ကြားခဲ့ရတယ်။ နိုင်ငံခြားဆိုတာ အနောက်နိုင်ငံတွေကို ရည်ညွှန်းတာဖြစ်ပြီး၊ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ အီးယူနိုင်ငံတွေကို ဆိုလိုတာ ဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံခြားစွက်ဖက်မှုတွေကို လက်မခံဖို့ ပြောနေတဲ့ တရုတ်ကိုယ်တိုင်ကတော့ မြန်မာကိစ္စမှာ နည်းမျိုးစုံ ၀င်ရောက်စွက်ဖက်နေတာ မြင်နေရတယ်။

မလေးရှား၊ စင်ကာပူနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားတို့က ဦးဆောင်တောင်းဆိုခဲ့ကြတဲ့ နိုင်ငံရေးအရ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရသူတွေကို ချက်ချင်းပြန်လွှတ်ပေးဖို့ ဆိုတဲ့အချက်ကို နောက်ဆုံး အာဆီယံ ၁၀ နိုင်ငံ သဘောတူညီချက် ၅ ချက်မှာ ပါဝင်လာခြင်း မရှိတာ တွေ့ရတယ်။ ဒီအချက်က အရေးအကြီးဆုံး မပါမဖြစ် ပါရမယ့်အချက် ဖြစ်တယ်။ ဒီအချက်ကို ချန်ထားခဲ့တာဟာ ကောက်ကျစ်စဉ်းလဲမှုရဲ့ အစဖြစ်တယ်။ ဘာကြောင့်လဲ။ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် အပါအဝင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ပါတီဝင်တွေကို လွှတ်မပေးချင်လို့ ဖြစ်တယ်။ NLD ပါတီကို ခေါင်းမထောင်နိုင်အောင် နှိပ်ကွပ်ချင်တဲ့ အကြံဆိုး ရှိနေလို့ဖြစ်တယ်။ စစ်တပ်က ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ကလိမ်ဉာဏ်ဆင် အကြောင်းပြပြီး အာဏာသိမ်းခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ အမှန်စင်စစ် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲဟာ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတကြောင်း ပြည်တွင်း ပြည်ပက အသိအမှတ်ပြုထားပြီး ဖြစ်တယ်။

မင်းအောင်လှိုင် စစ်အုပ်စုရဲ့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ကာကွယ်လိုမှုအရ အကြောင်းမရှိ အကြောင်းရှာ အာဏာသိမ်းခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ ဒီမိုကရေစီ ကိုယ်စားပြုတဲ့ အစိုးရ အာဏာရခဲ့ရင် စစ်အုပ်စုရဲ့ အကျင့်ပျက် ခြစားမှုပေါင်း ကုဋေကုဋာနဲ့တကွ စစ်ရာဇဝတ်မှုပေါင်းများစွာကို ဖေါ်ထုတ်ဖွင့်ချခံရမှာ ကြောက်တဲ့အတွက် အာဏာသိမ်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်တယ်။ ဒီကနေ့ မြန်မာနိုင်ငံပြဿနာဟာ ဒီမိုကရေစီဝါဒနဲ့ ဖက်ဆစ်စစ်အာဏာရှင်ဝါဒတို့ကြားက တိုက်ပွဲဖြစ်တယ်။ အာဆီယံဒေသအတွင်းကတဆင့် နိုင်ငံတကာအထိ ကျယ်ပြန့်လာနိုင်တယ်။ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံအများစုကလည်း အာဏာရှင်တပိုင်း အစိုးရတွေ လက်အောက်မှာ ရှိနေတာကို မမေ့ဖို့ လိုတယ်။ မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေး (သို့မဟုတ်) ဒီမိုကရေစီအရေးတော်ပုံဟာ ဒေသတခုလုံးအထိ ကူးစက်ကျယ်ပြန့်လာမှာကို အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ စိုးရိမ်နေကြပုံရတယ်။

မြန်မာဖက်ဆစ် စစ်အုပ်စုကို လတ်တလော ကျောထောက်နောက်ခံပေးနေတာ ဘယ်သူလဲလို့ မေးရင် ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ပဓာနထားတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံဖြစ်တယ်ဆိုတာ ထင်ရှားနေတယ်။ တရုတ်က မီးစိမ်းပြခဲ့လို့ နိုင်ငံနဲ့ပြည်သူ့အကျိုးကို ပစ်ပယ်ပြီး မင်းအောင်လှိုင် ဖက်ဆစ်စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ တရုတ်က မင်းအောင်လှိုင်ကို ဘာကြောင့် အာဏာသိမ်းဖို့ မြှောက်ပေးခဲ့တာလဲ။ “ရပ်ဝန်းနှင့်ပိုးလမ်းမ စီမံကိန်း” (BRI) လို့ ကမ္ဘာမှာ ကျော်ကြားနေတဲ့ တရုတ်အစိုးရရဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် စီးပွားရေး စီမံကိန်းကြီးကို ကြားဖူးကြမယ် ထင်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အရှေ့ခြမ်းနဲ့ အနောက်ခြမ်းကို ကုန်းလမ်း-ရေလမ်း နှစ်မျိုးလုံး အသုံးပြုပြီး၊ ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကြီးတခု တရုတ်နိုင်ငံက ဖော်ဆောင်နေတာ ဖြစ်တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း တရုတ်-မြန်မာစီးပွားရေးစင်္ကြံကနေ ကျောက်ဖြူ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းဒေသအထိ ခေတ်သစ် ပိုးလမ်းမက ဖြတ်သန်းမှာ ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံကို တရုတ်က သူ့အကျိုးစီးပွားအတွက် စိတ်တိုင်းကျ ချယ်လှယ်သိမ်းပိုက်လိုတယ်။ နယ်ချဲ့လိုတယ်။

ရပ်ဝန်းနှင့်ပိုးလမ်းမစီမံကိန်း(Belt and Road Initiative-BRI) အကောင်အထည်ဖော်ရေး ဦးဆောင်ကော်မတီရဲ့ ပထမအကြိမ်အစည်းအဝေးကို နေပြည်တော်ရှိ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှာ ၂၀၂၀ ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁၈ ရက်နေ့က ကျင်းပခဲ့တယ်။ ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် တက်ရောက် အမှာစကား ပြောကြားခဲ့တယ်။ ‘BRI စီမံကိန်း ဖော်ဆောင်ရေးဦးဆောင်ကော်မတီ’ ရဲ့ ပထမအကြိမ် အစည်းအဝေးမှာ နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်က တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ရပ်ဝန်းနှင့်ပိုးလမ်းမစီမံကိန်းမှာ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ ၆၀ ကျော် ပါဝင်ပတ်သက်နေကြောင်း၊ အခြေခံအဆောက်အအုံ ဆက်သွယ်ရေးသာမက ကဏ္ဍပေါင်းစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ့် ကျယ်ပြန့်တဲ့ အစီအစဉ်တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ရှင်းပြခဲ့တယ်။ ပထဝီ အနေအထားအရ မြန်မာနိုင်ငံဟာ BRI  ပိုးလမ်းမ စီမံကိန်းမှာ မဟာဗျူဟာကျနေတာကြောင့် ပါဝင်သွားဖို့ ရှိတယ်လို့ ဆိုတယ်။  ဒါပေမဲ့ စီမံကိန်း ဆောင်ရွက်ရာမှာ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အကျိုးစီးပွား မျှမျှတတ ဖြစ်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာနဲ့ နည်းဗျူဟာများ ချမှတ်ဆောင်ရွက်သွားဖို့ လိုအပ်မှာ ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့တယ်။

BRI စီမံကိန်း အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ “ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်ရေး မူကြီး ၅ ရပ်” နဲ့အညီ ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုတယ်လို့လည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောကြားခဲ့တယ်။  စီမံကိန်းများ ဆောင်ရွက်ရာမှာ ပြည်သူများအတွက် ရေတိုအကျိုးဖြစ်ထွန်းရေးသာမက ရေရှည်အကျိုးကိုပါ ရှုထောင့်အမျိုးမျိုးက လေ့လာစိစစ် ဆောင်ရွက်သွားဖို့ လိုကြောင်းလည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောခဲ့တယ်။ ရပ်ဝန်းနှင့်ပိုးလမ်းမစီမံကိန်းအောက်မှာ ဆောင်ရွက်ရမယ့် စီမံကိန်းတွေဟာ မိမိတို့နိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသားစီမံကိန်းများ၊ မူဝါဒများ၊ ပြည်တွင်း လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနဲ့ လိုက်လျောညီထွေမှုရှိဖို့လည်း လိုအပ်ကြောင်း ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့တယ်။

ဒါကြောင့် BRI  ပိုးလမ်းမ စီမံကိန်းတွေ အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ “ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်ရေး မူကြီး ၅ ရပ်”နဲ့တကွ ဥပဒေစည်းမျဉ်းစည်းကမ်း ပြည်တွင်း လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနဲ့ လိုက်လျောညီထွေမှုရှိဖို့ လိုအပ်ကြောင်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောကြားခဲ့တာကို ကြည့်ရင် စစ်အစိုးရနဲ့ လုပ်ရသလို တွက်ခြေမကိုက်နိုင်တာကို တရုတ် ခေါင်းဆောင်တွေ သဘောပေါက်ခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာ့ ရေမြေတောတောင် သဘာဝသယံဇာတတွေကို အချောင်နှိုက်ယူနိုင်ဖို့ဆိုရင်  စစ်အုပ်စု အာဏာရဖို့လိုတယ်လို့ တရုတ်နိုင်ငံက တွက်ဆခဲ့ပုံရတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာနဲ့ ဆက်ဆံရာမှာ တရုတ်ရဲ့ မူဝါဒဟာ မီးစတဖက် ရေမှုတ်တဖက်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေကို ကြိုးကိုင် ချယ်လှယ်နိုင်ရေး အမြဲကြိုးပမ်း ကြံစည်နေတာကို ကြည့်ရင် တရုတ်ရဲ့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ပဓာနထားတဲ့ မူဝါဒကို မြင်နိုင်တယ်။ ဒါကြောင့် လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံပြဿနာ အဖြေရှာကြရာမှာ တရုတ်က သူ့အကျိုးအတွက် မင်းအောင်လှိုင် စစ်အုပ်စုကို အကာအကွယ်ပေးနေခြင်း ဖြစ်တယ်။ အခု စစ်ကောင်စီ အာဏာသိမ်းထားတဲ့ ရက်ပေါင်း ၈၀ ကျော်အတွင်းမှာတောင် နေ့စဉ် မြန်မာ့အဖိုးတန်သစ်တွေ တန်ချိန်ပေါင်းများစွာ တရုတ်နိုင်ငံဘက်ကို ခိုးထုတ်နေကြတယ်။ မြေရှား (Rare earth) အပါအဝင် သတ္တုအမျိုးမျိုးနဲ့ကျောက်စိမ်းတွေ နေ့စဉ် တရုတ်ဘက်ကို ခိုးယူနေကြတာကို ကြည့်ရင် သိနိုင်တယ်။

လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်သုံးခုအတွင်း စစ်အစိုးရခေတ်မှာ မြန်မာ့သယံဇာတ အတော်များများကို တရုတ်နိုင်ငံက နည်းမျိုးစုံနဲ့ နှိုက်ယူခဲ့လို့ အတော် နစ်နာ ဆုံးရှုံးခဲ့ရတယ်။ သစ်တောတွေ ပြန်လည် စိမ်းလန်းလာစေဖို့ NLD အစိုးရက ပြန်လည်ပျိုးထောင်မှု လုပ်ခဲ့ရတယ်။ တခြား ကျောက်စိမ်းဒေသ၊ ကြေးနီတောင်ဒေသ၊ ပယင်းနဲ့ ရွှေထွက်ရာဒေသ၊ မြစ်ကြောင်းများတလျှောက် ရေအားလျှပ်စစ် ထုတ်ယူနိုင်မယ့် နေရာဒေသများ၊ နိကယ်ထုတ်ယူရာဒေသနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်း စိုက်ပျိုးမြေများ ငှားရမ်းထားရာ ဒေသတွေ အစရှိသဖြင့် တရုတ်တို့ စီးပွားရေးချဲ့ထွင် လုပ်ကိုင်နေမှုတွေဟာ ဥပဒေ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေနဲ့အညီ မဟုတ်ကြောင်း သတင်းတွေ မကြာမကြာ ကြားသိနေရတယ်။

MOU ရေးထိုး လုပ်ကိုင်နေတဲ့ တရုတ်ကုမ္ပဏီ လုပ်ငန်းတွေကို သေချာစိစစ်မယ်ဆိုရင် တရားမဝင် တရုတ်နိုင်ငံသားတွေကို ခေါ်သွင်းလာခဲ့တာ တွေ့ရတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဥပဒေစိုးမိုးမှု အားနည်းချက်နဲ့ အဂတိလိုက်စားမှု မထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့ အားနည်းချက်တွေကို အခွင့်ကောင်းယူပြီး တရုတ်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေက မြန်မာ့စီးပွားရေး လုပ်ကွက်တွေကို ၀င်ရောက်ထိန်းချုပ်လာနေကြတယ်။ မြန်မာအုပ်ချုပ်ရေး တာဝန်ရှိသူများနဲ့ ဥပဒေစိုးမိုးရေးတာဝန်ရှိသူများအနေနဲ့ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူ အကျင့်ပျက် ခြစားမှုကို မထိန်းချုပ်နိုင်ကြရင် ရေရှည်မှာ အချုပ်အခြာအာဏာကိုတောင် ထိပါးလာနိုင်တယ်။ လိုရင်းတိုရှင်း ပြောရရင် စစ်တပ်သာ တိုင်းပြည်အာဏာကို ဆက်ရသွားရင် မြန်မာဟာ တရုတ်နယ်ချဲ့သမား လက်အောက် ကျရောက်သွားလိမ့်မယ်။

လက်ရှိ အချက် ၅ ချက်ပါ အာဆီယံ ဘုံသဘောတူချက်ဟာ တရုတ် ရေးတဲ့ ဇာတ်ညွှန်းဖြစ်တယ်။ အချိန်ဆွဲပြီး ပြည်သူလူထုရဲ့ နွေဦးတော်လှန်ရေး ဆန္ဒပြပွဲများကို တဖြည်းဖြည်း အရှိန်လျော့ကျလာအောင် ရေရှည်စီမံကိန်းချလိုက်တာ ဖြစ်တယ်။ မင်းအောင်လှိုင် စစ်အုပ်စုကို သက်ဆိုးရှည်အောင် ကာကွယ်ပေးတာဖြစ်တယ်။ လက်ရှိအခြေအနေအထိ အာဆီယံက CRPH နဲ့  NUG တို့ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို မှေးမှိန်ထားတာ တွေ့ရတယ်။ အာဆီယံခေါင်းဆောင်အချို့ကိုယ်တိုင် အကြောင်းကြောင်းကြောင့် တရုတ်သြဇာခံ ဖြစ်နေကြတယ်။

ဒါပေမဲ့ အီးယူ အဆင့်မြင့်သံတမန် Josep Borrell ရဲ့ အီးယူကြေညာချက်မှာ အာဆီယံ ဆွေးနွေးပွဲသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ဟာ ရှေ့တလှမ်းတက်ဖို့ တွန်းအားပေးမှုတခုလို့ ဖော်ပြထားတယ်။ ဆွေးနွေးတုန်းက သဘောတူထားတဲ့အတိုင်း အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတွေ ဖြစ်ဖို့ ဆွေးနွေးပွဲမှာ CRPH နဲ့ NUG ကိုယ်စားလှယ်တွေ ပါရမယ်လို့ Josep Borrell က တောင်းဆိုထားတယ်။ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားအားလုံး ပြန်လွှတ်ပေးဖို့လည်း အီးယူက တောင်းဆိုထားတယ်။ လက်ရှိပြဿနာတွေကို ယုံယုံကြည်ကြည်နဲ့ ဖြေရှင်းလိုတဲ့ ဆန္ဒရှိသူ သက်ဆိုင်သူအားလုံးပါဝင်မယ့် ဆွေးနွေးပွဲတွေကို  ထောက်ခံသွားမှာဖြစ်ပေမယ့်  ပြည်သူက ရွေးချယ်ထားသူတွေကို အမြန်ဆုံးအာဏာပြန်ပေးမယ့် ဆွေးနွေးပွဲတွေ ဖြစ်ရမယ်လို့ အီးယူ ကြေညာချက်မှာ ဖော်ပြထားတာ တွေ့ရတယ်။

ဒါကြောင့် နွေဦးတော်လှန်ရေး ဘက်တော်သားတွေအနေနဲ့ တရုတ်နဲ့ လက်ဝါးရိုက်ပြီး ထုတ်ပြန်လာတဲ့ အာဆီယံမူ ၅ ချက်ဟာ တရုတ်ရဲ့ဗျူဟာမြောက် ထောင်ချောက် ဖြစ်ကြောင်း သတိပြုသင့်တယ်။ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေ လွတ်မြောက်ရေးကို ခြွင်းချက်မရှိ ချက်ချင်း ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ တောင်းဆိုရမယ်။ CRPH နဲ့ NUG အစိုးရအဖွဲ့တို့ဟာ လက်ရှိ ပြည်သူ့ ကိုယ်စားပြုအဖွဲ့ ဖြစ်တာကြောင့် ဆက်လက်ပြုလုပ်မယ့် အာဆီယံဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ ပါ၀င်ခွင့်ရှိရမယ်။

အနှစ်ချုပ်ရရင် အာဆီယံမူ ၅ ချက်ဟာ နွေဦးတော်လှန်ရေး တဖြည်းဖြည်း အားနည်းအောင်လုပ်ဖို့ ဆင်ထားတဲ့ တရုတ်ရဲ့ ဗျူဟာမြောက် နိုင်ငံရေးထောင်ချောက် ဖြစ်တယ်။ အာဆီယံနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတို့က သူတို့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ကာကွယ်ဖို့အတွက် အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီကို အကာအကွယ်ပေးနေခြင်းဖြစ်တယ်။ မြန်မာ့အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်ရှင် မြန်မာပြည်သူလူထုရဲ့ သဘောဆန္ဒကို အာဆီယံနဲ့ တရုတ်တို့က သေးသိမ်အောင် မှေးမှိန်ထားတာကို သတိပြုကြရမယ်။

မြန်မာ့နိုင်ငံရေးပြဿနာတစုံလုံးရဲ့ နောက်ကွယ်က လက်မည်းဟာ တရုတ် ဖြစ်တယ်။ ခေတ်သစ် နယ်ချဲ့နည်း အမျိုးမျိုးကို အသုံးပြုပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို တရုတ်က ကျွန်ပြုဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့အချက်ကို သတိပြုသင့်တယ်။ တရုတ်ရဲ့ အန္တရာယ်စက်ကွင်းက လွတ်ကင်းဖို့အတွက် လာမယ့်အာဆီယံအဖွဲ့ရဲ့ မြန်မာ့အရေး ဆွေးနွေးပွဲအစီအစဉ်များဟာ တရုတ်ရဲ့ဗျူဟာမြောက် နိုင်ငံရေးထောင်ချောက် ဖြစ်တယ်။ အချိန်ဆွဲပြီး နွေဦးတော်လှန်ရေး အားပျော့လာခဲ့ရင်၊ စစ်ကောင်စီအုပ်ချုပ်ခွင့် အသာစီး ပြန်ရလာအောင် လုပ်နေခြင်းသာ ဖြစ်တယ်။ ဒီအချက်ကို အထူးသတိပြုကြစေချင်တယ်။

ဆောင်းပါးရှင်- နန္ဒလင်းရှိန်

တရုတ်နိုင်ငံကို တင်ပို့မယ့် မြန်မာ့ ဖရဲ၊ သခွားတွေ နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ် အဝင်၊ အထွက်တင်းကျပ်မှုကြောင့်နဲ့ ကားတန်းစောင့်ရတာ အချိန်ကြာမြင့်မှုကြောင့်  အရည်အသွေး ကျဆင်းခဲ့လို့ စွန့်ပစ်ခဲ့ရပါတယ်။ 

Photo Crd# ကားဆရာ

အမေရိကန်ကြီးစိုးတဲ့ခေတ်ကုန်သွားပြီဖြစ်ပြီး  ရုရှားနိုင်ငံလုပ်နဲ့  တရုတ်နိုင်ငံလုပ် ထုတ်ကုန် တွေနဲ့တင် လုံလောက်နေပြီဖြစ်တယ်လို့ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအကြမ်းဖက်အဖွဲ့ရဲ့ ပြန်ကြားရေး ဒုဝန်ကြီး ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ရုရှားသတင်းဌာန RIA နဲ့ အင်တာဗျုးမှာ ပြောပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အမေရိကန်နိုင်ငံက ပြုလုပ်တဲ့ ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုကြောင့်  မြန်မာ လူမျိုးတို့ရဲ့ နေ့စဉ်လူနေမှုဘဝကို ထိခိုက်နေပါသလားလို့ ရုရှားသတင်းဌာနရဲ့ မေးမြန်းချက်ကို ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက ဖြေကြားသွားတာဖြစ်ပါတယ်။

“ယခု ကမ္ဘာဟာ အမေရိကန်ကြီးစိုးတဲ့ခေတ် မဟုတ်တော့ပါဘူး။ Made in Russia, Made in China ဆိုတဲ့ထုတ်ကုန်တွေလည်း ကမ္ဘာကို ပတ်နေကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ အတွက် ဒီထုတ်ကုန် တွေနဲ့တင် လုံလောက်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ နိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိစီးပွားရေး ကျဆင်းနေတာဟာ ဒီကန့်သတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေကြောင့်ဆိုတာထက် ကူးစက်ရောဂါကပ်ဘေးကြောင့်က ပိုများပါတယ်။” လို့ ဖြေကြားသွားပါတယ်။

အနောက်နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ အန်အယ်လ်ဒီပါတီဝင်တွေကတစ်ဆင့် မြန်မာပြည်သူတွေ အပေါ်မှာ တရုတ်မုန်းတီးရေးဝါဒတွေကို မှိုင်းတိုက်သွတ်သွင်းခဲ့ကြပြီး အန်အယ်လ်ဒီ ပါတီအနေနဲ့ ကျရှုံးသွားချိန်မှာ သူတို့ရဲ့ စိတ်ရင်းအမှန်တွေဟာ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး တရုတ်မုန်းတီးရေးနဲ့ ရုရှားမုန်းတီးရေးတို့ကို ထုတ်ဖော် ဆောင်ရွက်လာခဲ့ကြတာလို့လည်း ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက စွပ်စွဲပြောကြားသွားပါတယ်။

