လုံးသြယ္ေမႊးဆန္ အီးယူကို တင္ပို႔ဖို႔ စီစဥ္ေနပါတယ္ - ေဒါက္တာစိုးထြန္း
အေးနိုင်
·
June 27, 2015
ဥေရာပသမဂၢက ျမန္မာႏိုင္ငံထံကေန ဆန္ေမႊးအမ်ဳိးအစား တင္သြင္းဖို႔ လြန္ခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္ တာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးပါတယ္။
ျမန္မာကို ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ အခြန္အထူးသက္သာခြင့္ (ဂ်ီအက္စ္ပီ) ျပန္ေပးတဲ့ ဥေရာပသမဂၢဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံထံကေန ဆန္အက်ဳိးအေက် ၀ယ္ယူရာကေန တန္ဖိုးျမင့္ ဆန္ေမႊးအမ်ဳိးအစားကို တင္သြင္းဖို႔ ေဆြးေႏြးတာျဖစ္ၿပီး လုံးသြယ္ေမႊးနဲ႔ ေပၚဆန္း ဆန္ႏွစ္မ်ဳိးကို စိတ္၀င္စားေၾကာင္း ျပသတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေပၚဆန္းကေတာ့ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္မွာ ေပါက္ေစ်းအရ ကမာၻ႔နာမည္ႀကီး ဂ်က္စမင္လို ဆန္မ်ဳိးကို ေစ်းကြက္မွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ဖြယ္ မရွိတာေၾကာင့္ လုံးသြယ္ေမႊးဆန္ကို တင္ပို႔ဖို႔ စီစဥ္ေနတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္ တြဲဘက္အတြင္းေရးမႉး ေဒါက္တာစိုးထြန္းက ေျပာပါတယ္။
ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္နွံမႈ စီး၀င္ေရာက္မႈ ၁၁ ခုအနက္ န၀မေနရာမွာ ရပ္တည္ေနတဲ့ လယ္ယာက႑ တိုးတက္လာေအာင္ အေျခခံအေဆာက္အဦေတြ ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ ဆန္စပါးမူ၀ါဒနဲ႔ အာမခံစနစ္ေတြ လိုအပ္ၿပီး နမူနာအျဖစ္ ေနျပည္ေတာ္က ဧက ၅၀၀ စိုက္ခင္းကို သူက ညႊန္ျပပါတယ္။
ေဒါက္တာစိုးထြန္းကို ဒီဗြီဘီက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ဇြန္လ ၁၇ ရက္ေန႔က ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္နဲ႔ ဥေရာပသမဂၢက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေဆြးေႏြးပဲြမွာ ျမန္မာ့ဆန္ျပည္ပတင္ပို႔မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘယ္လိုအေရးပါတဲ့ ကိစၥေတြကို ေျပာျဖစ္ၾကသလဲ။
“ဒီလ ၁၇ ရက္ေန႔က အီးယူမွာရွိတဲ့ Economics Division က တာ၀န္ရွိသူေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္ကို ေတြ႔ဆုံခြင့္ေတာင္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးခဲ့တယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုေတြ႔ဆုံခြင့္ ေတာင္းရသလဲဆိုရင္ေတာ့ အဓိကကေတာ့ မႏွစ္က က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံကို အီးယူက ဂ်ီအက္စ္ပီ (အထူး အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္) ေပးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ဆီက ဆန္နဲ႔ ဆန္ကြဲ အီးယူႏိုင္ငံေတြကို တင္ပို႔ခဲ့တာရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ တင္ပို႔ခဲ့တာေၾကာင့္ ဗမာျပည္အေနနဲ႔ လက္ရွိ အီးယူကို တင္ပို႔ႏိုင္မႈ အလားအလာနဲ႔ ဗမာျပည္မွာ လက္ရွိသြားေနတဲ့၊ စိုက္ပ်ဳိးေနတဲ့ ဆန္စပါးစိုက္ပ်ဳိးေရးအေျခအေနနဲ႔ တျခား ဘယ္ႏိုင္ငံေတြ ျပည္ပကို တင္ပို႔ေနလဲ၊ အခက္အခဲ ဘာရွိလဲ ဒါကို အီးယူက ေတြ႔ခ်င္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးပဲြလည္း ျဖစ္ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။”
အီးယူဘက္က တာ၀န္ရွိသူေတြက အရင္တုန္းက ျမန္မာဆန္အက်ဳိးအေၾကေတြ ၀ယ္ေနရာကေန ဆန္ေခ်ာ၊ 
ဆန္ေမႊးဘက္ကို ဥပမာ - လုံးသြယ္ေမႊးတို႔၊ ေပၚဆန္းတို႔ ၀ယ္ယူဖုိ႔ စိတ္၀င္စားလာတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနကို ေျပာျပပါ။
“ဟုတ္ကဲ့။ က်ေနာ္တို႔ အခု အီးယူကိုသြားေနတာေတာ့ ဆန္ကြဲအဓိကပို႔ေနတာေပါ့၊ ဧည့္မထ ၂၅ မတ္ဆန္ကို ပို႔ေနတယ္။ သူက ေမးတာက က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေစ်းကြက္ကို ဘယ္လိုဆန္မ်ဳိးကို ပို႔ရင္ျဖစ္ႏိုင္မလဲလို႔ သူတို႔ကို ေမးတဲ့အခါ သူတို႔အေနနဲ႔ (Aromatic Rice) ေခၚတာေပါ့ေနာ္၊ အနံ႔ေမႊးတဲ့ ဆန္အမ်ဳိးအစား ပို႔ႏိုင္မလား ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာေတာ့ လက္ရွိေတာ့ ေပၚဆန္းေမႊးနဲ႔ လုံးသြယ္ေမႊးဆိုတာ ၂ မ်ဳိးရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တင္ပို႔ႏိုင္တဲ့အေနအထားေလးကို သူတို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တာေပါ့။ သူတို႔ကေတာ့ စမ္းပို႔တယ္ဆို ရင္ေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ဥေရာပေစ်းကြက္မွာေတာ့ စိတ္၀င္စားမႈမ်ားတယ္လို႔ ဒါ ေျပာတာေပါ့ေနာ္။ ေပၚဆန္းေမႊးကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လက္ရွိအေနအထားမွာ ျပည္တြင္းဆန္ေစ်းကိုက ျမင့္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ဆန္တတန္ကို ေဒၚလာ ၉၀၀၊ ၁၀၀၀ ဆိုရင္ သူတို႔၀ယ္ႏိုင္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ လုံးသြယ္ေမႊးကေတာ့ နည္းနည္းျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတာေၾကာင့္ လုံးသြယ္ေမႊးကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စမ္းပို႔ဖို႔ စီစဥ္ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။”
အကယ္လို႔ ျပည္ပက ဒီအမ်ဳိးအစားဆန္ေတြကို အလိုရွိလို႔ လိုသေလာက္ မွာယူတဲ့အခါ ျမန္မာ့လယ္ယာက႑က လိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္တဲ့ အေနအထားရွိလား။
“ေပၚဆန္းေမႊးကေတာ့ လက္ရွိအေနအထားမွာ ျပည္တြင္း လိုအပ္ခ်က္ ျမင့္မားတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ျပည္ပတင္ပို႔မႈေတာ့ တြက္ေျခမကိုက္ႏိုင္ပါဘူး။ ခုနရွင္းျပသလို ပို႔မယ္ဆိုလည္း တတန္ကို ၉၀၀၊ ၁၀၀၀ ေလာက္ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ျပည္ပမွာ ဂ်ပ္စမင္ ဆန္က တတန္ကို ၇၀၀ ေလာက္နဲ႔ ၀ယ္လို႔ရတဲ့အခ်ိန္မွာ ေစ်းကြက္ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မႈ အခက္အခဲရွိတာေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေပၚဆန္းေမႊးကို ျပည္တြင္းမွာ ေပါေပါမ်ားမ်ားထြက္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မယ္၊ နည္းပညာတိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျဖစ္လာႏုိင္ေျခရွိပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ အေျခအေနကေတာ့ အမ်ားႀကီးတင္ပို႔ႏိုင္ဖို႔ မရွိပါဘူး။”
