မြန်မာစစ်တပ်ဟာ တိုက်ပွဲတွေကို ကလိမ်ကကျစ် ရွေးချယ်လေ့ရှိပါတယ်။ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ပွဲတွေထက် လက်နက်ကြီးတွေသုံးပြီး သွယ်ဝိုက်စွာ တိုက်ခိုက်ပါတယ်။ အရပ်သား၊ စစ်သား မရွေးဘဲ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နေပါတယ်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေကို တိုက်ရိုက် မတိုက်ခိုက်နိုင်ဘူးဆိုရင် မိန်းမနဲ့ ကလေးတွေ အပါအဝင် အရပ်သားတွေကို အငြိုးတကြီးထား တိုက်ခိုက်ပါတယ်။

ERO တွေနဲ့ စစ်တပ်အကြား မကြာခဏဆိုသလို တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေပေမဲ့လည်း စစ်အုပ်စုရဲ့ အရပ်သားပြည်သူတွေအပေါ် ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်မှုဟာ ၁၉၈၈ အရေးအခင်းကတည်းက မြင်တတ်လာပါတော့တယ်။ အဲ့ဒီတုန်းက ပြည်သူထောင်ပေါင်းများစွာကို စစ်သားတွေက သေနတ်နဲ့ ပစ်ခတ် သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြတာပါ။ ၂၀၂၂ ဖေဖော်ဝါရီလက ကုလရဲ့ အစီရင်ခံစာအရ “မြန်မာစစ်တပ်ဟာ နိုင်ငံတကာက ဝယ်ယူထားတဲ့ ဂျက်ဖိုက်တာတွေ၊ တိုက်ခိုက်ရေး ရဟတ်ယာဥ်တွေ၊ သံချပ်ကာယာဥ်တွေနဲ့ ဒုံးကျည်တွေကို အသုံးပြုကာ အရပ်သား ပြည်သူတွေကို တိုက်ခိုက်နေကြောင်း” ဖော်ပြထားပါတယ်။ ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ် တွမ်အင်ဒရူးရဲ့ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာမှာလည်း “အနည်းဆုံး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဘီလီယံ တန်ဖိုးရှိ လက်နက်တွေ၊ နှစ်မျိုးသုံး (အရပ်ဘက်၊ စစ်ဘက်သုံး) နည်းပညာတွေနဲ့ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းတွေကို မြန်မာစစ်တပ် အသုံးပြုဖို့ နိုင်ငံတကာကနေ မှာယူတင်သွင်းနေကြတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။ အခုဆိုရင် စစ်တပ်ရဲ့ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုခံနေရတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ အော်သံကို ကျွန်ုပ်တို့ ကြားနေရပါပြီ။

ဒါပေမဲ့ ရုရှားနဲ့ တရုတ်လို အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေကတော့ စစ်အုပ်စုထံ လက်နက်တင်ပို့မှု ရပ်ဆိုင်းဖို့အရေးကို ယခုထိ ငြင်းဆိုနေကြတုန်းပါ။

အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ အိပဲ့အိပဲ့ အရေးယူမှုတွေကလည်း စစ်အုပ်စုကို ပြစ်မှုပေါင်းစုံ ဆက်ကျူးလွန်နိုင်အောင် အခွင့်အရေးပေးသလို ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စစ်အုပ်စုရဲ့ ပုလင်းတူဘူးဆို့ နိုင်ငံတွေကနေ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေ ဒလဟော မစီးဆင်းနိုင်အောင် တားမြစ်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပါဘူး။ လက်နက်စီးဆင်းမှု လမ်းကြောင်းကို ဖြတ်တောက်နိုင်ဖို့ အနောက်နိုင်ငံတွေဟာ ကြိုကြိုတင်တင်နဲ့ အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ကြရပါမယ်။ အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာအနှံ့ လက်နက်ပိတ်ဆို့မှုကို အရေးယူဆောင်ရွက်တဲ့ နေရာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ရုရှားနဲ့ တရုတ်လို နိုင်ငံတွေနဲ့ ဆက်ဆံပြီး စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေ၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ဆန့်ကျင်ကျူးလွန်မှုတွေကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ချိုးဖောက်ခွင့် ရနေတာပါ။

