သမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္မွာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ရရွိေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရး စင္တာ (MPC) သက္တမ္းဟာ အစိုးရသက္တမ္းနဲ႔အတူ မတ္လကုန္မွာ အဆုံးသတ္ေတာ့ မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကာလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တႀကိမ္မွ မရခဲ့ဖူးတဲ့ တႏိုင္ငံလုံး ပစ္ခတ္တိုက္ ခိုက္မႈရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္တရပ္ကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ စာခ်ဳပ္ကို တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖ႔ြဲ ၈ ဖြြဲ႔နဲ႔သာ လက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြေတြအတြက္ အစပ်ဳိးေျခလွမ္း လွမ္းႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ မႏွစ္ႏို၀င္ဘာ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲမွာ အျပတ္အသတ္ႏိုင္ၿပီး အစိုးရဖြဲ႔ခြင့္ ရထားတဲ့ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ မယ္၊ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးပြဲေတြကို ဦးေဆာင္သြားမယ္လို႔ ေၾကညာထားပါတယ္။ တႏိုင္ငံလုံးပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တဲ့ ကရင္အမ်ဳိးသား အစည္းအရုံး အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး ပဒိုေစာကြယ္ထူး၀င္းကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းပါတယ္။ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရသက္တမ္းအၿပီး ဒီလကုန္မွာ ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစင္တာရုံးလည္း ပိတ္ေတာ့မယ္။ အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ MPC ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ MPC လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေပၚလာၿပီဆိုလို႔ ရွိရင္ အန္ကယ္တုိ႔တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အင္အားစုေတြဘက္က ဘယ္လိုမ်ဳိး ျဖစ္ေစခ်င္ပါသလဲ။ “က်ေနာ္တို႔ MPC နဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္တို႔သိရသေလာက္ ၾကားတာေပါ့၊ သူတို႔ ကိုယ္တိုင္ကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မေမးပါဘူး။ MPC ဆိုတာက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ သမၼတကေနၿပီးေတာ့ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့အစုအဖြဲ႔ျဖစ္တယ္။ MPC ရဲ႕ ၀န္ႀကီးဦးေအာင္မင္း သူတို႔က်ေတာ့ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရး UPWC (ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္ေရး လုပ္ငန္း ေကာ္မတီ) ရဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး technical သေဘာေလာက္ ေဆာင္ရြက္တာကိုး။ အခု ၃၁ ရက္ေန႔မွာေတာ့ သူတို႔ႏိုင္ငံတကာအစုအဖြဲ႕ အထူးသျဖင့္ ဥေရာပသမဂၢ နဲ႔က်ေတာ့ သူတို႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္တာ ဒီလကုန္လို႔ရွိရင္ၿပီးသြားမယ္။ ေနာက္အစိုးရသစ္ တက္လို႔ရွိရင္ေတာ့ ဒီ MPC ကို ဆက္ထားမလား၊ မထားဘူးလားဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ ဒီအစိုးရသစ္ရဲ႕ လက္ထဲမွာ ပဲရွိတာကိုး။ ႏိုင္ငံတကာကလည္း က်ေနာ္တို႔ ဒီလို ဘယ္ပံုစံနဲ႔လုပ္မလဲဆိုတဲ့ဟာကေတာ့ အခုကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ လြန္ခဲ့တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳေပၚမွာေတာ့ ေျပာင္းလဲမႈရွိမွာေပါ့ေနာ္။ လြန္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္တုန္းက Peace Support Fund (ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အေထာက္အကူျပဳရန္ပုံေငြအဖြဲ႔) အေနနဲ႔လုပ္တယ္၊ အခုက Trust Peace Fund အေနနဲ႔ လုပ္မယ္ဆိုေတာ့ အစိုးရသစ္အေပၚမွာလည္း မူတည္တာကိုး။ က်ေနာ္တို႔သိရသေလာက္ အစိုးရသစ္ကေတာ့ MPC ကိုဆက္ထားမယ္။ ဘယ္ပံုစံဆက္ထားမလဲဆိုတာကေတာ့ အခုထိ က်ေနာ္တို႔ မသိရေသးဘူးေပါ့ေနာ္။” ဟုတ္ကဲ့ ဦးထင္ေက်ာ္အစိုးရက MPC ကိုပံုစံတမ်ဳိးနဲ႔ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့သြားမယ့္သေဘာလို႔ ၾကားၿပီးၿပီလား။ “ဟုတ္ပါတယ္။ MPC ကိုဆက္ထားမယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပန္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ Review ျပန္လုပ္မယ္ေလ။ ဘယ္လို Structure (ဖြဲ႔စည္းပုံ) နဲ႔ ျပန္လုပ္မယ္ဆိုတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔လည္း မသိရဘူး။ ဒါကအခုက ဘယ္သူက တာ၀န္ယူမလဲဆိုတာကိုလည္း က်ေနာ္တို႔ ခု ထက္ထိေတာ့ မသိရဘူး။” ၿပီးခဲ့တဲ့ MPC မွာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ မပါဘူး လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ အစိုးရသစ္လက္ထက္က်ရင္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အင္အားစုေတြ ထဲက ကိုယ္စားလွယ္ေတြေရာ ပါ၀င္ႏိုင္ေရး နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဘယ္လိုသေဘာထားရွိလဲ။ “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္တာ တဖက္တည္းနဲ႔ တည္ေဆာက္လို႔မရဘူးေပါ့ေနာ္။ ႏွစ္ဖက္စလံုး ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဦးေဆာင္မႈက်ေတာ့ ဘယ္လိုဦးေဆာင္မလဲဆိုတာက က်ေနာ္တို႔အခုက ဒီ NCA (တႏိုင္ငံလုံးပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္) သေဘာ တူညီခ်က္ အရ ႏိုင္ငံေရးေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးရာမွာ ပူးတြဲေကာ္မတီဆိုတာက ဖြဲ႕တယ္။ ဒါေပမဲ့ ခုထက္ထိက အဲဒီပူးတြဲတဲ့သ ေဘာေတာ့ မသက္ေရာက္ေသးဘူး။ အဲသလိုပဲ အခုတက္မယ့္ အစိုးရကလည္း က်ေနာ္တို႔ဒီ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ ေဆာက္မယ္ဆိုရင္ ပူးတြဲတည္ေဆာက္မွပဲ၊ တဖက္သတ္ တည္ေဆာက္လို႔ မရဘူးေလ။ ဒါကေတာ့ ဘယ္လိုပံုစံ နဲ႔လာမလဲဆိုတာ အခုအစိုးရရဲ႕ ေပၚလစီကလည္း က်ေနာ္တို႔မသိရေသးဘူး။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေတာ့ တည္ေဆာက္မယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔သိရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္နည္းဘယ္ပံုစံနဲ႔ တည္ေဆာက္မလဲဆိုတာေတာ့ မသိဘူး။ လြန္ခဲ့တဲ့အစိုးရကေတာ့ ကမကထလုပ္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပံုစံလို ျဖစ္တာကိုး။ အခုက က်ေနာ္တို႔ ဘက္ကေတာ့ ဒါက ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ပူးေပါင္းၿပီးေဆာင္ရြက္ရမယ့္လုပ္ငန္း ျဖစ္တယ္လို႔ အဲလိုျမင္တယ္။ ဦးေဆာင္မႈမွာလည္း အတူတကြ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ ညႇိႏႈိင္းၿပီးေတာ့ ဦးေဆာင္တာက ပိုၿပီးေတာ့ အဓိပၸာယ္ ပိုရွိတာေပါ့ေနာ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ ေဆာက္တာ။” အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရသစ္က ၀န္ႀကီးေတြ၊ လႊတ္ေတာ္အႀကီးအကဲတာ၀န္ေတြမွာ တိုင္းရင္းသား ေတြ ေနရာေပးရတဲ့အေပၚမွာ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။ “အဲဒါကေတာ့ ဦးထင္ေက်ာ္တုိ႔က ျပည္သူကေနၿပီးေတာ့ ေရြးေကာက္လာခဲ့တဲ့ သမၼတေပါ့ေနာ္။ လႊတ္ေတာ္က တင္တာေလ။ ဒီေတာ့ သူတို႔ကလည္း ျပည္သူ႔ရဲ႕ဆႏၵျဖစ္တဲ့ တႏိုင္ငံလံုးက လိုလားတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကေတာ့ သူတို႔က ဦးေဆာင္ၿပီးလုပ္ သြားမွာပဲလို႔ က်ေနာ္တို႔အဲလိုပဲ ယံုပါတယ္။ ဒါအခက္အခဲေတာ့ ရွိမွာေပါ့။” တိုင္းရင္းသားေရးရာ ၀န္ႀကီးအျဖစ္ မြန္အမ်ဳိးသားပါတီက ႏိုင္သက္လြင္ကို တာ၀န္ေပးခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီး အသစ္ေပၚထြက္လာမႈဟာ စစ္မွန္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီျပည္ ေထာင္စု အတြက္ တအားျဖစ္ေစမလားခင္ဗ်။ “တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လြန္ခဲ့တဲ့ အခ်ိန္တုန္းက တိုင္းရင္းသားေရးရာ ၀န္ႀကီးဆိုတာ ျပည္နယ္အဆင့္မွာ ရွိခဲ့တယ္ေလ။ ဒါေပမယ့္ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္မွာ မရွိဘူး။ ဟုတ္ၿပီ၊ ျပည္ေထာင္စု အဆင့္မွာ တိုင္းရင္းသား၀န္ႀကီးက လုပ္ပိုင္ခြင့္ဘယ္ေလာက္ရွိမလဲဆိုတဲ့ ကိစၥေနာ္။ တကယ္တမ္းဆိုရင္ က်ေနာ္ တို႔ ျပည္နယ္တို႔တိုင္းတို႔မွာ တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီး သူ႕က႑အလိုက္ေပါ့ေနာ္။ သူ႔က႑ဆိုတာက တခ်ဳိ႕တိုင္းမွာ က်ေတာ့ ကရင္အမ်ဳိးသားက ကိုယ္စားလွယ္၊ လူဦးေရဘယ္ေလာက္ရွိလဲဆိုတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ဆိုတဲ့ ေရးရာ၀န္ႀကီးေတာ့ ထားတယ္။ အခုက တိုင္းရင္းသား၀န္ႀကီးထားတာ ဘယ္လို ၀န္ႀကီးဌာနအသစ္တစ္ခု Estlabish (ထူေထာင္) လုပ္လိုက္တယ္ဆိုေတာ့ သူ႔ရဲ႕လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ သူ႔ရဲ႕တာ၀န္ဘာလဲဆိုတာ မသိရေသးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ေျပာဖို႔ေတာ့ ေစာပါေသးတယ္။” တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးေတြက အရင္က အလုပ္နည္းေပမယ့္ အခုဖြဲ႔စည္းမယ့္ ျပည္ေထာင္စု တိုင္းရင္းသားေရးရာ၀န္ႀကီးဌာနက ေပၚလာရင္ ဆက္သြယ္လုပ္ကိုင္ရင္ ပိုေကာင္းလာႏုိင္မ လား။ “အဲလိုေျပာလို႔ေတာ့လည္း ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဦးႏုေခတ္တုန္းကလည္း တိုင္းရင္းသား ေရးရာေတာ့ မဟုတ္ဘူးဗ်၊ ကရင္ေရးရာ၀န္ႀကီးေတြ ဘာေတြရွိေနခဲ့ဖူးတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ဘယ္ ေလာက္ရွိတဲ့အေပၚမွာပဲ မူတည္တယ္ထင္တယ္။” အန္ကယ္တို႔ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာေတြမ်ား ထူးျခားတာ ရွိေသးလဲခင္ဗ်။ “ခုေလာေလာဆယ္ကေတာ့ ခုအစိုးရသစ္ရဲ႕ ဆက္ၿပီးတာ၀န္ယူရမယ္ဆိုေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္ စဥ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ ေပၚလစီအေပၚမွာပဲ ၾကည့္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေရွ႕ဆက္ေဆာင္ ရြက္သြား ရမွာပဲ။ ယံုၾကည္တာတခုကေတာ့ အန္အယ္လ္ဒီ အစိုးရသစ္ကလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျဖစ္စဥ္ကို ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ္ဆိုတာက က်ေနာ္တို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒါကတကယ္လည္း က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္မွာလည္း လိုအပ္ေနပါတယ္။”