လူေရွာင္ဘို (သို႔မဟုတ္) ရန္သူမရွိတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးသမား
DVB
·
July 15, 2017
“ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဘယ္လ္ဆုကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသား စာေရးဆရာ လူေရွာင္ဘိုအား ေပးအပ္ခ်ီးျမႇင့္လိုက္သည္” ဆိုတဲ့ သတင္းက ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ေအာက္တိုဘာ ၈ ရက္မွာ ႐ုတ္တရက္ ထြက္ေပၚလာတဲ့အခါ တ႐ုတ္အစိုးရဟာ ဒီသတင္းကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ မပ်ံ႔ႏွံ႔ေအာင္ အစြမ္းကုန္ ပိတ္ပင္တားဆီးခဲ့ပါတယ္။ ဟိုတယ္ႀကီးမ်ားမွာ ျပသေနတဲ့ CNN နဲ ့ BBC ႐ုပ္ျမင္သံၾကားလိုင္းေတြကို ၾကည့္မရေအာင္ ပိတ္ပစ္လိုက္သလို အစိုးရပိုင္ CCTV ႐ုပ္ျမင္သံၾကားရဲ႕ သတင္းအစီအစဥ္မွာလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏိုဘယ္လ္ဆုသတင္းကို ထိန္ခ်န္ထားခဲ့ပါတယ္။ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ၀မ္ၾကားေပါင္ရဲ႕ ဥေရာပခရီးစဥ္သတင္း၊ တ႐ုတ္အစိုးရရဲ႕ ဆယ့္တစ္ႀကိမ္ေျမာက္ ငါးႏွစ္ စီမံကိန္းသတင္းနဲ႔ စပိန္ႏိုင္ငံက ဖန္ႁပြန္ သေႏၶနည္းပညာကို သံုးၿပီး ပန္ဒါ၀က္၀ံေလး ႏွစ္ေကာင္ကို ေမြးတဲ့သတင္းေတြကိုပဲ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
လူေရွာင္ဘုိ ႏိုဘယ္လ္ဆုရတဲ့သတင္းကို မိုဘိုင္းဖုန္းမ်ားကေန စာသား (SMS) ပို႔လို႔ေတာင္မရေအာင္ ပိတ္ဆို႔ခဲ့ပါတယ္။ လူေရွာင္ဘိုရဲ႕ ဇနီးကိုလည္း ကမာၻ႔ သတင္းဌာနေတြ၊ မီဒီယာေတြနဲ႔ ေတြ႔လို႔မရေအာင္ အိမ္ကေန ေခၚေဆာင္သြားခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္အစိုးရအတြက္ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏိုဘယ္လ္ဆုဟာ အရွက္ခြဲတဲ့ဆု ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးရရွိေရးကို ေဆာင္ရြက္တ့ဲအတြက္ တ႐ုတ္အစိုးရရဲ႕ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ျခင္းခံေနရသူကို ေပးလိုက္လို႔ပါပဲ။ ဆုခ်ီးျမႇင့္ခံရတဲ့ လူေရွာင္ဘိုဟာ ဆုမေပးခင္ကတည္းက ေထာင္ထဲကို ေရာက္ေနခဲ့ပါၿပီ။
လူေရွာင္ဘိုဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ လူသိအမ်ားဆံုး လူ႔အခြင့္အေရးတိုက္ပြဲ၀င္သူတဦး ျဖစ္ပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ စာေရးဆရာ၊ စာေပေ၀ဖန္ေရးဆရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကို ပညာတတ္မိဘႏွစ္ပါးက ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွာ ေမြးပါတယ္။ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္မွာ တကၠသိုလ္ေရာက္ၿပီး တ႐ုတ္စာေပကို သင္ယူေလ့လာပါတယ္။ တကၠသိုလ္တက္ေနစဥ္မွာ သူငယ္ခ်င္း ေျခာက္ေယာက္ နဲ ့ေပါင္းၿပီး “အျပစ္မဲ့ႏွလံုးသားမ်ား” အမည္နဲ ့ကဗ်ာဆရာအုပ္စုတစ္ခုကို ဖြဲ ့ စည္းခဲ့တယ္။ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွာ ၀ိဇၹာဘြဲ႔ကိုရၿပီး ဘီဂ်င္းပညာေရး တကၠသိုလ္ရဲ႕ တ႐ုတ္စာေပဌာနမွာ သုေတသီ လုပ္ပါတယ္။ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္မွာ မဟာ၀ိဇၹာဘြဲ႔ကိုရၿပီး မိခင္ဌာနမွာပဲ ဆရာျပန္လုပ္ပါတယ္။ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္မွာ ပါရဂူဘြဲ႔အတြက္ စၿပီးသုေတသန အလုပ္ေတြလုပ္ပါတယ္။ မဂၢဇင္းေတြမွာ စာေပေ၀ဖန္ေရး ေဆာင္းပါးေတြကို စတင္ေရးသားပါတယ္။ သမား႐ိုးက် အယူအဆေတြအေပၚ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္တိုက္ခိုက္တဲ့ သူ႔ေဆာင္းပါးေတြဟာ နာမည္ႀကီးပါတယ္။ သူ႔ကိုလည္း စာေပနယ္မွာ ျမင္းမဲလို႔ အမည္ေပးၾကတယ္။ စာေပနယ္မွာေရာ၊ အယူအဆသေဘာတရား နယ္ပယ္မွာပါ လူေရွာင္ဘိုရဲ႕ ေ၀ဖန္ေရးေဆာင္းပါးေတြဟာ အလြန္အဆိပ္ျပင္းတဲ့အတြက္ လူေရွာင္ဘို ေသြးလွန္႔ခ်က္ ( Liu Xiaobo Shock) ဆိုတဲ့ စကားလံုးပင္ ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။
