ၿပီးခဲ့သည့္ ပထမအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္ကာလက လႊတ္ေတာ္ေရးရာ ေကာ္မတီမ်ားမွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ အလုပ္လုပ္ႏုိင္ေသာ ေကာ္မတီမ်ားရိွသလုိ ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ႏိုင္ၾကေသာ ေကာ္မတီမ်ားလည္း ရိွေပသည္။ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ဖဲြ႔စည္းေသာ အၿမဲတမ္းေကာ္မတီ (၄) ရပ္ျဖစ္သည့္ ဥပေဒၾကမ္းေကာ္မတီ၊ ျပည္သူ႔ေငြစာရင္းေကာ္မတီ၊ လႊတ္ေတာ္အခြင့္အေရးေကာ္မတီႏွင့္ အစိုးရ၏ အာမခံခ်က္မ်ား ကတိမ်ားႏွင့္ တာဝန္ခံခ်က္မ်ား စိစစ္ေရးေကာ္မတီတုိ႔မွာကား အလုပ္အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေလသည္။ ထုိအၿမဲတမ္းေကာ္မတီ (၄) ရပ္အျပင္္ အျခားေသာ ေရးရာေကာ္မတီမ်ားမွာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္တြင္ (၂၀) ခုႏွင့္ အမိ်ဳးသားလႊတ္ေတာ္တြင္ (၁၇) ခု ရိွေသးသည္။ သို႔ျဖစ္ေလရာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္တြင္ ေကာ္မတီစုစုေပါင္း (၂၄) ခုႏွင့္ အမိ်ဳးသားလႊတ္ေတာ္တြင္ ေကာ္မတီစုစုေပါင္း (၂၁) ခုရိွၿပီး ေကာ္မတီတခုလ်ွင္ အဖဲြ႔ဝင္ (၁၅) ဦးႏႈန္းျဖင့္တြက္လ်ွင္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ အားလံုးနီးပါးသည္ ေကာ္မတီတခုမဟုတ္တခု၏ အဖဲြ႔ဝင္မ်ား ျဖစ္ၾကေလသည္။ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၁၅(ဂ) အရႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားအရဆုိလ်ွင္ အၿမဲတမ္းေကာ္မတီ (၄) ရပ္မွအပ က်န္ေသာေရးရာေကာ္မတီမ်ားကို လိုအပ္မွသာ ကာလသတ္မွတ္၍ ဖဲြ႔စည္းရန္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ေလရာ ပထမအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္းအတြင္း ထုိေရးရာေကာ္မတီမ်ား ဖဲြ႔စည္းသည့္အခါ သက္တမ္းကို တႏွစ္သတ္မွတ္၍ သက္တမ္းကုန္ဆံုးသည့္အခါတိုင္း သက္တမ္းတိုးရေလ့ ရွိေပသည္။ လႊတ္ေတာ္သည္ လႊတ္ေတာ္ေကာ္မတီမ်ား၏ အဖဲြ႔ဝင္ဦးေရ၊ တာဝန္၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ သက္တမ္းတို႔ကို သတ္မွတ္ေပးရသည္ျဖစ္ရာ လႊတ္ေတာ္တႀကိမ္ႏွင့္တႀကိမ္ တာဝန္ဝတၱရားမ်ား ကဲြျပားျခားနားႏိုင္ေလသည္။ ပထမအႀကိမ္လႊတ္ေတာ္ကာလက အၿမဲတမ္းေကာ္မတီမဟုတ္ေသာ ထိုေရးရာေကာ္မတီမ်ား ထမ္းေဆာင္ရေသာ အဓိကတာဝန္မ်ားမွာ ဝန္ႀကီးဌာနဆိုင္ရာအလိုက္ ဘတ္ဂ်က္မ်ားကို စစ္ေဆးၿပီး လိုအပ္သလို ျဖတ္ေတာက္ ေလ်ွာ့ခ်ခြင့္ျပဳျခင္း၊ ျငင္းပယ္ျခင္းႏွင့္ ေခတ္စနစ္ႏွင့္ မေလ်ာ္ညီေသာ ဥပေဒအေဟာင္းမ်ားကို ေခတ္စနစ္ႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေအာင္ ျပင္ဆင္-ပယ္ဖ်က္ေရး၊ အသစ္ေရးဆဲြျပ႒ာန္းေရးတို႔ ျဖစ္သည္။ ထုိသို႔ေသာတာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္သည့္အခါ အေတြ႔အႀကံဳမရိွေသာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအဖို႔ အခက္အခဲမ်ား ရင္ဆုိင္ရေလ့ရိွရာ အဓိကအားျဖင့္ ဘတ္ဂ်က္၏ သေဘာသဘာဝကို နားမလည္ျခင္း၊ ဥပေဒျပဳေရး အေတြ႔အႀကံဳမရိွျခင္းႏွင့္ အႏိုင္ရပါတီ၏ ေပၚလစီ၊ မူဝါဒမ်ားကို ဥပေဒမ်ား ျပ႒ာန္းျခင္းျဖင့္ ေရြးေကာက္ပဲြ ကတိကဝတ္မ်ား မည္သုိ႔ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္လာႏိုင္မည္ဆုိသည့္ အဆက္အစပ္ကို နားမလည္ျခင္းတုိ႔မွာ အဆုိးဆံုး ျဖစ္ေလသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ပထအအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္အစပိုင္း ကာလကတည္းက လယ္ယာေျမဥပေဒကို ျပ႒ာန္းေပးျခင္းအားျဖင့္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားမွာ မိမိိပုိင္ လယ္ယာေျမကို ေပးကမ္း၊ ေရာင္းခ်၊ ေပါင္ႏွံႏိုင္ခြင့္ ရွိလာၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း အစုိးရသတ္မွတ္ေသာ သက္သာသည့္အတိုးႏႈန္းျဖင့္ နီးစပ္ရာ ကုန္သည္ပြဲစားမ်ားထံ ေပါင္ႏွံေခ်းငွား၍ အရင္းအႏွီးလုပ္ခြင့္ မရႏိုင္ေသးဘဲ ရိွေနဆဲျဖစ္ရာ ေတာင္သူမ်ားမွာ အတိုးႀကီးဒဏ္ကို ယေန႔ထက္တိုင္ ခံေနရဆဲ ျဖစ္ေပသည္။ အျခားဥပမာတခုမွာ အႏိုင္ရ ျပည္ခုိင္ၿဖိဳးပါတီႏွင့္ အေျခခံဥပေဒက ေစ်းကြြက္စီးပြားေရးစနစ္ က်င့္သုံးရမည္ဟု ဆုိထားေသာ္လည္း ကြ်ဲ၊ ႏြား ေရာင္းဝယ္ေရးမွာ လံုးဝ  လြတ္လပ္မႈမရိွဘဲ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ကို ဆန္႔က်င္ေနသျဖင့္ ေမြးျမဴသူမ်ားမွာ တြက္ေျခမကိုက္ၾကသလို ကြ်ဲႏြားေမြးျမဴ ေရးလုပ္ငန္းလည္း ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္ျခင္း မရိွေခ်။ အထက္တြင္ဆိုခဲ့သည့္ အခက္အခဲမ်ားကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ရန္ လႊတ္ေတာ္မွ ဖဲြ႔စည္းေပးထားေသာ ေကာ္မရွင္အဖဲြ႔ကို အားကိုးႏိုင္ေသာ္လည္း လံုေလာက္မည္ မဟုတ္ေခ်။ NGO မ်ား၊ INGO မ်ားႏွင့္ NDI (National Democratic Institute) ကဲ့သုိ႔ေသာ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားသို႔ အကူအညီေတာင္းကာ တတ္ကြ်မ္းနားလည္သူမ်ားကို ဖိတ္ၾကားလ်က္ သက္ဆုိင္ရာေကာ္မတီမ်ားႏွင့္ စိတ္ပါဝင္စားသည့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို သင္တန္းေပးျခင္း၊ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္သင့္သည္။ ပထအအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္းကာလက ထုိကဲ့သုိ႔ ႏုိင္ငံတကာမွ တတ္ကြ်မ္းနားလည္သူမ်ားက လာေရာက္ေဟာေျပာ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ္လည္း လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ညိႇႏိႈင္းမႈ အားနည္းခဲ့သည္။ NDI ကဲ့သုိ႔ ျပင္ပအဖဲြ႔အစည္းက လက္လွမ္းမီသည့္ စိတ္ပါဝင္စားသူမ်ားကိုသာ ဖိတ္ၾကားေဆြးေႏြးျခင္းမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး သက္ဆိုင္ရာေကာ္မတီ တခုခ်င္းအလိုက္ အထူးအာ႐ုံစိုက္ ေလ့လာေစျခင္းမ်ိဳး နည္းပါးသည္။ ထုိ႔ျပင္ ပညာရပ္ဆုိင္ရာ ကြ်မ္းက်င္သူမ်ားက လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ား လိုအပ္ေနသည့္ အခိ်န္တြင္ (ဥပမာ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒၾကမ္းျပ႒ာန္းရန္ လႊတ္ေတာ္တြင္း ေဆြးေႏြးေနခ်ိန္တြင္ သက္ဆုိင္ရာပညာရွင္က ေရာက္မလာဘဲ) အခိ်န္အခါေက်ာ္မွ (ဥပေဒျပ႒ာန္းၿပီးသည့္အခိ်န္မွ) လာေရာက္ျခင္း စသည္တို႔ အၿမဲျဖစ္ပြားေလ့ရိွသည္။ ပထအအႀကိမ္လႊတ္ေတာ္ကာလက ႀကံဳေတြ႔ရေသာ အခက္အခဲတခုမွာ ေကာ္မတီဝင္မ်ား ေနရာခ်ထားရာတြင္ မိမိစိတ္ဝင္စား ဝါသနာပါရာ ဘာသာရပ္ဆုိင္ရာ ေကာ္မတီ၊ မိမိတတ္သိကြ်မ္းက်င္ရာ လုပ္ငန္းႏွင့္ ဆက္စပ္သည့္ ေကာ္မတီမ်ားတြင္ တာဝန္အေပးမခံရျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ေကာ္မတီဝင္ဦးေရ အနည္းဆံုး ၁၅ ဦးရိွေသာ္လည္း ေကာ္မတီလုပ္ငန္းတြင္ တက္တက္ႂကြႂကြ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ႏို္င္သူမွာ ၄-၅ ဦးခန္႔သာ ရိွေပသည္။ အဆုိးဆံုးမွာ စိတ္ပါဝင္စားမႈ မရိွေသာ ဥကၠ႒၊ အတြင္းေရးမႉးမ်ား ရိွေနသည့္ ေကာ္မတီမ်ားပင္ျဖစ္ၿပိီး ငါးႏွစ္တာပတ္လံုး ေကာ္မတီအစည္းအေဝး က်င္းပသည့္ရက္ကိုပင္ လက္ခ်ိဳးေရတြက္ရႏိုင္ေပသည္။ အထူးသျဖင့္ ထုိသို႔ေသာ ေကာ္မတီမ်ားမွာ ေခတ္စနစ္ႏွင့္ မေလ်ာ္ညီေသာ ဥပေဒမ်ားကို ျပင္ဆင္ေရးတြင္ တက္တက္ႂကြႂကြ မရိွလွေပ။ အဂၤလိပ္ေခတ္က ျပ႒ာန္းခဲ့ၿပီး လက္ရိွ အာဏာတည္ဆဲ ဥပေဒမ်ားကိုလည္း အဂၤလိပ္လို ျပင္ဆင္ခ်က္တင္မွ လက္ခံမည္ဟု လႊတ္ေတာ္က သတ္မွတ္လိုက္သည့္အခါ အေျခအေနမွာ ပိုဆိုးရြားသြားေလေတာ့သည္။ အမွန္မွာ ျပင္ဆင္ခ်က္တင္လိုသည့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ျပင္ဆင္လုိသည့္ မူရင္းအပိုဒ္ကို ျမန္မာလုိဘာသာျပန္၊ မိမိျပင္ဆင္လိုသည့္ ျပင္ဆင္ခ်က္ကိုလည္း ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ေရးတင္၊ လုပ္ထုံုးလုပ္နည္းမ်ားအတုိင္း ဝုိင္းေဆြးေႏြးၾကကာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က သေဘာတူၿပီးသည့္အခ်ိန္မွ သက္ဆိုင္ရာေကာ္မတီက မွန္ကန္ေအာင္ ဘာသာျပန္ၿပီး သမၼတထံေပးပို႔လ်ွင္ အလြယ္တကူ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည့္ကိစၥ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အဂၤလိပ္လုိ ျပ႒ာန္းထားသည့္ မူရင္းဥပေဒကို အဂၤလိပ္လုိသာ ျပင္ဆင္ခ်က္တင္ရမည္ဟု အေျခခံဥပေဒ၊ လႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာ ဥပေဒတုိ႔ျဖင့္ ျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ထားခ်က္ မရိွပါဘဲ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ျပင္ဆင္ခ်က္တင္ခြင့္ မရျခင္းမွာ ပထမအႀကိမ္လြႊတ္ေတာ္၏ အားနည္းခ်က္ ျဖစ္ေပသည္။ တက္တက္ႂကြႂကြ ဦးေဆာင္မႈမေပးႏိုင္ေသာ၊ အလုပ္မတြင္က်ယ္ေသာ ေကာ္မတီမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ … ထိုအခက္အခဲကို ေက်ာ္နင္းႏို္င္ရန္မွာ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒သည္ ေကာ္မတီ၏ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈ အေျခအေနမ်ားကို အၿမဲမျပတ္ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ကာ သက္တမ္းတႏွစ္ ျပည့္ေျမာက္သည့္ အခိ်န္တြင္ အစြမ္းအစရိွသူမ်ားကို သင့္ေတာ္သည့္ ဥကၠ႒၊ အတြင္းေရးမႉး၊ အဖဲြ႔ဝင္တာဝန္ အေရႊ႕အေျပာင္းလုပ္ကာ ေကာ္မတီသက္တမ္းတုိးျခင္းကို ေဆာင္ရြက္သင့္ေပသည္။ ဤသို႔အားျဖင့္ ေကာ္မတီမ်ားကို အၿမဲတမ္း တက္ႂကြလႈပ္ရွားေနေအာင္ ေဆာင္ရြက္သင့္သည္။ တခ်က္သတိျပဳရန္ရိွသည္မွာ လႊတ္ေတာ္ေကာ္မတီဥကၠ႒၊ အတြင္းေရးမႉး စသည့္တာဝန္မ်ားကို လႊတ္ေတာ္တြင္း အစြမ္းအစရိွသည့္ မည္သည့္ပါတီဝင္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ကိုမဆို ေပးအပ္ႏိုင္ေသာ္လည္း အေရးႀကီးသည့္ လမ္းစဥ္ ေပၚလစီ ကဲြလဲြမႈမ်ား ရိွေနႏိုင္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားဆိုင္ရာ ေကာ္မတီမ်ားကို တာဝန္ေပးသည့္အခါ အထူးသတိထားသင့္သည္။ အေၾကာင္းမွာ ပါတီတခုႏွင့္တခု မူဝါဒကဲြလဲြသျဖင့္ ျပႆနာကို ႐ႈျမင္ပံု၊ သံုးသပ္ပံုတုိ႔မွာလည္း မတူညိီႏိုင္သျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္သည့္အခါ အခက္အခဲမ်ား ေတြ႔ရႏိုင္ၿပီး လုပ္ငန္းမတြင္ ျဖစ္ရေလ့ရိွသည္။ ပထမအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္းအတြင္း အလုပ္အမ်ားဆံုး ေကာ္မတီမွာ ဥပေဒၾကမ္းေကာ္မတီျဖစ္ၿပီး လႊတ္ေတာ္ဆုိင္ရာဥပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားအရ တင္လာသမ်ွ ဥပေဒၾကမ္းမ်ားမွာ ထုိေကာ္မတီကပင္ ဒိုင္ခံေလ့လာသံုးသပ္ လႊတ္ေတာ္တြင္း တင္ျပရျခင္းျဖစ္ရာ အလုပ္မႏို္င္မနင္း ျဖစ္ၾကသည္။ ျပ႒ာန္းၿပီး မၾကာမီမွာပင္ ပထမအႀကိမ္ ျပင္ဆင္ခ်က္၊ ဒုတိယအႀကိမ္ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား လုပ္ေဆာင္ၾကရသည္ကို သတိထားမိသည္။ အေျခခံဥပေဒက ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ က်င့္သုံးရမည္ဟု ျပ႒ာန္းထားေသာ္လည္း ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ဥပေဒၾကမ္းေကာ္မတီက ေစ်းကြက္စီးပြားေရးႏွင့္ မညီညြတ္သည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္မိ်ဳးကို ျပ႒ာန္းရန္ ေထာက္ခံလိုက္ျခင္းမ်ိဳး “ေအာင္ဘာေလထီ” ဥပေဒျပ႒ာန္းစဥ္က ႀကံဳရဖူးသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အမိ်ဳးသားလႊတ္ေတာ္က ထိုကိစၥကို ေထာက္ျပၿပီး အက်ယ္ေဆြးေႏြးရန္ လိုအပ္ျခင္း၊  အခိ်န္မရေတာ့ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ရပ္ဆိုင္းထားလိုက္ရသည္။ ဤသည္မွာ ဥပေဒျပဳျခင္းကို နားလည္ေသာ္လည္း ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ မကြ်မ္းက်င္ျခင္း၊ အခိ်န္မလံုေလာက္ျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည္ဟု ယူဆပါသည္။ အမွန္မွာ ဥပေဒၾကမ္းမ်ား လႊတ္ေတာ္သို႔ တင္လာသည့္အခါ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒က သက္ဆုိင္ရာ ဘာသာရပ္ေကာ္မတီသို႔ ေလ့လာသံုးသပ္ အႀကံျပဳရန္ ခြဲေဝခ်ထားေပးသင့္သည္။ သို႔မွသာ လႊတ္ေတာ္ေကာ္မတီ အသီးသီးက တာဝန္ကိုယ္စီ ခဲြေဝထမ္းျခင္းျဖင့္ အမွားနည္းပါးစြာျဖင့္ သက္ေတာင့္သက္သာ အလုပ္ၿပီးစီးမည္ျဖစ္ကာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားလည္း အရည္အခ်င္းမ်ား ျမင့္တက္လာမည္ျဖစ္သည္။ ဤကဲ့သုိ႔ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ လံုေလာက္ေသာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ အရင္းအျမစ္ရိွရန္ႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ဥပေဒ၊ နည္းပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို ျပင္ဆင္ရန္ လုိအပ္ေပလိမ့္မည္။ မည္သို႔ပင္ဆုိေစကာမူ…. ပထအအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္း ငါးႏွစ္ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားစြာ ရရိွၿပီးျဖစ္သည့္ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ေဟာင္း သူရဦးေရႊမန္း ေခါင္းေဆာင္ေသာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ ဥပေဒေရးရာႏွင့္ အျခားကိစၥရပ္မ်ား ေလ့လာသံုးသပ္ေရး ေကာ္မရွင္ကုိလည္း ဖဲြ႔စည္းထားၿပီးျဖစ္ရာ ထုိေကာ္မရွင္က ဒုတိယအႀကိမ္လႊတ္ေတာ္အတြက္ အႀကံဉာဏ္ေကာင္းမ်ား ေပးသြားျခင္းျဖင့္ မလံုေလာက္ေသာ္လည္း မ်ားစြာ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ေမ်ွာ္လင့္ယံုၾကည္ရေပသည္။ ရဲထြန္း (သီေပါ)