ဆရာတို႔ မႏွစ္က အီးယူကို တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္း၀န္းက်င္ တင္ပို႔ခဲ့တယ္။ ဒီႏွစ္ တန္ခ်ိန္ ၂ သိန္းတင္ပို႔ဖို႔ လ်ာထားခ်က္က ဆန္စပါးထြက္ရွိမႈ အေျခအေနအရ ျပည့္မီမလား။
“မႏွစ္က က်ေနာ္တို႔ ဆန္တင္ပို႔ခဲ့တာကေတာ့ အားလုံး ၁ ဒသမ ၈၃ သန္း တင္ပို႔ခဲ့တာေပါ့ေနာ္။ အီးယူမွာ တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္းေလာက္ပို႔တယ္။ အမ်ားစု ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက တရုတ္ျပည္ ပို႔ခဲ့တယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒီႏွစ္ကေတာ့ အီးယူကုိ တင္ပို႔တာကေတာ့ အနည္းဆုံးတန္ခ်ိန္ ၂ သိန္းေလာက္ တိုးခ်ဲ႔တင္ပို႔ဖို႔ မွန္းပါတယ္။ လက္ရွိအေနအထားအရလည္း က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ဆန္စပါးလက္က်န္ အေနအထားရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က အီးယူေစ်းကြက္က ေစ်းပိုရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ အီးယူကို တင္ပို႔လိုက္လို႔ တရုတ္ျပည္က ေလ်ာ့ရင္ ေလ်ာ့သြားႏိုင္တာေပါ့ေနာ္။ ဒါကလည္း က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေစ်းပိုရတဲ့တိုင္းျပည္ကို ဦးစားေပးတင္ပို႔မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီႏွစ္တန္ခ်ိန္ ၂ သိန္းေလာက္ တင္ပို႔ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။”
တရုတ္ႏိုင္ငံကို နယ္စပ္လမ္းေၾကာင္းကေန ပို႔ေနရာကေန ၿပီးခဲ့တဲ့လက အစိုးရခ်င္း ဆက္သြယ္ၿပီး ပထမဆုံး တရား၀င္ တင္ပို႔တဲ့စနစ္နဲ႔ သြားေနၿပီမဟုတ္လား။ အဲဒီတင္ပို႔မႈအေျခအေနမွာ ႀကံဳရတဲ့အခက္အခဲ၊ လည္ပတ္မႈအေျခအေနေတြ ေျပာျပပါ။
“က်ေနာ္တို႔က တရား၀င္တင္ပို႔ဖို႔ေတာ့ တရုတ္နဲ႔ တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္း အမ္အုိယူ (နားလည္မႈစာခ်ြန္လႊာ) ထိုးထားတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ တရား၀င္တင္ပို႔တဲ့အဆင့္ေတာ့ မေရာက္ေသးဘူး။ ပထမအဆင့္ တန္ခ်ိန္ ၃၀၀၀ တင္ပို႔ဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ ဒါကေတာ့ လာမယ့္ ဇူလိုင္လေလာက္မွ တင္ပို႔ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက အခက္အခဲတခုအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တရုတ္ရဲ႕အရည္အေသြးစစ္ေဆးေရးကုမၸဏီ CCNC ရဲ႕ ရုံးခြဲမရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္္တို႔က ဘန္ေကာက္မွာရွိတဲ့ ရုံးခြဲကို အေၾကာင္းၾကားၿပီး သူတို႔အေနနဲ႔ လာစစ္ၿပီးေတာ့မွ သက္ဆိုင္ရာ လိုအပ္တဲ့ Certificate ထုတ္ေပးမွ တရုတ္ႏုိင္ငံကို တင္ပို႔ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ေလာေလာဆယ္ ဒီရုံးခြဲမရွိတဲ့ဟာက က်ေနာ္တို႔အတြက္ အဓိကအခက္အခဲတခုအေနနဲ႔ ရွိေနပါတယ္။
နယ္စပ္ (တရုတ္နယ္စပ္) တေၾကာကေတာ့ ပုံမွန္တင္ပို႔ေနတယ္ေပါ့။
“ဟုတ္ပါတယ္။ အဲဒီဟာကေတာ့ ပုံမွန္အတိုင္း သြားေနပါတယ္။”
ေနာက္တခုေပါ့ေလ၊ ဆန္စပါးက႑အပါအ၀င္ စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑မွာ ျပည္တြင္းျပည္ပ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ နည္းတယ္။ အဲဒါက စြန္႔စားရတဲ့ အဖိုးအခ ႀကီးျမင့္လို႔လား၊ တျခားက႑ေတြေလာက္ အျမတ္အစြန္းမေပၚလို႔လား။ ဘာေၾကာင့္လဲ။
“နံပါတ္ ၁ အခ်က္ကေတာ့ သူက Risk (စြန္႔စားရမႈ) မ်ားတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဆုံး႐ံႈးႏိုင္မႈ ပမာဏ မ်ားတာေပါ့ေနာ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆို က်န္တဲ့လုပ္ငန္းမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရင္၊ ဥပမာ ဟိုတယ္မွာ ျမႇဳပ္ႏံွတယ္ဆိုရင္ ဟိုတယ္ေဆာက္ၿပီးေတာ့ လူမ၀င္ဘူးဆိုတာေတာင္မွ ဒီဟိုတယ္ႀကီးက ပိုင္ေနတာေပါ့ေနာ္။ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑က်ေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံလိုက္လို႔ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္လည္း (သို႔မဟုတ္) သူက ေရႀကီး၊ ေရလႊမ္းမိုးမႈျဖစ္တယ္၊ ပိုးက်တယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔က တခါတည္း Zero Setting (ဒုံရင္းအေျခအေန) ျဖစ္သြားတာေပါ့ေနာ္။ အဲေတာ့ ခုန နံပါတ္ ၁ အခ်က္က က်ေနာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာ Infrastructure (အေျခခံအေဆာက္အဦ) အျပည့္အစုံ အာမခံစနစ္မရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူတို႔အတြက္ ဆုံးရႈံးႏိုင္ေျခ မ်ားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ လယ္ယာက႑ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈက အခု အစိုးရသစ္သက္တမ္း ၄ ႏွစ္မွာလည္း ၀ ဒသမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ မတက္လာတဲ့ အေနအထား ရွိတာေပ့ါေနာ္။ လယ္ယာက႑မွာ အဓိက ေငြေၾကးရင္းနွီး (Finance) နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ လိုအပ္ခ်က္ႀကီးမားေနတဲ့ ပမာဏ ျဖစ္ေနတာေပါ့။”
ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ စီး၀င္လာေအာင္ မူ၀ါဒပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ လိုအပ္တာေတြေရာ ျမင္ေတြ႔တာရွိလား။
“ဟုတ္ကဲ့၊ မူ၀ါဒအေနနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့လည္း လက္ရွိတုိင္းျပည္မွာေတာ့ ဆန္စပါးမူ၀ါဒဆိုတာ မရွိေသးဘူးေပါ့ေနာ္။ ဆန္စပါးမူ၀ါဒဆိုတာ ေရးဆြဲဖို႔လိုမယ္။ ေနာက္တခ်က္က ခုနေျပာတဲ့ အာမခံစနစ္ေတြေပါ့ေနာ္ သီးႏွံအာမခံစနစ္တို႔၊ မိုးေရခ်ိန္အာမခံစနစ္တို႔ ဒါေတြ ေပၚထြန္းလာဖို႔ လိုတယ္။ ေနာက္ဘ႑ာေရး လုပ္ထုံးလုပ္နည္း အေနနဲ႔လည္း လယ္ယာက႑နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ ေငြေခ်းငွားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံႏိုင္ေအာင္ အေျခအေနေတြ ဖန္တီးေပးဖို႔လိုတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ျမင္တာေပါ့ေနာ္။”
ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ျမႇင့္တင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံ ၃၄ ႏိုင္ငံပါ၀င္တဲ့ စီးပြားေရးနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖဳိးေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးအဖြဲ႔ (OECD) နဲ႔ ျမန္မာနဲ႔ စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑မွာ မူေဘာင္ေရးဆြဲဖို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနကို သိရသေလာက္ ေျပာျပပါလား။
“အဲဒါ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့လကေတာ့ ဆီဒိုးနားဟိုတယ္မွာ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲ လုပ္သြားတယ္ေပါ့ေနာ္။ သူတို႔လည္း အစီရင္ခံစာေတြ ေရးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ဆီလာေတြ႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သိႏိုင္သမွ်ထည့္ေပးတယ္။ အဲဒီအျပင္ကို ဒါၿပီးခဲ့တဲ့လမွာေတာ့ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲလုပ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔လည္း တက္ေရာက္ခဲ့တာေပ့ါေနာ္။ ခုန Sector ေတြမွာ အစုံဖိတ္ၾကားၿပီးေတာ့မွ သူတို႔ရဲ႕ ဒီျပႆ နာေတြကို Prioritise (ဦးစားေပးအဆင့္သတ္မွတ္) လုပ္တာေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္က က်ေနာ္ ဘာျမင္လဲ၊ သက္ဆိုင္ရာ ဌာနဆိုင္ရာေတြအေနနဲ႔ သူတို႔ ဘာျမင္လဲ။ တင္တဲ့ဟာေတြ၊ ျပႆ နာေတြကို ဦးစားေပးအဆင့္ သတ္မွတ္လုပ္ၿပီးေတာ့မွ ဦးစားေပးစီစဥ္ဖို႔ ဒါေလးေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ ေနာက္ဆုံး Report ေပါ့ Recommendation ေတာ့ ထြက္သြားတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ျမင္တာကေတာ့ ဒီ OECD ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ က်န္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ အဓိကကေတာ့ ေပါမ်ားလာတဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြေတြ၊ ေနာက္ဆုံး Report အစီရင္ခံစာ ေတြေတာ့ မ်ားတာေပါ့ေနာ္။ သို႔ေသာ္လည္း လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ အားနည္းေနတာ က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္။ က်ေနာ္ အစည္းအေ၀းပြဲမွာလည္း အဲလိုပဲ ေျပာျပတယ္ေပါ့ေနာ္။”
OECD တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႕ ေျပာစကားက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံျခားတိုက္ရိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ဆြဲေဆာင္မႈအားနည္းတာက နံပါတ္ ၁ က ႏိုင္ငံျခားသား ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ ကန္ထရိုက္လယ္ယာစနစ္အတြက္ တရား၀င္မူေဘာင္ေတြ ေပၚထြက္လာေရးလို႔ ေထာက္ျပတယ္။ အဲဒီအေပၚ သေဘာတူလား။
“က်ေနာ္ကေတာ့ ႏိုင္ငံျခားသားေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ဆိုတာ သေဘာမတူပါဘူး။ OECD မွာ က်ေနာ္တို႔ေဆြးေႏြးတဲ့ေနရာမွာ ဒါကို ေထာက္ျပပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသား ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ေပးတဲ့ဟာကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လက္မခံဘူးေပါ့ေနာ္။ ဒါက အက်ဳိးတူလယ္ယာစနစ္ (Contract Farming) ဆိုတဲ့ သေဘာသဘာ၀ကို နားမလည္ေသးတဲ့ အပိုင္းရွိမယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တာေပါ့ေနာ္။ အက်ဳိးတူလယ္ယာစနစ္ (Contract Farming) ဆိုတာကေတာ့ လယ္သမားက ေျမပိုင္မယ္၊ လုပ္အားရွိမယ္၊ သက္ဆိုင္ရာ Provider (ပံ့ပိုးေပးသူ) ကုမၸဏီေတြေပါ့ေနာ္ သူတို႔ေတြအေနနဲ႔က်ေတာ့ သူတို႔မွာေငြရွိမယ္၊ အရင္းအႏွီးရွိမယ္၊ နည္းပညာရွိမယ္၊ ေစ်းကြက္ရွိမယ္။ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ ပူးေပါင္းတာေပါ့၊ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္မယ္၊ လုပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ဒီႏွစ္ခုပူးေပါင္းၿပီးေတာ့မွ ထြက္လာတဲ့ဟာကို အက်ဳိးအျမတ္ကို ခြဲယူမယ္ေပါ့။ ဥပမာ- ကုမၸဏီကေနၿပီးေတာ့ ေငြထုတ္ေပးမယ္။ မ်ဳိးထုတ္ေပးမယ္။ နည္းပညာေပးမယ္။ ျပန္ထြက္လာတဲ့ဟာကို ေစ်းႏႈန္းတခုသတ္မွတ္ၿပီး စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၿပီး ၀ယ္မယ္၊ ၀ယ္ၿပီးေတာ့မွ ျပည္ပကို ေစ်းကြက္ကို တင္ပို႔မယ္။ အဲလိုမ်ဳိးပုံစံ Contract Farming (အက်ဳိးတူလယ္ယာစနစ္) ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ခုန ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ျမင္တာေတာ့ သက္ဆိုင္မႈမရွိပါဘူး။ ဒါက ျမန္မာႏိုင္ငံမွ မဟုတ္ပါဘူး၊ ဘယ္ႏိုင္ငံျဖစ္ျဖစ္ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔ မဲေခါင္အင္စတီက်ဳမွာလည္း ဒါနဲ႔ Contract Farming နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့လမွာ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ဒါ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲ Workshop တက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီမွာလည္း ဒီလိုပဲ ရည္ညႊန္းပါတယ္။”
ဒီႏွစ္မတ္လလယ္ပိုင္းေလာက္တုန္းက စိုက္ပ်ဳိးေရးဒု-၀န္ႀကီး ဦးအုန္းသန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ နိမ့္က်တာဟာ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒနဲ႔ ေျမယာစီမံခန္႔ခြဲမႈ ဥပေဒအၾကားမွာ ခြင့္ျပဳတဲ့ ႏွစ္ ၃၀၊ ႏွစ္ ၅၀ လို ကြာဟမႈေတြ ရွိတယ္လို႔ ေထာက္ျပပါတယ္။ ဒီလို ေရွ႕ေနာက္မညီမႈကို ျပင္လိုက္ၿပီလား။ ဒီကြာဟမႈကို ဘယ္လိုျမင္လဲ။
