၁။

ကျနော် ငယ်စဉ်တုန်းက ဆိုဗီယက် ရုရှား ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကားတခု ကြည့်ဖူးပါတယ်။ ဇာတ်ကားရဲ့နာမည်ကိုတော့ မမှတ်မိတော့ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဒီဇာတ်ကားထဲက ဇာတ်ဝင်ခန်းတခန်းကိုတော့ အလျဉ်းသင့်တဲ့အချိန်တိုင်း ပြန်ပြန်ပြီး သတိရနေတတ်ပါတယ်။

ဒီဇာတ်ဝင်ခန်းထဲမှာ ဆိုဗီယက်ခေါင်းဆောင်တဦးက စင်မြင့်ပေါ်မှ စကားပြောပါတယ်။ သူ မိန့်ခွန်းပြောအပြီး ပရိသတ်က လက်ခုပ်သြဘာတီးကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လက်ခုပ်သံတွေက တယောက်တပေါက် တီးကြတာမျိုးမဟုတ်ဘူး။ လက်ခုပ်သံတွေက တသံတည်း ထွက်လာတာ။ ဓာတ်ပုံဆရာကလည်း လက်တွေ ညီညီညာညာမြှောက်လိုက်တာ၊ ပြန်ချလိုက်တာကို အသားပေးပြီး ရိုက်ပြပါတယ်။

ဒီတုန်းက ကျနော်က ကမ္ဘာ့အဖိနှိပ်ခံလူတန်းစားရဲ့ တပ်ဦးနိုင်ငံကြီးအဖြစ် ဆိုဗီယက်နိုင်ငံကြီးကို မော့ပြီး ကြည့်နေခဲ့တဲ့အချိန် အဲဒီဇာတ်ဝင်ခန်းထဲက လက်ခုပ်တီးတာတွေကိုကြည့်ပြီး ငါတို့ ဆိုဗီယက်ယူနီယံကြီးက ဘယ်လောက်များ ညီညွတ်ကြပါသလဲ၊ ဘယ်လောက်များ စည်းကမ်းရှိလိုက်ပါသလဲဆိုတဲ့ ဂုဏ်ယူခဲ့ပါတယ်။ နောင်နှစ်ပေါင်း အတော်ကြာတဲ့အထိလည်း အဲဒီဇာတ်ဝင်ခန်းကို မမေ့နိုင်ပါဘူး။

၂။

၁၉၉၇ ခု၊ သြဂုတ်လ၊ ရုရှားနိုင်ငံ မော်စကိုမြို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်။

လက်ခုပ်တဖောင်ခန့်အမြင့်မှာ ချိတ်ဆွဲထားတဲ့ တီဗွီမော်နီတာကြီးကို ကျနော် မော့ကြည့်နေမိတယ်။ တီဗွီကြီးရဲ့ ဖန်သားပြင်ပေါ်က လေယာဉ်ခရီးပြဇယားတွေက ပြောင်းမသွားဘဲ ရပ်နေပါတယ်။ စိတ်ထဲမှာ ဇဝေဇဝါဖြစ်နေတုန်း ကျနော့်ဘေးနားက ခရီးသည်တဦးရဲ့ “တီဗွီကြီးက ပျက်နေတာပဲ” လို့ ဆိုလိုက်တဲ့စကားကြောင့် ကျနော့်မှာ သဘောပေါက်သွားရပါတယ်။ ဒါနဲ့ပဲ လေယာဉ်လွှဲပြောင်းစီးသူများ နားနေခန်းရဲ့ တဖက်ခြမ်းမှာရှိတဲ့ နောက်ထပ် တီဗွီကြီးဆီ သွားရပြန်တယ်။ အဲဒီတီဗွီကြီးနဲ့ ငါးလှမ်းလောက်အကွာအရောက်မှာတော့ ကျနော့်ခြေလှမ်းတွေဟာ တုံ့ကနဲ ရပ်သွားရတယ်။ တီဗွီဖန်သားပြင်ကြီးကို ဘယ်သူကများ ရိုက်ခွဲထားခဲ့တာပါလိမ့်။ တီဗွီကြီးထဲမှာ တုတ်ချောင်းကြီးတချောင်း ကန့်လန့်ကြီး ရှိနေဆဲပါ။