အခုလို အခွင့်အခါကြုံကြိုက်တုန်းမှာ ရုရှားနိုင်ငံသားအားလုံးနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသားအားလုံးကို မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရအနေနဲ့ ကျေးဇူးအထူးတင်ရှိကြောင်း၊ ရုရှားနိုင်ငံကနေ စစ်လက်နက်ဝယ်ယူရေး စာချုပ်အသစ်တွေ ဇန်နဝါရီလတုန်းက ရုရှားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Army General Shoiguရဲ့ ခရီးစဉ်အတွင်း ချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့ပြီး  ထပ်မံချုပ်ဆိုတဲ့ စာချုပ် အသစ်တွေ မရှိသေးကြောင်းနဲ့ ရုရှားနိုင်ငံထုတ် Sputnik-V ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေးကို ဝယ်ယူသွားဖို့ အစီအစဉ်ရှိကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။

Sputnik-V ကာကွယ်ဆေးကို တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ထိုးမထိုးနဲ့ ပတ်သက်လို့  တိတိကျကျ အဖြေမပေးနိုင်ကြောင်းနဲ့ ကိုယ်တိုင်တော့ ရုရှားကာကွယ်ဆေးမထိုးဘဲ အိန္ဒိယကာကွယ်ဆေးကိုပဲ ထိုးတယ်လို့ ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက ပြောသွားပါတယ်။

၁၉၈၅-၁၉၉၂ ခု ယူဂန္ဒာနိုင်ငံ  UNDP/IBRD ပရောဂျက်တာ၀န် ကျနော် ထမ်းဆောင်နေစဉ် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ကမ္ဘာ့ဘဏ်ပရောဂျက်ထဲ တရုတ်ကုမ္ပဏီ စတင်ထိုးဖောက် ၀င်ရောက်လာပါတယ်။

၁၉၉၄-၂၀၀၄ ခုအတွင်း ကာဇတ်စတန်၊ ကီရဂစ္စတန်၊ တာဂျစ်ကစ္စတန်နိုင်ငံတွေက ကမ္ဘာ့ဘဏ်၊ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ် ပရောဂျက်တွေမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရတဲ့အခါမှာတော့ တရုတ်ချေးငွေတွေကို ကိုယ်တိုင် ကိုင်တွယ်ထိတွေ့ ထမ်းဆောင်နေရပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

မိုင်ထောင်ချီ‌ဝေးတဲ့ နယ်ခြားမြေခြားတွေမှာ တရုတ်အတော်များများ စီးပွားရေးနယ်ချဲ့လာကြပါတယ်။ ၂၀၀၁-၂၀၀၃ ဘောဆွားနားနိုင်ငံမှာ  ကမ္ဘာ့ဘဏ်ပရောဂျက်အောက် ဝန်ကြီးအကြံပေးအဖြစ် တာဝန်ကျတဲ့အခါ တရုတ်စီးပွားရေး အာဖရိကမှာ အခြေချလာတာကို မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ပါ။ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဂါနာနိုင်ငံ အခွန်ဦးစီးဌာန အရာရှိတွေကို ဂျာမန်ပရောဂျက်တစ်ခုနဲ့ ကျနော် အကြံပေးသင်တန်းပို့ချရသောကာလမှာတော့ အာဖရိကတိုက်တခုလုံးကို တရုတ်က ချုပ်ကိုင်အုပ်စီးမိထားပါပြီ။ အာဖရိကတိုက်တခုလုံးကို အနောက်နိုင်ငံတို့  ဩဇာတိုးမပေါက်တော့ပါ

၂၀၁၄-၂၀၁၅ မှာ ဂျာမန်ပရောဂျက်နဲ့ တောင်ကြီးမြို့ကိုရောက်တော့ တရုတ်စီးပွားရေးသမားတွေ ကျနော်တို့တည်းတဲ့ဟိုတယ်မှာ အဝင်အထွက်များနေတာ တွေ့ခဲ့ရတယ်။ နောက် ဗြိတိသျှရံပုံငွေ ပရောဂျက်နဲ့ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ မှာ မြန်မာကို ထပ်ရောက်တော့ တရုတ်ပိုးလမ်းမပရောဂျက်နဲ့ ဒက်ထိတိုးပါလေပြီ။ ထားဝယ်ဆိပ်ကမ်းနဲ့ SEZ အတွက် တာဝန်တခုနဲ့ ခဏသွားတော့ အဲဒီဘက်မှာ တရုတ်တွေ ခြေချင်းလိမ်လို့။

မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တရုတ်အရင်းအနှီးက ၂၀၁၀ မှာ ဒေါ်လာ ၂၁ ဒသမ ၅ ဘီလီယံရှိပါတယ်။ အရပ်သားအမည်ခံ အစိုးရလက်ထက် ၂၀၁၀-၂၀၁၅ အတွင်း ဒေါ်လာ ၁၂ ဒသမ ၇ ဘီလီယံ ပမာဏ တက်လာတယ်။ အဓိကတရုတ်တို့ ဦးစားပေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံတာက စွမ်းအင်ကဏ္ဏ ၅၇ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ဓာတ်သတ္တုတူးဖော်ရေးမှာ ၁၈ ရာခိုင်နှုန်းပါ။ လယ်ယာနဲ့ အခြားကဏ္ဍက ၈ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ။ ဥပမာ မြစ်ဆုံရေအားလျှပ်စစ် ပရောဂျက်တခုထဲကပင် ဒေါ်လာ ၃ ဒသမ ၆ ဘီလီယံ ကုန်ကျမှာဖြစ်ပြီး  ရေလှောင်တမံဧရိယာအကျယ်၀န်းက စင်ကာပူနိုင်ငံထက်ပင် ကြီးပါတယ်။

၁၇၀၀ ကီလိုမီတာရှည်လျားတဲ့ တရုတ်-မြန်မာစီးပွားရေး စင်္ကြံလမ်းမကြီးက တရုတ်ယူနန်နယ်မှစပြီး မန္တလေးဖြတ်ကာ ကျောက်ဖြူဆိပ်ကမ်းအထိ ရှည်လျားတယ်။ အမြန်မီးရထားလမ်း စီမံကိန်းလည်း ပါဝင်ပြီး၊ မန္တလေး မူဆယ်လမ်းကိုလည်း အဆင့်မြှင့် ပြုပြင်ဖောက်လုပ်ဖို့လည်း ပါ၀င်တယ်။ ကီလိုမီတာ ၇၇၀ ရှည်လျားတဲ့ ကျောက်ဖြူ-ယူနန် ရေနံပိုက်လိုင်းပရောဂျက်က ဒေါ်လာ ၁ ဒသမ ၅ ဘီလီယံ တန်ဖိုးရှိတယ်။ တရုတ်ရဲ့ အကြွေးထောင်ခြောက်က  မြန်မာတနိုင်ငံလုံး တင်ရှိနေတဲ့ အကြွးပေါင်းရဲ့ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပါတယ်။                                                                                                             မြစ်ဆုံရေကာတာစီမံကိန်းက ဧရာဝတီရဲ့ ရေကြောင်းစီးဆင်းမှုကို ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်မှုတွေ ဖြစ်လာမှာမို့ ပညာရှင်တွေ မီဒီယာတွေက စိုးရိမ်ပူပန်စွာနဲ့ အမျိုးသားရေးကိစ္စအဖြစ် ကန့်ကွက်ခဲ့ကြတယ်။

NLD ပြည်သူ့အစိုးရလက်ထက်မှာလည်း တချို့မဟာပရောဂျက်ကြီးတွေကို ချုံ့ပစ်၊ တချို့ကို ဆက်လက် ဆိုင်းငံ့ထားတာ တွေ့ရတယ်။ စစ်အစိုးရလက်ထက်ကစလိုက်တဲ့ မဟာပရောဂျက် (mega project) တွေဟာ စီးပွားရေး လူမှုရေး (socio-economic impact assessment) စိစစ်မှုနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှုစိစစ်မှု (environmental impact assessment) ကောင်းစွာမလုပ်ခဲ့တဲ့အတွက် ပရောဂျက်ဒီဇိုင်း ပြန်လည်စိစစ်ဖို့တွေ လိုအပ်နေတာ အမှန်ပါပဲ။

၁၉၈၈ နောက် အာဏာသိမ်းစစ်အစိုးရလက်ထက်ကစပြီး တရုတ်ဆီက စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေကို အကြွေးနဲ့ ဝယ်ယူခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၄ မှ ၂၀၁၈ ခုအတွင်း တင်သွင်းခဲ့တဲ့ စစ်လက်နက်ပစ္စည်း ၆၁ ရာခိုင်နှုန်းက တရုတ်မှ ဖြစ်တယ်။ မြန်မာမှာ တရုတ်ရဲ့ စီးပွါးရေးရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုကလည်း ထိပ်ဆုံး  ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပါတယ်။

နိုင်ငံရေးအားဖြင့် မြောက်ပိုင်းတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ဖဲချပ်ကို ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲအတွက် တရုတ်က ပါးနပ်စွာကိုင်ထားတယ်။ ဝ၊ မုန်းလ၊ ကိုးကန့်နယ်တို့က ယူနန်ပြည်နယ်နဲ့ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု နီးစပ်မှုရှိပြီး တရုတ်ဘာသာစကား တရုတ်ငွေကြေးတို့ သုံးစွဲ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားကြတယ်။ အင်အားကြီးလာတဲ့ ‘၀’ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ (UWSP) ကို တရုတ်က နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး အဘက်ဘက်မှာ လိမ်မာပါးနပ်စွာ ဆက်ဆံကိုင်တွယ်ထားပါတယ်။

မြန်မာ့ရှစ်လေးလုံးအရေးအခင်းဖြစ်ပြီး တနှစ်ကျော် ၁၉၈၉ မေ-ဇွန်လအတွင်း ဖြစ်ပွားတဲ့ ပေကျင်း ရင်ပြင်နီကျောင်းသားအရေးအခင်းနဲ့ပတ်သက်လို့ ထောက်လှမ်းရေး ခင်ညွန့်က ရန်ကုန်က တရုတ်ပရောဂျက်မှာ တရုတ်အင်ဂျင်နီယာတွေကို တရုတ်အစိုးရနဲ့အတူ မိမိတို့ ထပ်တူရှိကြောင်း မိန့်ခွန်းနဲ့ အစပြုပြီး ဆွေမျိုးပေါက်ဖော် အထူးဆက်ဆံရေး ပြန်လည်စတင်ခဲ့တယ်။

ရလဒ်က ၁၉၈၉ အောက်တိုဘာမှာ ဒေါ်လာ ၁ ဒသမ ၄ ဘီလီယံဖိုးရှိ တိုက်လေယာဉ်နဲ့ လေယာဉ်ပစ်အမြောက်၊ တင့်ကား၊ ဆက်သွယ်ရေး တရုတ်စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေ တင်သွင်းဖို့ မြန်မာစစ်တပ်က တရုတ်ချေးငွေ ရလိုက်ခြင်းပါ။

နိုင်ငံတကာမျက်နှာစာတွေကိုကြည့်ရင်လည်း တရုတ်က စီးပွားရေးကို ဦးစားပေးတည်ဆောက်ပြီး အနောက်နိုင်ငံတွေနဲ့ ပခုံးချင်းယှဉ်ဖို့ ကြိုးစားနေတာ တွေ့ရပါမယ်။ အာရှရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုဘဏ် (AIB) ကို တည်ထောင်ပြီး၊ စီးပွားရေးအုတ်မြစ်ပေါ်ကတဆင့် စစ်ရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးဩဇာ ထူထောင်လာပါတယ်။

