ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံလို႔ေခၚတဲ့ ၂၁ ရာစုပင္လံုညီလာခံ၊ ၾသဂုတ္လအတြင္းမွာလုပ္မယ္၊ အခုက ဇြန္လကုန္ပိုင္းေလာက္ျဖစ္ေတာ့ တကယ္တမ္း ဇူလိုင္ ၁ လေလာက္ပဲရွိတယ္။ အဲဒီညီလာခံႀကီးမွာ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ အားလံုးပါ၀င္ႏိုင္တဲ့၊ အရင္တုန္းက မပါ၀င္ေသးတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြ ပါ၀င္လာႏိုင္ေျခ ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ ဆိုတာကို ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတပတ္္ ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္ ဦးေအးေမာင္ေက်ာ္နဲ႔ ေခတ္ရနံ႔မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ ျပည္ေသြးႏုိင္တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးတုိးေဇာ္လတ္ (ဒီဗြီဘီ) "အခုမၾကာေသးခင္က ေဒါက္တာတင္မ်ဳိး၀င္း ဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႔ ၂ ေပါ့၊ ဒီေကာ္မတီျဖစ္ေျမာက္ေရးေကာ္မတီ အဖြဲ႔ ၂ က ၀၊ မိုင္းလားကို သြားၿပီးေတာ့ ေတြ႔ဆံုခဲ့တယ္။ တကယ္တမ္း ဒီဘက္မွာဆိုရင္ နယ္ေျမအရ ေျမာက္ပိုင္းမွာ တကယ့္အႀကီးဆံုး အဖြဲ႔ႏွစ္ဖြဲ႔က ၀ အထူးေဒသ ၂ က ဦးေက်ာက္ေကာ္အန္းနဲ႔ မိုင္းလားအထူးေဒသ ၄ ဥကၠ႒ စုိင္းလင္း သူတို႔ကို ေတြ႔ဆံုခဲ့တယ္။ အဲေတာ့ သူတို႔ဘက္ကလည္း ေနျပည္ေတာ္ကိုလာၿပီး ေတြ႔ဆံုႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာထားရွိတယ္။ အဲေတာ့ ဒီဟာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကၽြဲကူးေရပါေပါ့ဆရာရယ္ ေျမာက္ပိုင္းက ေျမာက္ပိုင္းအဖြဲ႔ေတြ၊ အရင္တုန္းက အန္စီေအမွာ မထိုးဘဲ က်န္ခဲ့တဲ့သူေတြ ဒီတေခါက္ ေဒါက္တာတင္မ်ဳိး၀င္းတို႔ ျပန္လုပ္တဲ့၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ ၂၁ ပင္လံုညီလာခံမွာ ပါလာႏိုင္ေျခ၊ ႏိုင္ငံေရးခ်ိန္ခြင္လွ်ာ၊ တိုင္းရင္းသားေတြ ပုိမိုပါ၀င္လာႏိုင္ေျခ ဘာေတြရွိလဲဆရာ။ စၿပီးေတာ့ သံုးသပ္ေပးပါဦးခင္ဗ်။" ဦးေအးေမာင္ေက်ာ္ (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔ေတြထဲမွာ ေယဘုယ် ေျမာက္ပိုင္းနဲ႔ ေတာင္ပိုင္းဆိုၿပီးေတာ့ ေျပာေနၾကတာေပါ့ေနာ္၊ အဲေတာ့ ေျမာက္ပိုင္းအဖြဲ႔ေတြ ဆိုတဲ့အထဲမွာ ၀တို႔၊ မိုင္းလားတို႔ ပါမယ္။ ကိုးကန္႔တို႔၊ ပေလာင္တို႔၊ ေအေအတို႔ပါမယ္။ ေနာက္တခု အေရးႀကီးဆံုးက ေကအုိင္ေအပါမယ္။ အက္စ္အက္စ္ပီပီ ပါမယ္ေပါ့ေလ။ အင္အားႀကီးေတြလို႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေကအုိင္ေအရယ္၊ အက္စ္အက္စ္ပီပီရယ္၊ ၀၊ မုိင္းလားေပါ့။ ၀ နဲ႔ မိုင္းလားကက်ေတာ့ အရင္တုန္းက ေဆြးေႏြးပြဲမွာ မပါခဲ့ဘူးဗ်။ သူက အန္စီစီတီမွာလည္း မပါဘူး။ ေနာက္ က်ေနာ္တို႔ လက္မွတ္ထိုးတဲ့ အထဲမွာလည္း မပါဘူး။ ၁၉၉၀ ကတည္းက စာခ်ဳပ္နဲ႔ ေနေနတာ။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕သေဘာထားကေတာ့ ဟိုးအေစာကတည္းက ဒီ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ကို ျမန္ျမန္ သူတို႔က လုပ္ေစခ်င္တယ္။ သူတို႔သေဘာထားက က်ေနာ္သိသေလာက္ေပါ့ေနာ္၊ သူတို႔က ေကအုိင္ေအတို႔ ယူအန္အက္ဖ္စီတို႔ကို တိုက္တြန္းတယ္။ ျမန္ျမန္ေလးၿပီးေအာင္။ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲစမွ အေျဖထြက္မယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲေတာ့ ဒီလမ္းေၾကာင္းကို အျမန္သြားဖို႔ဆိုတာ သူတို႔ဘက္က တိုက္တြန္းတာေတြ ရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ သိတယ္ေပါ့ေနာ္။ "အခုက်ေတာ့ အစိုးရသစ္လည္း ေျပာင္းသြားၿပီေပါ့ေနာ္။ အေျခအေနေတြကလည္း တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ လက္ရွိ အစိုးရနဲ႔ၾကားမွာ ကြာဟမႈက နည္းႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေတြ ျဖစ္တာေပါ့။ ျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ၀ နဲ႔ မိုင္းလားကေတာ့ ခုနေျပာသလိုေပါ့ေနာ္၊ ဒီဘက္ကိုလည္းလာမယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္နဲ႔လည္း ေတြ႔မယ္ေပါ့ေနာ္။ သူတို႔ဘက္က တက္ႂကြတဲ့ သေဘာထားေလးေတြ ျမင္ရပါတယ္၊ ဒါက ေကာင္းတဲ့အခ်က္ပါပဲ။ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ေပါ့ေလ ခုနေျပာတဲ့ က်န္တဲ့အဖြဲ႔ေလးေတြေတာ့ ရွိတာေပါ့။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ကိုးကန္႔ရယ္၊ ပေလာင္ရယ္၊ ေအေအရယ္ေပါ့၊ ဒီသံုးဖြဲ႔ေပါ့။ ဒီသံုးဖြဲ႔နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေတာ့ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ကလည္း မွတ္ခ်က္ေတြရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါ အဓိကကေတာ့ သူတို႔ လက္နက္ကိုင္လႈပ္ရွားမႈေတြ က်ေနာ္နားလည္သေလာက္ေတာ့ မလုပ္ဖို႔ေပါ့ဗ်ာ။ စၿပီးေတာ့ လႈပ္ရွားမႈမလုပ္ဖို႔၊ ေနာက္တခု အဲဒီလက္နက္ေတြကို တေနရာမွာ က်ေနာ္တို႔ ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီးေတာ့ ထားဖို႔ေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီထားတဲ့ ကိစၥမ်ဳိးေတြကို တပ္မေတာ္က လုပ္မွာမဟုတ္ဘူး။ သူတုိ႔ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အခ်င္းခ်င္းပဲ အသိသက္ေသနဲ႔ ဒါမ်ဳိးေလး ထိန္းထားရင္၊ ဒါဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီေဆြးေႏြးပြဲ လုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္အတြင္းမွာ ေသနတ္သံထြက္တာမ်ဳိး မျဖစ္ေစခ်င္တဲ့ သေဘာေပါ့၊ က်ေနာ္ထင္တာကေတာ့။ အဲလိုစဥ္းစားမႈရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔သိတယ္ခင္ဗ်။ ဒါေလးကလည္း ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ေသခ်ာေလးညႇိလိုက္မယ္ဆိုရင္ေလ။ အဲဒါဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္ခုနေျပာတဲ့ ေျမာက္ပိုင္းအဖြဲ႔ေတြမွာ အလားအလာေတြက ေကာင္းလာမယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။” ဦးတုိးေဇာ္လတ္ (ဒီဗြီဘီ) "ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်၊ ဆရာျပည္ေသြးႏိုင္ကိုေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဖြဲ႔ထားတဲ့ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေကာ္မတီေပါ့ေနာ္။ အဲဒီကေန ဦးေဆာင္ၿပီးလုပ္ေနတဲ့ ၂၁ ရာစု ပင္လံု၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံတခုေပါ့။ အဲဒီမွာ အရင္မပါေသးတဲ့ အရင္ ယူအန္အက္ဖ္စီ၊ အန္စီေအ လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ အဖြဲ႔အျပင္ မပါေသးတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြ အခုအခ်ိန္မွာ ပါ၀င္လာႏိုင္ေျခ ဘယ္ေလာက္ရွိႏိုင္လဲ။ ဘယ္လိုအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြရွိလဲ ျဖည့္စြက္ၿပီးသံုးသပ္ေပးပါဦး။" ျပည္ေသြးႏိုင္ (အယ္ဒီတာ၊ ေခတ္ရနံ႔မဂၢဇင္း) “ေစာေစာက ဆရာ ဦးေအးေမာင္ေက်ာ္ ေျပာသလိုပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔ ေနာက္ဆံုး ဆရာ ေဒါက္တာတင္မ်ဳိး၀င္း ဦးေဆာင္ၿပီး သြားတဲ့ ၀ နဲ႔ မိုင္းလားေပါ့ေလ။ အဲဒီေဒသသြားတဲ့ အေနအထား ၾကည့္ရတာက အလားအလာေကာင္းတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တခုက အရင္အစိုးရနဲ႔ မတူဘဲနဲ႔ ဒီဘက္ေခတ္ အစိုးရမွာက်ေတာ့ ျပည္သူလူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ အစိုးရျဖစ္တယ္။ ေနာက္တခုက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေပၚမွာ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ ယံုၾကည္မႈကလည္း ရွိပါတယ္။ ေနာက္တခါ အခု ဒီ ဆရာတင္မ်ဳိး၀င္းတို႔သြားတဲ့ဟာကို ၾကည့္တဲ့အခါမွာ တိုးတက္တဲ့လကၡဏာ ရွိတယ္၊ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရတယ္ဆိုတဲ့ ပါ၀င္လာႏိုင္တယ္ဆိုတာမ်ဳိး က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ကိုလည္း လာမယ္။ ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံကိုလည္း တက္မယ္ဆိုတဲ့ အလားအလာေတြကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ မပါေသးတဲ့ အဖြဲ႔ေတြ ပါလာႏိုင္တဲ့ အေနအထား ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္ေစာေစာကစကား ျပန္ေကာက္ရရင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ နဂိုတုန္းက ၾသဇာပဲရွိတာပါ။ အခု သူက လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာလည္း အထိုက္အေလ်ာက္ရွိေနၿပီ။ သူ႔ရဲ႕ ပုဂၢိဳလ္ေရးၾသဇာနဲ႔ ပုဂၢိဳလ္ေရးယံုၾကည္မႈအရလည္း ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံႀကီးမွာ သူ႔ၾသဇာကို အသံုးျပဳၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္သြားမယ္ဆိုရင္ မပါေသးတဲ့အဖြဲ႔ေတြ ပါလာႏိုင္တယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ ေနာက္တခုက အရင္ အန္စီေအမွာ မပါဘူးဆိုတာလည္း က်ေနာ္တို႔သိသေလာက္ အခ်က္အလက္ေတြေပၚမွာ အဓိကမဟုတ္ပါဘူး။ အားလံုးမပါ၀င္လုိ႔ဆိုတဲ့ All Inclusive အေပၚမွာပဲ သူတို႔က က်န္ေနခဲ့တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီဟာကို ေျဖရွင္းလိုက္မယ္ဆိုရင္ ပါ၀င္လာႏိုင္တဲ့ အလားအလာရွိတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။” ဦးတုိးေဇာ္လတ္ (ဒီဗြီဘီ) "ကိုးကန္႔၊ တအာင္း တီအန္အယ္လ္ေအရယ္၊ က်ေနာ္တို႔ ေအေအေပါ့ေနာ္။ အဲဒီသံုးခုကေတာ့ အရင္တုန္းက တပ္မေတာ္က မွတ္ခ်က္ေပးထားတာ လက္နက္စြန္႔၊ လက္နက္စြန္႔မွပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းေၾကာင္းကိုေျပာမယ္။ ကာခ်ဳပ္ကိုယ္တိုင္က အဲလိုမ်ဳိး ေျပာထားဖူးပါတယ္။ အဲလိုပဲ ဦးလွေမာင္ေရႊကေျပာတာ တပ္မေတာ္ကေနၿပီးေတာ့ ဒီမွာပါလာႏိုင္တဲ့ အေျခအေနႏွစ္ခုကို သြားေဆြးေႏြးမယ္။ တကယ္လည္း တိုက္ပြဲျဖစ္ေနတာ ေလာေလာဆယ္ အဲဒီေနရာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါကို တကယ္လည္း တပ္မေတာ္ဘက္ကေရာ ဘယ္လိုေျပလည္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းမ်ဳိးရွိလဲ။ တကယ္တမ္း လက္နက္မစြန္႔ဘဲနဲ႔ ပါလာႏိုင္ေအာင္ ဘာလုပ္လို႔ရလဲ။ အဲဒါေလး နည္းနည္းျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ သံုးသပ္ေပးပါဦးခင္ဗ်။" ဦးေအးေမာင္ေက်ာ္ (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “အဲဒါ နည္းနည္း အက်ပ္အတည္းေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီအက်ပ္အတည္းက နည္းနည္းေလး ျပႆနာရွိတာေပါ့ေနာ္။ တပ္မေတာ္ဘက္ေကာ ဟိုဘက္ကအဖြဲ႔ေတြအတြက္ေကာေပါ့ေနာ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲ စမယ္ဆိုရင္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး စာခ်ဳပ္ေတြ ဘာေတြ ရွိထားဖို႔လိုတာေပါ့။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္က က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေရးအာမခံခ်က္မွာပါတဲ့စာခ်ဳပ္ ျဖစ္တာကိုး။ အဲဒီလို လက္မွတ္ထိုးလိုက္ရင္ ဒီအသင္းအဖြဲ႔ေတြက တရား၀င္အသင္းအဖြဲ႔ ျဖစ္မယ္။ တရား၀င္လႈပ္ရွားခြင့္ရွိမယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီ အသင္းအပင္းဖြဲ႔စည္းတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြနဲ႔ အေရးယူလို႔ မရဘူးေပါ့ေနာ္။ အဲလိုအေနအထားမ်ဳိးမွာ ဒီအဖြဲ႔ေတြဟာ ေသနတ္သံမထြက္တဲ့အဖြဲ႔ျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လိုတယ္။ ခုနေျပာတဲ့သံုးဖြဲ႔လည္း ဒါေတြ သူတို႔သိမွာပါ။ ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ ေဆြးေႏြးပြဲလုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေသနတ္သံမထြက္ဖို႔ လိုတယ္။ နယ္ေျမရယူေရးတို႔၊ နယ္ေျမသိမ္းပိုက္ေရးတို႔ ဒါေတြမရွိဖို႔ လိုတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါႀကီး မရွိတာကို တပ္မေတာ္ဘက္ကက်ေတာ့ အာမခံခ်က္တခုအေနနဲ႔ လိုခ်င္ပံုရတယ္။ သူေသခ်ာေအာင္ ျဖစ္ခ်င္ပံုရတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လက္ရွိမွာ သူတို႔က ရခိုင္မွာလည္း လႈပ္ရွားမႈေတြရွိတယ္၊ ပေလာင္မွာလည္း ရွိတယ္။ ရွိေနတဲ့အခါက်ေတာ့ တကယ္တမ္း အစည္းအေ၀းေတြ စၿပီဆိုမွ ဒါေတြျပန္ရွိလာၿပီဆိုရင္ အစည္းအေ၀းက ပ်က္သြားႏိုင္တယ္။ က်ေနာ္ထင္တယ္ေလ။ ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒီအာမခံခ်က္က ဒီဘက္ကိုစဥ္းစားရင္ တမ်ဳိး၊ ဟိုဘက္ကိုစဥ္းစားရင္ တမ်ဳိး၊ ႏွစ္ဘက္စလံုးမွာ အက်ပ္အတည္းရွိတယ္။ အဲေတာ့ ၾကားထဲက ခုနေျပာတဲ့ ဆရာဦးတင္မ်ဳိး၀င္းတို႔အဖြဲ႔ရယ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးရာျပည့္တို႔အဖြဲ႔ ႏွစ္ဖြဲ႔ရွိတယ္ေပါ့ေလ။ သူတို႔နဲ႔ ေသခ်ာ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးမယ္၊ သူတို႔အဖြဲ႔ေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္နဲ႔လည္း လာၿပီးေတာ့ ေတြ႔ဦးမယ္ဆိုရင္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ၾကားထဲမွာ ေျပလည္မယ့္လမ္းေၾကာင္းေလး တခုေပါ့ေနာ္ က်ေနာ္ေတာ့ ရေစခ်င္တယ္။ ရမယ္လို႔ က်ေနာ္ေမွ်ာ္လင့္တယ္ေပါ့။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ကို ထားခဲ့ရင္လည္း မေကာင္းဘူး။ ပါမယ္ဆိုရင္လည္း ခုနျပႆနာေတြက ရွိေနတယ္။ ဒီၾကားလမ္းေၾကာင္းေလးကို ရွာေဖြေတြ႔မယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ယူဆတယ္။” ဦးတုိးေဇာ္လတ္ (ဒီဗြီဘီ) "ဆရာျပည္ေသြးႏိုင္ကို ေမးခ်င္တာကေတာ့ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမွာ ပါ၀င္မႈေပါ့ေနာ္။ အရင္တုန္းကေတာ့ အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စားျပဳမႈ ၃၀ ပါရမယ္။ အဲဒါပဲ တကယ္ေဆြးေႏြးဖူးတယ္။ အျခားဟာေတြေတာ့ မပါဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း