တီဗွီကြီးတွေ ပျက်နေတာမို့ လေယာဉ်လွှဲပြောင်းစီးသူများအတွက် ဖွင့်ထားတဲ့ ရုံးခန်းကို သွားရပါတယ်။ ရုံးခန်းရှေ့မှာ ထုတ်ထောင်လိုက် ပြန်ရုပ်လိုက်လုပ်နေတဲ့ ယာယီ ကြော်ငြာသင်ပုန်းပေါ်က ကိုယ်စီးရမယ့် ဘန်ကောက်လေယာဉ်ခရီးစဉ်ကို တွေ့ရတဲ့အခါကြမှပဲ ကျနော့်မှာ စိတ်အေးလက်အေး ရှိသွားရပါတယ်။ ကျနော့်အဖို့တော့ လေယာဉ်စီးဖို့ရာ ငါးနာရီကျော် ခြောက်နာရီလောက် ထိုင်စောင့်ရဦးမှာမို့ လေဆိပ်ထဲက ဈေးဆိုင်တွေမှာ အချိန်ဖြုန်းဖို့ စဉ်းစားမိတယ်။ တိတ်ခွေနဲ့ စာအုပ်တွေရောင်းတဲ့ စာအုပ်ဆိုင်မှာ ရုရှားကဗျာဆရာကျော်တွေဖြစ်ကြတဲ့ “မာယာကော်စကီး” နဲ့ “ယက်ဖ်တူရှန်ကို” တို့ရဲ့ ကဗျာရွတ်ထားတဲ့ တိတ်ခွေတွေ ရှိလိုရှိငြား လိုက်မေးပါသေးတယ်။ မေးလို့ မရခဲ့ပါဘူး။ ဒီလိုနဲ့ နားလိုက် လျှောက်လိုက်နဲ့ တနာရီလောက် အချိန်ဖြုန်းပြီးတော့မှ လူရှင်းတဲ့ လူသွားလမ်းဘေး တနေရာက ခုံတန်းတခုမှာ ထိုင်ချလိုက်ပါတယ်။ ကျနော့်လက်ထဲမှာတော့ လမ်းမှာဖတ်ဖို့ ရွေးယူလာတဲ့ ရုရှားကဗျာဆရာမ “မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ” ရဲ့ လက်ရွေးစင်ကဗျာစာအုပ်က အဆင်သင့်။

‘မာရီနာ’ ရဲ့ ကဗျာစာအုပ်ကို ‘အော်စလို’ မှာ နေစဉ်ကတည်းက ကျနော် ဖတ်ခဲ့ပြီးပါပြီ။ ဒါပေမဲ့ ရုရှားနိုင်ငံကို ခဏလေးပဲဖြစ်ဖြစ် ရောက်တုန်းရောက်ခိုက် ဒီကဗျာစာအုပ်ကိုပြန်ဖတ်ရင် အရင်ကထက်ပိုပြီး ခံစားနားလည်နိုင်မယ်ထင်လို့ တမင်ရွေးယူလာခဲ့တာပါ။

စာအုပ်ကို ဖတ်မယ်လုပ်ကာမှပဲ ‘အော်စလို’ မှာ ရှိစဉ်တုန်းက ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ကိုပြန်ဖို့ အသိမိတ်ဆွေတချို့ကို လိုက်ပြီးနှုတ်ဆက်တော့ မိတ်ဆွေ အီရန်အမျိုးသားတဦး ပြောခဲ့တဲ့စကားကို ကျနော့်နားထဲ ကြားလာရပြန်ပါတယ်။ “ငြိမ်း… မော်စကိုမှာ ခြောက်နာရီကြာ လေယာဉ်ထိုင်စောင့်ရမယ် ဟုတ်လား၊ အောင်မယ်လေး… မင်းတော့ စိတ်ညစ်ရတော့မှာပဲ၊ မော်စကိုလေဆိပ်က အိမ်သာတွေ ညစ်ပတ်လိုက်တာ အရမ်းပဲ” လို့ ပြောလိုက်တာ ရှိပါတယ်။