နယ်မြေစိုးမိုးရေးအတွက် ကမ္ဘာပတ်ပိုးလမ်းမပရောဂျက်ကို စတင်တယ်။ တရုတ်ချေးငွေကို ဗုံးပေါလအောပေးပြီး၊ ကာယကံရှင်နိုင်ငံတွေ အကျိုးအမြတ်နည်းသလို ပြန်ပေးဆပ်နိုင်စွမ်းမရှိမှု ကြုံရတယ်။ သီရိလင်္ကာဆိပ်ကမ်းပရောဂျက်ဆိုရင် ကာယကံအိမ်ရှင်နိုင်ငံက ကြွေးမဆပ်နိုင်လို့ တရုတ်လက်ထဲ လုံးဝထိုးအပ်လိုက်ရတာ ဟိုးလေးတကျော်ပါပဲ။

ကျနော့်အတွေ့အကြုံကတော့ မြန်မာမှာ ပိုးလမ်းမစီမံကိန်းကို မဖြစ်မနေ ဆောင်ရွက်ရမယ်ဆိုရင်လည်း၊ ပရောဂျက်ကျခံငွေကို နိုင်ငံတကာတင်ဒါခေါ်ယူဖို့နဲ့ တရုတ်ရဲ့ပြင်ပ တခြားချေးငွေ ရှာကြံဖို့တိုက်တွန်းခဲ့ဖူးပါတယ်။ တရုတ်ကတော့ အိန္ဒိယကို ဝိုင်းပတ်ထားရေးနဲ့ အရှေ့တောင်အာရှစီးပွားရေးကို အသုံးချဖို့အတွက်  မြန်မာက ကျောက်ဖြူဆိပ်ကမ်း(SEZ)နဲ့ ထား၀ယ်ဆိပ်ကမ်း(SEZ) တို့က သူ့အတွက် မဟာဗျူဟာအရေးပါနေပါတယ်။ ဒါကြောင့်ပဲ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်ရေး၊ သဘာဝသယံဇာတနဲ့  စွမ်းအင်ရရှိရေးတို့က တရုတ်အတွက် အရေးကြီးပါတယ်။

တရုတ်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘယ်အစိုးရတက်တက် တည့်အောင်ပေါင်းမှာပါပဲ။ သို့သော် လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီ လေးစားတဲ့အစိုးရ တက်ရင်၊ အနောက်နိုင်ငံနဲ့ နီးစပ်သွားလို့ တရုတ်တို့ ဘာကိုမှ အချောင်နှိုက်လို့ ရမှာမဟုတ်။ လက်ရှိ စစ်အာဏာရှင်နဲ့ဆိုရင်တော့ သူတို့ကို နိုင်ငံတကာမှာ အကာအကွယ်ပေးထားပြီး၊ တိုင်းပြည်သဘာဝသယံဇာတ အရင်းအမြစ်တွေကို တရုတ်က ဈေးပေါပေါနဲ့  ရနိုင်ခွင့်ရှိနေမယ်။ ယူနန်ကုန်းပိတ်ဒေသအတွက် ပင်လယ်ထွက်ပေါက်အဖြစ် မြန်မာကို ယူသွားမှာပဲ ဖြစ်တယ်။ အခုအခါမှာ တရုတ်က အာဆီယံကို ချည်းကပ်ပြီး စစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေကို အချိန်ဆွဲပေးထားဖို့၊ တဖြည်းဖြည်း စစ်ကောင်စီကို တရားဝင်မှုပေးဖို့ ညှိနှိုင်းအဖြေရှာ ထွက်ပေါက်ပေးဖို့ ကြံစည်နေပါတယ်။

တချက်ကလည်း တရုတ်က မြန်မာတနိုင်ငံလုံး တရုတ်မုန်းတီးရေး ပိုမိုကြီးထွားလာပြီး၊ တရုတ်စီးပွါးရေး ရေရှည် ထိခိုက်မှန်းသိပါလျက် စစ်သူပုန်တွေကို အကာအကွယ်ပေးနေတာက အနောက်ကြောက်ရောဂါ ကြောင့်လည်း ဖြစ်လိမ့်မယ်။ စစ်သူပုန်ကလည်း တရုတ်က အကာအကွယ်မပေးရင် ခွေးပြေးဝက်ပြေး ပြေးရမည်မှန်းသိတော့ တရုတ်အကာအကွယ်ကို ကောက်ရိုးတမျှင်မျှ ဖမ်းဆုပ်ထားမှာပါပဲ။ ဒီသုံးလအတွင်းမှာတော့ သစ်ကားတွေ ကျောက်မျက်ကားတွေ ယူနန်ဘက် အုံလိုက်တက်နေတာလည်း အားလုံးအသိပါပဲ။

ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ တရုတ်ကိုလိုနီအောက် လုံးဝ မကျရောက်ဖို့ဆိုရင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ ဒီမိုကရေစီလူထု၊ ဖက်ဒရယ်တပ်မတော်တို့ နွေဦးတော်လှန်‌ရေးကို ဟန်ချက်ညီညီ ဆက်တိုက်ပြီး၊  စစ်သူပုန်တွေကို အဆုံးသတ်ဖြိုချကြရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

မျိုးညွန့် (မက္ကရိုစီးပွားရေးပါရဂူ)

Photo Credit- Xinhua

သြစတြေးလျအစိုးရဟာ ဗစ်တိုးရီးယားပြည်နယ်နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေတဲ့ ရပ်ဝန်းနဲ့ ပိုးလမ်းမစီမံကိန်း (BRI)  စီမံကိန်းအတွက် သဘောတူညီချက် ၂ ရပ်ကို ဧပြီ ၂၁ ရက်က ဖျက်သိမ်းလိုက်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် တရုတ်နဲ့ သြစတြေးလျ နှစ်နိုင်ငံကြား တင်းမာနေတဲ့ အပြန်အလှန် ဆက်ဆံရေး ပိုဆိုးသွားမယ်လို့ သြစတြေးလျနိုင်ငံဆိုင်ရာတရုတ်သံရုံးက သတိပေးခဲ့သလို အမေရိကန် သမ္မတ အိမ်ဖြူတော်ကလည်း ဒီဖြစ်စဉ်ကို ချိန်ဆရင်း ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ မေးခွန်းကို ရှောင်ဖယ် ဖြေကြားခဲ့တယ်လို့ ရိုက်တာသတင်းဌာနက ဖော်ပြပါတယ်။

အမေရိကန်အစိုးရဟာ သြစတြေးလျနဲ့ စကားပြောလို့ ဘယ်လိုအချက်အလက်ကို ပေးသည်ဖြစ်စေ အစိုးရတွေကြားမှာ သီးခြားရပ်တည်မယ့် အလားအလာ အများဆုံး ရှိလိမ့်မယ် ထင်တယ်လို့ အိမ်ဖြူတော်ပြန်ကြားရေး အရာရှိ ဂျန်ဆာကီက ပြောပါတယ်။

သြစတြေးလျ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မာရိစ်ပိန်းကတော့  သူဟာ ၂၀၁၈ နဲ့ ၂၀၁၉ မှာ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ အခြေခံအဆောက်အဦ အစီအစဉ်မှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး တရုတ်နဲ့ ဗစ်တိုးရီးယား ပြည်နယ်ကြား သဘောတူညီချက် လေးရပ်ကို ဖျက်သိမ်းဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။

ဒီလို နောက်ကျမှ ဖျက်သိမ်းလိုက်တဲ့အပေါ် အလွန်စိတ်မချမ်းမသာ ဖြစ်ရပြီး ယတိပြတ် ဆန့်ကျင်တယ်လို့  သြစတြေးလျနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံရုံးက ပြောပါတယ်။

ဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်ကောင်စီ အာဏာသိမ်းချိန်ကစပြီး မြန်မာနှစ်ဆန်း ၁ ရက်နေ့အထိ အာဏာသိမ်းမှုကို အကြမ်းမဖက်ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြခဲ့ကြတဲ့ ပြည်သူ  ၇၃၀ ကျော် လောက် အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ အကြမ်းဖက်ဖြိုခွဲ သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် ကျဆုံးခဲ့ရပြီး ၃၀၀၀ ကျော်ဖမ်းဆီးထောင်ချခံနေရပါတယ်။

ဒီလိုအာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီရဲ့ ရက်စက်ရိုင်းပြစွာ ဖိနှိပ်သတ်ဖြတ်နေမှုကို ကမ္ဘာကြီးက ဝိုင်းဝန်းကန့်ကွက်နေကြပေမယ့် တားဆီးပိတ်ပင်နိုင်စွမ်း မရှိခဲ့ကြပါဘူး။ ဒီလိုဆိုးဝါးလှတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တရားမဲ့သတ်ဖြတ်ဖမ်းဆီးမှုပြဿနာကို ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ၃ ကြိမ်တိုင် တံခါးပိတ်ဆွေးနွေးခဲ့ပေမယ့် ထိရောက်စွာ တားဆီးနိုင်တဲ့ဆုံးဖြတ်ချက် တစုံတရာ မချမှတ်နိုင်ခဲ့ကြပါဘူး။

အဓိကအားဖြင့် ဗီတိုအာဏာသုံးစွဲကန့်ကွက်နိုင်တဲ့ တရုတ်နဲ့ရုရှားနိုင်ငံတွေရဲ့ ပယ်ချနေမှုကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ တပြည်လုံးကို အင်အားသုံးပြီး တရားဝင် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံထားရတဲ့ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်နဲ့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပါအဝင် ခေါင်းဆောင်တွေကို ဖမ်းဆီးဖယ်ရှားပစ်လိုက်တဲ့ အနေအထားကို တရုတ်ရဲ့ကန့်ကွက်မှုကြောင့် “စစ်အာဏာသိမ်းမှု” လို့တောင် လုံခြုံရေးကောင်စီက မသုံးစွဲရဲခဲ့ပါဘူး။

တရုတ်ရဲ့သဘောထားက မြန်မာပြည်မှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ အာဏာလွှဲပြောင်းရယူမှုဟာ ပြည်တွင်းရေးပြဿနာဖြစ်လို့ ဘယ်ပြင်ပနိုင်ငံတွေကမှ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်စရာမလိုဘူး။ ပြည်တွင်းမှရှိတဲ့ စစ်ကောင်စီနဲ့ NLD ပါတီု့အချင်းချင်းပဲ ညှိနှိုင်း ဆွေးနွေးဖြေရှင်းကြဖို့ လိုအပ်တယ်။ တရုတ်ပြည်အနေနဲ့ စစ်ကောင်စီနဲ့ရော NLD ပါတီနဲ့ပါ  ကောင်းမွန်တဲ့ဆက်ဆံရေး ရှိနေလို့ ဘယ်ဘက်ကမှ မပါဘူး။ ကြားဝင်စွက်ဖက်မှုမပြုဘူး။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ အညီ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်း ဖြေရှင်းသွားကြဖို့ပဲ လိုပါတယ်။ နိုင်ငံတနိုင်ငံရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်မှုကို လေးစားလိုက်နာရမယ်လို့ သဘောထားတင်ပြခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ တရုတ်ကပြောနေတဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို လက်တွေ့အားဖြင့် စစ်ကောင်စီကချိုးဖောက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အခြေခံဥပဒေနဲ့ မညီညွတ်ဘဲ စစ်အင်အားသုံး၊ တပြည်လုံးကို အာဏာသိမ်းလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတော်ကို သစ္စာဖောက်ဖျက် ပုန်ကန်ပြီး စစ်အင်အားနဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာကို လုယက်သိမ်းပိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုမတရားအာဏာ သိမ်းပိုက်မှုကိုကန့်ကွက်ဆန့်ကျင်တဲ့ သန်းပေါင်းများစွာသော ပြည်သူတွေရဲ့ ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြမှုကို တရားလက်လွတ် လမ်းပေါ်မှာ အိမ်ထဲမှာ ကလေးလူကြီးမကျန် ရက်စက်စွာ ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ် နှိမ်နင်းနေကြခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒဖော်ထုတ်နေတဲ့ ပြည်သူတွေကို စစ်ဆင်လုယက်သတ်ဖြတ်နေတဲ့ စစ်ကောင်စီကို တရုတ်က ဘာကြောင့် အခုလို သဲကြီးမဲကြီး ခုခံကာကွယ်ပေးနေရပါသလဲ။

အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာမှာ ထွက်ပေါက်ရှာနေတဲ့ တရုတ်အတွက် မဟာဗျူဟာကျတဲ့ မြန်မာပြည်ကို စိုးမိုးခြယ်လှယ်ခွင့်ရရေးဟာ သူ့ရဲ့လမ်းကြောင်းတကြောင်း၊ ရပ်ဝန်းတခု (OBOR) ကမ္ဘာလုံးဖြန့်ကြက်စိုးမိုးရေးစီမံကိန်းကြီးအတွက် အလွန်အခရာကျပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာပြည်မှာ တက်လာတဲ့အစိုးရမှန်သမျှကို ခါးပိုက်ထဲထည့်နိုင်ဖို့ အစွမ်းကုန်ကြိုးပမ်းခဲ့ပါတယ်။ စစ်အစိုးရ အဆက်ဆက်နဲ့ လည်ပင်းဖက် ပေါင်းသင်းခဲ့သလို၊ အရပ်သားတပိုင်း NLD အစိုးရနဲ့လည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ NLD အစိုးရထက်စာရင် စစ်အစိုးရတွေနဲ့ပူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရတာ တရုတ်အတွက် လိုတရ မဟာသြဿဓဆေး ကိုမှီဝဲရသလိုပါပဲ။ မြန်မာပြည်ကလိုချင်တာမှန်သမျှ ရနိုင်ပါတယ်။ မိန်းမတောင် ဖဲပေါင်ရိုက်တဲ့ စစ်အစိုးရတွေကလည်း တရုတ်ကိုလာပါ၊ လာပါ၊ ပေါက်ဖော်ကြီးရဲ့ဆိုပြီး ခြင်ထောင်လှန်ဖိတ်ခေါ်နေတာပါ။

ဒီလိုအခြေအနေတွေအောက်မှာ ဧရာဝတီကို ရောင်းစားတဲ့ မြစ်ဆုံစီမံကိန်းကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရတာပါ။ မြစ်ဆုံစီမံကိန်းကို စစ်အစိုးရတွေ လက်ထက်မှာ တရုတ်ကို ရောင်းစားခဲ့တာပါ။ ဘယ်လောက်ပေါပေါပဲပဲနဲ့ ထိုးရောင်းခဲ့သလဲဆိုတာကို  အမျိုးသားသင့်မြတ်ရေး NLD အစိုးရတောင် ပြည်သူလူထုကို ချမပြရဲခဲ့ပါဘူး။

NLD အစိုးရကလည်း တရုတ်နဲ့  OBOR စီမံကိန်း စာချုပ်တွေချုပ်ဆိုခဲ့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ NLD အစိုးရရဲ့ စီမံကိန်းအကောင်အထည်ဖော်မှုတွေ  နှေးကွေးလေးလံလွန်းလို့ တရုတ်အစိုးရ အတော်စိတ်ပျက် ငြီးငြူခဲ့ရပါတယ်။ ဒေါ်လာ ၇ ဒသမ ၅ ဘီလီယံတန် ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်းစီမံကိန်းကြီးကို NLD အစိုးရက ၁ ဒသမ ၅ ဘီလီယံသာလုပ်မယ်ဆိုပြီး လျှော့ချဖြတ်တောက်လိုက်ချိန်မှာတော့ တရုတ်အစိုးရ ဒေါသယမ်းအိုးကြီး ပေါက်ကွဲသွားခဲ့ရပါပြီ။

ပညာရှင်တချို့ရဲ့ကောက်ချက်ကတော့ အဲ့ဒီအချိန်မှာ တရုတ်က ဆွန်ကော့ရှန်ဟာ AA ကို ရခိုင်ဘက်ကြိုးဖြေလွှတ်ပေးလိုက်တယ်လို့ ဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေနဲ့ အတွေ့အကြုံ အရပ်ရပ်အောက်မှာ တရုတ်က စစ်ကောင်စီဘက်က ရပ်ခံကာကွယ်ပေးနေတာ မဆန်းပါဘူး။၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ဆက်လက်အသိအမှတ်ပြုပြီး ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းဖြေ ရှင်းရေး၊ တရုတ်ရဲ့လမ်းကြောင်းဟာလည်း ဘယ်တော့မှ ဖြစ်မြောက်လာဖွယ်မရှိပါဘူး။

ပြည်သူသန်း ၅၀ ကျော်ရဲ့ တိုက်ပွဲဝင်မျှော်မှန်းချက်ဟာ စစ်အာဏာရှင်စနစ် အပြီးတိုင် မြေမြုပ်သင်္ဂြိုဟ်ရေး ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံသစ်ထူထောင်ရေးသာ ဖြစ်ပါတယ်။

မင်းရဲကျော်စွာ

မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ် အရှေ့မြောက် တံခါးပေါက်မှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့နေတဲ့ ဖရဲသီးတင်ကားတွေ  ပြန်လှည့်လာနေရတဲ့အတွက် တောင်သူတွေအနေနဲ့ သတင်း သေချာစုံစမ်းပြီးမှ  ဖရဲသီးတွေ ခူးဆွတ်တင်ပို့သင့်​တယ်လို့ သစ်သီးပွဲရုံတွေက အသိပေးထား ပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံဘက်မှာ ဖရဲသီးတွေ ရောင်းမကောင်းလို့ မြန်မာဖရဲသီးတင်ကားတွေ ပြန်လှည့်လာနေရတာလို့ စိုင်းမြင့်ဗိုလ် သစ်သီးပွဲရုံက မနန်းခမ်းခင်ကပြောပါတယ်။

 "မနေ့ကတော့ အဝင် လုံးဝ ရပ်သွားတယ် ကြားတယ်။ အထဲက ရောင်းမကောင်းလို့။ ဂိတ်ပိတ်တာ မဟုတ်ပေမဲ့ မြန်မာဘက်မှ တရုတ်ဘက်ကို ဖရဲကား အဝင် ရပ်သွားတာ” လို့ပြောတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါအခြေအနေကြောင့် ရွှေလီ၊ ဝမ်တိန်ဘက်မှာ အသွားအလာ တင်းကြပ်ထားသလို   ကျင်စန်းကျော့ဘက်မှာလည်း အသွားအလာ ကန့်သတ်ထားလို့  အခက်အခဲ ဖြစ်နေကြတယ်လို့ သစ်သီးပွဲရုံတွေနဲ့ ကားသမားတွေထံက သိရပါတယ်။

"ဖရဲကားတွေ ပြန်လှည့်လာတာ။ နမ့်ဖတ်ကာမှာ ဂျပ်ဖာနဲ့ဟာ တစ်ထောင်ပဲ။ တချို့ဆို ကုန်ကား ၁ စီးလုံးကို ၁ သိန်းနဲ့ ရောင်းပစ်တယ်။ ကားတစ်စီး ၁ သိန်းနဲ့ ရောင်းတာတွေက ဂျပ်ဖာ ပြန်ယူတယ်" လို့ ကားသမားတဦးက ဆိုပါတယ်။

တချို့ကုန်တင်ယာဉ်မောင်းတွေဟာ တရုတ်နိုင်ငံဘက်သွားဖို့ ရက်ပေါင်းများစွာ ကားတန်းစီရတဲ့အပြင် မရောင်းရတာကြောင့် စရိတ်တွေ ပြတ်တာနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့လည်း နမ့်ဖတ်ကာရောက် ကုန်သည် တစ်ဦးက ဆိုပါတယ်။

“မိုးရွာလို့ သခွားကား အပါအဝင် ဖရဲကားရော မှောက်တဲ့ကားတွေမှောက်၊ အသီးတွေကို ပြန်မယူကြတော့ပဲ ရောင်းလို့မရလို့ တချို့ဆို ဒီတိုင်းပဲ သွန်ခဲ့ကြရတယ်” လို့ မျက်မြင်တွေသူ တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။

လက်ရှိ ဧပြီ ၁၉ ရက်ထိ ဖရဲကားတွေ မဝင်နိုင်သေးတာကြောင့် ပို့ကုန်သစ်သီးတွေ အခြေအနေနဲ့ သတင်းသေချာစုံစမ်းပြီး လမ်းကြောင်းသေချာမှ ခူးဆွတ်တင်ပို့သင့်​တယ်လို့ ပွဲရုံတွေက လူမှုကွန်ရက်မှတဆင့် တောင်သူတွေကို အသိ​ပေးထားပါတယ်။

အရင်ကပုံမှန်ဆိုရင် တစ်ရက် ကုန်ကား ၄၀၀ လောက် အဝင် အထွက်ရှိတာဖြစ်ပြီး လက်ရှိမှာတော့ ဖရဲသီးမဟုတ်တဲ့ တခြားကုန်တွေတော့ တရုတ်ဘက်ဝင်ကာ တနေ့ ကုန်တင်ကား အစီး ၁၀၀ ကျော်လောက် ဝင်သေး​​တယ်လို့ သိရပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံ ရွှေလီမှာ ကိုဗစ်-၁၉  ပိုးတွေ့လူနာအများအပြားတွေ့ရှိပြီးနောက်  ကုန်တင်ယာဉ်မောင်းတွေအပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကို တရုတ်ဘက်က တင်းကြပ်စစ်ဆေး နေတာဖြစ်ပြီး   ဝမ်တိန်မှာလည်း ဒေသခံပြည်သူတွေနဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေကို ကိုဗစ်-၁၉ ပိုးစစ်ဆေးဖို့ ရှိနေပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံအလံ မီးရှို့ရင်း ဖရဲသီးတော်လှန်ရေးလုပ်လိုက်တဲ့ ရန်ကုန် လှိုင်မြို့နယ်က ဧပြီ ၁၃ ရက်နေ့ ပျော်ရွှင်ခြင်းမဲ့သင်္ကြန်သပိတ် ပုံရိပ်များ

Photo - MPA

အလောဘွမ်စခန်းကို အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီတပ်တွေက စစ်ကြောင်း ၃ ကြောင်းနဲ့ထိုးစစ်ဆင် နေပေမယ့် ကေအိုင်အေတပ်တွေက ဆက်လက် ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ဆဲဖြစ်တယ်လို့ ကေအိုင်အေ သတင်းပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ဗိုလ်မှူးကြီးနော်ဘူက ပြောပါတယ်။

စစ်ကောင်စီရဲ့ လေတပ်က တိုက်လေယာဉ်တွေနဲ့ တိုက်ခိုက်ရာမှာလည်း တရုတ်လေပိုင်နက်ကို အသုံးပြု ဝင်ရောက်ပစ်ခတ်တာတွေ ရှိတယ်လို့ ဗိုလ်မှူးကြီးနော်ဘူက ပြောပါတယ်။

အလောဘွမ်တပ်စခန်းကို ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့ကတည်းက ကေအိုင်အေက တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။