“ေလာေလာဆယ္ေတာ့ မျပင္ရေသးပါဘူး။ အမွန္ေတာ့ ဥပေဒအရေတာ့ မူလတုန္းကေတာ့ ခုနေျပာတဲ့ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒက ႏွစ္ ၃၀ ပဲ ခြင့္ျပဳခဲ့တာေပါ့။ ဒီေတာ့ ေျမယာစီမံခန္႔ခြဲမႈ ဥပေဒမွာ ႏွစ္ ၃၀ ဆိုၿပီး ပါတာေပါ့။ ငွားရမ္းခြင့္ျပဳတာ၊ အခုကေတာ့ ျမန္မာ့ရင္းႏွီးျမဳႇပ္နွံမႈ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ခ်က္ထုတ္လိုက္တာေပါ့။ အဲဒီခ်ိန္မွာ ခုန ေျမယာစီမံခန္႔ခြဲမႈ ဥပေဒက ျပင္ဆင္ခ်က္ မထုတ္ရေသးဘူး။ အဲေတာ့ အဲလိုကြာဟခ်က္ျဖစ္သြားတာက တပိုင္းေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ခုန က်ေနာ္ေျပာသလို ဒီဥပေဒတင္မကပါဘူး က်ေနာ္ရွင္းျပသလိုပဲ ဥပေဒတခု ျပင္လိုက္တာနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားရင္းနွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ လာမလားဆိုေတာ့ အဲလိုလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အဓိကက က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္မွာ အေျခခံအေဆာက္အဦေခၚတဲ့ (infrastructure) ေပါ့ေနာ္၊ ဒါေတြ မျပည့္စုံမႈက အဓိကပါပဲ။ ဒါေတြကို ျပည့္စုံေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိရင္ေတာ့လည္း ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမယ့္သူေတြ လာဖို႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မျမင္ဘူး။”
“ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ မလာဘူးဆိုေတာ့ ျပည္တြင္းရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေရာ ရွိလားဆိုေတာ့ ျပည္တြင္းကလူေတြလည္း ဘယ္သူမွ မသြားဘူးေပါ့။ ဘာလို႔မသြားလဲ။ ျပည္ပကေတာ့ ခုနေျပာတဲ့ ႏွစ္ ၃၀ ေတြ၊ ၅၀ ေတြ ကြာလို႔ဆိုေတာ့ ဒါဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ျပန္ၿပီး ေမးခြန္းထုတ္စရာရွိတာေပါ့။ ျပည္တြင္းကေကာင္ေတြ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္လည္း ရွိတာပဲေနာ္၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္လည္းရွိတယ္။ ရာသက္ပန္ေတာင္မွ လုပ္ခြင့္ရွိတဲ့သူေတြလည္း ဘာေၾကာင့္ မလုပ္ၾကသလဲေပါ့။ အခုနေျပာတဲ့ အေျခခံအေဆာက္အဦေတြ အားနည္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ Risk မ်ားတယ္၊ ဆုံးရႈံးႏိုင္မႈ ပမာဏမ်ားတယ္၊ အဲဒီအတြက္ အာမခံစနစ္မရွိဘူး။ အခုမွ က်ေနာ္တို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြမွာ ၾကည့္လိုက္ရင္ ေရႀကီးနစ္ျမဳပ္မႈ ရွိခဲ့တယ္ေပါ့ေနာ္။ ၂၀၁၂ တုန္းက ႀကီးက်ယ္ခဲ့တယ္။ ဧက ၃ သိန္းေလာက္ နစ္ျမဳပ္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႔ ပံ့ပိုးတာကေတာ့ မ်ဳိးစပါး ၁ တင္းေပါ့ ၁ ဧကကို။ ျမန္မာေငြ က်ပ္ ၅၅၀၀ ပံ့ပိုးတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီး ခရီးစဥ္သြားခဲ့တယ္ အဲဒီတုန္းက၊ အဲဒီတုန္းက မ်ဳိးစပါး ၁ တင္း ပံ့ပိုးခဲ့တယ္ ၁ ဧကကို။ အဲဒီေတာ့ ေရနစ္ျမဳပ္ဆုံးရႈံးမႈက တဧကကို ၂ သိန္းေလာက္ ရွိတယ္ဆိုပါစို႔။ ပံ့ပိုးတာက ၅၅၀၀ ဆိုေတာ့ က်န္တဲ့ သိန္း ၁၉၄၅၀၀ က lost ဆုံး႐ႈံးသြားတာေပါ့။ ဒါကို ဘယ္သူကလာေပးမလဲေပါ့။ အဲဒီျပႆ နာက အေျခခံအခ်က္အလက္ပဲ။ လယ္သမားက ေလာေလာဆယ္ခံရတာေပါ့ေနာ္။ ဒီဆုံး႐ႈံးမႈရွိသြားလို႔ စိုက္ဘဏ္ကေခ်းတဲ့ ပိုက္ဆံ ၂ သိန္းလည္း ေလ်ာ္ေပးတာ မရွိဘူးေပါ့။ ေနာက္ ျပင္ပက ေႂကြးေခ်းထားတဲ့ေငြ ဘယ္သူမွ မဆပ္ေပးဘူးေပါ့။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ဒီလိုဆုံး႐ႈံးမႈရွိခဲ့တယ္ဆိုရင္ Disaster Fund (သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ရန္ပုံေငြ) က အျပည့္အ၀ေလ်ာ္ေၾကးေပးဖို႔ အာမခံေပးတယ္ေလ။ ဘယ္တိုင္းျပည္ျဖစ္ျဖစ္ပါပဲ။ အဲေတာ့ ဒါက ဥပမာတခုေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့လူေတြလည္း ဘယ္သူမွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ မလုပ္ၾကဘူး။”
လယ္သမားေတြ ကိုယ္ႏႈိက္မွာလည္း တခ်ဳိ႔ဆိုရင္ စိုက္ပ်ဳိးစရိတ္ေခ်းေငြ ေပးလိုက္ရင္ သုံးပစ္လိုက္တာမ်ဳိး၊ ေလာင္းကစားလုပ္တာမ်ဳိး ေတြ႔ရၾကားသိရတယ္ေလ။ မညႇာမတာေ၀ဖန္ရင္ လယ္သမား၊ ကုန္သည္၊ အစိုးရေတြအေနနဲ႔ ဘယ္လိုအားစိုက္လုပ္ပိုင္ရင္ တိုးတက္မယ္လို႔ ျမင္လဲ။
“က်ေနာ္တို႔က လိုအပ္ခ်က္အေနနဲ႔ ေျပာရင္ေတာ့လည္း အခ်က္အလက္အမ်ားႀကီး လိုတာေပါ့။
တိုးတက္တဲ့လယ္ယာကို ျမန္မာျပည္မွာ နမူနာျပစရာရွိတာကို က်ေနာ့္ကိုေမးရင္ေတာ့ ေနျပည္ေတာ္မွာရွိတဲ့ ဧက ၅၀၀ စိုက္ကြင္းကို ျပရမွာေပါ့။ အဲဒီပုံစံအတိုင္း တႏိုင္ငံလုံးလုပ္ေပးႏိုင္ရင္ တိုးတက္တယ္ေလ။ သူက ဇုန္ကြန္ကရစ္လမ္းေတြရွိတယ္။ ကုန္ထုတ္လမ္းေတြ ရွိတယ္။ ေရေျမာင္းေတြအကုန္လုံးက ကြန္ကရစ္ေျမာင္းေတြလုပ္တယ္။ လွ်ပ္စစ္မီးေရာက္ရင္ ေရတင္တဲ့အခါ လွ်ပ္စစ္မီးနဲ႔ တင္လို႔ရမယ္။ ေျမညႇိတာလည္း ေလဆာနဲ႔ညိႇေပးတာရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီး စက္ပစၥည္းကိရိယာဆိုလည္း ထြန္စက္ငွားမလား၊ ေႁခြေလွ႔ရိတ္သိမ္းစက္ငွားမလား။ လယ္တဧကကို ၂ သိန္း ႀကိဳတင္ထုတ္ေပးတယ္ Contract Farming နဲ႔။ ထြက္လာတဲ့စပါးကို ၄ သိန္းနဲ႔ ျပန္၀ယ္တယ္။ စိုက္ပ်ဳိးေရးပညာရွင္ေတြကလည္း အနားမွာ ေခၚလို႔ရတယ္။ ၀န္ႀကီးတို႔ သမၼတတို႔ကလည္း အၿမဲတမ္းသြားၾကည့္ေပးတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီလိုအေနအထားမ်ဳိး ဧက ၅၀၀ မ်ဳိး က်ေနာ္တို႔ ဗမာႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံလုံးမွာရွိတဲ့ လယ္ေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ရင္ေတာ့ တိုးတက္မယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။
တျခား ဘာေတြမ်ား ထပ္မံေျပာၾကားဖို႔ ရွိဦးမလဲခင္ဗ်။
