ေဇာ္ (ပ်ဥ္းမနား) ကြယ္လြန္ျခင္း ၁ ႏွစ္ျပည့္ ဆြမ္းေကၽြးကို ပ်ဥ္းမနားတြင္ ျပဳလုပ္သည္။ သူ႔ဇနီးနဲ႔ သားသမီးမ်ား၏ ဖိတ္ၾကားမႈေၾကာင့္ က်ေနာ္နဲ႔ ေဒါက္တာတင္စံဦးတို႔ ပ်ဥ္းမနားသို႔ ရထားျဖင့္ သြားရန္ ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ ၁ ရက္သာ ႀကိဳၿပီး လက္မွတ္သြားဝယ္ၾကသျဖင့္ လက္မွတ္ကုန္ သြားပါသည္။ ခံုနံပါတ္မဲ့ စီး၍ကား ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ရထားေပၚ မတ္တပ္စီး ရေပလိမ့္မည္။ ထိုကဲ့သို႔ က်ေနာ္တို႔ မစီးနိုင္ပါ။ လက္မွတ္ေရာင္းကို ေမတၱာရပ္ခံေသာ္လည္း အမွန္တကယ္ ခံုနံပါတ္နဲ႔ လက္္မွတ္ကုန္သြားေၾကာင္း ရွင္းျပေလသည္။ ေနာက္ဆံုး “က်ေနာ္တို႔က စာေရးဆရာေတြပါ။ ေဇာ္ (ပ်ဥ္းမနား) ဆြမ္းေကၽြးကို သြားမလို႔ပါ။ အေရးေပၚျဖစ္လု႔ိ ၃ ရက္ ႀကိဳၿပီး လက္မွတ္မဝယ္နိုင္တာပါ။” ဟုေျပာရင္း မွတ္ပံုတင္ကို ထုတ္ျပလုိက္ပါတယ္။ က်ေနာ္မွတ္ပံုတင္တြင္ အလုပ္အကိုင္ - စာေရးဆရာဟု ပါရွိပါသည္။ မွတ္ပံုတင္ကို ၾကည့္ေနေသာ လက္မွတ္ေရာင္းဝန္ထမ္းက စာေရးဆရာဟု ေတြ႔လိုက္ေသာေေၾကာင့္ သူ႔ေဘးမွ တျခားလက္မွတ္ေရာင္းနဲ႔ ေခါင္းခ်င္းဆိုင္ တိုင္ပင္လိုက္ၾကၿပီး “စာေရးဆရာေတြဆိုရင္ေတာ့ အထက္တန္းလက္မွတ္ ၂ ေစာင္ ေရာင္းလိုက္ပါမယ္။ ဗြီအုိင္ပီ အတြက္ သီးသန္႔ခ်န္ထားတဲ့အထဲက ေရာင္းတာပါ။”ဟု က်ေနာ္တို႔ကို ရွင္းျပၿပီး အထက္တန္းလက္မွတ္ ၂ ေစာင္ ေရာင္းခ်လိုက္ေလသည္။ စာေရးဆရာဟူေသာ အရွိန္အဝါေၾကာင့္ ရထားလက္မွတ္ရခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ စာေရးဆရာနဲ႔ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားကို ေလးစားေသာ ဌာနမ်ားက ဦးစားေပးျခင္း ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ၾသဇာအာဏာေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ကိုယ္ပိုင္လကၡဏာျဖစ္ေသာ အဆင့္ေနရာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ထိုအဆင့္ေနရာကို ကုိယ္ပိုင္လကၡဏာဟု ေခၚမလား၊ အရွိန္အဝါဟုပင္ ေခၚမလား၊ ယေန႔ေခတ္ ေယဘုယ်ေျပာေနေသာ  ပါဝါဟုပင္ ေခၚမလား မသိ။ က်ေနာ္ကေတာ့ Indentity ဟု သတ္မွတ္ခ်င္ပါသည္။ အင္းစိန္ေထာင္ထဲတြင္ ဥပေဒေဖာက္ဖ်က္ၿပီး ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့သည့္ နိုင္ငံျခားသား အေျမာက္အျမား ရွိသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံသားမဟုတ္ေသာ တရုတ္၊ ကုလား၊ ထိုင္း၊ မူဂ်ာဟစ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယားတို႔ကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ခဲ့ရပါသည္။ တရုတ္မ်ားနဲ႔ မူဂ်ာဟစ္မ်ားကို သူတို႔ ေမြးဖြားရာႏိုင္ငံမ်ားက သူတို႔ႏိုင္ငံသားမ်ားအျဖစ္ အသိအမွတ္ မျပဳေသာေၾကာင့္ ေထာင္ထဲတြင္ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနထိုင္ခဲ့ရၿပီး ေထာင္က ေကၽြးသည္ကိုသာ စားၿပီး ရပ္တည္ခဲ့ၾကရ၏။ ဒန္ကို လက္စြပ္၊ ဆြဲျပားမ်ား လုပ္ၿပီး အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပဳၾကရသည္။ ေရာက္ခါစက ဗမာစကားပင္ မေျပာတတ္ၾကေပ။ သူတို႔မွာ  ေထာင္ဝင္စာ မရွိ။ သံရံုးကလည္း လာမေတြ႔ၾကေပ။ ထုိင္းအက်ဥ္းသားမ်ားမွာ  ျမန္မာ့ေရပိုင္နက္အတြင္း ငါးခိုးဖမ္းသည့္ တံငါသည္မ်ား ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ သူတို႔မွာ ထိုင္းနိုင္ငံသားမ်ား ျဖစ္၍ ထုိင္းအစိုးရက အေလးထားသလို ထိုင္းသံရံုးကလည္း အပတ္စဥ္ ေထာင္ဝင္စာ လာေတြ႔သည္။ ထိုင္းငါးခိုးမ်ားကို လူနည္းစဥ္က တျခားအက်ဥ္းသားမ်ားနဲ႔ အတူထားေသာ္လည္း မ်ားလာသည့္အခါ အေဆာင္တြင္ တခန္း သီးသန္႔ထားသည္။ သံရံုးကလည္း ထိုင္းအက်ဥ္းသားအားလံုးအတြက္ အပတ္စဥ္ ေထာင္ဝင္စာ ေပးေလ့ ရွိပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ထုိင္းႏိုင္ငံက သူ႔ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္ တာဝန္ယူျခင္း ျဖစ္သည္။ မည္သည့္ျပစ္မႈကို က်ဴးလြန္သည္ျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ကား ရွိေနေသာေၾကာင့္ ထိုႏိုင္ငံအစုိးရက မိမိတို႔ ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္ တာဝန္ယူျခင္းျဖစ္၏။ မည္သည့္ႏိုင္ငံ ေရာက္ေနသည္ျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အစိုးရက မိမိတို႔ ႏိုင္ငံသားမ်ားကို ေစာင့္ေရွာက္ရမည္ ျဖစ္သလို အတတ္ႏိုင္ဆံုး တာဝန္ယူရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔ထက္ ပိုၿပီး တာဝန္ယူေသာႏိုင္ငံမွာ ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္။ ေတာင္ကိုရီးယား ႏိုင္ငံသားမ်ားမွာ အင္းစိန္ေထာင္တြင္ အက်ဥ္းက်ေနသည္မွာ နည္းပါသည္။ က်ေနာ္ ႀကံဳဖူးသမွ် ၁ ေယာက္၊ ၂ ေယာက္သာ ရွိပါသည္။ ေတာင္ကိုရီယားသံရံုးမွ  သူတို႔ ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္ လုိေလေသးမရွိ အဝတ္အစား၊ အစားအေသာက္၊ ေဆးဝါးစသည္တို႔ကို မျပတ္ပံ့ပိုး ကူညီေလသည္။ ႏိုင္ငံနွင့္ လူမ်ိဳး၏ အရွိန္အဝါမွာ  ထိုႏိုင္ငံ၏ ဖြ႔ံၿဖိဳး တို္းတက္မႈနဲ႔  ထိုႏိုင္ငံ၏ အစိုးရက ႏိုင္ငံသားအေပၚ တာဝန္ယူမႈတို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ကမာၻ႔ ထိပ္တန္းေရာက္ေနေသာ ႏိုင္ငံတိုင္းတြင္ ဂုဏ္သိကၡာရွိၾက၏။  အရွိန္အဝါလည္း ႀကီးၾက၏။ ထိုသို႔ သိကၡာနွင့္ အရွိန္အဝါႀကီးမားရန္မွာ ထိုႏိုင္ငံအင္အား လိုအပ္ေလသည္။ အင္အားဆိုသည္မွာ (၁) စီးပြားေရး ဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္ရန္ (၂) ႏိုင္ငံကာကြယ္ရန္အတြက္ စစ္ေရးေတာင့္တင္းရန္ (၃) ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္သူသည္ Good Governance ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ဖန္တီးရန္ (၄) အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အစိုးရအဖြဲ႔သည္ ျပည္သူလူထု၏ ယံုၾကည္မႈ Credibility ကို ရရွိနိုင္ရန္၊ တိုင္းျပည္နဲ႔ ျပည္သူလူထုအေပၚအစိုးရက အျပည့္အဝ တာဝန္ယူမႈ Accountability ရွိရန္ လုိအပ္ပါသည္။ ကမာၻေပၚတြင္ အင္အားႀကီးမားသည့္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ေသာ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား၏ အစုိးရအဖြဲ႔မ်ားနဲ႔  ျပည္သူလူထုမွာ မိမိတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္လကၡဏာ Identity မ်ား ရွိၾကေလသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားမ်ားကို ကမာၻ႔ေနရာအသီးသီးတြင္ နိုင္ငံတိုင္း၊ ျပည္သူတိုင္းက အသိအမွတ္ျပဳ ေလးစားၾကပါသည္။ ထို႔အတူ တရုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ တရုတ္ျပည္သူမ်ားကိုလည္း သူ႔ေနရာနဲ႔ သူ ကမာၻ႔ျပည္သူမ်ားက ေလးစားအသိ အမွတ္ျပဳၾကေလသည္။ ထိုသုိ႔ ျဖစ္လာရသည္မွာ ယခင္ တရုတ္ျပည္နဲ႔ တရုတ္လူမ်ိဳးတို႔ အေနအထားနဲ႔ ယခု တရုတ္ျပည္၊ တရုတ္လူမ်ိဳးတို႔ အေနအထားမွာ ကြာျခားသြားေလသည္။ ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္၊ အဂၤလိပ္၊ ေနာ္ေဝ၊ စပိန္၊ အီတလီ စသည့္ႏိုင္ငံမ်ား၊ လူမ်ိဳးမ်ားမွာလည္း ကမာၻက အေလးထားၿပီး ေနရာေပးရသည့္ လူမ်ားျဖစ္ၾကေလသည္။ ထိုသုိ႔ျဖစ္ရသည္မွာ ထိုႏိုင္ငံမွ လူမ်ား၏ အင္အားနဲ႔ ေတာင့္တင္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ တိုးတက္မႈအားနည္းေသာ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲနိုင္ငံမ်ားကမူ ထိုကဲ့သို႔ အရွိန္ၾသဇာ နည္းပါး လွေလ သည္။ အထူးသျဖင့္ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားနွင့္ လက္တင္အေမရိကန္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ခိုင္မာေသာ Identity ကိုယ္ပိုင္ လကၡဏာ မရွိသျဖင့္ သူတို႔ေရာက္ေလရာ ေနရာမ်ားတြင္ ေနရာေပးခံရမႈအား နည္းလွေလသည္။  မိမိႏိုင္ငံမွ တျခားျပည္ပႏိုင္ငံတခုသို႔ သြားေရာက္ရာတြင္ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ကို  လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးက ၾကည့္လိုက္သည္နဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ သုိ႔မဟုတ္ ဆင္းရဲေသာႏိုင္ငံမ်ားမွ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ ျဖစ္ေနလွ်င္ ထိုလူအေပၚ အေလးအနက္ မရွိၾကေတာ့ေပ။ အထင္ေသးျခင္း၊ စက္ဆုပ္ျခင္းမ်ားပင္ မ်က္နွာ၌ ေတြ႔ရတတ္၏။ ၉/၁၁ ျဖစ္ပြားၿပီး အေမရိကနဲ႔ ဥေရာပသို႔ သြားေရာက္ေသာ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ မြတ္စလင္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ လူမ်ားကို  ရန္သူသဖြယ္ စစ္ေဆးၿပီးမွ ျပည္ဝင္ခြင့္ ေပးၾကသည္။ ႏိုင္ငံတြင္း ေရာက္လွ်င္လည္း ထိုလူမ်ားကို သတိထား ေစာင့္ၾကည့္ၾကေလသည္။ အာရွတိုက္တြင္ ယခင္က ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအားနည္းေနခဲ့ေသးေသာႏိုင္ငံမ်ားမွာ ယခုအခါတြင္ အင္အား ေကာင္းလာေသာ တရုတ္၊ အိႏၵိယ၊ ဗီယက္နမ္၊ ထိုင္း၊ စင္ကာပူ၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ဂ်ပန္ စသည့္ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကမာၻ႔စီးပြားေရးကိုပင္ ခ်ယ္လွယ္နိုင္စြမ္းရွိေသာ ထိပ္ဆံုးႏိုင္ငံမ်ား စာရင္းတြင္ပင္ ပါဝင္လာေသာေၾကာင့္ သူတို႔၏ Identity မွာ ခုိင္မာေနခဲ့သလို သူတုိ႔၏ Power ဟုေခၚေသာ အရွိန္အဝါမွာလည္း ႀကီးမားလာခဲ့သည္။ အေမရိက၊ ဥေရာပသို႔ သြားလွ်င္လည္း သူတို႔ကို ေလးေလးစားစားဆက္ဆံလာၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အာရွတိုက္မွပင္ စီးပြားေရး ေတာင့္တင္းမႈ မရွိေသးေသာႏိုင္ငံမ်ားကိုမူ တျခားႏိုင္ငံႀကီးမ်ားက အေလးသိပ္မထားၾကေပ။ နိုင္ငံျခားတြင္ အလုပ္သမား အမ်ားဆံုး ပို႔ၿပီး ႏိုင္ငံ၏စီးပြားေရးကို  အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ တျခားႏိုင္ငံမ်ား၏ အထင္အျမင္ေသးျခင္းကို ခံရေလသည္။ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔သည္ တျခားႏိုင္ငံမ်ားသို႔ အလုပ္သမား မ်ားသြားေရာက္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ေပးထားၾကသည့္အတြက္ ထိုအလုပ္သမားမ်ားထံမွ ေပးပို႔သည့္ ႏိုင္ငံျခားေငြကလည္း တိုင္းျပည္၏ စီးပြားေရးကို အက်ိဳးျပဳပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္၍ ႏိုင္ငံ၏ အရွိန္အဝါမွာ အားနည္းေနဆဲ ျဖစ္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံနဲ႔ လူမ်ိဳး၏ ၾသဇာအရွိန္အဝါရွိေရးမွာ ႏိုင္ငံနဲ႔ လူမ်ိဳးအေပၚတြင္သာ  မူတည္ သည္။ ထိုႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေသာအစိုးရနဲ႔ ျပည္သူမ်ားတြင္သာ အေျခခံသည္။ ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေအာင္ အားထုတ္လံုးပမ္းရမည္ ျဖစ္သလို ႏိုင္ငံနဲ႔ လူမ်ိဳးအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ႏိုင္ငံသားမ်ားက အေလးအနက္ ႀကိဳးပမ္းရန္ လုိအပ္သည္။ ထိုသုိ႔ လံုးပမ္းအားထုတ္ၾကမွသာလွ်င္ ႏိုင္ငံ၏ Identity နဲ႔ လူမ်ိဳး၏ Identity မ်ား ရရွိမည္ ျဖစ္သည္။ အင္အားေတာင့္တင္းေသာ ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္ရန္မွာ စစ္ေရးတည္ေဆာက္မႈသက္သက္ျဖင့္ မရရွိနိုင္ေပ။ တည္ၿငိမ္မွန္ကန္ေသာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ အားေကာင္ဖြံ႔ၿဖိဳးသည့္ စီးပြားေရးကုိ  တည္ေဆာက္ႏိုင္ၾကရေပလိမ့္မည္။ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ား၏ အေျခအေနမွာ အဆိုးဆံုးျဖစ္သည္။ ကမာၻတြင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအေနွးဆံုးနဲ႔ ေခတ္အေနာက္က်ဆံုး၊ အဆင္းရဲဆံုးျဖစ္ေသာႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ျပည္သူမ်ား၏ Identity မွာ အနိမ့္က်ဆံုးဟု ေျပာရေပလိမ့္မည္။ မိုးေခါင္မႈ၊ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕မႈစေသာ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ဒဏ္ကို ခံစားေနရေသာ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားမွာ အာဏာရွင္စနစ္တုိ႔၏ ဆိုးဝါးရက္စက္စြာ ဖိနွိပ္မႈကိုလည္း အျပင္းအထန္ ခံၾကရသည္။ ထိုနိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ျပည္သူမ်ားမွာ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား၏ ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳမႈကိုလည္း နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခါးစည္းခံခဲ့ၾကရေလသည္။ အသားအေရာင္ ခြဲျခားမႈနဲ႔ ေက်းကၽြန္စနစ္ကလည္း အာဖရိကနိုင္ငံမ်ားအေပၚ ရာစုနွစ္နဲ႔ ခ်ီၿပီး လႊမ္းမိုးခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုႏိုင္ငံမ်ား၏ အရွိန္အဝါမွာ အာရွႏိုင္ငံမ်ားေလာက္ မရွိေသးေပ။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရးတို႔ အလြန္အားနည္းေနရသည္မွာလည္း နုိင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မႈ၊ ျပည္သူကို အေလးထားေသာ အစိုးရအဖြဲ႔မ်ိဳးကို မဖန္တီးႏိုင္မႈတုိ႔ေၾကာင့္ အာဖရိကႏိုင္ငံအမ်ားစု၏ Identity မွာ ယခုတိုင္ အားနည္းေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံနဲ႔ လူမ်ိဳးတို႔၏ ၾသဇာအာဏာ၊ အဆင့္ေနရာနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္လကၡဏာကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ဖို႔မွာ ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္သူနဲ႔ ျပည္သူလူထုအေပၚ လံုးဝတာဝန္ရွိေပသည္။ က်ေနာ္တို႔ စင္ကာပူနိုင္ငံကို တုယူသင့္သည္။ စင္ကာပူသည္ ကၽြန္းႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး လူဦးေရ မွာလည္း ၄ သန္း ၈ သိန္းေက်ာ္ ၅ သန္းနီးပါး ရွိေသာ္လည္း စီးပြားေရးတိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးလြန္းသည့္အတြက္ အာရွမွာသာမက ကမာၻမွာပါ လူရိုေသရွင္ရိုေသ ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္လာသည္။ စင္ကာပူႏိုင္ငံသားဆိုလွ်င္ အားက်ၾကသည္။ စင္ကာပူႏိုင္ငံကိုလည္း အထင္ႀကီးၾကေလသည္။ စင္ကာပူႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ကမာၻ႔အလယ္တြင္ ဂုဏ္သိကၡာရွိေသာ ၾသဇာရွိသူမ်ား ျဖစ္လာ သည္မွာ စင္ကာပူဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံအစုိးရက ႏိုင္ငံသားမ်ားကို တာဝန္ယူနို္င္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သုိ႔ အရွိန္အဝါရွိေသာႏိုင္ငံ၊ လူထုက ယံုၾကည္ကိုးစားၿပီး တာဝန္ယူမႈရွိေသာ အစိုးရကိုယ္ပိုင္လကၡဏာရွိၿပီး နိုင္ငံသားေကာင္း ပီသသည့္ လူမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ အားလံုးသံသယမဲ့ လက္တြဲႀကိဳးပမ္းၾကရေပလိမ့္မည္။