အဲဒီနောက်မှာတော့ တပ်မတော်ဘက်က စခန်းကုန်းပြန်လည်ရရှိရေး ကုန်းကြောင်းရော၊ လေကြောင်းနဲ့ပါထိုးစစ်ဆင်နေတာပါ။

ဒီနေ့မှာဆိုရင်လည်း ထမင်းစားချိန်လောက်သာ ခဏငြိမ်ခဲ့ပြီး ကျန်အချိန်တွေမှာ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အလောဘွမ်တိုက်ပွဲမှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်က တပ်ရင်းမှူးတစ်ယောက်လည်း သေသွားတယ်လို့ အပြင်မှာ သတင်းထွက်နေတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး မှန်ကန်မှုရှိမရှိ  အာဏာသိမ်း စစ်တပ်ဘက်က သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်းမရှိသေးပါဘူး။

မြန်မာအာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီဟာ ဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုတွေကို စစ်ဆင်နှိမ်နင်းရာမှာ အထောက်အကူဖြစ်စေဖို့ တရုတ်နိုင်ငံလုပ်  မောင်းသူမဲ့ ဒရုန်းယာဉ်တွေကို အသုံးပြုခဲ့တယ်လို့ နိုင်ငံတကာ စစ်ရေးနဲ့ နည်းပညာသတင်းတွေကိုအသားပေးဖော်ပြတဲ့ Jane’s International Defence Review မဂ္ဂဇင်းမှာ ရေးပါတယ်။

မဂ္ဂဇင်းပါ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်တဲ့သတင်းတစ်ပုဒ်မှာ  မတ်လတုန်းက မန္တလေးမှာ ခပ်နိမ့်နိမ့် ပျံခဲ့တဲ့ ဒရုန်းယာဉ်တွေရဲ့ ပုံတွေကို ကိုးကားဖော်ပြထားပြီး  ပုံတွေထဲမှာ မန္တလေး ဒေသခံတွေ မြင်နိုင်ကြားနိုင်တဲ့အထိ နိမ့်နိမ့် ပျံသန်းခဲ့တဲ့ ဒရုန်းယာဉ် ပုံစံ၂ မျိုးကို မြင်ရပါတယ်။

ဒရုန်းယာဉ် တခုက CH-3A အမျိုးအစား ဒရုန်းယာဉ် ဖြစ်ပြီး တရုတ်အစိုးရပိုင် ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းဖြစ်တဲ့ တရုတ် အာကာသသိပ္ပံနဲ့ နည်းပညာ ကော်ပိုရေးရှင်း (CASC)က ထုတ်လုပ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။

ဒီဒရုန်းယာဉ်ဟာ ၂၀၁၃နဲ့ ၂၀၁၅ ခုနှစ်ကြားလောက်မှာ မြန်မာနိုင်ငံကို ရောက်လာတာဖြစ်ပြီး မြန်မာလေတပ်က သုံးနေတယ်လို့ ယုံကြည်ရကြောင်းနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း မိတ္ထီလာ လေတပ်စခန်းမှာ အခြေစိုက်တယ်လို့လည်း ရေးသားဖော်ပြပါတယ်။

CH-3A စစ်သုံးဒရုန်းယာဉ်တွေကို ကောင်းကင်ကနေ ကင်းထောက်တဲ့ ပုံရိပ်တွေ သတင်းအချက်အလက်တွေ စုဆောင်းရာမှာ သုံးလေ့ ရှိပြီး နိုင်ငံတဝန်းက တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အုပ်စုတွေကို စစ်ဆင်ရေးအတွင်း စစ်တပ်ရဲ့ စီမံကိန်းနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက် ချနိုင်ရေး အတွက် အထောက်အကူပြုတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံ၊ ကျယ်ဂေါင်မှာ  Lockdown ကာလမတိုင်မီက ကုန်တင်ပြီး ထွက်မရဘဲ ပိတ်မိနေတဲ့ မြန်မာကုန်ကားတွေကို ဧပြီ ၁၁ ရက်မနက်ပိုင်းကစပြီး မူဆယ်ဘက် ပြန်ထွက်ခွာခွင့်ပေးနေတယ်လို့ ကျယ်ဂေါင်ကားဂိတ်ကနေ သိရပါတယ်။

မြန်မာ - တရုတ် နှစ်နိုင်ငံရဲ့ အဓိက ကုန်သွယ်စီးဆင်းရာ ဂိတ်ပေါက်ဖြစ်တဲ့ မန့်ဝိန်းပေါက်ကို ကျယ်ဂေါင်၊ ရွှေလီမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ပိုးတွေ့အကြောင်းပြချက်နဲ့ ဧပြီ ၁ ရက်နေ့ကစလို့ ကုန်တင်ယာဉ် အဝင်အထွက်ကို လုံးဝ ပိတ်လိုက်တာဖြစ်ပြီး အခု ကျယ်ခေါင်မှာ ပိတ်မိနေတဲ့ကားတွေကို မြန်မာဘက် ပြန်ထွက်ခွင့်ပြုလိုက်တာပါ။

မြန်မာပြည်ပြန်မယ့်ကားတွေကိုသာခွင့်ပြုပြီး တရုတ်နိုင်ငံထဲ ကျယ်ဂေါင်ဘက်အဝင်နဲ့ ရွှေလီမှာ ပိတ်မိနေတဲ့ ကုန်တင်ယာဉ်တွေကိုတော့ သွားခွင့်မပေးသေးဘူးလို့ မူဆယ်ယာဉ်ထိန်း ရဲတပ်ကြပ်ကြီး ဦးမျိုးမင်းသူက ပြောပါတယ်။

"သူတို့ တရုတ်နိုင်ငံထဲမှာရှိတဲ့ ဗမာပြည်က ထွက်မယ့် ကားတွေရှိတယ်။ အထွက်ပဲပေးတာ။ သူတို့ နိုင်ငံထဲ အဝင်မပေးဘူး။ ဟိုဘက်မှာ ကားအစီး ၁၈၀၊ ၁၉၀ လောက်ရှိတယ်။ ခါတိုင်းမောင်းတဲ့ ယာဉ်မောင်း ရှန်တိန်တွေပဲ လာပို့ပေးတာဟုတ်တယ်။ သူတို့က ဒီနေ့ ကုန်အောင်တော့ထုတ် ပေးမယ်ပြောတယ်။ ဒီနေ့ မကုန်နိုင်ရင်တော့ မနက်ဖြန်ပေါ့”။

ကျယ်ဂေါင်ဘက်မှ ထွက်လာတဲ့ကားကို မြန်မာဘက်က ကားပိုင်ရှင် ဒါမှမဟုတ် ယာဉ်မောင်းတွေကိုယ်တိုင် PPE ဝတ်စုံနဲ့ မန့်ဝိန်းဂိတ်ပေါက်မှာ စောင့်ယူကာ ၁၀၅ မိုင် နှင်းနှင်းခိုင်ကားကွင်းမှာ ကားကို ၃ ရက် ပိုးသတ်ဆေးဖျန်းထားပြီးမှ ဆက်လက်ထွက်ခွာခွင့် ပြုမယ်လို့  ဆိုပါတယ်။

PPE ဝတ်စုံကို ကုန်သည်ကြီးများအသင်းက ပေးအပ်လှူဒါန်းထားပြီး မြန်မာဘက်ခြမ်း မန့်ဝိန်းပေါက်မှာ လာရောက်ရယူနိုင်ကြောင်း လူမှုကွန်ရက်က အသိပေးကြေညာထားပါတယ်။

မန့်ဝိန်းဂိတ်ပေါက်မှ တရုတ်ဘက်ကို ပုပ်ပျက်လွယ်တဲ့ ကုန်စည်မှအပ မြန်မာ့ လယ်ယာထွက်ကုန်တွေနဲ့ တခြားကုန်ခြောက်တွေကို တင်ပို့နေတာဖြစ်ပြီး တရုတ်ဘက်မှ ကုန်မျိုးစုံကို တင်သွင်းနေတာလည်းဖြစ်ပါတယ်။

မတ်လကုန်ပိုင်းမှ ဧပြီ ၉ ရက်ည ၁၂ နာရီအထိ ယူနန်ပြည်နယ် တယ်ဟုန်ခရိုင်မှာ ကိုဗစ် ၁၉ ပိုးတွေ့လူနာ ၈၈ ဦးရှိပြီး ပြည်တွင်း ကူးစက်သူ ၈၄ ဦး၊ မြန်မာပြန် တရုတ် အမျိုးသား တစ်ဦးအပါအဝင် ပြည်ပမှ ကူးစက်သူ ၄ ဦးရှိကြောင်း တရုတ်ဘက်က ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

Photo Crd# KKKTh  

တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အကျိုးစီးပွါးအတွက် စစ်ကောင်စီဘက်က ရပ်တည်မှုဟာ ရေရှည်ပြည်တွင်းစစ်တခုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်မယ့် အလားအလာတွေရှိနေ

နှစ်လခွဲနီးပါးကြာမြင့်လာတဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဂယက်ကြောင့် နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်း သက်ရောက်မှုတွေမျိုးစုံရှိနေရာမှာ တရုတ်နိုင်ငံ အတွက်တော့ ထိခိုက်မှု အကြီးမားဆုံး ဖြစ်နေပါတယ်။

မစွက်ဖက်ရေးမူဝါဒလို့ဆိုပေမယ့် တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ မဟာဗျုဟာနဲ့ စီးပွားရေး အကျိုးစီးပွားအတွက် တကယ်တမ်းကြားနေရေးမူဝါဒဟာ အကျပ်အတည်းတခုဖြစ်လာနေပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံဟာ   ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ကတည်းကစပြီး  စစ်အာဏာရှင်တွေရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို  ပြည်တွင်းရေးတခုအနေနဲ့သာ ရှုမြင်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ပြန်လည်အေးချမ်းတည်ငြိမ်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာက ကြိုးပမ်းမှုတွေကို ပိတ်ပင်တားဆီးခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံက မတည်ငြိမ်မှုတွေကို ထိန်းသိမ်းတည့်မတ်နိုင်ခဲ့ရင် တရုတ်နိုင်ငံ အတွက်လည်း အကျိုးအမြတ်ရှိနိုင်ပေမယ့် ဒီမိုကရေစီတန်ဖိုးနဲ့ အနောက်တိုင်းအကျိုးစီးပွားတွေ သူ့နယ်နိမိတ်နားမှာ ပျံ့နှံ့မလာဖို့ တားဆီးနိုင်မယ့် စစ်မြေပြင်တခုအနေနဲ့ ရှုမြင်ပုံက သူ့အတွက် ပိုအရေးကြီးနေတာပါ။

အကျိုးဆက်အနေနဲ့ ဘေဂျင်းအစိုးရဟာ အာမခံချက်မရှိတဲ့ စစ်အာဏာရှင်ကိုပဲ သတိကြီးကြီးနဲ့ အသိအမှတ်ပြု ထောက်ခံနေရပါတယ်။

တရုတ်ကျွမ်းကျင်သူတွေအဆိုအရတော့ တရုတ်နိုင်ငံဟာ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အကျိုးစီးပွားကြီး ၃ ခု ရှိပါတယ်။