“မော်စကို” မြို့ကို ကျနော်ရောက်သွားတော့ မော်စကို မြို့သူမြို့သားတွေ သူတို့မြို့တော်ရဲ့ မြို့သက်တမ်း “နှစ် ၂၀၀ ပြည့်” အခမ်းအနား ကျင်းပဖို့ စိုင်းပြင်းနေကြတဲ့အချိန်ပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း မော်စကိုမြို့ကြီးရဲ့ အခြေအနေက အရင်ကနဲ့ မတူတော့ဘူးလေ။

အခုဆိုရင် ဆိုဗီယက် ရုရှား နိုင်ငံကြီး ၁၅ နိုင်ငံ ခွဲထွက်သွားပြီးတဲ့နောက်ပိုင်း ဗဟိုရုရှားနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေက အတော့်ကို ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပါပြီ။

ညအချိန် လမ်းမတွေပေါ်တက်လာနေကြတဲ့ လူဆိုးဂိုဏ်းတွေ၊ လူစည်ကားရာ လမ်းမကြီးတွေပေါ်မှာ အုပ်စုလိုက် လိုက်လံတောင်းရမ်းစားသောက်နေတဲ့ သူဖုန်းစားတွေကို သတင်းစာတွေထဲမှာ ကျနော်တို့ ဖတ်ကြရပါတယ်။ ဒီကိုမလာခင်က အော်စလိုမြို့ထုတ်ဝေတဲ့ သတင်းစာတစောင်မှာ တချိန်က ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေရဲ့ အာရုံကို ဆွဲဆောင်ထားနိုင်တဲ့ “ဒေါက်တာ လူမွန်းဘား တက္ကသိုလ်” အကြောင်း ဖတ်ရတာ စိတ်မကောင်းစရာပါ။ တက္ကသိုလ်ကို ပိတ်ပစ်လိုက်ရပါပြီ။ ကျောင်းဆရာတချို့ ကျောင်းသားတချို့ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ပြီး လမ်းဘေးမှာ ဖြစ်သလို အဖီချနေထိုင်ရတဲ့သတင်းကို ကျနော် ဖတ်ခဲ့ရပါတယ်။

တပါတီအာဏာရှင်စနစ် သံကွန်ခြာကြီးထဲမှာ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော် နေခဲ့ထိုင်ခဲ့ရတဲ့ ရုရှားပြည်သူတွေရဲ့ဘဝကို စဉ်းစားရင် တံလျပ်ကိုရေထင်လို့ ရွှေသမင်အလိုက်မှားသူတို့ရဲ့ အဖြစ်မျိုးလို့ ဆိုရင် ရနိုင်မယ်ထင်ပါတယ်။ အခုလို ပြဿနာပေါင်းစုံနဲ့ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ရုရှားနိုင်ငံကြီးရဲ့အဖြစ်ကို ရုရှားစာရေးဆရာ ကဗျာဆရာတချို့က ဒီအတိုင်းထိုင်ပြီး ကြည့်နေခဲ့ကြတာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

ကွန်မြူနစ်အစိုးရလက်ထက်က ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးခံရလို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ နှစ်ပေါင်း ၂၀ တိတိ ခိုလှုံနေထိုင်ခဲ့ရတဲ့ စာရေးဆရာကြီး “ဆိုဇင် နစ်ဇင်” ဆိုရင် ‘ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိအခြေအနေကို မှန်မှန်ကန်ကန် မထိန်းမတ်နိုင်ဘူးဆိုရင် ဆယ်စုနှစ်တခုအတွင်း ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံအဆင့်ကို လျောကျသွားလိမ့်မယ်’ လို့ သတိပေးခဲ့တာပဲ။