“က်ေနာ္ေျပာတာက လိုအပ္ခ်က္က အမ်ားႀကီး။ ခုန ေမးခြန္းမွာပါတဲ့ လယ္သမားေတြက ပိုက္ဆံေပးလိုက္ရင္ တျခားေနရာမွာ သုံးတယ္ဆိုတာ ဒါေၾကာင့္မို႔က်ေနာ္ေျပာတာေလ။ ဥပမာ လယ္သမားတေယာက္ဆိုပါစို႔၊ စိုက္ပ်ဳိးစရိတ္ေခ်းေငြ ၁၀ သိန္းထုတ္ေပးလိုက္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူ႔မိန္းမ ေဆးရုံတက္လို႔၊ ကေလးေမြးရမယ္၊ ပိုက္ဆံကုန္ရင္ ၃ သိန္းခြဲ၊ ၄ သိန္းကုန္ရင္ ဆရာ အဲဒီပိုက္ဆံကို လယ္စိုက္ဖို႔ သိမ္းထားမလား၊ ထုတ္သုံးမလား။ ေလာေလာဆယ္ ထုတ္သုံးလိုက္ရမွာ ဟုတ္တယ္မဟုတ္လား။ အဲဒီေတာ့ သူ႔မွာ က်န္းမာေရး စနစ္အရ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာလို ဘတ္ ၃၀ နဲ႔ ေဆးရုံတက္လို႔မရဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကေလးအေနနဲ႔ ဆယ္တန္းေအာင္လို႔ တကၠသိုလ္သြားမယ္၊ ပိုက္ဆံလိုတယ္ဆိုရင္ သုံးမွာပဲ အဲဒါ ဆရာေမးတဲ့ ေျပာတဲ့ျပႆ နာေတြပဲ။ အဲဒီေတာ့ သူေျပာေတာ့ စိုက္စရိတ္ေခ်းေငြပဲ။ သူ႔ဆီက ထြက္ေပါက္က ဒီတခုပဲရွိတယ္ေလ။ ဒီေတာ့ ဒီရတဲ့ပိုက္ဆံေလးကိုပဲ အေရးေပၚတဲ့ဟာ အရင္သုံးလိုက္တယ္။ စိုက္တာ မစိုက္တာက ေနာက္မွ စဥ္းစားမယ္၊ ေလာေလာဆယ္ ျပႆ နာကို အရင္ရွင္းတယ္။ အဲဒီေတာ့ လိုအပ္ခ်က္ဆိုတာ အခ်က္အလက္အမ်ားႀကီးပဲ။ စိုက္ပ်ဳိးစရိတ္ႀကီးကိုပဲ သြားတိုးတက္ေအာင္ လုပ္လို႔မရဘူး။ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး အကုန္လုံးကို ၿခဳံငုံစဥ္းစားမွပဲ ေအာင္ျမင္မယ္လို႔ ျမင္တာေပါ့ေနာ္။ အဲလိုမဟုတ္ဘဲ မစို႔မပို႔ သြားလုပ္ေပးတယ္၊ ပိုက္ဆံေလး ေခ်းလိုက္လို႔ ေအာင္ျမင္မလားဆိုေတာ့ ဒီလိုပဲ သံသရာလည္ေနမွာေပါ့ တသက္လုံးက။”
ဗမာျပည္မွာ ေနျပည္ေတာ္မွာရွိတဲ့ ဧက ၅၀၀ စိုက္ခင္းက ေတာ္ေတာ္ ေအာင္ျမင္တယ္ေနာ္။
“အင္း အဲဒီပုံစံအတိုင္း ဘာေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္မလဲ၊ အဲဒီအတိုင္းပါပဲ။ အဲဒီပုံစံမ်ဳိး တႏိုင္ငံလုံးျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးပါ။ ခ်င္းျပည္နယ္ကလူလည္း ေတာင္းဆိုမွာပဲ။ ကရင္ကလူလည္း ေတာင္းဆိုမွာပဲ။ ရွမ္းျပည္နယ္က လူလည္း ေတာင္းဆိုမွာပဲ။ အဲလိုလုပ္ေပးႏိုင္ရင္ေတာ့ တႏိုင္ငံလုံးတိုးတက္ၿပီ၊ ဒါပဲ။ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြ လုပ္ရင္ ပိုက္ဆံကုန္တယ္၊ လုပ္စရာမလိုဘူး။"
ဆန္ေမႊးဘက္ကို ဥပမာ - လုံးသြယ္ေမႊးတို႔၊ ေပၚဆန္းတို႔ ၀ယ္ယူဖုိ႔ စိတ္၀င္စားလာတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနကို ေျပာျပပါ။
“ဟုတ္ကဲ့။ က်ေနာ္တို႔ အခု အီးယူကိုသြားေနတာေတာ့ ဆန္ကြဲအဓိကပို႔ေနတာေပါ့၊ ဧည့္မထ ၂၅ မတ္ဆန္ကို ပို႔ေနတယ္။ သူက ေမးတာက က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေစ်းကြက္ကို ဘယ္လိုဆန္မ်ဳိးကို ပို႔ရင္ျဖစ္ႏိုင္မလဲလို႔ သူတို႔ကို ေမးတဲ့အခါ သူတို႔အေနနဲ႔ (Aromatic Rice) ေခၚတာေပါ့ေနာ္၊ အနံ႔ေမႊးတဲ့ ဆန္အမ်ဳိးအစား ပို႔ႏိုင္မလား ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာေတာ့ လက္ရွိေတာ့ ေပၚဆန္းေမႊးနဲ႔ လုံးသြယ္ေမႊးဆိုတာ ၂ မ်ဳိးရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တင္ပို႔ႏိုင္တဲ့အေနအထားေလးကို သူတို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တာေပါ့။ သူတို႔ကေတာ့ စမ္းပို႔တယ္ဆို ရင္ေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ဥေရာပေစ်းကြက္မွာေတာ့ စိတ္၀င္စားမႈမ်ားတယ္လို႔ ဒါ ေျပာတာေပါ့ေနာ္။ ေပၚဆန္းေမႊးကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လက္ရွိအေနအထားမွာ ျပည္တြင္းဆန္ေစ်းကိုက ျမင့္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ဆန္တတန္ကို ေဒၚလာ ၉၀၀၊ ၁၀၀၀ ဆိုရင္ သူတို႔၀ယ္ႏိုင္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ လုံးသြယ္ေမႊးကေတာ့ နည္းနည္းျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတာေၾကာင့္ လုံးသြယ္ေမႊးကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စမ္းပို႔ဖို႔ စီစဥ္ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။”
အကယ္လို႔ ျပည္ပက ဒီအမ်ဳိးအစားဆန္ေတြကို အလိုရွိလို႔ လိုသေလာက္ မွာယူတဲ့အခါ ျမန္မာ့လယ္ယာက႑က လိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္တဲ့ အေနအထားရွိလား။
“ေပၚဆန္းေမႊးကေတာ့ လက္ရွိအေနအထားမွာ ျပည္တြင္း လိုအပ္ခ်က္ ျမင့္မားတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ျပည္ပတင္ပို႔မႈေတာ့ တြက္ေျခမကိုက္ႏိုင္ပါဘူး။ ခုနရွင္းျပသလို ပို႔မယ္ဆိုလည္း တတန္ကို ၉၀၀၊ ၁၀၀၀ ေလာက္ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ျပည္ပမွာ ဂ်ပ္စမင္ ဆန္က တတန္ကို ၇၀၀ ေလာက္နဲ႔ ၀ယ္လို႔ရတဲ့အခ်ိန္မွာ ေစ်းကြက္ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မႈ အခက္အခဲရွိတာေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေပၚဆန္းေမႊးကို ျပည္တြင္းမွာ ေပါေပါမ်ားမ်ားထြက္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မယ္၊ နည္းပညာတိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျဖစ္လာႏုိင္ေျခရွိပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ အေျခအေနကေတာ့ အမ်ားႀကီးတင္ပို႔ႏိုင္ဖို႔ မရွိပါဘူး။”
ဆရာတို႔ မႏွစ္က အီးယူကို တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္း၀န္းက်င္ တင္ပို႔ခဲ့တယ္။ ဒီႏွစ္ တန္ခ်ိန္ ၂ သိန္းတင္ပို႔ဖို႔ လ်ာထားခ်က္က ဆန္စပါးထြက္ရွိမႈ အေျခအေနအရ ျပည့္မီမလား။
“မႏွစ္က က်ေနာ္တို႔ ဆန္တင္ပို႔ခဲ့တာကေတာ့ အားလုံး ၁ ဒသမ ၈၃ သန္း တင္ပို႔ခဲ့တာေပါ့ေနာ္။ အီးယူမွာ တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္းေလာက္ပို႔တယ္။ အမ်ားစု ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက တရုတ္ျပည္ ပို႔ခဲ့တယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒီႏွစ္ကေတာ့ အီးယူကုိ တင္ပို႔တာကေတာ့ အနည္းဆုံးတန္ခ်ိန္ ၂ သိန္းေလာက္ တိုးခ်ဲ႔တင္ပို႔ဖို႔ မွန္းပါတယ္။ လက္ရွိအေနအထားအရလည္း က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ဆန္စပါးလက္က်န္ အေနအထားရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က အီးယူေစ်းကြက္က ေစ်းပိုရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ အီးယူကို တင္ပို႔လိုက္လို႔ တရုတ္ျပည္က ေလ်ာ့ရင္ ေလ်ာ့သြားႏိုင္တာေပါ့ေနာ္။ ဒါကလည္း က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေစ်းပိုရတဲ့တိုင္းျပည္ကို ဦးစားေပးတင္ပို႔မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီႏွစ္တန္ခ်ိန္ ၂ သိန္းေလာက္ တင္ပို႔ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။”
