မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေ၊ အကျပ်အတည်းတွေကြားမှာ အာဆီယံ အနေနဲ့ မြန်မာနဲ့ အရင်ကအတိုင်း ပြန်သွားလို့မရနိုင်တော့ဘူးလို့ စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လွန်းက ပြောလိုက်ပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ၄၂ ကြိမ်မြောက် အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှာ ရောက်ရှိနေချိန် မေ ၁၁ ရက် အလွတ်သဘော အစည်းအဝေးမှာ သတင်းထောက်တွေကို ခုလိုပြောလိုက်တာပါ။
“အခုပြောရရင် ကောင်းပြီ၊ ငါတို့ (မြန်မာ့အကျပ်အတည်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့) ဒါကို မေ့ထားပြီး တခုမှ အမှားအယွင်း မရှိခဲ့သလို ပုံမှန်အတိုင်းပဲ ဆက်သွားလိုက်ရင် ဘာတိုးတက်မှုမှ မရှိသေးဘူးဆိုတာကို သက်သေပြဖို့ကလွဲလို့ ဘာအောင်မြင်မှုတွေ ရခဲ့သလဲ။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က စတင်ကာ အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းတွေနဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေ ပေါ်ပေါက်နေတာကို ဖြေရှင်းဖို့ အာဆီယံက ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ် ချမှတ်ထားခဲ့ပေမဲ့ မြန်မာစစ်အာဏာပိုင်တွေက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိဘူးဆိုပြီး ဝေဖန်ခံနေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌတာဝန် ယူထားတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကိုလည်း မြန်မာစစ်အစိုးရရဲ့ ရက်စက်ယုတ်မာမှုတွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့၊ ပြင်းပြင်းထန်ထန် အရေးယူဆောင်ရွက်ပေးဖို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေရဲ့ ဖိအားပေးမှုတွေလည်း တိုးလာနေတာပါ။
အခုနှစ် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ဂျိုကို ဝီဒိုဒိုကတော့ “ကျနော် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရပါမယ်။ (မြန်မာစစ်အုပ်စုအနေနဲ့) အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ်-5PC ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ သိသာထင်ရှားတဲ့ တိုးတက်မှု မရှိသေးပါဘူး။ ဒါကြောင့်မို့ အာဆီယံအနေနဲ့ နောက်အဆင့်တွေမှာ ဆုံးဖြတ်ဖို့ လိုအပ်တယ်” လို့ ပြောထားပါတယ်။
လတ်တလောမှာတော့ မြန်မာအာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်ကို အာဆီယံရဲ့ ဘယ်အစည်းအဝေးတွေမှာမှ တက်ခွင့်မပြုဖို့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေက ဆုံးဖြတ်ထားကြတာဖြစ်ပြီး ဒီကာလတွေအတွင်း အာဆီယံအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တပ်မတော်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းနဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ အပါအဝင် နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်ပတ်သက်သူတွေအားလုံး တွေ့ဆုံညှိနှိုင်း အဖြေရှာနိုင်ရေးအတွက် ဆက်လက်ပြီးတော့ လုပ်ဆောင်ရမယ်လို့လည်း စင်ကာပူဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လွန်းက ပြောပါတယ်။
“ဒါဟာ အရာရာ ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် တွန်းအားပေးဖို့၊ နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်သက်ဆိုင်သူတွေ အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းပြောဆိုဖို့၊ (ဒီပဋိပက္ခကာလတွေအတွင်း) ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထိခိုက်ခံစားနေကြရတဲ့ ပြည်သူတွေကို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေ ပေးနိုင်ဖို့” ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
“ဖြစ်နိုင်ရင် အကြမ်းဖက်မှု ရပ်စဲရေးကိုလည်း အားပေးတယ်။ ဒါက လုပ်ဆောင်ရတာ အရမ်းခက်ခဲပြီး အချိန်တော့ အတော်ကြာပါလိမ့်မယ်။”
ဒါ့အပြင် အာဆီယံနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ မြန်မာနဲ့ ခုလို အလားတူအခြေအနေမျိုး ပြီးခဲ့တဲ့ ၁၉၈၈ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုတုန်းကလည်း ကြုံခဲ့ဖူးပြီး ရွေးကောက်ပွဲတွေကိုတော့ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်မှာမှ ကံကောင်းထောက်မစွာ ကျင်းပနိုင်ခဲ့ကြောင်းလည်း မစ္စတာလီက ဆိုပါတယ်။
“ခုအချိန်က ဖြေရှင်းရလွယ်ကူမယ်လို့ ကျနော် မျှော်လင့်မထားဘူး။ နောက်ပြီး ကျနော်တို့ စိတ်ရှည်ရမယ်။ ဒါ့အပြင် မြန်မာနဲ့ အာဆီယံအတွက် အကောင်းဆုံးရလဒ်တွေ ရရှိနိုင်ဖို့ အတွက် တသမတ်တည်း တည်ငြိမ်မှုရှိတဲ့ မူဝါဒကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လတ်တလော ပဋိပက္ခတွေဟာ ပြည်တွင်းအခြေအနေတခုသာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူကပြောလိုက်ပြီး “ဒါဟာ မတူညီတဲ့ အုပ်စုတွေကြားက အာဏာပြိုင်ဆိုင်မှုပါ။ သူတို့အတွက်ကတော့ သေခြင်းနဲ့ ရှင်ခြင်းပါပဲ။ အာဆီယံရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုဟာ ကြီးမားမှာမဟုတ်ဘဲ သူတို့ရဲ့ အဓိက ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှုလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကို ကျနော်တို့ နားလည်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
