ၿပီးခဲ့တဲ့ ဧၿပီလတုန္းက ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေတာင္ကုိရီးယား ကူးတုိ႔ေရယာဥ္ "ဆယ္ေ၀ါ" နစ္ျမဳပ္ရတဲ့အေၾကာင္းကုိ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရေသးပါဘူး။ ခုဆုိရင္ သေဘၤာ၀န္ထမ္းေတြကုိေရာ သေဘၤာကုမၸဏီက တာ၀န္ရွိသူေတြကုိပါ တရားရုံးမွာ စစ္ေဆးေနပါၿပီ။ အခင္းျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ပုိင္း ရက္မ်ားစြာအတြင္း ေသဆုံးခဲ့သူေတြ အတြက္ တႏိုင္ငံလုံးက ၀ုိင္းၿပီး ဂရုဏာသက္ရာကေန ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈအသြင္ ေဆာင္လာကာ လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵေဖာ္ထုတ္တဲ့အထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဧၿပီလက ဆယ္ေ၀ါ ကူးတုိ႔ေရယာဥ္ နစ္ျမဳပ္ခ်ိန္မွာ လုိက္ပါလာတဲ့ ခရီးသည္ ၃၀၀ ထဲမွာ လီဂၽြန္ခ်ဴးရဲ႕ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ သားတေယာက္လည္း ပါသြားခဲ့ပါတယ္။ အမ်ားစုက အထက္တန္းေက်ာင္းသူနဲ႔ ေက်ာင္းသားေတြ ျဖစ္ၿပီး ကမ္းေျခကုိ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္မလာႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ "က်ေနာ့္သားက အားကစား လုိက္စားတယ္။ ေရကူးအေက်ာ္အေမာ္ပဲ။ ပင္လယ္မွာပဲ အခ်ိန္ကုန္တာ မ်ားတယ္။ အားလုံးကေတာ့ ထင္ၾကတယ္။ သေဘၤာေပၚကေန ခုန္ခ်မယ့္သူ ရွိခဲ့ရင္ အဲဒီလူက သူပဲ ျဖစ္မယ္လုိ႔ေပါ့ဗ်ာ" လုိ႔ လီက ေျပာပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ လအတြင္း ေသဆုံးသူေတြရဲ႕ မိဘေတြနဲ႔ အားေပးသူေတြဟာ ၿမိဳ႕လယ္က ဆုိးလ္ပလာဇာတခုမွာ လီနဲ႔ ပူးေပါင္းခဲ့ပါတယ္။ ယာယီတဲငယ္ေတြ ေဆာက္ၿပီး ထီးေအာက္မွာ ဖ်ာခင္းထုိင္ကာ ေစတနာ့၀န္ထမ္းေတြက ေသဆုံးသူေတြရဲ႕ မိသားစုေတြကုိ ကူညီဖုိ႔ ေစ်းသြား ေစ်းလာေတြကုိ အကူအညီေတာင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလုိဆႏၵေဖာ္ထုတ္တာဟာ ႏုိင္ငံေရးသမား ေတြ အပါအ၀င္ ဘယ္သူကမွ သူတုိ႔ကေလးေတြ ဘာျဖစ္ခဲ့တာလဲဆုိတဲ့အေပၚ ေမ့ေလ်ာ့ေန ၾကတာေၾကာင့္ပါလုိ႔ လီက ဆုိပါတယ္။ "က်ေနာ္တုိ႔ က်န္ရစ္တဲ့မိသားစုေတြအေနနဲ႔ ေနာက္ကုိ ဒီလုိအျဖစ္ဆုိးမ်ိဳး မျဖစ္ရေအာင္ က်ေနာ္တုိ႔ ခံစားရသလုိ တျခားမိသားစုေတြ မခံစားရေအာင္ ပုိၿပီး အႏၱရာယ္ကင္းတဲ့ ႏုိင္ငံတခု ျဖစ္ေစခ်င္လုိ႔ပါ" လုိ႔ လီက ဆုိပါတယ္။ အခင္းျဖစ္ၿပီးကတည္းက စုံးစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ခဲ့ေပမယ့္ က်န္ရစ္သူမိသားစုေတြက အသစ္က စၿပီး စုံးစမ္းစစ္ေဆးေပးေစခ်င္ေနၾကပါတယ္။ သူတို႔က ဒီျဖစ္ရပ္ကုိမီၿပီး မဲဆြယ္ စည္းရုံးခဲ့တဲ့ အတုိက္အခံအင္အားစုဘက္က ႏုိင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မၾကာခင္က ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္မွာ စုံးစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ ျပန္လုပ္ဖုိ႔ ညွိႏႈိင္းမႈအေပၚ က်န္ရစ္သူမိသားစုေတြက မေက်မနပ္ျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္လုိ႔ ဒီမိသားစုေတြကုိ ကူညီေပးေနတဲ့ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူ ဂ်န္ေဆာင္ေဟြးက ဆုိပါတယ္။ "ဒီသေဘာတူညီမႈကုိ က်ေနာ္တုိ႔ ဘ၀င္မေတြ႔ပါဘူး။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ စုံးစမ္း ေဖာ္ထုတ္မႈကုိ ဦးေဆာင္ဖုိ႔ တရားလုိဘက္က ေရွ႕ေနသစ္ေရြးခ်ယ္ရာမွာ ဒီမိသားစုေတြကုိ ပါ၀င္ခြင့္ မေပးလုိ႔ပါ" လုိ႔ ဂ်န္က ေျပာပါတယ္။ က်န္ရစ္သူမိသားစုနဲ႔ သူတုိ႔ကုိ ေထာက္ခံသူေတြကေတာ့ ဆန္က်င့္မႈကုိ လက္ေလ်ာ့သြားမွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ဂ်န္က ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လမ္းေတြေပၚမွာ ဆႏၵ ေဖာ္ထုတ္ေနတာ သူတုိ႔ခ်ည္းပဲ မဟုတ္ပါဘူး။ ၿပီးခဲ့တဲ့လက ဆယ္ေ၀ါသေဘၤာနစ္ျမဳပ္မႈမွာ ေသဆုံးသူေတြရဲ႕ မိသားစုေတြ ဆႏၵ ေဖာ္ထုတ္ရာ ေနရာနားမွာ လာၿပီး ဆန႔္က်င္ဆႏၵျပသူေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆႏၵျပသူေတြက က်န္ရစ္သူမိသားစုေတြကုိ အလွဴေငြေတြ ျပန္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိလုိက္ၿပီး ဆယ္ေ၀ါ ကူးတုိ႔ယာဥ္ နစ္ျမဳပ္ရာမွာ ေသဆုံးသူေတြရဲ႕ အထိမ္းအမွတ္ျဖစ္တဲ့ အ၀ါေရာင္ ဖဲႀကိဳးေတြ ပန္းထုိးထားတဲ့အလံကုိ မီးရႈိ႕ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေရွးရုိးစြဲ မီဒီယာရုပ္သံတင္ဆက္သူ ေျဗာင္ဟီေဂ်းလည္း ဒီလုိ ဆန္႔က်င္သူေတြထဲမွာ အပါအ၀င္ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္ရစ္သူ မိသားစုေတြအတြက္ အားလုံးက စာနာေထာက္ထားၾကေပမယ့္ အခုေတာ့ သူတို႔ဘက္က ေတာင္းဆုိမႈေတြ လြန္ကဲလာလုိ႔ပါလုိ႔ သူက ဆုိပါတယ္။ "က်ေနာ္တုိ႔လည္း စုံးစမ္းစစ္ေဆးၿပီးသြားပါၿပီ။ သက္ဆုိင္ရာ ကူးတုိ႔သေဘၤာကုမၸဏီနဲ႔ ကမ္းေျခေစာင့္အဖြဲ႔ေတြကုိ အေရးယူမႈေတြလည္း လုပ္ထားတယ္။ ဒီထက္ေတာ့ ေဆြးေႏြးေပးဖုိ႔ မရွိေတာ့ဘူး" လုိ႔ ေျဗာင္က ေျပာပါတယ္။ ပဏာမစုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြအရ ဆယ္ေ၀ါကူးတုိ႔ယာဥ္ဟာ အဲဒီေန႔က ၀န္ပုိေတြ တင္ထားၿပီး တရားမ၀င္ မြမ္းမံျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ထားတာေၾကာင့္ ဟန္ခ်က္မညီ ျဖစ္ခဲ့တာလုိ႔ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ေၾကာင္း ေျဗာင္က ဆုိပါတယ္။ ခုဆုိရင္ ကူးတုိ႔ယာဥ္သေဘၤာသားဟာ အမႈ ရင္ဆုိင္ေနရၿပီး စီရင္ခ်ခဲ့ရင္ ေပါ့ဆမႈေၾကာင့္ လူေသမႈ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့အတြက္ ေသဒဏ္က်ခံရဖြယ္ ရွိပါတယ္။ က်န္ရစ္သူမိသားစုေတြကုိ ဆန္႔က်င္တုိက္ခုိက္မႈေတြ မျပီးေသးဘူးလုိ႔ ေျဗာင္က သူ႔ရဲ႕တြစ္တာစာမ်က္ႏွာမွာ တင္ခဲ့ပါတယ္။ က်န္ရစ္သူမိသားစုေတြဘက္က ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ေနမႈကုိ ရပ္ေစခ်င္ေၾကာင္း အခ်ိဳ႕ကဆုိပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္အေပၚ ႏုိင္ငံေရးအရ အသုံးခ်လာခဲ့ရင္ က်န္ရစ္သူမိသားစုအေပၚ စာနာေထာက္ထားမႈေတြ ေပ်ာက္ဆုံးသြားႏုိင္တယ္လုိ႔ "ကုိရီးယားလူမ်ိဳးမ်ား" စာအုပ္ေရးသားသူ မုိက္ကယ္ဘရီးန္က ေျပာပါတယ္။ "မိသားစုေတြက ဒီကူးတုိ႔ယာဥ္ နစ္ျမဳပ္မႈကုိ ေအာက္ေျခထိ တိတိက်က် စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ေစခ်င္တာပါ။ အစုိးရနဲ႔ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔ကလည္း ဒီလုိလုပ္ဖုိ႔ ျငင္းဆန္တယ္။ အဓိကအေၾကာင္းကေတာ့ "အတုိက္အခံအင္အားစုဘက္က ဒီျဖစ္ရပ္ကုိ ၀င္ၿပီး စုံးစမ္း ေဖာ္ထုတ္တာမ်ိဳး လုပ္မွာကုိ မလုိလားလုိ႔ပါ။ ႏွစ္ဘက္စလုံးက မေလ်ာ့ေတာ့ အမႈက သံသရာ ရွည္ေနတာေပါ့" လုိ႔ ဘရီးန္က ဆုိပါတယ္။ လက္ရွိ အာဏာရပါတီနဲ႔ အတုိက္အခံပါတီေတြဟာ ဒီအေျခအေနကုိ အျမတ္ထုတ္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနၾကတယ္လုိ႔ ဘရီးန္က ေျပာပါတယ္။ "သမၼတကလည္း ႏုိင္ငံေခါင္းေဆာင္အေနနဲ႔ ၾကား၀င္မေပးခဲ့သလုိ စကတည္းက သူလည္း အတုိက္အခုိက္ခံခဲ့ရတာပါ။ ျပန္ၿပီးအေရြးမခံရေတာ့မွာ ေသခ်ာတဲ့ အတုိက္အခံပါတီဘက္ကလည္း ဒီအေျခအေနကုိ အရအမိ ဆုပ္ကုိင္မွာပဲ။ အခုေတာ့ ဒီအမႈက တႏိုင္ငံလုံး ယူကံ်ဳးမရျဖစ္ရတဲ့ အေျခအေနကေန ႏုိင္ငံေရးတုိက္ပြဲအသြင္ ေျပာင္းသြားၿပီေလ" လုိ႔ ဘရီးန္က ဆုိပါတယ္။ .    ေသာကမီးေတာက္ေနတဲ့ ဖခင္ျဖစ္သူ လီဂၽြန္ခ်ဴးက သူအပါအ၀င္ က်န္ရစ္သူ မိသားစုအားလုံးကုိ ဆန္႔က်င္ေနၾကတဲ့အေပၚ အေတာ္ေလး စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ "လက္ရွိအာဏာရပါတီေရာ အတုိက္အခံပါတီဘက္ကပါ ဒီကိစၥအေပၚ ႏုိင္ငံေရး အျမတ္ထုတ္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနတာကုိ ရပ္တန္႔က ရပ္ေစခ်င္ပါတယ္။ ကူးတုိ႔ယာဥ္ နစ္ျမဳပ္မႈဟာ ႏုိင္ငံေရးတုိက္ပြဲတခု အသြင္ေျပာင္းမသြားသင့္ပါဘူး" လုိ႔ လီက ဆုိပါတယ္။ ေတာင္ကုိရီးယားဥပေဒပညာရွင္ေတြဟာ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈအသစ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္ေတြအေပၚ ခုထိ ျငင္းခုံေနၾကဆဲပါ။ က်န္ရစ္သူမိသားစုအေနနဲ႔ ဒီစုံစမ္းမႈမွာ ပါ၀င္ႏုိင္သလားဆုိတာကုိ ေနာက္ပုိင္းမွာ ဆုံးျဖတ္သြားမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အာရွေကာ္လင္းအစီအစဥ္အတြက္ ေဂ်ဆင္စထေရာ့သာက ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ ဆိုးလ္ၿမိဳ႕ေတာ္ကေန ေပးပုိ႔ ထားတာပါ။