လူသွားလမ်းဘေးက ခုံတန်းလျားမှာထိုင်ပြီး ရုရှားနိုင်ငံကြီးအကြောင်း စဉ်းစားရင်းက လက်ထဲမှာကိုင်ထားတဲ့ ရုရှားကဗျာဆရာမ ‘မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ’ ရဲ့ ကဗျာစာအုပ်ကို ဖတ်ဖို့ကို မေ့နေခဲ့ပါတယ်။ သတိရလို့ စာအုပ်ကလေးကိုလှပ်ပြီး ဖတ်မယ်လုပ်ပြန်တော့ မာရီနာတို့ရဲ့ အဲဒီခေတ်ကြီးကို မှတ်ချက်ပေးသွားဖူးတဲ့ ရုရှားမဟာကဗျာဆရာကြီး ‘အလက်ဇန်ဒါ ဘလော့’ စကားကို တွေးမိပြီး ကျနော့်မှာ ခဏတော့ ငေးငိုင်သွားရပြန်ရော။ ၁၉၁၇ ခု၊ အောက်တိုဘာ တော်လှန်ရေးကြီး အကြိုကာလ၊ ရုရှားနိုင်ငံကြီးရဲ့ အခင်းအကျင်းကို ကြည့်ပြီး ကဗျာဆရာကြီး ‘ဘလော့’ က “ကြောက်မက်ဖွယ် နှစ်ကာလများ” ဆိုပြီး မှတ်ချက်ပေးခဲ့ဖူးတာပဲ။

ဒီတော့မှပဲ ‘မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ’ ရဲ့ ကဗျာတွေသာမက သူ့ဘဝကိုပါ ကျနော် တွေးမိလာရတယ်။ အမှန်စင်စစ်တော့ ကဗျာဆရာမ ‘မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ’ က သူ့ကဗျာတွေကို မျက်ရည်တွေ သွေးတွေနဲ့ဖျော်ပြီးမှ ရေးဖွဲ့ခဲ့တာပဲကိုး။ ပြီးတော့ ၁၉၄၁ ခုနှစ်မှာ ‘မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ’ က သူ့ကိုယ်သူ ကြိုးဆွဲချ သတ်သေသွားခဲ့တယ်လေ။

၃။

၁၉၁၇ ခု၊ အောက်တိုဘာတော်လှန်ရေး ဝန်းကျင်ကာလမှာ ရုရှားစာပေလောကအတွင်း တဖြည်းတဖြည်း ရှေ့တိုးအင်အားကောင်းလာနေကြတဲ့ စာပေအုပ်စုတွေအနက်က စာပေအုပ်စု ၄ ခုကို ကျနော် စိတ်ဝင်စားပါတယ်။

တစုက ‘ဆိုရှယ်လစ် သရုပ်မှန်’ အုပ်စု၊ နောက်တအုပ်စုက ‘သင်္ကေတဝါဒ’ အုပ်စု၊ နောက်ထပ်တအုပ်စုက ‘အနာဂတ်ဝါဒ’ အုပ်စုနဲ့ နောက်ဆုံးအုပ်စုကတော့ ‘အက်က်မစ်’ အုပ်စု (ACMEIS) ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစာပေအုပ်စု လေးအုပ်စုအနက်က အက်က်မစ်အုပ်စုကလွဲပြီး ကျန်အုပ်စုသုံးအုပ်စုနဲ့ အကျွမ်းဝင်တဲ့ ကဗျာဆရာတွေ ကဗျာတွေကို ကျနော်ငယ်စဉ်ကတည်းက လေ့လာမှတ်သား စိတ်ဝင်စားခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီ အက်က်မစ်အုပ်စုကိုကြတော့ အဲဒီအချိန်တုန်းက ဖတ်ရတဲ့ စာတိုပေစတချို့အရ သိရတဲ့ အချက်အလက်တွေအပေါ် မူတည်ပြီး တော်လှန်ရေးကြီးကို ဆန့်ကျင်တဲ့ အရင်းရှင်စာပေအုပ်စု ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အသိနဲ့ အဲဒီ အက်က်မစ်အုပ်စု စာပေတွေကို တို့ထိလို့တောင် မကြည့်ခဲ့မိပါဘူး။

