ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် သြကာသ အစချီသော ဘုရားရှိခိုးဆိုသည်မှာ နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ရွတ်ဆိုနေသော တရားစာဖြစ်ပါသည်။ သူတပါးရွတ်ဆိုသံကို ကြားရသည့် အခါလည်း   “ သာဓု သာဓု သာဓု” ဆိုသည့် မုဒိတာ စကားဖြင့် ကောင်းချီးပေးသည့် တရားစာ ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အရွတ်ဖတ်ဆုံး တရားစာသည် သြကာသ ဘုရားရှိခိုး ဖြစ်သည်ဟု ဆိုက မမှားပေ။ သို့သော် သြကာသဘုရားရှိခိုးသည် ရွတ်ဖတ်ရန်အတွက် မဟုတ်ဘဲ လူနှင့် လူ့လောက၏ လွတ်လပ်ငြိမ်းချမ်းမှုအတွက် သိစရာကျင့်စရာကို ပြသနေသော လမ်းညွှန်တခု ဖြစ်သည်ကိုမူ သတိထားမိသူ နည်းပါးပါလိမ့်မည်။

သြကာသဘုရားရှိခိုးတွင် ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မနောကံ တခုခု မှားယွင်း ချွတ်ချော်ခြင်း ရှိပါက ကန်တော့ပါသည်ဟု တောင်းပန်ခြင်းအပိုင်းနှင့် ကန်တော့ တောင်းပန်ခြင်း၏ အကျိုးတရားအဖြစ် အပါယ်လေးပါး၊ ကပ်သုံးပါး၊ ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါး၊ ရန်သူမျိုးငါးပါး၊ ဝိပတ္တိတရားလေးပါး၊ ဗျသနတရား ငါးပါးမှ ကင်းဝေးရလိုကြောင်း ဆန္ဒပြုခြင်းအပိုင်းဟူ၍ နှစ်ပိုင်း ပါဝင်သည်။ တပိုင်းက အကြောင်းဖြစ်၍ နောက်တပိုင်းက အကျိုးဖြစ်သည်။   ကံဆိုးများကို ပြုခြင်းက အကြောင်းဖြစ်၍  ဘဝဆိုးများရခြင်းက အကျိုးဖြစ်သည်။ တနည်းအားဖြင့် ကံဆိုးများကို ပယ်ခြင်းက အကြောင်းဖြစ်၍ ဘဝဆိုးများမှ ကင်းဝေးခြင်းက အကျိုးဖြစ်သည်။ အရိယာသစ္စာလေးပါးကို အတိုဆုံး ဖော်ပြချက်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ 

ကံအပြုအမူများ၏ အကြောင်းနှင့် အကျိုးသည် တဆက်တစပ်တည်း ရှိနေပါသည်။ ကံဆိုးကို ကျူးလွန်သည့်အတွက် လူဆိုးဘဝကို ရရှိခြင်း၊ ကံဆိုးကို ဖယ်ရှားလိုက်သည့်အခါ လူကောင်းဘဝသို့ ပြန်ရောက်သွားခြင်းသည် သက်သေပြစရာ မလိုအောင် ရှင်းသည်။   ခိုးသည့်ကံကို ကျူးလွန်သည့်အခါ သူခိုးဖြစ်သွားပြီး ယင်းခိုးသည့်ကံကို ဖယ်ရှား၍ မခိုးဘဲနေသည့် အကျင့်ကို ကျင့်သုံးပါက လူကောင်းဘဝ ပြန်ရောက်သွားပါသည်။ လူကောင်းက လူဆိုးအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်း၊ လူဆိုးက လူကောင်းအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်းများမှာ ကံ၏ အကောင်း အဆိုးပေါ်တွင် မူတည်သည်ကို အလွယ်သိနိုင်သည်။  ယင်းကဲ့သို့ လူ့အပြုအမူ၏ အကြောင်းနှင့် အကျိုးတို့ ဆက်စပ်ဖြစ်ပွားနေမှုကို ကြောင်းကျိုးဆက်နိယာမတရား (ကမ္မနိယာမ) ဟု ခေါ်သည်။ 