 ပထမတခုက တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် အေးချမ်းတည်ငြိမ်ရေးပါ။ တရုတ်နယ်စပ်အခြေစိုက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ မြန်မာစစ်ကောင်စီတပ်ကြားက တိုက်ပွဲတွေကြောင့် နယ်စပ်ဒေသတည်ငြိမ်ရေးပျက်ပြားနိုင်ခြေ ရှိနေပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ဒုတိယအကျိုးစီးပွားကတော့ တရုတ်နိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်း ပြည်နယ်တွေအတွက် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဘက်ဆီ ချဲ့ထွင်နိုင်မယ့် စီးပွားရေးနဲ့ စွမ်းအင်ထွက်ပေါက်ကို ကာကွယ်နိုင်ဖို့ပါ။ 

တတိယတခုကတော့ တရုတ်ဟာ မြန်မာပြည်ပြဿနာကို နိုင်ငံတကာပြဿနာတခု မဖြစ်လာစေချင်တာပါ။ အထူးသဖြင့် သူ့နယ်နိမိတ်အနားမှာ အနောက်တိုင်း လွှမ်းမိုးမူ မရှိစေချင်ဘူး။

ဒါပေမဲ့ မြန်မာပြည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုက  အဲဒီအချက် ၃ ချက်စလုံးကို ခြိမ်းခြောက်လာနေပါတော့တယ်။ 

အာဏာသိမ်းပြီး သိပ်မကြာခင်မှာပဲ တရုတ်နယ်စပ် အခြေစိုက်တဲ့ TNLA တအာင်းပလောင်တပ်နဲ့ MNDA ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တွေ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်ပေါ်လာပါတယ်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်က အပစ်ရပ်ခဲ့တဲ့ AA ရက္ခိုင့်တပ်တော်ဟာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နယ်မြေစိုးမိုးရေးပိုမိုခိုင်မာလာသလို ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှာလည်း TNLA နဲ့ MNDA တပ်ဖွဲ့တွေဟာလည်း ခုအခြေအနေမှာ နယ်မြေစိုးမိုးမှု ခိုင်မာလာဖို့ ရှုမြင်လာကြပါတယ်။

စစ်ကောင်စီကလည်း ဒီအခြေအနေကိုလက်တုံ့ပြန်လာတဲ့နောက် ကချင်ပြည်နယ်မှာလည်း KIA နဲ့ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်လာပြီး ကချင်ပြည်နယ်ထဲက ရဲကင်းစခန်းတွေ သိမ်းပိုက်ခံခဲ့ရပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် စီးပွားရေးကုန်သွယ်ရေးနဲ့ အထောက်အပံ့တွေ အားကိုးနေရတဲ့ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေ စစ်အင်အားမသုံးဖို့ တရုတ်နိုင်ငံက တိုက်တွန်းပေမယ့် ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လအလယ်ကတည်းကစစ်ကောင်စီဟာ ဆန္ဒပြလူငယ်တွေကို အကြမ်းဖက်ပစ်ခတ်နှိမ်နင်းမူဟာ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေအထိ ပျံ့နှံလာခဲ့တဲ့နောက် တရုတ်ရဲ့  တိုက်တွန်းမှုဟာ အရာမဝင်နိုင်တော့သလောက် ဖြစ်လာပါတယ်။

နယ်မြေခံလူထုရဲ့ တောင်းဆိုမှုဖိအားတွေ များပြားလာတဲ့နောက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေဟာလည်း စစ်ရေးလှုပ်ရှား မှုတွေစတင်လာခဲ့ကြပါတယ်။ 

စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ ကချင်နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်မှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ တိုးချဲ့လာတဲ့နောက် မြန်မာပြည် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခဟာ နယ်စပ်တလျှောက် ကူးစက်လာနိုင်တယ်ဆိုတာ တရုတ်က သတိပြုမိပါတယ်။

မတ်လကုန်ပိုင်းကစပြီး တောင်ပိုင်းယူနန်ပြည်နယ် နယ်စပ်တလျှောက်မှာ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှု ထိန်းသိမ်းရေးဆိုပြီး နယ်စပ်ဂိတ်တွေပိတ်ပင်ရင်း လုံခြံရေးတိုးမြင့်လာခဲ့ပါတယ်။ 

စစ်အာဏာသိမ်းမှုလို့  လက်မခံခဲ့တဲ့တရုတ်အတွက်  စီးပွားရေးဘက်မှာလည်း ခြိမ်းခြောက်ခံနေရတဲ့ အခြေအနေဖြစ်လာပါတယ်။ ထောင်သောင်းချီတဲ့ ဆန္ဒပြလူထုဟာ စစ်အစိုးရကို ထောက်ခံမှုရပ်ဆိုင်းဖို့ တရုတ်သံရုံးရှေ့မှာ တောင်းဆိုဆန္ဒပြကြပါတယ်။ တရုတ်အစိုးရက ဆက်လက်‌စောင့်ကြည့်နေပေမယ့် မြန်မာပြည်သူလူထုကတော့ တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို ဖျက်ဆီးပစ်ဖို့အထိ ခြိမ်းခြောက်လာကြပါတယ်။

မတ်လတွင်းမှာတော့ ခြိမ်းခြောက်မှုအဆင့်ကနေ ရန်ကုန်မှာရှိတဲ့ တရုတ်အထည်ချုပ်စက်ရုံတွေ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရတဲ့အထိဖြစ်လာပြီး ကန်ဒေါ်လာ ၃၇ သန်းလောက် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရပါတယ်။  

တချိန်တည်းမှာ  ကူမင်းမြို့က ဒေါ်လာသန်းထောင်ချီတန်ဖိုးရှိတဲ့ ဓာတ်ငွေ့သန့်စင်စက်ရုံဆီကို ဓာတ်ငွေ့ပို့ဆောင်ပေးပြီး တရုတ်ပြည်ရဲ့ ဓာတ်ငွေ့တင်သွင်းမူမှာ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိတဲ့ မြန်မာပြည်ဖြတ် ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းကြီးကို ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးပစ်ဖို့ တောင်းဆိုသံတွေကိုလည်း မြန်မာလူမှုကွန်ယက်အသုံးပြုသူတွေကြားမှာ မကြာခဏတွေ့မြင်လာရပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံရဲ့  ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှဒကို  စစ်ကောင်စီက အာမခံပေမယ့် မြန်မာပြည်တွင်း မတည်ငြိမ်မှုကြောင့် တရုတ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဟာလည်း ထိခိုက်ခဲ့ရပြီး တရုတ်နယ်စပ်က မန္တလေးထိ ဖေါက်လုပ်မယ့် ရထားလမ်းစီမံကိန်းဟာ ရှေ့မဆက်နိုင်တော့တဲ့အပြင် မြန်မာပြည်အောက်ပိုင်းက တရုတ်ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းအများစုလည်း ရပ်ဆိုင်းထားရပါတယ်။ 

တရုတ်နိုင်ငံဟာ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်ချဉ်းကပ်ပုံကို အပြောင်းအလဲလုပ်မယ်ဆိုရင် သူရင်ဆိုင်နေရတဲ့ဖိအားတွေကို လျော့ပါးစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တရုတ်ဟာ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ် NLD၊ လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ CRPH တို့နဲ့ ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်မှု မရှိသေးပါဘူး။ တရုတ်အစိုးရရဲ့ အစောပိုင်းက မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်တွေမှာ မြန်မာပြည်နိုင်ငံရေး အင်အားစုတွေရဲ့ အမည်ကိုတောင် ထည့်သွင်း ဖေါ်ပြမှုမရှိခဲ့ပါဘူး။

မတ်လဆန်း ၇ ရက်က  တရုတ်အတိုင်ပင်ခံ ဝမ်ယိထုတ်ပြန်တဲ့ အချက် ၃ ချက်ပါ ကြေညာ ချက်မှာတော့ NLD ကို ထည့်သွင်းဖေါ်ပြပြီး လေသံပြောင်းလာခဲ့ပါတယ်။

သို့သော် NLD ဘက်က တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး ကမ်းလှမ်းမှုကိုတော့ တရုတ်က လက်မခံသေးပါဘူး။ CRPH ကိုလည်းအသိအမှတ်မပြုသေးပါဘူး။ CRPH ဘက်ကတော့ နိုင်ငံတကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ကုမ္ပဏီတွေအားလုံး စစ်အစိုးရကို ငွေကြေးအပေးအယူတွေ ရပ်ဆိုင်းကြဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။

မတ်လကုန်ပိုင်းမှာတော့ တရုတ်နိုင်ငံဟာ စစ်အာဏာရှင်ဘက်က ပိုမိုရပ်တည်လာပုံ ပြသလာပါတယ်။

မတ်လ ၂၂ ရက်နေ့က ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနဲ့တွေ့ဆုံပြီး ပူးတွဲကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ရာမှာ နိုင်ငံတကာအင်အားစုတွေဟာ မြန်မာပြည် အခြေအနေအပေါ် ကိုယ်ကျိုးရှာ အမြတ်ထုတ်နေကြတာကို စိုးရိမ်တဲ့အကြောင်း ဖေါ်ပြခဲ့ပြီး  ဒါကိုတားဆီးရမယ်လို့လည်း ဆိုထားပါတယ်။

အဲဒီနောက်ပိုင်း ဧပြီ ၃ ရက်နေ့က ဝမ်ယိရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ နောက်ထပ်သွေးထွက်သံယိုမဖြစ်အောင် တားဆီးဖို့တောင်းဆိုရင်း မြန်မာ့အရေးမှာ လုံခြုံရေးကောင်စီပါဝင်လာမှုကို တားဆီးခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ မတည်ငြိမ်မှုမှာ နိုင်ငံတကာအင်အားစုတွေအနေနဲ့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားအမြတ်ထုတ်မှုတွေရပ်ဆိုင်းဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီကြေညာချက်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အဓိက ဉီးစားပေးရပ်တည်ချက်ကို ရှင်းလင်းစေပါတယ်။ တရုတ်ဟာ ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ခံရတဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ဆက်ဆံဖို့ မလိုအပ်ဘဲ မြန်မာ့အရေးမှာ နိုင်ငံတကာစွက်ဖက်မှုနဲ့  နိုင်ငံတကာလွှမ်းမိုးမူ လျော့ချကန့်သတ်ရေးကို ဉီးစားပေးရပ်တည်တာပါပဲ။

ပြီးခဲ့တဲ့မတ်လအတွင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ အလာစကာ တွေ့ဆုံပွဲမှာလည်း တရုတ်ဟာ မြန်မာပြည်ပြဿနာကို ကြားဝင်ဖြေရှင်းလိုစိတ်ရှိကြောင်း အရိပ်အယောင်ပြခဲ့ပေမယ့် ဇင်ကျန်း၊ တိဘက်၊ ဟောင်ကောင်နဲ့ စီးပွားရေးပြဿနာတွေနဲ့ အပေးအယူလုပ်ချင်ပုံ ပြသခဲ့ပါတယ်။ သူ့မဟာမိတ်အကျိုးစီးပွားတွေထိခိုက်နိုင်လို့ အမေရိကန်ဘက်က လက်ခံနိုင်စရာမရှိခဲ့ပါဘူး။ 

ဒါတွေကိုကြည့်ပြီး တရုတ်ဟာ ရုရှားနဲ့အတူရပ်တည်လာတာ ဘာကြောင့်လဲသိနိုင်ပါတယ်။  မတ်လ ၂၇ ရက် နေပြည်တော်က တပ်မတော်နေ့အခမ်းအနားကို တက်ရောက်ခဲ့တဲ့ ရုရှားနိုင်ငံဟာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့အတူ မြန်မာစစ်ကောင်စီဘက်က ရပ်တည်မှုကို ပြသခဲ့ပါတယ်။ 