၁၉၈၇ ခုႏွစ္မွာ သူ႔ရဲ႕ လံုးခ်င္းစာအုပ္ ထြက္လာပါတယ္။ “ေရြးခ်ယ္မႈကို ေ၀ဖန္ျခင္း- လူဇီေဟာင္နဲ႔ ေဆြးေႏြးခန္း” ဆိုတဲ့ စာေပေ၀ဖန္ေရး စာအုပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ ေရာင္းအေကာင္းဆံုး စာအုပ္တစ္အုပ္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ဓေလ့ထံုးတမ္းေတြအေပၚ ေ၀ဖန္ထားၿပီး အဲဒီအခ်ိန္မွာ ၾသဇာတက္ေနတဲ့ သေဘာတရားေရးဆရာ လူဇီေဟာင္ကို ျပတ္ျပတ္သားသားစိန္ေခၚ တိုက္ခိုက္ထားတဲ့ စာအုပ္ပါ။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွာ ပါရဂူဘြဲ႔ရၿပီး တကၠသိုလ္မွာ ကထိက ဆက္လုပ္ပါတယ္။ ေအာ္စလိုတကၠသိုလ္၊ ဟာ၀ိုင္အီတကၠသိုလ္၊ ကိုလံဘီယာတကၠသိုလ္ စတဲ့ တကၠသိုလ္မ်ားကို ဧည့္ပါေမာကၡအျဖစ္ သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၂၇ ရက္မွာ တိန္အန္မင္ေက်ာင္းသား အေရးအခင္းႀကီး ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ျပန္ေရာက္ေနတဲ့ လူေရွာင္ဘိုဟာ ဒီအေရးအခင္းမွာ ပါ၀င္ဖို႔ အတြက္ ဘီဂ်င္းကို ျပန္လာခဲ့ပါတယ္။ တိန္အန္မင္ ရင္ျပင္ကို သိမ္းပိုက္ထားၿပီး အစိုးရကို အာခံေနတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြကို တ႐ုတ္စစ္တပ္က အၾကမ္းဖက္ ၿဖိဳခြင္းေတာ့မယ့္ အခ်ိန္မွာ လူေရွာင္ဘိုဟာ လူေလးဦးပါ၀င္တဲ့ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပမႈကို ဦးေဆာင္ျပဳလုပ္ပါတယ္။ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္ တစ္ေစာင္ကိုလည္း ထုတ္ျပန္လိုက္တယ္။ တဖက္နဲ႔တဖက္ ရန္သူလို ျမင္ေနတဲ့ လူတန္းစားတိုက္ပြဲသေဘာတရားကို စြန္႔လႊတ္ၿပီး ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္းပြဲလုပ္ဖို႔ အစိုးရနဲ႔ ေက်ာင္းသားမ်ားကို တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ “ငါ့မွာ ရန္သူမရွိပါ” ဆိုတဲ့ ေႂကြးေၾကာ္သံဟာ ေၾကညာခ်က္ရဲ႕ အဓိက အခ်က္ပါပဲ။ လူေရွာင္ဘိုရဲ႕ ေၾကညာခ်က္ ထြက္တဲ့ေန႔မွာပဲ တိန္အန္မင္ရင္ျပင္ထဲကို တင့္ကားေတြ၀င္လာၿပီး ေက်ာင္းသားေတြကို ရက္ရက္စက္စက္ ၿဖိဳခြဲပါတယ္။ ေၾကညာခ်က္ ေနာက္က်သြားေပမယ့္ လူေရွာင္ဘိုဟာ အစုိးရအာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ ေက်ာင္းသားအဖြဲ႔ေတြကို ညိႇႏိႈင္းၿပီး ေက်ာင္းသားေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာကို တိန္အန္မင္ရင္ျပင္ အတြင္းကေန ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ထြက္ခြြြာသြားႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ေပးခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းသား ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ အသက္ေဘးက လြတ္ခဲ့ပါတယ္။