လူတိုင်းတွင် ကံအပြုအမူနှင့်ပတ်သက်၍ ယန္တရားစနစ်တခု ရှိသည်။ အပြုအမူတခုကို နှစ်သက် သဘောကျသွားလျှင် ယင်းအပြုအမူပုံတူကို အလိုအလျောက် သိမ်းဆည်းသည့်စနစ် ဖြစ်သည်။   သိမ်းဆည်းလိုက်သော ပုံတူအပြုအမူသည် လူ၏ ယန္တရားစနစ်အတွင်း၌ ဝင်ရောက် ကိန်းအောင်းသွားသည်။ ယင်းအပြုအမူကို သဘောကျစရာဟု မှတ်ချက်ပေးထားသဖြင့် ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ယန္တရားစနစ်က ဖန်တီးပေးသည်။ ပေါ်လာလိုက်၊ ကိန်းအောင်းသွားလိုက် လုပ်နေသော အပြုအမူသည် အားကောင်းသည်ထက် ကောင်းလာပြီးနောက် မလုပ်ရ မနေနိုင်သော အစွဲအပြုအမူ (Addicted Behaviour) ဖြစ်လာသည်။  ထိန်းမနိုင်သိမ်းမရ အစွဲရောဂါ (Obsessive- Compulsive Disorder) တမျိုးဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။  

(ဤဖြစ်စဉ်မှာ ကွန်ပျူတာ၏ ယန္တရားစနစ် (Operating System) အတွင်းသို့  ဗိုင်းရပ်စ် (Virus) တခု ဝင်သွားခြင်းနှင့် ဆင်တူသည်။ ဗိုင်းရပ်စ်ဝင်သွားလျှင် ဗိုင်းရပ်စ် ကွန်ပျူတာသည် ပုံမှန် အလုပ်မလုပ်တော့ဘဲ ဗိုင်းရပ်စ်အလိုအတိုင်းသာ လိုက်ရသည်။ နောက်ဆုံး ကွန်ပျူတာ၏ ယန္တရားစနစ် ပျက်စီးရသည်အထိ ဒုက္ခပေးပါသည်။)

လူတို့တွင် မလိုလားအပ်သော အပြုအမူများ ထပ်တလဲလဲ ဖြစ်ပွားနေတတ်သည်။ ယင်းအပြုအမူများကို လှုံ့ဆော်ဖန်တီးသည့်အရာသည် မသိစိတ် (Unconscious Mind) ဖြစ်သည်ဟု စိတ်ပညာရှင် ဖရွိုက် (Sigmund Freud) က ညွှန်းခဲ့သည်။ သူနှင့်ခေတ်ပြိုင် စိတ်ပညာရှင် ယွန်း (Carl Jung) က အရိပ်အတ္တ (Shadow Self) ဟု လည်းကောင်း၊ နောက်ပိုင်းကျသော စိတ်ပညာရှင်များ (Donald Winnicott, R.D.Laing) တို့က အတုအယောင်အတ္တ ( Fake Self , False Self , Pseudo Self) ဟုလည်းကောင်း ညွှန်းကြသည်။ လူ၏ အဇ္ဈတ္တတွင် ပုန်းအောင်းနေသည့် အရာတခု ရှိနေပြီး ယင်းအရာသည်  လူ၏ အပြုအမူများကို ချုပ်ကိုင်နေသည်ဟု စိတ်ပညာရှင်များက ထုတ်ဖော်ပြောဆိုနေသည်။  

လူ၏ပကတိခန္ဓာကိုယ်အတွင်းတွင် ကိန်းအောင်းနေသည့် အတ္တအတုများကို အစွဲခန္ဓာ

(ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ)  ဟု ဗုဒ္ဓဘုရားက အမည်ပေးသည်။  ယင်းအစွဲခန္ဓာများသည် အတ္တမဟုတ်ကြောင်း၊ အတ္တအတုများဖြစ်ကြောင်း အနတ္တလက္ခဏာသုတ္တန်တွင် ဟောခဲ့သည်။ ယင်းအစွဲခန္ဓာများသည် ကံဆိုး ကံမှားများကြောင့် လူ၏ယန္တရားစနစ်အတွင်း စွဲကပ်လာရကြောင်းနှင့် ယင်းအစွဲခန္ဓာများသည် ကာမဘဝ၊ ရူပဘဝ၊ အရူပဘဝ ဟူ၍ သုံးမျိုး ရှိကြောင်းလည်း ရှင်းပြသည်။ ယင်းဘဝသုံးမျိုးမှာ ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါးတွင် ပါဝင်သောဘဝများ ဖြစ်ပါသည်။ 

အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သော သြကာသဘုရားရှိခိုးစာသည် ကြောင်းကျိုးဆက် ကမ္မနိယာမ (ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်) အညီ ရေးသားစီရင်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး ယင်းဘုရားစာတွင် ပါသည့် ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါးသည်  ကံအပြုအမူများအလျောက် လူတွင် စွဲကပ်လာသော ဘဝများ ဖြစ်ပါသည်။ လူတို့၏ အပြုအမူများနှင့် သူတို့ ရနေသောဘဝများကို သြကာသ ဘုရားရှိခိုးစာဖြင့် စစ်ဆေးကြည့်နိုင်ပါသည်။

ကြောင်းကျိုးဆက်ကမ္မနိယာမနှင့်အညီ စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်ကို အကဲဖြတ်ကြည့်ပါက သူ၏ လက်ရှိဘဝကို အထင်းသားမြင်ရပါလိမ့်မည်။ မင်းအောင်လှိုင်သည် အလွန်ဆိုးရွား မှားယွင်းသော ကံများကို ကျူးလွန်နေသောကြောင့် အကျိုးဆက်အားဖြင့် ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါးတွင် ပါဝင်သော တိရစ္ဆာန်ဘဝကို ရရှိနေသည်ဟု အဖြေထွက်ပါသည်။

မင်းအောင်လှိုင်သည် မြန်မာ့တပ်မတော်၏ စစ်ဦးစီးချုပ် ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့တပ်မတော် ဆိုသည်မှာ  မြန်မာပြည်သူပြည်သားတို့က သူတို့အား ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်အတွက် သူတို့ငွေကြေးဖြင့် ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ထားသော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ဖြစ်သည်။ စစ်ဦးစီးချုပ်၏ တာဝန်မှာ သူ ဦးစီးသော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကို ပြည်သူလူထု၏ ဘဝလုံခြုံရေးအတွက် အလုပ်လုပ်အောင် ကွပ်ကဲညွှန်ကြားရခြင်း ဖြစ်သည်။ 

မင်းအောင်လှိုင်နှင့် သူ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များသည် ပြည်သူလူထုကို ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရမည့်အစား ပြည်သူလူထုထံမှ အာဏာကို အတင်းလုယူပြီး ဆန့်ကျင်သူ မှန်သမျှကို ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်နေပါသည်။ ညှဉ်းဆဲသတ်ဖြတ်နေပါသည်။ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ လူမျိုးစု ပျက်သုဉ်းအောင် သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ လူသားမျိုးနွယ် ပြုန်းတီးအောင် သတ်ဖြတ်ခြင်း စသည့် အဆိုးရွားဆုံးသော စစ်ရာဇဝတ်မှုများကို ကျူးလွန်နေပါသည်။ 

ပြည်သူလူထု၏ အသက်အိုးအိမ်နှင့် နိုင်ငံကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရမည့်အစား သုတ်သင် ဖျက်ဆီးနေသည်မှာ အမှန်တရားကို လုံးဝဖီလာဆန့်ကျင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သူ့အား ကျွေးမွေးနေခဲ့သော ပြည်သူလူထုကို နှိပ်စက်သတ်ဖြတ်နေခြင်းမှာ အမှန်တရားကို ဆန့်ကျင်သည့် ကံဆိုး ကံမှားများကို ကျူးလွန်ခြင်း ဖြစ်သည်။  ကတိသစ္စာပြုထားသည့် တာဝန်ကို မကျေပွန်ဘဲ တပ်မတော်ကို အလွဲ သုံးစားလုပ်ကာ နိုင်ငံတော်ကို သစ္စာဖောက်ခြင်းမှာ အမှန်တရားကို ကျောခိုင်းခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဘာမဆိုလုပ်ရဲသည်ဟု ပြောခဲ့သော မင်းအောင်လှိုင်၏ စကားသည် မည်သို့သောအမှားမျိုးမဆို ကျူးလွန်ရဲသည် ဟု ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ကြောင်း သူ၏ လုပ်ရပ်များက သက်သေပြနေပါသည်။ 

