ျမန္မာႏိုင္ငံက သစ္ေတြ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြဆီကို တရား၀င္တင္ပို႔ႏိုင္ေရးအတြက္ ျမန္မာ၊ ဥေရာပသမဂၢ၊ အေမရိကန္၊ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံေတြက အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ တာ၀န္ရွိသူေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ သစ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းရုံးမွာ စက္တင္ဘာ ၃၀ ရက္ေန႔က ေတြ႔ဆုံၿပီး တာ၀န္သိကုန္သြယ္မႈနဲ႔ ျမန္မာ့သစ္ေတြ ၀ယ္ယူႏိုင္ေရး ကိစၥရပ္ေတြကို ေဆြးေႏြးပါတယ္။ ဒီေဆြးေႏြးပြဲကေန လုပ္ငန္းေဖာ္ေဆာင္ေရးအဖြဲ႔ တခုကိုလည္း ပူးတြဲဖြဲ႔စည္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေဆြးေႏြးပြဲကို ယူႏိုက္တက္ကင္းဒမ္း၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဒိန္းမတ္၊ ၾသစေၾတးလ်။ နယ္သာလန္ စတဲ့ႏိုင္ငံေတြက သစ္ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႔အစည္းေတြ တက္ေရာက္ေဆြးေႏြးၾကၿပီး ျမန္မာ့သစ္ေတာဌာနအရာရွိေတြနဲ႔ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ပုဂိၢဳလ္ေတြ တက္ေရာက္ၾကပါတယ္။ ဒီေဆြးေႏြးပြဲကို ကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္သူ ျမန္မာႏိုင္ငံသစ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း တြဲဘက္အတြင္းေရးမွဴး ဦးဘာဘာခ်ဳိကို ဒီဗြီဘီသတင္းေထာက္ ကိုေအးႏိုင္က ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ဒီေန႔ အီးယူ (ဥေရာပသမဂၢ) က ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ သစ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္းနဲ႔ ေတြ႔တယ္ဆိုေတာ့ ဘာအေၾကာင္းအရာေတြ ေျပာျဖစ္သလဲ၊ ဘာရလဒ္ေတြ ထြက္ခဲ့ပါသလဲ။ [caption id="attachment_66585" align="alignright" width="300"] ဦးဘာဘာခ်ဳိ[/caption] “ဒီေန႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ရလဒ္ရွာတယ္ဆိုတာထက္၊ ဒီေန႔က က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႔က (၃) ဖြဲ႔ပါခင္ဗ်။ အီးယူ (ဥေရာပသမဂၢ) ပါပါတယ္။ ေနာက္တခါ IWAP ဆိုတာ  International Wood Product Association (အေမရိကန္) ပါပါတယ္။ ေနာက္တခါ ၾသစေၾတးလ်က Australian Timber Importers Federation ပါပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ လက္ရွိ Supply Change ေပါ့ေနာ္။ အေနအထားကို သူတို႔ လာၿပီးေတာ့ ေလ့လာတာပါ။ ေလ့လာတယ္ဆိုတာက က်ေနာ္တို႔ရဲ့ Supply Change က သစ္ေတာကေနၿပီးေတာ့ Export (ျပည္ပတင္ပို႔) လုပ္တဲ့အထိ ဘယ္လိုအဆင့္ဆင့္သြားတယ္၊ အဲဒီ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕စနစ္၊ ဒါကို သူတို႔ေလ့လာၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔က သူတို႔ရဲ့ ဘယ္အဆင့္ထိမီလဲ၊ မမီလဲ၊ အဲဒါကို အဆင့္မီေအာင္ ဘယ္လိုပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကမလဲ။ က်ေနာ္တို႔ Private Iniciates ပုဂၢလိက ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္မႈပါ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းလုပ္တဲ့သူေတြကေနၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ Voice အသံလည္း ပါေအာင္ေပါ့ေနာ္ အေျဖရွာဖို႔အတြက္ ပလက္ေဖာင္းရွာတာပါခင္ဗ်။" အီးယူဘက္က ျမန္မာဆီကေန သစ္ခြဲသားေတြကို တင္သြင္းခ်င္တာလား၊ သစ္ေခ်ာထည္ေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံခ်င္တာလားဆိုတာ သိပါရေစခင္ဗ်။ "ဒီကိစၥကေတာ့ သူတို႔က သစ္လုံးကေတာ့ ညီေလးတို႔လည္း သိတဲ့အတိုင္းပဲေပါ့ေနာ္၊ သစ္အလုံးလိုက္တင္ပို႔မႈကေတာ့ ပိတ္လိုက္ၿပီ။ သူတို႔လာရျခင္းအေၾကာင္းရင္းက သစ္အေခ်ာထည္ရယ္၊ သစ္အေခ်ာထည္ မဟုတ္တာရယ္ အဓိကမဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႔က သူတို႔ႏိုင္ငံေတြမွာက်ေတာ့ ေစ်းကြက္လိုအပ္ခ်က္ေတြ အရက တရား၀င္သစ္ေတာထြက္ပစၥည္းျဖစ္ဖို႔က သူတို႔ႏိုင္ငံေတြမွာက တကယ့္ကို အေရးႀကီးတဲ့စိမ္ေခၚမႈ ျဖစ္ေနတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔က ကမာၻႀကီးမွာရွိတဲ့ ဘယ္ပရိုဂ်ဴဆာႏိုင္ငံက ၀ယ္၀ယ္ အဲဒီသစ္သည္ တရား၀င္သစ္ေတာျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အာမခံခ်က္ရွိမွ သူတို႔က တင္သြင္းခြင့္ရွိတယ္။ အာမခံခ်က္မရွိရင္ သူတို႔မွာ သက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႔ အေရးယူအျပစ္ေပးမႈကို ခံရဖို႔ ရွိတဲ့အတြက္ သူတို႔က က်ေနာ္တို႔နဲ႔ လာေဆြးေႏြးျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အေခ်ာထည္လုပ္ဖို႔၊ ရင္းႏွီးျမွႇဳပ္ႏွံမႈလုပ္ဖို႔ဆိုတဲ့ အပိုင္းမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူးခင္ဗ်။” ဒီေဆြးေႏြးပြဲကေနၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ သစ္လုပ္ငန္း၊ ပရိေဘာဂလုပ္ငန္းေတြအတြက္ ဘယ္လိုမ်ဳိး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အစပ်ဳိးမႈေတြ ေမွ်ာ္မွန္းႏိုင္မလဲ။ "ဒီေနရာမွာ က်ေနာ္က ပရိေဘာဂတို႔ ဆိုတာထက္ေပါ့ေနာ္၊ ခုန က်ေနာ္ေျပာသလို ပရိေဘာဂပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သစ္ခြဲသားပဲျဖစ္ျဖစ္  အဓိကကေတာ့ ေစ်းကြက္က လက္ခံဖို႔ လိုတာေပါ့ေနာ္။ ေစ်းကြက္က စီးပြားေရးသေဘာအရ လက္ခံေပမယ့္လည္း ေစ်းကြက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအသိုင္းအ၀ို္င္း၊ ႏိုင္ငံေရးရႈေထာင့္အရ လက္မခံဘူးဆိုရင္လည္း ေရာင္းသူနဲ႔ ၀ယ္သူ ဘယ္ေလာက္ပဲရွိရွိ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ Trade က လုပ္လို႔ မရဘူးေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ အခု က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က က်ေနာ္တို႔သည္ ေရာင္းသူနဲ႔ ၀ယ္သူနဲ႔က အေပးအယူတည့္တယ္၊ သို႔ေသာ္လည္းပဲ က်ေနာ္တို႔ေရာင္းသူနဲ႔ ၀ယ္သူနဲ႔ အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္ေနတဲ့ Trade ကုန္သြယ္မႈမွာ အန္ဂ်ီအိုေတြ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြနဲ႔ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြကလက္ခံတဲ့ တာ၀န္သိ ကုန္သြယ္မႈျဖစ္ဖို႔အတြက္ က်ေနာ္တို႔ ေဆြးေႏြးျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က ဘယ္ထုတ္ကုန္ရယ္လို႔ အေပၚမွာ High Light လုပ္ၿပီး ေဆြးေႏြးခဲ့တာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူးခင္ဗ်။” ခုလို အီးယူ၊ အေမရိကန္ဘက္က ပုဂၢိဳလ္ေတြလာျခင္းဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္တုန္းက ျမန္မာ့လူ႔အခြင့္အေရးေပၚမွာ ေထာက္ျပၿပီးေတာ့ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္တဲ့ ဆန္ရွင္ေတြခ်မွတ္ခဲ့တာ ျပန္ရုပ္သိ္မ္းၿပီးတဲ့ေနာက္ ျပန္လမ္းပြင့္လာတဲ့အစလို႔ ေျပာလို႔ရပါသလား။ "ဟုတ္ကဲ့ပါ။ ႏွစ္ပိုင္းေပ့ါေနာ္။ အီးယူအေနနဲ႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ အင္ေဂ့ရွ္ျဖစ္ေနတာ နည္းနည္းၾကာပါၿပီ။ အီးယူက က်ေနာ္တို႔ကို ဆန္ရွင္ရုပ္သိမ္းတာ နည္းနည္းေစာတာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္လို႔ က်ေနာ္ သူတို႔ကိုလည္း အျမဲတမ္းေျပာဖူးတယ္။ မင္းတို႔တေတြ အေမရိကန္လာလိုက္၊ ၾသစေၾတးလ်လာလိုက္ ငါတို႔မွာလည္း ဒီေမးခြန္းကိုပဲ ျဖစ္ေနမွာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ပလက္ေဖာင္းတခုတည္းမွာ ေျပာၾကာတာေကာင္းမယ္၊ မင္းတို႔ဘက္ကလည္း ေဖာက္သည္ သုံးစြဲသူေတြ စုစည္းလာခဲ့၊ ဒို႔ဘက္ကေတာ့ က်န္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းေတြကို ဖိတ္ေပးမယ္ေပါ့ ဆိုတဲ့သေဘာမ်ဳိးနဲ႔ က်ေနာ္တို႔က ပလက္ေဖာင္းလုပ္လိုက္တာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ၾသစေၾတးလ်ားနဲ႔ သပ္သပ္၊ အေမရိကန္နဲ႔သပ္သပ္၊ အီးယူနဲ႔သပ္သပ္ က်ေနာ္တို႔ လုပ္စရာ မ လိုေတာ့ဘူးေပါ့ေနာ္။ ေဖာက္သည္ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီးေတာ့- ျမန္မာႏိုင္ငံ သစ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္းနဲ႔ ေပါင္းလုပ္တဲ့သေဘာပါခင္ဗ်။” ဆန္လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ အထည္ခ်ဳပ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ သစ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းေတြက အန္ဂ်ီအိုေတြလို႔ နားလည္ထားပါတယ္။ ဒီေတာ့ အစိုးရဘက္ကေရာ ဒီေဆြးေႏြးပဲြမွာ ဘယ္လိုမ်ဳိးပူးေပါင္းပါ၀င္လဲခင္ဗ်။ “ဟုတ္ကဲ့၊ ဒီေန႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သစ္ေတာေရးရာ၀န္ႀကီးဌာနက ကိုယ္စားလွယ္တက္ပါတယ္။ ျမန္မာ့သစ္လုပ္ငန္း (MDE) က ၃ ဦး၊ သစ္ေတာဦးစီးဌာနက ၁ ဦးေပါ့ေနာ္။ ၄ ဦးတက္ပါတယ္။ ေနာက္တခါ ျမန္မာႏိုင္ငံ သစ္ေတာေထာက္ခံခ်က္လုပ္ငန္းေကာ္မတီက  ပုဂၢိဳလ္တက္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ local အန္ဂ်ီအိုေတြလည္း တက္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီ Legal Timber ျဖစ္ဖို႔ဆိုတဲ့ လိုအပ္ခ်က္ေတြ က်ေနာ္တို႔မွာ (Technical Requirement) နည္းပညာလိုအပ္ခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ အဲဒီေပၚမွာ တခ်က္ခ်င္းေပါ့ေနာ္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ သေဘာထားက ဘယ္လိုရွိတယ္။ Defination အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ ေပါ့။ တခါတခါက်ေတာ့ စာေပၚမွာေရးထားတာကေတာ့ ဒီအတိုင္းပဲ။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ က်ေနာ္တို႔ အဓိပၸာယ္ဖြင့္တာနဲ႔ သူတို႔ အဓိပၸာယ္ဖြင့္တာ ကြဲလြဲတာေလးေတြ ရွိတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔က က်ေနာ္တို႔ ဒီအခ်က္ေတြအေပၚ ဘယ္လိုနားလည္မႈ ရွိတယ္ဆိုတာေလးေတြကို ေမးပါတယ္။ ေမးေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ႀကီးဌာနက ပုဂၢိဳလ္ေတြကလည္း ေျဖပါတယ္။ အဲလိုပါ အတိုင္းအတာတခုထိေတာ့ နားလည္မႈ တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ဆက္လက္ညိႇႏႈိင္းရမယ့္ဟာေလးေတြ အမ်ားႀကီး က်န္ပါေသးတယ္။" ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးၾကတဲ့ပြဲေလးရဲ႕ ရလဒ္နဲ႔ အနာဂတ္ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို မွန္းဆမိသေလာက္ ေျပာျပပါခင္ဗ်။ “တက္ေရာက္တဲ့ ႏိုင္ငံျခားအဖြဲ႔က ပုဂိၢဳလ္ေတြကလည္း က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ဒီေန႔ေဆြးေႏြးပြဲကို ပြဲၿပီးမီးေသေပါ့ ေမ့ေမ့ေပ်ာက္ေပ်ာက္ မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး။ ေရွ႕ဆက္ progress ျဖစ္ေစခ်င္တယ္ေပါ့ခင္ဗ်ာ။ အဲဒါေၾကာင့္ time frame (တိက်တဲ့အခ်ိန္ဇယား) ေတြ ဘာေတြလည္း သူတို႔က ရွိဖို႔ေျပာပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ က်ေနာ္တို႔ working group ေပါ့ေနာ္။ task force  ဆိုၿပီး ဖြဲ႔ပါဆိုၿပီး သူတို႔က အဆိုျပဳပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ က်ေနာ္တို႔က သေဘာတူပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာ့သစ္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း၊ ဒီဘက္က ပါသင့္ပါထိုက္နဲ႔ အန္ဂ်ီအိုနဲ႔ ၀န္ႀကီးဌာနအဖြဲ႔က ကုိယ္စားလွယ္ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ဘက္ကလူနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ Working Group (အလုပ္အဖြဲ႔) ဖြဲ႔ၿပီး က်ေနာ္တို႔ အဲဒီအဖြဲ႔ကေနၿပီး အၿမဲတမ္း ထိေတြ႔ၿပီးေတာ့ ဘာေတြလုပ္မယ္၊ ေနာက္ၿပီး သူတို႔ဘက္ကလည္း ဘာေတြ ကူညီေပးမယ္၊ သူတို႔ကလည္း Technical Input (နည္းပညာအကူညီ) ေပးမယ္။ Capacity Building (စြမ္းရည္ျမႇင့္တင္ေရး) ကူညီေပးမယ္။ ေငြေရးေၾကးေရးအရ သူတို႔ဘက္က ဘာလုပ္ေပးႏိုင္မယ္ဆိုတာကို သူတို႔ ျပန္သြားၿပီးရင္ က်ေနာ္တို႔ကို အေၾကာင္းၾကားမယ္ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ဘာေတြဘာေတြလုပ္မယ္ဆိုတာ လုပ္ခ်င္တဲ့ Frame (မူေဘာင္) ေတြေျပာပါ။ Schedule (လုပ္ငန္းအစီအစဥ္) ေတြေျပာပါ။ သူတို႔က ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ဆက္လုပ္ၾကပါမယ္ဆိုၿပီး သေဘာတူလိုက္ၾကပါတယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ ကမာၻ႔သစ္ေတာထြက္ ပစၥည္းကုန္သြယ္မႈမွာ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံဟာ တာ၀န္သိႏိုင္ငံ တခုအေနနဲ႔ ပါလာဖို႔ကေတာ့ သမိုင္းအစလို႔ပဲ က်ေနာ္ ျမင္ပါတယ္။”