၁၉၉၂ ခုမှာ ကျနော် တော်လှန်ရေးဌာနချုပ်ကြီးဖြစ်တဲ့ ‘မာနယ်ပလော’ ကို ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ တောမှော်ရုံတက္ကသိုလ်ကို ရောက်လာတော့မှ အက်က်မစ်အုပ်စုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကဗျာတွေ ကဗျာဆရာတွေအကြောင်း ဖတ်ရှုနိုင်ဖို့ အခွင့်အလမ်း ရလာခဲ့တာပဲ။ မာနယ်ပလောဆိုတာက ဟိုစဉ်က ပြင်ပကမ္ဘာကြီးနဲ့ ဆက်သွယ်လို့ရတဲ့ ပြတင်းပေါက်တခု ဖြစ်ခဲ့တာပဲလေ။ အဲဒီအခါကျမှပဲ ကျနော်လည်း အက်က်မစ်အုပ်စုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကဗျာတွေကို ထိထိရောက်ရောက် ဖတ်ရတော့တာပဲ။

ရုရှားကဗျာဆရာမကြီး “အင်နာ အက်ခ်မာ တော်ဗာ” က “ကျမတို့လေးယောက်” ဆိုတဲ့ ကဗျာတပုဒ် ရေးခဲ့ပါတယ်။ သူပြောတဲ့ ‘ကျမတို့လေးယောက်’ ဆိုတာ သူအပါအဝင် ကဗျာဆရာ “အိုစစ် မင်ဒယ်လ်စတန်း”၊ စာရေးဆရာ ကဗျာဆရာ “ဘောရစ် ပက်စတာနတ်” နဲ့ အခု ကျနော်ပြောနေတဲ့ ကဗျာဆရာမ “မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ” တို့ကို ရည်ညွှန်းခဲ့တာပါ။ ဒီလေးဦးဆိုတာက အထက်က ကျနော်ပြောခဲ့တဲ့ “အက်က်မစ်အုပ်စု” ရဲ့ ခေါင်းဆောင်များအဖြစ် အများက အသိအမှတ်ပြုခံရတဲ့ ကဗျာဆရာတွေပါပဲ။

ဒီကဗျာဆရာလေးဦးစလုံး ဘဝတွေ ကျိုးကြေခဲ့ကြရတာကလည်း လက်ကုန်ပါပဲ။ ကဗျာဆရာမ ‘အက်ခ်မာ တော်ဗာ’ ဆိုရင် လင်ဖြစ်သူက တော်လှန်ရေးဆန့်ကျင်သူအဖြစ် သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်ခံရ၊ သားဖြစ်သူက ထောင်ထဲမှာ နှစ်တွေအကြာကြီး၊ ပြီးတော့ သူ့ကဗျာတွေကိုလည်း ၁၅ နှစ်လုံးလုံး ပိတ်ပင်ခံခဲ့ရသူပါ။ နောက်တဦးဖြစ်တဲ့ “အိုစစ် မင်ဒယ်လ်စတန်း” ဆိုရင် ဆိုက်ဗေးရီးယားမဲဇာကို နှစ်ကြိမ်အပို့ခံရ၊ အဲဒီ မဲဇာမှာပဲ မထင်မရှားသေဆုံးရ။ ကဗျာဆရာ “ဘောရစ် ပက်စတာနတ်” ကြပြန်တော့ ‘ဒေါက်တာ ဇီးဗားဂိုး’ ဝတ္ထုကြီးအပေါ်မူတည်ပြီး စာပေနိုဗယ်လ်ဆု ချီးမြှင့်ခံရပြီးကတည်းက လျှို့ဝှက်ပုလိပ်တွေရဲ့ စောင့်ကြည့်မှုကို တချိန်လုံးခံရ၊ စိတ်ထောင်းကိုယ်ကြေဖြစ်ပြီး ဆုရပြီး နှစ်နှစ်အကြာမှာ ကွယ်လွန်ခဲ့ရပါတယ်။

ကျနော် အခုထိုင်ဖတ်နေတဲ့ ကဗျာဆရာမ “မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ” ကြတော့ ဥပေစ္စစေတကကံနဲ့ပဲ ဆုံးရရှာပါတယ်။