အမှန်တရားနှင့် ဖီလာဆန့်ကျင်သောသူကို ပါဠိဘာသာစကားဖြင့် “ တိရစ္ဆာန်” ဟု  ခေါ်သည်။ ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါးတွင် ပါဝင်သော တိရစ္ဆာန်သည် ဆိုးရွားသော ကံမှား ( အပြု အမူမှား) တို့ကို ထပ်ကာတလဲလဲကျူးလွန်နေသောသူကို ရည်ညွှန်းခြင်း ဖြစ်သည်။  ယင်းသို့ အမှားကျူးလွန်ရခြင်းကို သဘောကျကျေနပ်နေခြင်းမှာ ယင်းဘဝကို လုံးဝ လက်ခံလိုက်ကြောင်းကို ပြပါသည်။  အမှားကျူးလွန်ရခြင်း၌ ပျော်ရွှင်နေသော တိရစ္ဆာန်အဖြစ်သို့ ဇာတ်ပြောင်းသွားသော မင်းအောင်လှိုင်ဟု ဆိုရပေလိမ့်မည်။

ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါးထဲက လူ့တိရစ္ဆာန်ဘဝသို့ သက်ဆင်းရခြင်းမှာ လူတယောက်အဖို့  အောက်တန်း အကျဆုံးဖြစ်သလို  ထိတ်လန့်စရာအကောင်းဆုံးလည်း ဖြစ်ပါသည်။

ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါးတွင်ပါဝင်သော ဘဝတခုခုသို့ ကျရောက်သူသည် ဘယ်တော့မှ လူ့အဖွဲ့ အစည်းကလက်ခံနိုင်သည့် လူအဖြစ်သို့ ပြန်မရောက်နိုင်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။  အဘယ်ကြောင့်နည်း။ ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါးအတွင်းက ဘဝတခုခုသို့ သက်ဆင်းရသူသည် ဦးနှောက်ပျက်စီးသွားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

လူ၏ဦးနှောက်တွင် လူ၏အပြုအမူများနှင့်ပတ်သက်၍ ထိန်းချုပ်သော အစိတ်အပိုင်းများ ရှိပါသည်။ မည်သည့်အပြုအမူများက ကောင်းမွန်မှန်ကန်၍ မည်သည့်အပြုအမူများက ဆိုးရွား မှားယွင်းသည်ဟု ဝေဖန်ခွဲခြားပေးသော ဦးနှောက် အစိတ်အပိုင်း၊ ကောင်းမွန်သောအပြုအမူများကို မှတ်သားသိမ်းဆည်းထားသည့် ဦးနှောက်အစိတ်အပိုင်း၊ ကံဆိုးကံမှားတို့ကို ဖယ်ရှားနိုင်သည့် အတတ်ပညာတို့ကို မှတ်သားသိမ်းဆည်းထားသော ဦးနှောက်အစိတ်အပိုင်း၊ လူနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက် ငြိမ်းချမ်းရေးရစေသည့် ကိုယ်ကျင့်တရားများကို မှတ်သားထားသော ဦးနှောက်အစိတ်အပိုင်း စသဖြင့် ရှိနေပါသည်။