မအောင်မြင်တဲ့ အာဏာသိမ်းကာလကစလို့ တပ်ပြေးတာတွေ၊ ပြည်သူ့ရင်ခွင် ခိုလှုံတာတွေနဲ့ ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေကြောင့် မြန်မာစစ်တပ်ဟာ အနည်းဆုံး အင်အားနှစ်သောင်းကျော် ပြုန်းတီးသွားပါပြီ။ ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ စစ်သားစုဆောင်းရေးကလည်း အလုပ်မဖြစ်တော့ပါဘူး။ ဒီအကြောင်းအချက်တွေအရ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ အင်အားအရေအတွက်ဟာ နည်းလာပြီဖြစ်သလို တိုင်းပြည်ရဲ့ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ ကောင်းကောင်း ထိန်းချုပ်နိုင်တော့တာပါ။ စစ်အုပ်စုဟာ အခုလို အင်အားချည့်နဲ့စပြုလာပေမဲ့ သူ့ရဲ့ အင်အားကြီးမားတဲ့ စစ်လက်နက်တွေ ရှိနေသေးတာကြောင့် သက်ဆိုးရှည်‌နေဆဲပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ၊ လက်နက်ကြီးပစ်ကူတွေကနေ သူတို့ရဲ့ လစ်ဟာချက်တွေကို ဖြည့်ဖို့၊ အဝေးကနေ တိုက်ခိုက်နိုင်ဖို့ အရေးသာနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။

စိုးရိမ်စရာ အကောင်းဆုံးကတော့ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ အဲ့ဒီလက်နက်အားကိုးနဲ့ အရပ်သား ပစ်မှတ်တွေကိုပါ တိုက်ခိုက်လာတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၂၂ မတ်လတုန်းက စစ်အုပ်စုရဲ့ ဂျက်ဖိုက်တာတွေဟာ Free Burma Ranger အဖွဲ့ရဲ့ ယူနစ်တခုကို ဗုံးကြဲခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း အသက် ၂၅ နှစ်အရွယ် ကူညီရေးလုပ်သားတယောက် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ ဒေးဗစ်အူဘန်နဲ့ သူ့အဖွဲ့မှာ ရွေးချယ်စရာ မရှိခဲ့ပါဘူး။ သေဆုံးသွားတဲ့ သူတို့အဖွဲ့ဝင်ကို မြောင်းကြားထဲက ခိုလှုံစရာနေရာတခုဆီကို အတင်းဆွဲချ ပြေးရတော့တာပါပဲ။ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ပြည်သူတွေအပေါ် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု၊ လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်မှုတွေကို မထင်မှတ်ဘဲ ပြုလုပ်လေ့ရှိပါတယ်။ အရပ်သား ပြည်သူတွေခမျာ ပုန်းအောင်းဖို့ ပြေးချိန်လွှားချိန်တောင် မရရှာကြပါဘူး။ တကယ်လို့ တောတွေ တောင်တွေထဲ လွတ်မြောက်သွားရင်တောင် စိတ်တုံးတုံးချလို့ မရသေးပါဘူး။ စစ်တပ်ဟာ အဲ့နေရာကို တနေကုန်နီးပါး ဒရုန်းတွေနဲ့ ကင်းထောက်ပြီး ညကြီးမင်းကြီး အဲ့ဒီနေရာတွေကို တိုက်ခိုက်တတ်လို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