၄။

နိုင်ငံတခုရဲ့ သမိုင်းအချိုးအကွေ့တခုမှာ အဲဒီသက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံက ကဗျာဆရာတွေဟာ သူတို့ဖြတ်သန်းရတဲ့ ခေတ်ကာလ၊ အဲဒီအချိုးအကွေ့ရဲ့ ရင်ခုန်သံကို ကဗျာဖွဲ့လေ့ ရှိကြပါတယ်။

ကဗျာဆရာမ မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ အနေနဲ့ ဘယ်လိုရင်ခုန်သံကဗျာမျိုးတွေ ရေးဖွဲ့ခဲ့သလဲ။ တကယ်ေတာ့ သူက တော်လှန်ရေးကြီးကို ဆန့်ကျင်တဲ့ အရင်းရှင်ရဲ့ သူလျှိုဆိုတဲ့ တံဆိပ်အကပ်ခံရတဲ့သူပါ။ အဖြူနဲ့အနီ ကွဲကြတဲ့ခေတ်မှာ အဖြူဘက်ကလူလို့ စွပ်စွဲခံရတဲ့သူပါ။ ဘော်ရှီဗစ်နဲ့ မင်ရှီဗစ် နှစ်မျိုးရှိတဲ့နေရာမှာ မင်ရှီဗစ်ဘက်တော်သားအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသူပါ။

တော်လှန်ရေးကြီးအောင်ပွဲခံတဲ့အချိန်မှာတော့ သူလည်း ပြည်ပြေးအဖြစ်နဲ့ ပြည်ပမှာ အချိန်အကြာကြီး။ ဒါပေမဲ့ တဖက်က ပြန်ပြီးစဉ်းစားတဲ့အခါ သူ့လို အင်မတန်ထက်မြက်တဲ့ ကဗျာဆရာမတဦးက မလွဲမသွေ လိမ့်လာနေတဲ့ သမိုင်းဘီးကြီးကို ဘာပြုလို့များ လိမ့်မသွားရအောင် တွန်းထားဖို့ ကြိုးစားခဲ့တာလဲ။ အင်မတန် ရက်စက်တင်းကြပ်လှတဲ့ ဇာဘုရင်စနစ်ကို ကဗျာဆရာမတယောက်က တကယ်ပဲ ထောက်ခံခဲ့သတဲ့လား။

၁၉၁၇ ခုနှစ်ဝန်းကျင် ရုရှားနိုင်ငံကြီးရဲ့ အခြေအနေက ခေတ်သစ်တခုကူးပြောင်းဖို့ တာစူနေတဲ့အချိန် ဖြစ်ပါတယ်။ ဇာဘုရင်စနစ်ကို တူးတူးခါးခါး မုန်းတီးလွန်းတဲ့အတွက် ဇာဘုရင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ကွန်မြူနစ်စနစ်ကို ရုရှားလူထုက ကောက်ကိုင်ခဲ့ကြတယ်။ မာရီနာကတော့ ဒီလိုမဟုတ်ခဲ့ပါဘူး။ သူက ဇာဘုရင်စနစ်ကိုလည်း မုန်းတယ်။ ကွန်မြူနစ်စနစ်ကိုလည်း သံသယရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဇာဘုရင် အာဏာရှင်စနစ်နေရာမှာ ကွန်မြူနစ် တပါတီအာဏာရှင်စနစ် အစားထိုး ဝင်ရောက်လာတော့မယ်ဆိုတဲ့ ကြည်လင်ပြတ်သားတဲ့ လောကအမြင်ကိုတော့ သူ့ခမျာ မရရှိ မသိရှိနိုင်ပါဘူး။ သူက ခေတ်တခုရဲ့ မိုးကောင်းကင်ကြီး မလွဲမသွေ ကွဲအက်လာနေတဲ့အသံကို နှစ်ပေါင်း ၇၀ စောပြီး ကြားနိုင်ခဲ့တာကလွဲပြီး ကောင်းကင်အသစ်တခု ဘယ်လိုဖန်တီးရမယ်ဆိုတာ မသိနိုင်ခဲ့ပါဘူး။ ခေတ်ပျက်ရနံ့ကို ရရှိလိုက်လို့ ကယောင်ကတန်း သွေးပျက်ချောက်ချားပြီး လိမ့်လာနေတဲ့ သမိုင်းဘီးကြီးကို မျက်စိစုံမှိတ်ပြီး တွန်းထားဖို့ ကြိုးစားခဲ့တဲ့သဘောပါပဲ။