အမှားကျူးလွန်ရခြင်းကို သာယာသော လူ့တိရစ္ဆာန်တို့တွင် ယင်းကဲ့သို့ အမှား အမှန် ခွဲခြားပြီး အမှန်တရားကို ကျင့်သုံးအောင် ထိန်းသိမ်းပေးသည့် ဦးနှောက်အစိတ်အပိုင်းသည် လုံးဝပျက်ယွင်းသွားပါသည်။ ရာဇဝတ်သားများ၏ ဦးနှောက်ကို စစ်ဆေးသည့်အခါတွင် အပြုအမူ မမှားအောင် ထိန်းချုပ်သော ဦးနှောက်အစိတ်အပိုင်းများ ပျက်ယွင်းနေသည်ကို တွေ့ရသည်ဟု ဦးနှောက်သိပ္ပံပညာရှင်များက ဆိုပါသည်။ ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါးတွင် ပါဝင်သော ဘဝများမှာ ဦးနှောက်ပျက်စီးသွားသည့်ဘဝများ ဖြစ်သည်။ အမှား အမှန် မခွဲခြားတတ်သော၊ တရား မတရား ခွဲခြားမသိနိုင်သော ဘဝများ ဖြစ်သည်။

ဦးနှောက်ပျက်ယွင်းသည့် လူ့တိရစ္ဆာန်ဘဝသို့ ကျရောက်သွားသောသူမှာ စစ်ဦးစီးချုပ်ဟူသော ရာထူးကို ရယူထားသူဖြစ်လေရာ သူ ဦးစီးရသော တပ်မတော်သားတို့ကိုလည်း သူ့နည်းတူ ကံဆိုး ကံမှားများ ကျူးလွန်အောင် အမိန့်ပေးပါသည်။ သို့ဖြင့် ပဇီကြီးကျေးရွာ ဗုံးကြဲသတ်ဖြတ်မှုကဲ့သို့ လူမဆန်သော စစ်ရာဇဝတ်များ ဖြစ်ပွားလာရပေသည်။ တပ်မတော်သားတို့ကိုလည်း သူ့နည်းတူ လူ့တိရစ္ဆာန်ဖြစ်အောင် ဇာတ်သွင်းနေခြင်း ဖြစ်သည်။ 

လူမဆန်သော မင်းအောင်လှိုင်ကို ငရဲခွေးကြီးတကောင်အဖြစ် ခိုင်းနှိုင်းကြသည်မှာ မှားသည်ဟု မဆိုသာပါ။ သူ၏အမိန့်ပေးခိုင်းစေမှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ငရဲပြည်တခုလို ဆင်းရဲဒုက္ခ လောင်မီးကျနေပါသည်။ ပျက်သုဉ်းနိုင်ငံ (Failed State) ထက်အဆင့်နိမ့်သော ပစ္စန္တရာဇ်အရပ်အဖြစ်သို့ပင် ရောက်လုလုဖြစ်နေသည်။ ပစ္စန္တရာဇ်အရပ်မှာ အမှန်တရား လုံးဝကင်းမဲ့သဖြင့် လူမနေအပ်သောနေရာဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။

လူမဆန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ ကျူးလွန်ခြင်းဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံကို ပစ္စန္တရာဇ်အရပ် ဖြစ်အောင် ပြောင်းလဲနေသည့် လူ့တိရစ္ဆာန်က ဘာသာသာသနာဆိုင်ရာ စေတီပုထိုးများကို တည်ဆောက်ပြနေခြင်း၊ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အလှူအတန်းများကို လုပ်ပြနေခြင်း၊ ဗုဒ္ဓသာသနာပြုသူများနှင့်သာ ထိုက်တန်သော မဟာမင်္ဂလဓမ္မဇောတိကဓဇဘွဲ့ထူးကို ရယူခြင်း၊  နိုင်ငံ၏ ကောင်းကျိုးချမ်းသာကို ဆောင်ရွက်သူများနှင့်သာ ထိုက်တန်သော သတိုးမဟာသရေစည်သူဘွဲ့များအား ရယူနေခြင်း စသည့်လုပ်ရပ်များသည်  မြန်မာနိုင်ငံကို မင်္ဂလာတရားနှင့်ပြည့်စုံသည့် ပတိရူပအရပ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားနေကြသော နွေဦးတော်လှန်ရေးအပေါ် စော်ကားမော်ကား ပြက်ရယ်ပြုနေခြင်းသာဖြစ်သည်ဟု ပြောရုံမှတပါး အခြားမရှိပါ။        ။