လူေရွာင္ဘိုကေတာ့ ဇြန္လ ေျခာက္ရက္ေန႔မွာ အထိန္းသိမ္းခံရပါတယ္။ သံုးလၾကာေတာ့ လူေရွာင္ဘို ျပန္လြတ္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္း ဆရာအလုပ္က အထုတ္ခံလိုက္ရတယ္။ အစိုးရမီဒီယာေတြက သူ႔ကို ေခြး႐ူးလို႔ အမည္တပ္ၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တိုက္ခိုက္တယ္။ အစိုးရအဖြဲ႔ကို ျဖဳတ္ခ်ဖို႔ ေက်ာင္းသား ေတြကို အသံုးခ်ခဲ့တယ္လို႔လည္း စြပ္စြဲပါတယ္။ သူ႔စာအုပ္ေတြ အားလံုးကိုလည္း ပိတ္ပင္လိုက္ပါတယ္။ အထိန္းသိမ္းခံရာမွ လြတ္ေျမာက္ၿပီး မၾကာခင္မွာ အိမ္ေထာင္ေရး ၿပိဳကြဲသြားၿပီး ဇနီးနဲ႔သားက အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို ေျပာင္းေရႊ႕သြားပါတယ္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွာ ကဗ်ာဆရာမ လူရွီယာနဲ႕ လက္ထပ္ပါတယ္။
စာအုပ္ထုတ္ေ၀ခြင့္ကုိ အပိတ္ခံထားရေပမယ့္ လူေရွာင္ဘိုဟာ စာကို ဆက္ေရးေနခဲ့တယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းအရာမ်ားကိုပဲ အဓိက ေရးသားေနခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ “ကပ္ဆိုးမွ က်န္ရစ္သူရဲ႕ တကိုယ္ေတာ္ ေျပာစကားမ်ား” လို ့အမည္ ေပးထားတဲ့ စာအုပ္ကို တိုင္၀မ္မွာ ထုတ္ေ၀ပါတယ္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ တိန္အန္မင္အေရးအခင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သူ႔ရဲ႕ ၀န္ခံခ်က္ေတြ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ခ်က္ေတြကို ေရးသားထားပါတယ္။ အလြန္ဂယက္႐ိုက္ခဲ့တဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၉၅ ခုႏွစ္ ေမ ၁၈ ရက္မွာ လူေရွာင္ဘိုကုိ ရဲက ေခၚယူထိန္းသိမ္းျပန္ပါတယ္။ တိန္အန္မင္အေရးအခင္း အေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္တခု ဖြဲ႔စည္းဖို႔ အစိုးရကို တိုက္တြန္းတဲ့စာေၾကာင့္ ထိန္းသိမ္းခံရတာပါ။ ကိုးလၾကာေအာင္ အထိန္းသိမ္းခံရၿပီး ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ ျပန္လြတ္လာပါတယ္။ ေနာက္ ၈ လအၾကာ ေအာက္တိုဘာလထဲမွာ အထိန္းသိမ္းခံရျပန္ပါတယ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ ထုိင္၀မ္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေရးအတြက္ ေၾကညာခ်က္ကို ေရးသားတဲ့အတြက္ အလုပ္ၾကမ္းနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္သံုးႏွစ္ အျပစ္ဒဏ္ခ်တာ ခံရျပန္ပါတယ္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္မွာ ျပန္လြတ္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သြားလာလႈပ္ရွားလို႔ မရေတာ့ပါဘူး။
သူ႔ေနအိမ္နားမွာ ေထာက္လွမ္းေရးေတြက အၿမဲေစာင့္ေနၾကတယ္။ တယ္လီဖုန္း လိုင္းကို ၾကားျဖတ္နားေထာင္တယ္။ အင္တာနက္လိုင္းေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္။
၂၀၀၀ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ လူေရွာင္ဘိုဟာ စာအုပ္ သံုးအုပ္ထုတ္ေ၀ပါတယ္။ ထုိင္၀မ္မွာ တအုပ္၊ ေဟာင္ေကာင္မွာ တအုပ္၊ တ႐ုတ္ျပည္မႀကီးမွာ တအုပ္။ တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈ အစီရင္ခံစာကို ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ စေရးတယ္။ အစိုးရက သိသြားၿပီး ကြန္ပ်ဴတာေတြ၊ စာရြက္စာတန္း အေထာက္အထား မွတ္တမ္းေတြနဲ႔ ေပးစာေတြကို သိမ္းယူသြားပါတယ္။ အစိုးရက လူေရွာင္ဘိုကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ေစာင့္ၾကည့္ေနၿပီး အေရးႀကီးတဲ့ေန႔ရက္ေတြဆိုရင္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္သေဘာမ်ဳိး ထိန္းသိမ္းထားပါတယ္။
