လူတို႔ျဖတ္သန္းခဲ့ရာ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေတြကိုေတာ့ တခ်ိဳ႕ေသာ ပညာရွင္ေတြက စီးပြားေရးေခတ္ေတြနဲ႔ ပိုင္းျခားေဖာ္ျပေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ သမိုင္းဦးဘုံေျမေခတ္မွာ ေျမယာျပႆနာရပ္ေတြ မေပၚေပါက္ခဲ့ေပမယ့္ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္ေခတ္ကစၿပီး ေျမယာဟာ အေရးပါတဲ့ ႏိုင္ငံေရးတခု ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ကံေႂကြးခ်စနစ္ကို ပေဒသရာဇ္ေတြ အသံုးျပဳလာတယ္။ ေရေျမသနင္း အရွင္သခင္အျဖစ္ ႏိုင္ငံတြင္းရွိ ေျမအားလုံး ဘုရင္ပိုင္ဆိုင္တယ္လို႔ ယူဆလာၾကတယ္။ ဒီယူဆခ်က္နဲ႔အတူ ေျမယာၿခံခတ္တဲ့ဥပေဒ ေပၚလာတယ္။ ဘုရင့္ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ မႉးႀကီးမတ္ရာ မင္းမႈထမ္းေတြပဲ ပိုင္ဆိုင္လာတယ္။ သူတို႔အားလုံးကေတာ့ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔အတူ အုပ္ခ်ဳပ္သူဘုရင္ကုိ သစၥာေစာင့္သိလာၾကရတယ္။ မႉးမတ္ပိုင္ လယ္ေျမေပၚမွာ ကံေႂကြးခ် ငွားရမ္းလုပ္ကိုင္သူေတြကလည္း ေျမရွင္မႉးမတ္ေတြကို သစၥာေစာင့္လာရတယ္။ ဘုရင္ဟာ ဒီနည္းနဲ႔ တိုင္းျပည္ကို ထိန္းသိမ္းအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေျမယာဆိုတာ ႏိုင္ငံေရး ျဖစ္လာတယ္။ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈဟာ ႏိုင္ငံပိုင္ဆိုင္မႈ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုရပါမယ္။ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ နယ္နိမိတ္ဆိုတာ ေျမကို အေျချပဳ သတ္မွတ္ၾကတာပါ။ နယ္ေျမမရွိဘဲ ႏိုင္ငံမရွိႏိုင္ဘူး။ နယ္ေျမ တိုင္းတာသတ္မွတ္တာကို ေၾကးတိုင္စိုက္တယ္လို႔ ေခၚတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ၿဗိတိသၽွတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္သိမ္းယူၿပီးတာနဲ႔ တနသၤာရီနဲ႔ ရခိုင္ကို ပထမဆုံးလုပ္တာက ေၾကးတိုင္စိုက္တာပဲ။ ေၾကးတိုင္မစိုက္ရေသးသမၽွ ပိုင္နက္နယ္ေျမ မတိက်ဘူး။ တႏိုင္ငံလုံးသိမ္းၿပီးေနာက္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမယာကို ခြဲျခားၿပီး ေျမယာဥပေဒကို ႏွစ္ပိုင္း ခြဲျခားျပ႒ာန္းခဲ့တယ္။ ဒါကလည္း အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဓေလ့ထုံးတမ္း ေျမဥပေဒကို အေလးထား ခြဲျခားခဲ့ဟန္ရွိတယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက သုံးသပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ၁၈၉၈ ထဲေရာက္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္ပိုင္းၿမိဳ႕ႏွင့္ ေက်းရြာေျမယာဥပေဒကို ထုတ္ျပန္ျပ႒ာန္းခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ အစိုးရအဆက္ဆက္ကလည္း ေခတ္ကာလနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေတြအရ လိုအပ္သလို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲခဲ့ၾကတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအရ ေျမယာကို ႏိုင္ငံပိုင္ ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမလုပ္သူ ေျမပိုင္ခြင့္ ရွိခဲ့တယ္။ လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္ ေရာက္ေတာ့ ေျမလုပ္သူ ေျမယာလုပ္ပိုင္ခြင့္ပဲ ရရွိခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ မရွိေတာ့ဘူး။ ၂၀၀၈ ေျခ/ဥအရ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ အစိုးရလက္ထက္မွာေတာ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ လယ္ယာေျမဥပေဒကို အသစ္ျပ႒ာန္းခဲ့ျပန္ပါတယ္။ ဒီဥပေဒအရကေတာ့ လယ္ယာေျမကို လက္ဝယ္ထားပိုင္ခြင့္ ရွိလာတယ္။ ေရာင္းခ်ပိုင္ခြင့္ ရွိလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ေတာ့ မရွိပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လယ္ယာေျမ ျပႆနာရပ္ေတြဟာ စစ္တပ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကာလကေန အရပ္ဘက္ကို ေျပာင္းလာခ်ိန္မွာေတာ့ မေရတြက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ မ်ားျပားတဲ့ ျပႆနာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ စစ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္က အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ သိမ္းယူခဲ့တဲ့ ေျမယာေတြအေပၚမွာ မူလပိုင္ရွင္ေတြက