ကျမတို့ တဦးချင်းအနေနဲ့

ဓမ္မတေးကို အစွမ်းကုန် သီကျွေးကြသည့်တိုင်

ကျမတို့

ငရဲဘုံက လွတ်အောင် မပြေးနိုင်ကြပါဘူး။

ဂုဏ်သရေရှိ ညီမတော်တို့

ကျမတို့အဖို့ အင်တွဲရည်တွေကို သောက်ကြရလိမ့်။

ကြယ်စုံထွန်းလင်းတဲ့ ညများ

နိဗ္ဗာန်ဘုံရဲ့ ပန်းသီးတောအုပ်ထဲက

ဂုဏ်သရေရှိ အမျိုးကောင်းသမီးတို့

ကျမတို့ ချစ်ခင်လေးမြတ်ရပါသော ညီမတော်တို့

ကျမတို့အားလုံး

ငရဲဘုံထဲမှာ ရှိနေတယ်ဆိုတာ အသေအချာ တွေ့ကြရလိမ့်။

ဒီကဗျာနှစ်ပိုဒ်ဟာ ကဗျာဆရာမ “မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ”၊ ၁၉၁၅ ခုမှာ ရေးခဲ့တဲ့ “ကျမတို့အားလုံး ငရဲဘုံက ပြေးလို့မလွတ်နိုင်ဘူး” ကဗျာထဲက ပထမနဲ့ နောက်ဆုံး ကဗျာပိုဒ်များပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အောက်တိုဘာတော်လှန်ရေးကြီး မဖြစ်မီ ၂ နှစ်အလိုလို့ ဆိုရမှာပါ။ လူတွေအားလုံး ခေတ်သစ်တခု၊ ကောင်းကင်သစ်တခုအပေါ် အာရုံကိုင်းညွတ်နေကြတဲ့အချိန်မှာ ‘မာရီနာ’ က ကောင်းကင်သစ်နဲ့ ကောင်းကင်ဟောင်းဆိုတာ အတူတူပါပဲဆိုတဲ့သဘော သက်ဝင်တဲ့ကဗျာပါ။ နိဗ္ဗာနတေးဆန်ပေမဲ့ သူ့ကဗျာကို သူ့ဘဝနဲ့ ကပ်ကြည့်ရင် သူဘာကို ရည်ညွှန်းသလဲ ဆိုတဲ့အချက်ကို သိနိုင်ပါတယ်။

ဒီလိုအခြေအနေမျိုးမှာ မာရီနာ တယောက်ကတော့ ကောင်းကင်သစ်အောက် ဝင်မရပ်ဘဲ လွတ်မယ်ထင်တဲ့အရပ်၊ လွတ်မယ်ထင်တဲ့အလုပ်တွေ လုပ်နေခဲ့ပါသေးတယ်။ ပြင်သစ်မှာ သွားနေပြီး မော်စကိုကို ပြန်ရောက်တော့ သူ့အရင်ရောက်နှင့်နေတဲ့ သူ့ခင်ပွန်းက သေဒဏ်ကျခံသွားခဲ့ရပြီးပြီ။ သားတယောက်က မိဘမဲ့ဂေဟာတခုမှာ ဆုံးပါးသွားခဲ့ရပြီ။ သူရေးတဲ့ကဗျာတွေအားလုံး ဘဝအလွမ်းအမောနဲ့ လွတ်တယ်ရယ်လို့ကို မရှိဘူး။ ဒီလိုနဲ့ ၁၉၄၁ ခု၊ သူ့အသက် ၄၉ နှစ်မှာ သူ့ကိုယ်သူ အဆုံးစီရင်သွားခဲ့ပါတယ်။