Free Burma Ranger အဖွဲ့က ဒေးဗစ်အူဘန်က အခုလို ပြောပါတယ်။ “ဂျက်ဖိုက်တာတွေက အပေါ်ကနေ တရစပ်ပစ်ပြီး အဆက်မပြတ် ဗုံးကြဲချပါတယ်။ မြေပြင်မှာဆိုလည်း စိန်ပြောင်းတွေနဲ့ ပစ်ကူပြီး သူတို့လာမယ့်လမ်းတလျှောက် အကုန်ဖျက်ဆီးပစ်ပါတယ်။ ပြီးတာနဲ့ သူတို့ ခြေလျင်တပ်တွေ ရောက်လာတာပါပဲ။ သူတို့ရဲ့ မြန်နှုန်းမြှင့် အမြောက်တွေနဲ့ ကျေးလက်တခွင်ကို တရစပ် မွှေနှောက်တော့တာပါပဲ။”

စစ်အုပ်စုလက်ထဲသာ ဒီစစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေ ရောက်မလာဘူးဆိုရင် ဒီလိုဖြစ်လာစရာ အကြောင်း မရှိပါဘူး။ ရုရှားနဲ့ တရုတ်ဟာ မြန်မာစစ်တပ်ကို ဒေါ်လာ ၆၇၃ သန်းဖိုး လက်နက်တွေ၊ အပိုပစ္စည်းတွေ ထောက်ပံ့နေမှုအတွက် အဓိကတာဝန်ရှိပါတယ်။

ဒါကြောင့် အဲဒီနိုင်ငံကြီးနှစ်နိုင်ငံဟာ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ပတ်သက်ရင် နာမည်ဆိုးရှိတယ် ဆိုတာကလည်း အံ့သြစရာမကောင်းတော့ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့လည်း စင်ကာပူလို၊ ထိုင်းလို၊ အိန္ဒိယလို နိုင်ငံတွေကပါ ဒေါ်လာ ၃၃၃ သန်းဖိုး လက်နက်ပစ္စည်းတွေ စစ်အုပ်စုကို ရောင်းချနေကြပါတယ်။ အမေရိကန်အနေနဲ့ အဲဒီ စင်ကာပူ၊ ထိုင်း၊ အိန္ဒိယ သုံးနိုင်ငံကို မြန်မာစစ်တပ်ထံ တင်ပို့ရောင်းချမှုတွေ ရပ်ဆိုင်းရန် ဖိအားပေးဖို့ အရေးကြီးလှပါတယ်။ ဒါဟာ တရုတ်နဲ့ ရုရှားကို ဆွဲဆောင်စည်းရုံးတာထက် ပိုပြီးလွယ်ကူလို့ပါပဲ။

အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီဟာ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို သူ့အလိုလိုတော့ ရပ်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ ၂၀၂၂ အောက်တိုဘာတုန်းကလည်း KIA ရဲ့ နှစ်ပတ်လည်ပွဲမှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အဲဒီတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူပေါင်း ၈၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပါသေးတယ်။ ပွဲလာတက်တဲ့သူ အများစုဟာ စစ်သားတွေ မဟုတ်ပါဘူး။ လက်နက်မဲ့ အရပ်သားတွေဖြစ်တဲ့ အနုပညာရှင်၊ စီးပွားရေးသမားတွေနဲ့ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနှစ် ၂၀၂၃ ဧပြီလမှာတုန်းကလည်း စစ်တပ်ဟာ ကန့်ဘလူမြို့နယ်က ရွာတရွာကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ အနည်းဆုံး ၁၆၈ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၀ လောက် ဒဏ်ရာရကြပါတယ်။ နေရင်းထိုင်ရင်း အရပ်သားတွေအပေါ် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ တိုက်ခိုက်တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း သေဆုံးသူ ၁၈ ယောက်ကပဲ စစ်သားတွေဖြစ်ပြီး ကျန်တာကတော့ အရပ်သားတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေမှာ ရဟတ်ယာဥ်တွေ၊ ဂျက်ဖိုက်တာတွေ၊ ဟောင်ဝစ်ဇာ လက်နက်တွေ မရှိပါဘူး။ ဒါကြောင့် မြန်မာစစ်တပ် လုပ်သလို တုံ့ပြန်နိုင်ခြင်း မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ သူတို့တွေမှာ သူတို့မြေ၊ သူတို့လူမျိုးနဲ့ သူတို့အစိုးရအတွက်ဆိုပြီး တိုက်ခိုက်ဖို့ စိတ်အားထက်သန်မှု ရှိကြပါတယ်။ သူတို့ဟာ ဒီမိုကရေစီနဲ့ အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးအတွက် စွန့်လွှတ် တိုက်ပွဲဝင်နေကြတဲ့တိုင် ရုရှားလုပ် MiG 29 လေယာဥ်တွေ သူတို့ခေါင်းပေါ် ဝဲမလာအောင်တော့ မစွမ်းဆောင်နိုင်သေးပါဘူး။ ဒီလို လေကြောင်းအန္တရာယ်မျိုးတွေ ဖြစ်မလာအောင် တားဆီးဖို့ သေချာညှိနှိုင်းထားတဲ့ အရေးယူမှုတွေနဲ့အတူ ပြတ်ပြတ်သားသား လုပ်ဆောင်ကြဖို့ကတော့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းအပေါ်မှာ မူတည်နေပါတယ်။