ျပန္လည္ရယူႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းလာၾကပါတယ္။ ေျမသိမ္း ယာသိမ္း ဆိုရာမွာ တပ္မေတာ္ရဲ႕ ေျမသိမ္း ယာသိမ္းေတြ၊ ၿမိဳ႕ရြာတည္ဖို႔၊ စက္မႈဇုန္လုပ္ဖို႔ စတဲ့ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ သိမ္းယူတာေတြ ရွိသလို ေရာင္ေတာ္ျပန္နဲ႔ အာဏာပိုင္အခ်ိဳ႕နဲ႔ေပါင္းၿပီး ေျမသိမ္း ယာသိမ္းေတြ လုပ္ခဲ့ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ အႏွ႔ံအျပားပါပဲ။ ေျမသိမ္း ယာသိမ္း စုစုေပါင္းႏိုင္ငံရဲ႕ သုံးပုံတပံုေလာက္ ရွိမယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေျမသိမ္း ယာသိမ္း ဆိုတာ ႏိုင္ငံကိုသိမ္းတာနဲ႔ အတူတူပဲလို႔ အခ်ိဳ႕ပညာရွင္ေတြရဲ႕ သုံးသပ္ခ်က္လည္း ရွိခဲ့တယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေျမယာဥပေဒဟာ အခုလို ေျမသိမ္း ယာသိမ္း ျပႆနာရပ္ေတြကို ေျဖရွင္းေပးဖို႔ လုံေလာက္တဲ့ဥပေဒ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျပ႒ာန္းလယ္ယာေျမဥပေဒမွာ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိတဲ့အတြက္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ ေရးဆြဲသင့္ေၾကာင္း ေဝဖန္သုံးသပ္လာၾကတဲ့အတြက္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ထဲမွာပဲ လယ္ယာေျမဥပေဒကို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲၿပီး အမ်ားေလ့လာႏိုင္ေအာင္ ခ်ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ DVB Law Lab (ပိုင္ျခားစိတ္ျဖာ ဥပေဒေရးရာ) အစီအစဥ္မွာ ေဆြးေႏြး တင္ဆက္သြားဖို႔အတြက္ ေျမယာဥပေဒနဲ႔ ေျမယာစီမံခန္႔ခြဲေရး လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ား အတိုင္ပင္ခံ ဦးေဇာ္မင္း၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ တရားမၽွတမႈ ေဖာ္ေဆာင္ေရးအဖြဲ႔ ဒါ႐ိုက္တာ ေဒါက္တာေသာင္းထြန္းနဲ႔ တိုင္ရင္းလူထုမိတ္ဖက္အဖြဲ႔ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉး ဦးထြန္းျမင့္ေအာင္တို႔ကို ဖိတ္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ စီစဥ္တင္ဆက္သူ ဦးခင္သန္းက လယ္ယာေျမ အျငင္းပြားမႈေတြ၊ ပုဒ္မ(၄၀) ဆိုင္ရာ တရားစြဲဆိုခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေမးကို ဦးေဇာ္မင္းက “ပုဒ္မ(၄၀) ဆိုင္ရာ တရားစြဲဆိုခြင့္ကို ျဖဳတ္ဖို႔ ေဆြးေဆြးေႏြးၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပေဒေဘာင္နဲ႔ မလြတ္ရင္ တရားစြဲဆိုခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ တရားစြဲဆိုခြင့္ ရွိပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေဒါက္တာေသာင္းထြန္းကေတာ့ “လယ္သမားေကာင္စီ အဆင့္ဆင့္မွာ ေျမယာဥပေဒ ကြၽမ္းက်င္သူေတြ ပါဖို႔လိုတယ္။ ေျမအျငင္းပြားမႈတိုင္းမွာ ရပ္/ေက်း အေျခခံလူထုက အေျခအေနစုံကို ကိုယ္ေတြ႔ျဖစ္လို႔ ပိုသိၿပီး သူတို႔ ပါဝင္သင့္တယ္” လို႔ ဆိုတယ္။ ဦးထြန္းျမင့္ေအာင္ကေတာ့ “ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ မ်ားလြန္းတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈယႏၲရားကလည္း မ်ားေနတယ္။ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔မွာ ေျမယာကြၽမ္းက်င္သူေတြ ပါဝင္တာကို ေထာက္ခံပါတယ္” လို႔ ေဆြးေႏြးသြားပါတယ္။ အားလုံး ေျပာဆိုေဆြးေႏြးသြားၾကတာကေတာ့ "ေျမယာဓေလ့ထုံးတမ္း ဥပေဒကို အေလးမထားရင္ ေတာင္တန္းေဒသရဲ႕ ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာ လုပ္ကိုင္သူေတြဟာ အခ်ိန္မေရြး က်ဴးေက်ာ္လုပ္ကိုင္သူေတြအျဖစ္ တရားစြဲဆိုခံရႏိုင္ဖြယ္ရွိတယ္” လို႔ တသံတည္း ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဓေလ့ထုံးတမ္း ေျမယာဥပေဒကို အေလးမထားရင္ေတာ့ ေျဖရွင္းရန္ခက္ခဲတဲ့ ေျမယာအျငင္းပြားမႈကို အားျဖည့္ေပးရာ ေရာက္သလို ေတာင္တန္းေဒသ ေတာင္ယာစိုက္ပ်ိဳးသူေတြအတြက္ေတာ့ တရားမၽွတမႈ ကင္းေစတာကလည္း အမွန္ပါ။ ေျမယာဥပေဒ ျပင္ဆင္ခ်က္ မူၾကမ္း ထြက္လာခဲ့ေပမယ့္ ဒီမူၾကမ္းေၾကာင့္ေတာ့ ေျမယာဥပေဒကို ေျဖရွင္းေပးေရးကို အေထာက္အကူ မျပဳႏိုင္ေလာက္ဘူးလို႔ ေဝဖန္တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ေသခ်ာတာတခ်က္ကေတာ့ ျပင္ဆင္ခ်က္မူၾကမ္းဟာ ေဝါဟာရေတြ၊ စကားရပ္ေတြ အစားထိုးတာကလြဲၿပီး အျခား ထူးျခားခ်က္ မေတြ႔ရတာကလည္း အေသအခ်ာပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပလိုက္ရပါတယ္။ ထြန္းေဇာ္ေဌး