ကျနော့်အမြင်မှာတော့ မာရီနာဟာ ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး လုပ်ခဲ့တယ်ဆိုတာ မှန်တယ်။ အဖြူတွေဘက်က ရပ်တည်ခဲ့တယ်ဆိုတာလည်း ဟုတ်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီလိုဆန့်ကျင်မှုမျိုးက အခွင့်အလမ်းနဲ့ အကျိုးစီးပွားအရ သူရပ်တည်ခဲ့တာမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီလိုရပ်တည်ခဲ့လို့လည်း သူ့ဘဝတခုလုံး ပုံအောပေးဆပ်ခဲ့ရတာပဲ။ ဒါဆိုရင် ကျနော့်အမြင်တခုကို ပြောကြည့်ချင်တယ်။ “မာရီနာ စဗက်ထရေဗာ” ဟာ အစွန်းတဖက်ကို ဆန့်ကျင်ရင်း အခြားအစွန်းတဖက်အတွင်း ခြေကျွံကျသွားတာမျိုးကော မဖြစ်နိုင်ဘူးလား။ ဒါမှမဟုတ်…၊ သူ့ခေတ်သူ့အခါက တခြားလူတွေရဲ့ ရင်ခုန်မှုမျိုး သူ့မှာ မရှိခဲ့တဲ့သဘောလား။ ဒါမှမဟုတ် လူတွေအားလုံးနဲ့ရောပြီး လက်ခုပ်သံကို တသံတည်းညီအောင် မတီးချင်ခဲ့သူလား။

၅။

ကျနော် ငယ်စဉ်တုန်းက ကြည့်ခဲ့ဖူးတဲ့ ဆိုဗီယက်ရုရှား ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကားတခုထဲက ဇာတ်ဝင်ခန်းတခုကို ပြန်ပြောချင်ပါသေးတယ်။

ဒီဇာတ်ဝင်ခန်းထဲမှာ ဆိုဗီယက်ခေါင်းဆောင်တဦး စင်မြင့်ပေါ်က စကားပြောပြီးတဲ့အခါ ပရိသတ်က လက်ခုပ်တီးပြီး သြဘာပေးကြတဲ့အခန်းကို ကျနော် ပြန်မြင်လာမိပါတယ်။ လက်ခုပ်သံတွေက တသံတည်း၊ တညီတည်း၊ တညာတည်း။

ဒါပေမဲ့ ဒီတခါ ဒီဇာတ်ဝင်ခန်းကို ပြန်လည်မြင်ယောင်တဲ့အခါ ကျနော့်ခံစားချက်တွေက ပြောင်းပြန်အချိုးကျ ဖြစ်လာခဲ့ပါပြီ။ လက်ခုပ်တီးတဲ့လက်တွေ တညီတညာတည်း မြှောက်လိုက် ပြန်ချလိုက် လုပ်နေတဲ့မြင်ကွင်းကိုမြင်ပြီး ကျနော့်မှာ အံ့သြလို့မဆုံးနိုင်အောင် ဖြစ်လာရပါတော့တယ်။ လက်ခုပ်သံတွေ တသံတည်း ထွက်ပေါ်လာတာကိုလည်း တုန်လှုပ်လာမိပါတယ်။ ဘုရား… ဘုရား…၊ တန်းစီပြီး လက်ခုပ်တီးနေကြသူတွေဟာ လူသားတွေမှ ဟုတ်ပါလေစ။ စက်ရုပ်တွေများလား…။

ဒီလို ဆက်ပြီးတွေးမိလိုက်တယ်ဆိုရင်ပဲ ကျနော့်တကိုယ်လုံး ကြက်သီးမွေးညင်းတွေ ထလိုက်ရတဲ့ဖြစ်ခြင်း။     ။

ငြိမ်း​ဝေ (ကဗျာ့အိုး​ဝေ)

ကိုးကား။    ။ (၁) Selected Poems(Anna Akhmatova)

                 (၂) Selected Poems (Marina Tsvetayeva)

                 (၃) Selected Poems( Osip Mandelstam)  

                 (၄) တောမှော်ရုံလမ်း (မောင်သာနိုး)