တရုတ် ပညာရှင်အဖွဲ့အစည်း Taihe အင်စတီကျုရဲ့ သုံးသပ်ချက်မှာတော့ CDM လှုပ်ရှားမှုကို အနောက်တိုင်း NGO တွေက ထောက်ခံအားပေးနေတယ်၊ CRPH ဟာလည်း လူထုထောက်ခံမှု ရရှိထားတယ်ဆိုပေမယ့် စစ်ကောင်စီနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင်တော့ အင်အားမရှိဘူး။ CRPH ဟာ တရားမဝင်အဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့အပြင် ခေါင်းဆောင်သူတွေဟာလည်း ဆူပူအောင် လှုံ့ဆော်မှုနဲ့ ၀ရမ်းထုတ်ခံထားရသူတွေ ဖြစ်နေကြတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံဟာ မြန်မာစစ်ကောင်စီအနေနဲ့ NLDနဲ့ အကြမ်းမဖက်လှုပ်ရှားမူတွေကို နှိမ်နင်းနိုင်ပြီး တရုတ်ပြည်တောင်ဘက်ခြမ်းမှာ အနောက်တိုင်းအင်အားစုနဲ့ ခွာပြဲနေစေချင်မယ့် သဘောထားရှိပါတယ်။

တချိန်တည်း ပြည်သူလူထုကို ဖိနှိပ်နေတဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းအဖွဲ့ဘက်က မရပ်တည်ဖို့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေအပေါ်မှာ လူထုဖိအားကြီးမားနေတာကိုလည်း တရုတ်က သိထားပါတယ်။

မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း လက်နက်ကိုင်အားအားစုတွေကြားမှာ တရုတ်အပေါ် မီခိုရမှု အနည်းအများကိုမူတည်ပြီး နယ်မြေစိုးမိုးရေး တိုးချဲ့နေကြတာကို တရုတ်ဘက်က ပြဿနာမရှိပါဘူး။

ဒါပေမဲ့ ဧပြီ ၃ ရ‌က်နေ့ကတော့ တရုတ်နိုင်ငံဟာ သူ့လွှမ်းမိုးမှုနယ်ပယ်ထဲမှာရှိနေတဲ့ လက်နက်ကိုင်မှန်သမျှ CRPHနဲ့ဖြစ်စေ တခြားတရုတ်နဲ့ ကင်းလွတ်တဲ့လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ဖြစ်စေ မဟာမိတ်ပေါင်းစည်းမှု မလုပ်ဖို့ ကေအိုင်အေကို သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

ဒီအခြေအနေအရ တရုတ်ဟာ  မြန်မာပြည်တွင်းက လတ်တလောအားပြိုင်မှုမှာ  ဘယ်သူ့ကို အသာစီးရစေမလဲ ဘယ်သူ့ကို မဟာမိတ်ပြုခွင့်ရစေမလဲဆိုတာထိ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်း အလားအလာပေါ်မှာ ခြယ်လှယ်နိုင်ပါတယ်။ 

CDM လှုပ်ရှားမှုနဲ့ CRPH ဟာ နိုင်ငံတကာထောက်ခံအားပေး မှုမရှိရင် အင်အားမရှိဘူးဆိုတဲ့ တရုတ်ရဲ့ သုံးသပ်ချက်ဟာ အဓိက အားနည်းချက်ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီဟာ သူ့ရဲ့အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားလည်ပတ်ဖို့ တစ်နိုင်ငံလုံးမှာ အင်အားသုံး အကြမ်းဖက်ဖြိုခွဲနေပေမယ့် အာဏာဖီဆန်တဲ့လှုပ်ရှားမှုနဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေရဲ့ ထောက်ခံအားပေးမှုက တိုးပွားလာနေပါတယ်။

၂၀၀၈ အခြေခံ ဉပဒေဖျက်သိမ်းမှုနဲ့  ဖက်ဒရယ် ပဋိညာဉ် ကြေညာလိုက်တဲ့ CRPH ရဲ့ ခြေလှမ်းတွေကြောင့် ပြည်သူလူထုနဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေရဲ့ ထောက်ခံအားပေးမှုကို ပိုမိုရရှိခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်ရာမှာ  တိုင်းရင်းသားအားလုံး ပထမဆုံးအကြိမ် တညီတညွတ်တည်း  ဖြစ်လာစေခဲ့ပါတယ်။

တရုတ်ရဲ့ မစွက်ဖက်ရေးမူဝါဒဟာ လက်နက်အင်အားရှိသူကိုသာ အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။  ‌ဒါပေမဲ့ စစ်ကောင်စီမှာလည်းအာဏာကို ချုပ်ကိုင်နိုင်ဖို့ လက်နက်အင်အားတခုပဲ ရှိတော့တဲ့ အနေအထားပါ။

အနောက်တိုင်းတန်ဖိုးတွေနဲ့ လွှမ်းမိုးတွေကို တိုက်ထုတ်ဖို့ စစ်မြေပြင်အနေနဲ့ မြန်မာပြည်ကို ရှုမြင်နေရင်းက တရုတ်ဟာ သူ့ရဲ့ ဩဇာလွှမ်းမိုးထားတဲ့ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေသာမက တခြားတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်တွေရဲ့ ထောက်ခံမှုလည်းဆုံးရှုံး မြန်မာပြည်သူလူထုရဲ့ ထောက်ခံမှုလည်းမရှိတော့တဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်လာပါတယ်။

တရုတ်ရဲ့ ရပ်တည်ချက်ကြောင့် မြန်မာပြည်သူလူထုရဲ့ အကျိုးစီးပွား အာဆီယံ အမေရိကန်တို့နဲ့ ဆန့်ကျင်ပြီး ဆိုးရွာ ရှည်ကြာတဲ့ ပြည်တွင်းစစ်အလားအလာကို ဉီးတည်စေပါတယ်။

အမေရိကန်နဲ့ မဟာမိတ်တွေဟာ တရုတ်ရဲ့ မြန်မာပြည်အရေးချဉ်းကပ်ပုံကို အနီးကပ်လေ့လာဖို့လိုပါတယ်။ တရုတ်ရဲ့ မြန်မာပြည်အပေါ် ကျဉ်းမြောင်းတဲ့ရှုမြင်ပုံကြောင့် အကြီအကျယ် သွေးထွက်သံယိုဖြစ်ရပ်တွေဆီ ဉီးမတည်စေဖို့ ခိုင်မာတဲ့ နည်းလမ်းတွေ ရှာဖွေဖို့ လိုပါတယ်။

စစ်ကောင်စီရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို တားဆီးရှောင်လွဲနိုင်ဖို့ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်တချို့ရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုကို အမေရိကန်နဲ့ မဟာမိတ်အဖွဲ့တွေ အထူးသဖြင့် QUAD ကအဖွဲ့ဝင် (အမေရိကန်၊ ဂျပန် ၊  သြစတြေးလျ၊ အိန္ဒိယ) တို့အနေနဲ့  ထိထိရောက်ရောက် အားပေးကူညီသင့်ပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အနောက်တိုင်းလွှမ်းမိုးမှုကို ဖယ်ရှားနိုင်ဖို့ ဒေသတွင်း အကြပ်အတည်းတခုဖြစ်စေခဲ့ပြီး တည်ငြိမ်အေးချမ်းစေမယ့်နည်းလမ်းတွေကို ငြင်းပယ်ခဲ့တဲ့ ရုရှားနဲ့ တရုတ်ကို ဆန့်ကျင်ရာမှာ အမေရိကန်နဲ့ မဟာမိတ်တွေအတွက် ပိုမိုပြင်းထန်တဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေ  ပိုမိုလိုအပ်လာပါလိမ့်မယ်။

ကိုးကား-  www. usip.org

(United States Institute of Peace (USIP)အဖွဲ့ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဒါရိုက်တာ ဂျေဆွန်တာဝါ ရေးသားထားတဲ့  China’s High-Stakes Calculations in Myanmar  သုံးသပ်ချက်ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဖော်ပြထားတာဖြစ်ပါတယ်။)

တနင်္သာရီတိုင်း၊ ထားဝယ်မြို့မှာ တပ်ပေါင်းစုသပိတ်စစ်ကြောင်းဟာ ​မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီအရေး မျက်ကွယ်ပြုပြီး  အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကို ထောက်ခံပံ့ပိုးပေးနေတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ရုရှားနိုင်ငံတွေရဲ့ အလံတွေကို  ဒီနေ့ ဧပြီ  ၁၀ ရက်နေ့က မီးရှို့ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။ 

ထားဝယ်သပိတ်စစ်ကြောင်းဟာ  အာဏာရှင်စနစ်ဆန့်ကျင်ရေး သပိတ်မှောက်ချီတက်ခဲ့ကြသလို သပိတ်ကော်မတီရဲ့ မူဝါဒနဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေကိုလည်း  ပြည်သူလူထုထံ ရှင်းပြခဲ့ကြပါတယ်။ 

DVB

မန္တလေးမြို့မှာ ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့ မနက်ပိုင်းက အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကို အကာအကွယ်ပေးတဲ့ တရုတ်နဲ့ ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ အလံတွေကို မီးရှို့ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။

စစ်အာဏာရှင်စနစ်ပြုတ်ကျရေးအတွက် နေ့စဉ်ချီတက်ဆန္ဒပြနေတဲ့ မန္တလေး အင်ဂျင်နီယာ စစ်ကြောင်းမှာပါတဲ့ လူငယ်တွေက တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ရုရှားနိုင်ငံတို့ကို ရှုတ်ချတဲ့အနေနဲ့ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြတာပါ။

ဆန္ဒပြရာမှာ ဆိုင်ကယ်တွေနဲ့ ချီတက်ခဲ့ကြပြီး စစ်အာဏာရှင်ကျရှုံးရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ပေါ်ပေါက်ရေး၊ ဖမ်းဆီးခံထားရသူတွေ လွှတ်ပေးရေး စတာတွေကို ငြိမ်းချမ်းစွာတောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။

တရုတ်ပစ္စည်းတွေ မသုံးစွဲကြဖို့၊ ပြည်တွင်းဖြစ်ထုတ်ကုန်ကိုပဲ သုံးစွဲကြဖို့ ဒီနေ့မနက်ပိုင်း လှိုင်မြို့နယ် လူငယ်တွေက ဆန္ဒပြ လှုံ့ဆော်ခဲ့ကြပါတယ်။

ပြီးတော့ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကို နောက်ကွယ်က ပံ့ပိုးပေးနေတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေ ချက်ချင်းရပ်ပြီး မြန်မာပြည်သူဘက်ကပဲ ရပ်တည်ဖို့ အသိပေးတဲ့အနေနဲ့ တရုပ်ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့  ပုံတွေကို မီးရှို့ပြီး ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချခဲ့ကြပါတယ်။

တရုတ်အလံကို မီးရှို့ဆန္ဒပြခဲ့တဲ့ ရန်ကုန်၊ အင်းစိန် ဖော့ကန်က ရပ်ကွက်တွေထဲကို မနေ့ညက အကြမ်းဖက်စစ်သားတွေ ရောက်လာပြီး ဆန္ဒပြသူတွေကို လိုက်ရှာနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။

"ဖော့ကန်က လမ်းတွေထဲ အကုန်ဝင်ပြီး​ သေနတ်ဖောက်နေတာ။ လူ ၄ ယောက်ကို ဖမ်းသွားတယ်" လို့ ဒေသခံတယောက်က ပြောပါတယ်။

အင်းစိန်မှာ ဧပြီ ၆ ရက်နေ့က တရုတ်အလံကို မီးရှို့ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။