တရုတ္ႏိုင္ငံကို နယ္စပ္လမ္းေၾကာင္းကေန ပို႔ေနရာကေန ၿပီးခဲ့တဲ့လက အစိုးရခ်င္း ဆက္သြယ္ၿပီး ပထမဆုံး တရား၀င္ တင္ပို႔တဲ့စနစ္နဲ႔ သြားေနၿပီမဟုတ္လား။ အဲဒီတင္ပို႔မႈအေျခအေနမွာ ႀကံဳရတဲ့အခက္အခဲ၊ လည္ပတ္မႈအေျခအေနေတြ ေျပာျပပါ။
“က်ေနာ္တို႔က တရား၀င္တင္ပို႔ဖို႔ေတာ့ တရုတ္နဲ႔ တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္း အမ္အုိယူ (နားလည္မႈစာခ်ြန္လႊာ) ထိုးထားတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ တရား၀င္တင္ပို႔တဲ့အဆင့္ေတာ့ မေရာက္ေသးဘူး။ ပထမအဆင့္ တန္ခ်ိန္ ၃၀၀၀ တင္ပို႔ဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ ဒါကေတာ့ လာမယ့္ ဇူလိုင္လေလာက္မွ တင္ပို႔ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက အခက္အခဲတခုအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တရုတ္ရဲ႕အရည္အေသြးစစ္ေဆးေရးကုမၸဏီ CCNC ရဲ႕ ရုံးခြဲမရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္္တို႔က ဘန္ေကာက္မွာရွိတဲ့ ရုံးခြဲကို အေၾကာင္းၾကားၿပီး သူတို႔အေနနဲ႔ လာစစ္ၿပီးေတာ့မွ သက္ဆိုင္ရာ လိုအပ္တဲ့ Certificate ထုတ္ေပးမွ တရုတ္ႏုိင္ငံကို တင္ပို႔ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ေလာေလာဆယ္ ဒီရုံးခြဲမရွိတဲ့ဟာက က်ေနာ္တို႔အတြက္ အဓိကအခက္အခဲတခုအေနနဲ႔ ရွိေနပါတယ္။
နယ္စပ္ (တရုတ္နယ္စပ္) တေၾကာကေတာ့ ပုံမွန္တင္ပို႔ေနတယ္ေပါ့။
“ဟုတ္ပါတယ္။ အဲဒီဟာကေတာ့ ပုံမွန္အတိုင္း သြားေနပါတယ္။”
ေနာက္တခုေပါ့ေလ၊ ဆန္စပါးက႑အပါအ၀င္ စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑မွာ ျပည္တြင္းျပည္ပ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ နည္းတယ္။ အဲဒါက စြန္႔စားရတဲ့ အဖိုးအခ ႀကီးျမင့္လို႔လား၊ တျခားက႑ေတြေလာက္ အျမတ္အစြန္းမေပၚလို႔လား။ ဘာေၾကာင့္လဲ။
“နံပါတ္ ၁ အခ်က္ကေတာ့ သူက Risk (စြန္႔စားရမႈ) မ်ားတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဆုံး႐ံႈးႏိုင္မႈ ပမာဏ မ်ားတာေပါ့ေနာ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆို က်န္တဲ့လုပ္ငန္းမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရင္၊ ဥပမာ ဟိုတယ္မွာ ျမႇဳပ္ႏံွတယ္ဆိုရင္ ဟိုတယ္ေဆာက္ၿပီးေတာ့ လူမ၀င္ဘူးဆိုတာေတာင္မွ ဒီဟိုတယ္ႀကီးက ပိုင္ေနတာေပါ့ေနာ္။ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑က်ေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံလိုက္လို႔ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္လည္း (သို႔မဟုတ္) သူက ေရႀကီး၊ ေရလႊမ္းမိုးမႈျဖစ္တယ္၊ ပိုးက်တယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔က တခါတည္း Zero Setting (ဒုံရင္းအေျခအေန) ျဖစ္သြားတာေပါ့ေနာ္။ အဲေတာ့ ခုန နံပါတ္ ၁ အခ်က္က က်ေနာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာ Infrastructure (အေျခခံအေဆာက္အဦ) အျပည့္အစုံ အာမခံစနစ္မရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူတို႔အတြက္ ဆုံးရႈံးႏိုင္ေျခ မ်ားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ လယ္ယာက႑ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈက အခု အစိုးရသစ္သက္တမ္း ၄ ႏွစ္မွာလည္း ၀ ဒသမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ မတက္လာတဲ့ အေနအထား ရွိတာေပ့ါေနာ္။ လယ္ယာက႑မွာ အဓိက ေငြေၾကးရင္းနွီး (Finance) နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ လိုအပ္ခ်က္ႀကီးမားေနတဲ့ ပမာဏ ျဖစ္ေနတာေပါ့။”
ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ စီး၀င္လာေအာင္ မူ၀ါဒပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ လိုအပ္တာေတြေရာ ျမင္ေတြ႔တာရွိလား။
“ဟုတ္ကဲ့၊ မူ၀ါဒအေနနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့လည္း လက္ရွိတုိင္းျပည္မွာေတာ့ ဆန္စပါးမူ၀ါဒဆိုတာ မရွိေသးဘူးေပါ့ေနာ္။ ဆန္စပါးမူ၀ါဒဆိုတာ ေရးဆြဲဖို႔လိုမယ္။ ေနာက္တခ်က္က ခုနေျပာတဲ့ အာမခံစနစ္ေတြေပါ့ေနာ္ သီးႏွံအာမခံစနစ္တို႔၊ မိုးေရခ်ိန္အာမခံစနစ္တို႔ ဒါေတြ ေပၚထြန္းလာဖို႔ လိုတယ္။ ေနာက္ဘ႑ာေရး လုပ္ထုံးလုပ္နည္း အေနနဲ႔လည္း လယ္ယာက႑နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ ေငြေခ်းငွားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံႏိုင္ေအာင္ အေျခအေနေတြ ဖန္တီးေပးဖို႔လိုတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ျမင္တာေပါ့ေနာ္။”
ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ျမႇင့္တင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံ ၃၄ ႏိုင္ငံပါ၀င္တဲ့ စီးပြားေရးနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖဳိးေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးအဖြဲ႔ (OECD) နဲ႔ ျမန္မာနဲ႔ စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑မွာ မူေဘာင္ေရးဆြဲဖို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနကို သိရသေလာက္ ေျပာျပပါလား။
“အဲဒါ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့လကေတာ့ ဆီဒိုးနားဟိုတယ္မွာ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲ လုပ္သြားတယ္ေပါ့ေနာ္။ သူတို႔လည္း အစီရင္ခံစာေတြ ေရးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ဆီလာေတြ႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သိႏိုင္သမွ်ထည့္ေပးတယ္။ အဲဒီအျပင္ကို ဒါၿပီးခဲ့တဲ့လမွာေတာ့ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲလုပ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔လည္း တက္ေရာက္ခဲ့တာေပ့ါေနာ္။ ခုန Sector ေတြမွာ အစုံဖိတ္ၾကားၿပီးေတာ့မွ သူတို႔ရဲ႕ ဒီျပႆ နာေတြကို Prioritise (ဦးစားေပးအဆင့္သတ္မွတ္) လုပ္တာေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္က က်ေနာ္ ဘာျမင္လဲ၊ သက္ဆိုင္ရာ ဌာနဆိုင္ရာေတြအေနနဲ႔ သူတို႔ ဘာျမင္လဲ။ တင္တဲ့ဟာေတြ၊ ျပႆ နာေတြကို ဦးစားေပးအဆင့္ သတ္မွတ္လုပ္ၿပီးေတာ့မွ ဦးစားေပးစီစဥ္ဖို႔ ဒါေလးေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ ေနာက္ဆုံး Report ေပါ့ Recommendation ေတာ့ ထြက္သြားတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ျမင္တာကေတာ့ ဒီ OECD ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ က်န္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ အဓိကကေတာ့ ေပါမ်ားလာတဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြေတြ၊ ေနာက္ဆုံး Report အစီရင္ခံစာ ေတြေတာ့ မ်ားတာေပါ့ေနာ္။ သို႔ေသာ္လည္း လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ အားနည္းေနတာ က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္။ က်ေနာ္ အစည္းအေ၀းပြဲမွာလည္း အဲလိုပဲ ေျပာျပတယ္ေပါ့ေနာ္။”