သူဦးေဆာင္တဲ့ ပင္လံုညီလာခံ ျဖစ္ေျမာက္ေရးအရလည္း သိပ္ေဘာင္က်ယ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လံုၿခံဳေရးပဲ ေဆြးေႏြးမယ္၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔ေတြကိုေတာ့ စင္ၿပိဳင္ေဆြးေႏြးပါ။ ရလာတဲ့ရလဒ္ေတြကို ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးမယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ေကာ ဘယ္လိုအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြ ရွိလာႏိုင္လဲ။ ခုနေျပာတဲ့ All Inclusive ေပါ့၊ ပါ၀င္မႈ ပိုက်ယ္ျပန္႔လာရင္ ဘယ္္လိုအက်ဳိးအျမတ္ေတြ ရလာႏိုင္လဲေပါ့။ အဲဒါေလးကို ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။" ျပည္ေသြးႏိုင္ (အယ္ဒီတာ၊ ေခတ္ရနံ႔မဂၢဇင္း) “ဒီ အန္အယ္လ္ဒီ အစိုးရသစ္ တက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း ေဆာင္ရြက္တဲ့အခါမွာေတာ့ အေစာပိုင္းမွာတုန္းကေတာ့ ေကာ္မတီေတြထဲမွာ ပါေနတာကို ေတြ႔ရတယ္ေပါ့ေလ။ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ စီအက္စ္အိုေတြ၊ ခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သူက Parallel သြားၿပီးတဲ့ အခါက်ေတာ့ အဲဒီကေန အင္ပြတ္ေတြ ေပးပါဆိုၿပီးေတာ့ ခုၿပီးခဲ့တဲ့ တရက္ႏွစ္ရက္ကပဲ က်ေနာ္တို႔ ရန္ကုန္ ပန္ဒါဟိုတယ္မွာလည္း အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ဘယ္လိုပါ၀င္မလဲဆိုတာ သူတို႔ ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သိရသေလာက္ေတာ့ တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း စီအက္စ္အုိ ဖိုရမ္တခုလုပ္မယ္။ အဲဒီဖိုရမ္ကေနၿပီးေတာ့မွ သူတို႔ လူေတြေရြးခ်ယ္မယ္။ ေနာက္ ဘာေတြေျပာမလဲဆိုတဲ့ ဒီညီလာခံမွာ ဘယ္လိုပါ၀င္မလဲဆိုတဲ့ ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်ၾကမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ စၿပီးေဆြးေႏြးတဲ့အဆင့္ေတာ့ ေရာက္ၿပီေပါ့။ ေနာက္တခါ အဲဒီ စီအက္စ္အုိ အစည္းအေ၀းကိုပဲ ဒီဘက္က တာ၀န္ရွိတဲ့ လူတခ်ဳိ႕လည္း လာေရာက္ၿပီးေတာ့ ရွင္းလင္းျပတယ္ေပါ့။ အဲဒီလိုလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီမွာ တခ်ဳိ႕လည္း အျငင္းပြားၾကပါတယ္။ စီအက္စ္အိုေတြ ပထမ ေဘးဖယ္ထားတာလား။ စီအက္စ္အုိရဲ႕ အခန္းက႑ကို အေလးမထားဘူးလား ဆိုၿပီးေတာ့။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ကုိယ္တိုင္က မဟုတ္ဘူး၊ စီအက္စ္အုိဖိုရမ္လုပ္ပါ။ အဲဒီကေနၿပီးေတာ့ ထြက္ေပၚလာတဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ ဖိုရမ္ကို အေထာက္အကူျဖစ္ႏိုင္ေအာင္ အင္ပြတ္ေတြလုပ္ပါဆိုတာ ေတြ႔လာရပါတယ္။ အဲေတာ့ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ စီအက္စ္အုိ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အရပ္ဘက္ဆိုင္ရာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ ပါ၀င္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အစိုးရနဲ႔ လက္နက္ကိုင္ေဆာင္ထားတဲ့ အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ပဲ ေဆြးေႏြးလိမ့္မယ္ဆိုရင္ ဒါက သူတို႔ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕အဖြဲ႔အစည္းေပၚမွာပဲ ကိုယ္စားျပဳမႈျဖစ္ၿပီးေတာ့ သာမန္ေအာက္ေျချပည္သူလူထု ခံစားေနရတာေတြကို ေဖာ္ျပႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲေတာ့ စီအက္စ္အိုရဲ႕ အသံေတြကိုလည္း အေလးထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ေနရာေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ေနာက္ တႏိုင္ငံလံုး ဖိုရမ္က်င္းပၿပီး အသံထုတ္ႏိုင္ေအာင္လည္း က်ေနာ္ျဖစ္ေစခ်င္တာကေတာ့ ဒီ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပင္လံုညီလာခံနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ေကာ္မတီကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔အစည္း အစိုးရအေနနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဒါကို ပံ့ပိုးေပးသင့္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တခ်ဳိ႕ေနရာေတြ ေရာက္ဖူးပါတယ္။ ေရာက္ဖူးတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီ လက္နက္ကိုင္ေဒသ ေက်းရြာေတြပဲ။ ေက်းရြာေဒသခံ ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ သေဘာထားက က်ေနာ္တို႔ တမ်ဳိးေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီေဒသမွာရွိတဲ့ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ သေဘာထားနဲ႔က ေနရာတိုင္းမွာ မတူပါဘူး။ ကြာဟေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ စီအက္စ္အုိေတြ၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ သေဘာထားကိုေတာ့ အေလးထားၿပီး လက္ခံသင့္တယ္။ သူတို႔ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေအာင္လည္း လမ္းဖြင့္ေပးသင့္တယ္လို႔ က်ေနာ္က ဒီလိုယူဆပါတယ္။” ဦးတုိးေဇာ္လတ္ (ဒီဗြီဘီ) "ျမန္မာျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ပါ၀င္မႈ၊ အထူးသျဖင့္ေတာ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ထိုင္းကိုေရာက္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားကိစၥအျပင္ ဒုကၡသည္စခန္းသြားဖို႔လုပ္တယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥေတြမွာ ထိုင္းကလည္း အမ်ားႀကီးပါတယ္။ အဲလိုပဲ က်ေနာ္တို႔ ၀ တို႔ မိုင္းလားတို႔၊ ခုနေျပာတဲ့ တအာင္းတို႔ ဘာတို႔ တခ်ဳိ႕ေတြကလည္း တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔ အမ်ားႀကီး ဆက္ဆံတယ္၊ တ႐ုတ္သံအမတ္ရဲ႕ ေနာက္ပိုင္း ဗမာျပည္မွာ သံတမန္ဆက္ဆံေရး ပိုၿပီး တိုးခ်ဲ႕လာတာေတြ၊ ခ်စ္ၾကည္ေရးအဖြဲ႔ေတြ တိုးလာတာေတြ ေတြ႔တယ္။ အဲဒါေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြက ၿငိမ္းခ်မ္္းေရးအေပၚ သက္ေရာက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း အထူးသျဖင့္ေတာ့ ေျမာက္ပိုင္းေပါ့ေနာ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ ထိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္တာေလးနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေပးပါဦးခင္ဗ်။" ဦးေအးေမာင္ေက်ာ္ (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “အဲဒါလည္း က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ပထ၀ီအေနအထားအရေပါ့ေနာ္။ ပကတိရွိေနတဲ့ အေျခအေနေတြေပါ့ဗ်ာ။ က်ေနာ္တို႔ ေရွာင္လႊဲလို႔မရတဲ့ ကိစၥေတြေပါ့။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ထဲမွာ မညီညြတ္တဲ့ အခါက်ေတာ့ ေဘးပတ္၀န္းက်င္ေတြ အကုန္လံုး ႐ိုက္ခတ္တာေပါ့ဗ်ာ။ အဲေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ထိုင္းမွာဆိုရင္ေတာ့ ဒုကၡသည္ျပႆနာရွိတယ္။ စစ္ေဘးေရွာင္ျပႆနာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ အခု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သြားတယ္ဆိုရင္ ငိုယိုၿပီးေတာ့ျဖစ္တဲ့ ပရိသတ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔မွာလည္း Trauma ေတြေပါ့ေနာ္။ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံမွာ သြားၿပီးေတာ့ စစ္ေဘးေရွာင္ရတယ္၊ ဒုကၡသည္ျဖစ္တယ္၊ အလုပ္လုပ္ရတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ တန္းမမီဘူးေပါ့ အဲဒါေတြက။ ဒီလိုျပႆနာေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အဲေတာ့ ဒါက ေျမာက္ပိုင္းမွာဆိုရင္ေတာ့ ဒီလိုျပႆနာမ်ဳိးနည္းတယ္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ေျမာက္ပိုင္းက်ေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ ေပၚလစီအရေပါ့ေလ။ ဒါေတြက တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ ေပၚလစီဆိုတာလည္း ေပၚလစီႀကီးတခုမွားရင္ က်ေနာ္တို႔ ေဘးပတ္၀န္းက်င္ေတြ အကုန္႐ိုက္ခတ္တာကိုး။ က်ေနာ္တို႔ ဒါေတြက အမွန္တိုင္းေျပာရရင္ေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈေတာ္လွန္ေရး ကာလတုန္းက၊ ၁၉၆၈ တုန္းက စခဲ့တဲ့ဇာတ္လမ္းေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီတုန္းက က်ေနာ္တို႔ အေရွ႕ေျမာက္စစ္ေဒသဆုိၿပီး ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ ေထာက္ပံ့မႈေတြနဲ႔ ၀င္ၿပီးေတာ့လုပ္ခဲ့ေတာ့ ၁၉၉၀ အထိ ဒီနယ္စပ္ေဒသေတြ အားလံုးက လြတ္ေျမာက္ေဒသဆိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္လာတယ္၊ လက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႔။ ၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒါေတြပ်က္၊ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး မရွိေတာ့ဘူး။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း က်န္ခဲ့တဲ့အဖြဲ႔ေတြ ၀ တို႔၊ ကိုးကန္႔တို႔၊ မိုင္းလားတို႔ စသျဖင့္ အကုန္လံုးက ဒီရဲ႕အဆက္ေတြပဲ။ "ေနာက္တခုက ဒီျမစ္အေနာက္ဘက္ျခမ္းမွာရွိတဲ့ အက္စ္အက္စ္ေအ၊ ဟိုဘက္က ေကအုိင္ေအ အားလံုးကလည္း လက္နက္ေတြ၊ စစ္ေရးဗ်ဴဟာေတြ အားလံုးကလည္း ဒီဘက္က အဆက္ေတြပဲ။ ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ အက်ဳိးဆက္ေတြက က်ေနာ္တို႔ တေလွ်ာက္လံုးရွိတယ္။ တ႐ုတ္ဘက္က ဘယ္လိုလဲဆိုေတာ့ Buffer Zone သီအိုရီေပါ့ဗ်ာ။ အစိုးရခ်င္း မဆက္ဆံဘဲ ၾကားခံတခုနဲ႔ဆိုရင္ သူ႔အတြက္ Legitimacy ေတြ သိပ္ဂ႐ုစိုက္စရာ မလိုဘူးေပါ့ဗ်ာေနာ္။ Rules ေတြ၊ ဥပေဒေတြဘာေတြကို။ ဒါ တခုရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ထိုင္းဘက္က်ေတာ့ အဲဒီဟာထက္စာရင္ Buffer Zone ကုိပဲ ဒီတိုင္း စီးပြားေရးဆက္ဆံတာ ပိုအက်ဳိးရွိတယ္ဆိုတာ သေဘာေပါက္သြားၿပီ ထိုင္းက။ တ႐ုတ္ဘက္က်ေတာ့ တ႐ုတ္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ခုနေျပာတဲ့ နယ္စပ္ကိစၥ နည္းနည္းဆက္စပ္လို႔ ရတယ္။ ခုန ျမစ္ဆံုေရးတို႔ ဘာတို႔နဲ႔ ဆက္စပ္ခ်င္ပံုရတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါ က်ေနာ္တို႔အတြက္ အလားအလာ မေကာင္းဘူးေပါ့ေနာ္။ ဒါကို ႏိုင္ငံတကာေရးရာအရ က်ေနာ္တို႔ ေျဖရွင္းရမယ္၊ သံတမန္နည္းလမ္းနဲ႔။ အဲေတာ့ ဒီကိစၥကေတာ့ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ယူဆတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒါပါပဲ။” ဦးတုိးေဇာ္လတ္ (ဒီဗြီဘီ) "ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ေပါ့ေနာ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေမွ်ာ္လင့္ေနတဲ့ ျပည္သူေတြတ၀ွမ္းလံုး စစ္ေဘးဒဏ္ခံေနရတဲ့ ေနရာေတြေပါ့ေနာ္။ အဲဒါေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမွာ သူတို႔အေနနဲ႔ ဘယ္လိုပါ၀င္ႏိုင္သလဲ။ ဘယ္လိုမ်ဳိးလုပ္ႏိုင္လဲ ဆိုတာေလးကို ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ ျဖည့္စြက္သံုးသပ္ေပးပါဦး။" ျပည္ေသြးႏိုင္ (အယ္ဒီတာ၊ ေခတ္ရနံ႔မဂၢဇင္း) “အခုဟာကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ လုပ္တဲ့အခါမွာ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ေခါင္းစဥ္ ၂ ခုေပါ့ေနာ္။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လံုၿခံဳေရးကိုပဲ ဦးစားေပးၿပီး ေဆြးေႏြးမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ညီလာခံမွာတုန္းကေတာ့ ငါးခုေပါ့။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ ခုနက အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ခ်ိတ္ဆက္ရရင္ ေဒသခံေတြရဲ႕ သေဘာထားကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ေစာေစာက က်ေနာ္ေျပာသလိုပဲ အစိုးရပါမယ္၊ ေနာက္တခုက လက္နက္ကိုင္ေဆာင္ထားၿပီးေတာ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ ပါမယ္ဆိုရင္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းက သူတို႔မွာ ကိုယ္က်ဳိးစီးပြားေတြ ရွိတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရေကာ၊ စီးပြားေရးအရေကာ၊ အဲဒီလိုရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ အစိုးရနဲ႔ သူတို႔နဲ႔ ေဆြးေႏြးလို႔ ေျပလည္မႈ တခ်ဳိ႕ဟာေတြမွာရေပမယ့္ အဲဒီဟာက အဲဒီေဒသမွာရွိတဲ့ တကယ့္ ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ကို ကိုယ္စားျပဳရဲ႕လား၊ တကယ့္ခံစားမႈေတြကို ကိုယ္စားျပဳရဲ႕လားဆိုတာ စဥ္းစားစရာ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ခုနလိုပဲ ဒီဘက္က အရပ္ဘက္ဆိုင္ရာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြကို လႈပ္ရွားခြင့္ေပးၿပီးေတာ့ သူတို႔ရဲ႕အသံေတြကို ညီလာခံႀကီးကေနၿပီးေတာ့ ဘယ္လို သူတို႔လက္ခံမလဲ။ ဘယ္လိုနားလည္ေပးမလဲ။ ဒါကို အေရးတယူ ဘယ္လိုလုပ္ေပးမလဲဆိုတာ စဥ္းစားေစခ်င္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေဒသမွာရွိတဲ့ ျပည္သူလူထုေတြက သူတို႔က လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းဆိုရင္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းတိုင္းကို သူတို႔က ေၾကာက္ရြံ႕ေနရတယ္။ ေနာက္ သူတို႔သေဘာထားနဲ႔ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္း ေခါင္းေဆာင္ပုိင္းရဲ႕ သေဘာထားေတြက တခါတရံမွာ ျခားနားေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ျပည္သူလူထုေတြကိုလည္း အထူးသျဖင့္ေပါ့ လက္နက္ကိုင္ေဒသမွာရွိတဲ့ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသံကိုလည္း က်ေနာ္တို႔ အေလးထားဖို႔လိုတယ္။ သူတို႔ကိုလည္း က်ေနာ္တို႔က ဖိတ္ေခၚၿပီးေတာ့ သူတို႔အသံေတြ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ အေလးထားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။"