လူေရွာင္ဘိုဟာ ခ်ာတာသုညရွစ္ (Charter 08) ဆိုတဲ့ ေၾကညာစာတန္းကို ေရးသားရာမွာ တက္တက္ႂကြႂကြ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာတန္းထဲမွာ ဒီမိုကေရစီရရွိေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနဲ႔ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေရးသားခြင့္ေတြကို ေတာင္းဆိုထားၿပီး ပညာရွင္သံုးရာက လက္မွတ္ေရးထိုးထားပါတယ္။ စာတန္းကို ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၁၀ ရက္ေန႔မွာ ျဖန္႔ေ၀ဖို႔ စီစဥ္ထားပါတယ္။ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ ကမာၻလံုးဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတန္းႀကီး အႏွစ္ ၆၀ ျပည့္တဲ့ေန႔မွာ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ျဖန္႔ေ၀မွာပါ။ မျဖန္႔ေ၀ခင္ ႏွစ္ရက္အလို ဒီဇင္ဘာ ၈ ရက္ညမွာပဲ လူေရွာင္ဘို အဖမ္းခံရပါတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၂၅ ရက္မွာ ေထာင္ဒဏ္ ၁၁ ႏွစ္ အမိန္႔ ခ်မွတ္လိုက္ပါတယ္။ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဘယ္လ္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခံရတဲ့အခ်ိန္မွာ လူေရွာင္ဘို ေထာင္ထဲ ေရာက္တာ ၂ ႏွစ္ ရွိေနပါၿပီ။ “လူ႔အခြင့္အေရးရရွိေရးအတြက္ အၾကမ္းမဖက္ေသာနည္းလမ္းျဖင့္ မဆုတ္မနစ္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဘယ္လ္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ျခင္း ျဖစ္သည္” လို႔ ဆုေရြးခ်ယ္ေရးေကာ္မတီက မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။ တ႐ုတ္အစိုးရကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဘယ္လ္ဆုအေပၚ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန္႔ကြက္တဲ့အေနနဲ႔ လူေရွာင္ဘိုရဲ႕ ဇနီးသည္ကို ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ခ်ထားလိုက္ပါတယ္။
လူေရွာင္ဘိုဟာ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ခြင့္ကို ေလးေလးနက္နက္ ယံုၾကည္သူျဖစ္တယ္။ “လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုေရးသားခြင့္ဟာ လူ႔အခြင့္အေရးရဲ႕ အေျခခံလည္းျဖစ္၊ လူသားဆန္မႈရဲ႕ အရင္းအျမစ္လည္းျဖစ္၊ အမွန္တရားရဲ႕ မိခင္လည္း ျဖစ္တယ္” လို႔ ေရးသားဖူးပါတယ္။ တစ္ပါတီအုပ္စိုးေရး စနစ္သာရွိတဲ့ တ႐ုတ္ျပည္ အတြက္ေတာ့ ဒီေရးသားခ်က္ေတြဟာ ရန္စတိုက္ခိုက္မႈေတြပါပဲ။ လူေရွာင္ဘိုကိုလည္း ရန္သူစာရင္းမွာ ထည့္သြင္းၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္ သံတိုင္ေတြေနာက္မွာပဲ ပို႔ထားခဲ့ပါတယ္။ လူေရွာင္ဘိုဟာ ေထာင္က်ရက္ မကုန္ဆံုးခင္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၃ ရက္မွာပဲ အသဲကင္ဆာနဲ႔ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားထြက္ၿပီး ေဆးကုသခြင့္ ေတာင္းခဲ့ေပမယ့္ အစိုးရက ခြင့္မျပဳခဲ့ျခင္းဟာ လူေရွာင္ဘိုကို အသက္ထြက္ ျမန္ေစခဲ့တာပဲလို႔ ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။
လူေရွာင္ဘိုကြယ္လြန္တဲ့ သတင္းကိုလည္း တ႐ုတ္အစိုးရက အႀကီးအက်ယ္ ပိတ္ပင္ပါတယ္။ အြန္လိုင္းေပၚမွာ သူ႔နာမည္ (Liu Xiaobo) ကို ပိတ္ထားသလို ဆင္တူစကားလံုး (LXB) ေတြကိုလည္း ပိတ္ထားပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အနားယူပါေလ ဆိုတဲ့ RIP စကားလံုးကိုလည္း ပိတ္ပါတယ္။ တိန္အန္မင္အေရးအခင္းအတြင္း နာမည္ႀကီးခဲ့တဲ့ သူ႔ေႂကြးေၾကာ္သံကိုလည္း ပိတ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ “ငါ့မွာ ရန္သူမရွိပါ” ဆုိတဲ့ စကားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။