OECD တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႕ ေျပာစကားက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံျခားတိုက္ရိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ဆြဲေဆာင္မႈအားနည္းတာက နံပါတ္ ၁ က ႏိုင္ငံျခားသား ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ ကန္ထရိုက္လယ္ယာစနစ္အတြက္ တရား၀င္မူေဘာင္ေတြ ေပၚထြက္လာေရးလို႔ ေထာက္ျပတယ္။ အဲဒီအေပၚ သေဘာတူလား။
“က်ေနာ္ကေတာ့ ႏိုင္ငံျခားသားေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ဆိုတာ သေဘာမတူပါဘူး။ OECD မွာ က်ေနာ္တို႔ေဆြးေႏြးတဲ့ေနရာမွာ ဒါကို ေထာက္ျပပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသား ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ေပးတဲ့ဟာကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လက္မခံဘူးေပါ့ေနာ္။ ဒါက အက်ဳိးတူလယ္ယာစနစ္ (Contract Farming) ဆိုတဲ့ သေဘာသဘာ၀ကို နားမလည္ေသးတဲ့ အပိုင္းရွိမယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တာေပါ့ေနာ္။ အက်ဳိးတူလယ္ယာစနစ္ (Contract Farming) ဆိုတာကေတာ့ လယ္သမားက ေျမပိုင္မယ္၊ လုပ္အားရွိမယ္၊ သက္ဆိုင္ရာ Provider (ပံ့ပိုးေပးသူ) ကုမၸဏီေတြေပါ့ေနာ္ သူတို႔ေတြအေနနဲ႔က်ေတာ့ သူတို႔မွာေငြရွိမယ္၊ အရင္းအႏွီးရွိမယ္၊ နည္းပညာရွိမယ္၊ ေစ်းကြက္ရွိမယ္။ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ ပူးေပါင္းတာေပါ့၊ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္မယ္၊ လုပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ ဒီႏွစ္ခုပူးေပါင္းၿပီးေတာ့မွ ထြက္လာတဲ့ဟာကို အက်ဳိးအျမတ္ကို ခြဲယူမယ္ေပါ့။ ဥပမာ- ကုမၸဏီကေနၿပီးေတာ့ ေငြထုတ္ေပးမယ္။ မ်ဳိးထုတ္ေပးမယ္။ နည္းပညာေပးမယ္။ ျပန္ထြက္လာတဲ့ဟာကို ေစ်းႏႈန္းတခုသတ္မွတ္ၿပီး စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၿပီး ၀ယ္မယ္၊ ၀ယ္ၿပီးေတာ့မွ ျပည္ပကို ေစ်းကြက္ကို တင္ပို႔မယ္။ အဲလိုမ်ဳိးပုံစံ Contract Farming (အက်ဳိးတူလယ္ယာစနစ္) ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ခုန ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ျမင္တာေတာ့ သက္ဆိုင္မႈမရွိပါဘူး။ ဒါက ျမန္မာႏိုင္ငံမွ မဟုတ္ပါဘူး၊ ဘယ္ႏိုင္ငံျဖစ္ျဖစ္ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ က်ေနာ္တို႔ မဲေခါင္အင္စတီက်ဳမွာလည္း ဒါနဲ႔ Contract Farming နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့လမွာ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ဒါ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲ Workshop တက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီမွာလည္း ဒီလိုပဲ ရည္ညႊန္းပါတယ္။”
ဒီႏွစ္မတ္လလယ္ပိုင္းေလာက္တုန္းက စိုက္ပ်ဳိးေရးဒု-၀န္ႀကီး ဦးအုန္းသန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ နိမ့္က်တာဟာ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒနဲ႔ ေျမယာစီမံခန္႔ခြဲမႈ ဥပေဒအၾကားမွာ ခြင့္ျပဳတဲ့ ႏွစ္ ၃၀၊ ႏွစ္ ၅၀ လို ကြာဟမႈေတြ ရွိတယ္လို႔ ေထာက္ျပပါတယ္။ ဒီလို ေရွ႕ေနာက္မညီမႈကို ျပင္လိုက္ၿပီလား။ ဒီကြာဟမႈကို ဘယ္လိုျမင္လဲ။
“ေလာေလာဆယ္ေတာ့ မျပင္ရေသးပါဘူး။ အမွန္ေတာ့ ဥပေဒအရေတာ့ မူလတုန္းကေတာ့ ခုနေျပာတဲ့ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဥပေဒက ႏွစ္ ၃၀ ပဲ ခြင့္ျပဳခဲ့တာေပါ့။ ဒီေတာ့ ေျမယာစီမံခန္႔ခြဲမႈ ဥပေဒမွာ ႏွစ္ ၃၀ ဆိုၿပီး ပါတာေပါ့။ ငွားရမ္းခြင့္ျပဳတာ၊ အခုကေတာ့ ျမန္မာ့ရင္းႏွီးျမဳႇပ္နွံမႈ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ခ်က္ထုတ္လိုက္တာေပါ့။ အဲဒီခ်ိန္မွာ ခုန ေျမယာစီမံခန္႔ခြဲမႈ ဥပေဒက ျပင္ဆင္ခ်က္ မထုတ္ရေသးဘူး။ အဲေတာ့ အဲလိုကြာဟခ်က္ျဖစ္သြားတာက တပိုင္းေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ခုန က်ေနာ္ေျပာသလို ဒီဥပေဒတင္မကပါဘူး က်ေနာ္ရွင္းျပသလိုပဲ ဥပေဒတခု ျပင္လိုက္တာနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားရင္းနွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ လာမလားဆိုေတာ့ အဲလိုလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အဓိကက က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္မွာ အေျခခံအေဆာက္အဦေခၚတဲ့ (infrastructure) ေပါ့ေနာ္၊ ဒါေတြ မျပည့္စုံမႈက အဓိကပါပဲ။ ဒါေတြကို ျပည့္စုံေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိရင္ေတာ့လည္း ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမယ့္သူေတြ လာဖို႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မျမင္ဘူး။”
“ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ မလာဘူးဆိုေတာ့ ျပည္တြင္းရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေရာ ရွိလားဆိုေတာ့ ျပည္တြင္းကလူေတြလည္း ဘယ္သူမွ မသြားဘူးေပါ့။ ဘာလို႔မသြားလဲ။ ျပည္ပကေတာ့ ခုနေျပာတဲ့ ႏွစ္ ၃၀ ေတြ၊ ၅၀ ေတြ ကြာလို႔ဆိုေတာ့ ဒါဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ျပန္ၿပီး ေမးခြန္းထုတ္စရာရွိတာေပါ့။ ျပည္တြင္းကေကာင္ေတြ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္လည္း ရွိတာပဲေနာ္၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္လည္းရွိတယ္။ ရာသက္ပန္ေတာင္မွ လုပ္ခြင့္ရွိတဲ့သူေတြလည္း ဘာေၾကာင့္ မလုပ္ၾကသလဲေပါ့။ အခုနေျပာတဲ့ အေျခခံအေဆာက္အဦေတြ အားနည္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ Risk မ်ားတယ္၊ ဆုံးရႈံးႏိုင္မႈ ပမာဏမ်ားတယ္၊ အဲဒီအတြက္ အာမခံစနစ္မရွိဘူး။ အခုမွ က်ေနာ္တို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြမွာ ၾကည့္လိုက္ရင္ ေရႀကီးနစ္ျမဳပ္မႈ ရွိခဲ့တယ္ေပါ့ေနာ္။ ၂၀၁၂ တုန္းက ႀကီးက်ယ္ခဲ့တယ္။ ဧက ၃ သိန္းေလာက္ နစ္ျမဳပ္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႔ ပံ့ပိုးတာကေတာ့ မ်ဳိးစပါး ၁ တင္းေပါ့ ၁ ဧကကို။ ျမန္မာေငြ က်ပ္ ၅၅၀၀ ပံ့ပိုးတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီး ခရီးစဥ္သြားခဲ့တယ္ အဲဒီတုန္းက၊ အဲဒီတုန္းက မ်ဳိးစပါး ၁ တင္း ပံ့ပိုးခဲ့တယ္ ၁ ဧကကို။ အဲဒီေတာ့ ေရနစ္ျမဳပ္ဆုံးရႈံးမႈက တဧကကို ၂ သိန္းေလာက္ ရွိတယ္ဆိုပါစို႔။ ပံ့ပိုးတာက ၅၅၀၀ ဆိုေတာ့ က်န္တဲ့ သိန္း ၁၉၄၅၀၀ က lost ဆုံး႐ႈံးသြားတာေပါ့။ ဒါကို ဘယ္သူကလာေပးမလဲေပါ့။ အဲဒီျပႆ နာက အေျခခံအခ်က္အလက္ပဲ။ လယ္သမားက ေလာေလာဆယ္ခံရတာေပါ့ေနာ္။ ဒီဆုံး႐ႈံးမႈရွိသြားလို႔ စိုက္ဘဏ္ကေခ်းတဲ့ ပိုက္ဆံ ၂ သိန္းလည္း ေလ်ာ္ေပးတာ မရွိဘူးေပါ့။ ေနာက္ ျပင္ပက ေႂကြးေခ်းထားတဲ့ေငြ ဘယ္သူမွ မဆပ္ေပးဘူးေပါ့။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ဒီလိုဆုံး႐ႈံးမႈရွိခဲ့တယ္ဆိုရင္ Disaster Fund (သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ရန္ပုံေငြ) က အျပည့္အ၀ေလ်ာ္ေၾကးေပးဖို႔ အာမခံေပးတယ္ေလ။ ဘယ္တိုင္းျပည္ျဖစ္ျဖစ္ပါပဲ။ အဲေတာ့ ဒါက ဥပမာတခုေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့လူေတြလည္း ဘယ္သူမွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ မလုပ္ၾကဘူး။”
လယ္သမားေတြ ကိုယ္ႏႈိက္မွာလည္း တခ်ဳိ႔ဆိုရင္ စိုက္ပ်ဳိးစရိတ္ေခ်းေငြ ေပးလိုက္ရင္ သုံးပစ္လိုက္တာမ်ဳိး၊ ေလာင္းကစားလုပ္တာမ်ဳိး ေတြ႔ရၾကားသိရတယ္ေလ။ မညႇာမတာေ၀ဖန္ရင္ လယ္သမား၊ ကုန္သည္၊ အစိုးရေတြအေနနဲ႔ ဘယ္လိုအားစိုက္လုပ္ပိုင္ရင္ တိုးတက္မယ္လို႔ ျမင္လဲ။
“က်ေနာ္တို႔က လိုအပ္ခ်က္အေနနဲ႔ ေျပာရင္ေတာ့လည္း အခ်က္အလက္အမ်ားႀကီး လိုတာေပါ့။
တိုးတက္တဲ့လယ္ယာကို ျမန္မာျပည္မွာ နမူနာျပစရာရွိတာကို က်ေနာ့္ကိုေမးရင္ေတာ့ ေနျပည္ေတာ္မွာရွိတဲ့ ဧက ၅၀၀ စိုက္ကြင္းကို ျပရမွာေပါ့။ အဲဒီပုံစံအတိုင္း တႏိုင္ငံလုံးလုပ္ေပးႏိုင္ရင္ တိုးတက္တယ္ေလ။ သူက ဇုန္ကြန္ကရစ္လမ္းေတြရွိတယ္။ ကုန္ထုတ္လမ္းေတြ ရွိတယ္။ ေရေျမာင္းေတြအကုန္လုံးက ကြန္ကရစ္ေျမာင္းေတြလုပ္တယ္။ လွ်ပ္စစ္မီးေရာက္ရင္ ေရတင္တဲ့အခါ လွ်ပ္စစ္မီးနဲ႔ တင္လို႔ရမယ္။ ေျမညႇိတာလည္း ေလဆာနဲ႔ညိႇေပးတာရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီး စက္ပစၥည္းကိရိယာဆိုလည္း ထြန္စက္ငွားမလား၊ ေႁခြေလွ႔ရိတ္သိမ္းစက္ငွားမလား။ လယ္တဧကကို ၂ သိန္း ႀကိဳတင္ထုတ္ေပးတယ္ Contract Farming နဲ႔။ ထြက္လာတဲ့စပါးကို ၄ သိန္းနဲ႔ ျပန္၀ယ္တယ္။ စိုက္ပ်ဳိးေရးပညာရွင္ေတြကလည္း အနားမွာ ေခၚလို႔ရတယ္။ ၀န္ႀကီးတို႔ သမၼတတို႔ကလည္း အၿမဲတမ္းသြားၾကည့္ေပးတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီလိုအေနအထားမ်ဳိး ဧက ၅၀၀ မ်ဳိး က်ေနာ္တို႔ ဗမာႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံလုံးမွာရွိတဲ့ လယ္ေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ရင္ေတာ့ တိုးတက္မယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။
တျခား ဘာေတြမ်ား ထပ္မံေျပာၾကားဖို႔ ရွိဦးမလဲခင္ဗ်။
“က်ေနာ္ေျပာတာက လိုအပ္ခ်က္က အမ်ားႀကီး။ ခုန ေမးခြန္းမွာပါတဲ့ လယ္သမားေတြက ပိုက္ဆံေပးလိုက္ရင္ တျခားေနရာမွာ သုံးတယ္ဆိုတာ ဒါေၾကာင့္မို႔က်ေနာ္ေျပာတာေလ။ ဥပမာ လယ္သမားတေယာက္ဆိုပါစို႔၊ စိုက္ပ်ဳိးစရိတ္ေခ်းေငြ ၁၀ သိန္းထုတ္ေပးလိုက္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူ႔မိန္းမ ေဆးရုံတက္လို႔၊ ကေလးေမြးရမယ္၊ ပိုက္ဆံကုန္ရင္ ၃ သိန္းခြဲ၊ ၄ သိန္းကုန္ရင္ ဆရာ အဲဒီပိုက္ဆံကို လယ္စိုက္ဖို႔ သိမ္းထားမလား၊ ထုတ္သုံးမလား။ ေလာေလာဆယ္ ထုတ္သုံးလိုက္ရမွာ ဟုတ္တယ္မဟုတ္လား။ အဲဒီေတာ့ သူ႔မွာ က်န္းမာေရး စနစ္အရ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာလို ဘတ္ ၃၀ နဲ႔ ေဆးရုံတက္လို႔မရဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကေလးအေနနဲ႔ ဆယ္တန္းေအာင္လို႔ တကၠသိုလ္သြားမယ္၊ ပိုက္ဆံလိုတယ္ဆိုရင္ သုံးမွာပဲ အဲဒါ ဆရာေမးတဲ့ ေျပာတဲ့ျပႆ နာေတြပဲ။ အဲဒီေတာ့ သူေျပာေတာ့ စိုက္စရိတ္ေခ်းေငြပဲ။ သူ႔ဆီက ထြက္ေပါက္က ဒီတခုပဲရွိတယ္ေလ။ ဒီေတာ့ ဒီရတဲ့ပိုက္ဆံေလးကိုပဲ အေရးေပၚတဲ့ဟာ အရင္သုံးလိုက္တယ္။ စိုက္တာ မစိုက္တာက ေနာက္မွ စဥ္းစားမယ္၊ ေလာေလာဆယ္ ျပႆ နာကို အရင္ရွင္းတယ္။ အဲဒီေတာ့ လိုအပ္ခ်က္ဆိုတာ အခ်က္အလက္အမ်ားႀကီးပဲ။ စိုက္ပ်ဳိးစရိတ္ႀကီးကိုပဲ သြားတိုးတက္ေအာင္ လုပ္လို႔မရဘူး။ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး အကုန္လုံးကို ၿခဳံငုံစဥ္းစားမွပဲ ေအာင္ျမင္မယ္လို႔ ျမင္တာေပါ့ေနာ္။ အဲလိုမဟုတ္ဘဲ မစို႔မပို႔ သြားလုပ္ေပးတယ္၊ ပိုက္ဆံေလး ေခ်းလိုက္လို႔ ေအာင္ျမင္မလားဆိုေတာ့ ဒီလိုပဲ သံသရာလည္ေနမွာေပါ့ တသက္လုံးက။”
ဗမာျပည္မွာ ေနျပည္ေတာ္မွာရွိတဲ့ ဧက ၅၀၀ စိုက္ခင္းက ေတာ္ေတာ္ ေအာင္ျမင္တယ္ေနာ္။
“အင္း အဲဒီပုံစံအတိုင္း ဘာေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္မလဲ၊ အဲဒီအတိုင္းပါပဲ။ အဲဒီပုံစံမ်ဳိး တႏိုင္ငံလုံးျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးပါ။ ခ်င္းျပည္နယ္ကလူလည္း ေတာင္းဆိုမွာပဲ။ ကရင္ကလူလည္း ေတာင္းဆိုမွာပဲ။ ရွမ္းျပည္နယ္က လူလည္း ေတာင္းဆိုမွာပဲ။ အဲလိုလုပ္ေပးႏိုင္ရင္ေတာ့ တႏိုင္ငံလုံးတိုးတက္ၿပီ၊ ဒါပဲ။ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြ လုပ္ရင္ ပိုက္ဆံကုန္တယ္၊ လုပ္စရာမလိုဘူး။"