မြန်မာပြည်သူတွေအနေနဲ့ UN ရဲ့ ရှုတ်ချပါတယ်တို့၊ အလုပ်မဖြစ်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တို့ကို အလိုမရှိတော့ပါ။ ချက်ချင်းလက်ငင်း ထိထိရောက်ရောက် ကူညီပေးနိုင်မယ့် လုပ်ဆောင်ချက်တွေကိုပဲ လိုအပ်နေပါတယ်။ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ထားတဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လက်နက်ပိတ်ဆို့မှုတွေ၊ ကျယ်ပြန့်တဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေကသာလျှင် အဆုံးမှာ စစ်တပ်ရဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကို ရပ်တန့်စေနိုင်မှာပါ။ ဒါဟာ ပြည်သူတွေရဲ့ အသက်ကို ကယ်တင်ခြင်းလည်း ဖြစ်ပါပေတယ်။ အနိမ့်ဆုံးအဆင့်အနေနဲ့ စစ်တပ်ကို လက်နက်ပိတ်ဆို့မှုလုပ်ဖို့ လုံခြုံရေးကောင်စီက မဲပေးရပါလိမ့်မယ်။ ရုရှားနဲ့ တရုတ်ရဲ့ ဗီတိုအာဏာရှိတာ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲ့ဒီလိုလုပ်ပေးခြင်းကြောင့် မြန်မာ့အရေးဟာ တခြားသော ကုလအဖွဲ့ဝင်တွေအကြား အာရုံစိုက်မှုရလာစေပြီး အကြိတ်အနယ် ဆွေးနွေးငြင်းခုန်မှုတွေကတဆင့် သူတို့ရဲ့သဘောထားကို ပြောင်းလဲသွားနိုင်ခြေရှိလို့ပါပဲ။ သံတမန်တွေကိုသာ စည်းရုံးနိုင်ရင် သူတို့ရဲ့ တနိုင်ငံချင်းစီကို လက်နက်တင်ပို့ရောင်းချမှုတွေ ပိတ်ပင်ဖို့အတွက် တွန်းအားပေးလို့ ရလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေကို ကာကွယ်ဖို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။ ကမ္ဘာကြီးဟာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကို ဆန့်ကျင်ဖို့ ဘယ်လောက်မြန်မြန်ဆန်ဆန် လုပ်နိုင်ကြောင်းကို ယူကရိန်းအရေးမှာ ကျွန်ုပ်တို့ တွေ့လိုက်ရပါပြီ။ ဒါဟာ မြန်မာပြည်သူတွေအနေနဲ့ အလားတူ အာရုံစိုက်ခံရမှု ရရှိနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်တခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

သပြေညို

(The Diplomat မဂ္ဂဇင်းမှာ ဆောင်းပါးရှင် Allen Ho ၊ Angela Huang နဲ့ Caroline Mendoza တို့ပူးပေါင်းရေးသားဖော်ပြထားသည့်  How to Stop the Myanmar Junta’s War on Its People ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဆို ဖော်ပြသည်။)