ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံရဲ႕ၿမိဳ႕ေတာ္ မနီလာကေတာ့ အလြန္ကုိ ယာဥ္ေၾကာရႈပ္ေထြးတယ္လုိ႔ နာမည္ေက်ာ္ပါတယ္။ ကားေတြ၊ ခရီးသည္တင္ယာဥ္ေတြနဲ႔ ဆုိင္ကယ္ေတြက ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ေလထုကုိ ညစ္ညမ္းေစပါတယ္။ ဒီေလကုိ ရွဴရိႈက္မိရင္ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ကူးစက္ေရာဂါ ရႏုိင္တယ္လုိ႔ အစုိးရကလည္း ၿမိဳ႕ခံေတြကုိ သတိေပးထားရပါတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းတခုကေတာ့ ဒီယာဥ္ေတြကုိ လမ္းေပၚက ဖယ္ထုတ္ကာ လွ်ပ္စစ္ကားေတြကုိ အစားထုိးၿပီး CO2 ထုတ္လႊတ္မႈကုိ ျဖတ္ေတာက္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ တခါတရံ မနီလာၿမိဳ႕အႏွံ႔သြားဖုိ႔ ထရုိက္ကားစီးဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ဒီယာဥ္ေတြက ေဘးတြဲပါတဲ့ ဆုိင္ကယ္ေတြပါ။ ဒရုိင္ဘာေတြက ယာဥ္ေၾကာေပၚမွာ ေကြ႔ပတ္ ေမာင္းႏွင္ေနၿပီး စၾကၤန္လမ္းေတြေပၚေတာင္ တက္ေမာင္းေနပါတယ္။ ထရုိက္ကားေတြဟာ ဆူညံသေလာက္ မီးခုိးအမ်ားႀကီး ထြက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အယ္လ္ဖရတ္ဒုိေဖာ္ရဲလုိရဲ႕ ထရုိက္ကားကေတာ့ ဒီလုိမဟုတ္ပါဘူး။ လြန္ခဲ့တဲ့လ အနည္းငယ္ေလာက္တုန္းက အသက္ ၃၈ ႏွစ္အရြယ္ ေဖာ္ရဲလုိဟာ သူ႔ထရုိက္ကားအေဟာင္းကို ဘက္ထရီအားနဲ႔ ေမာင္းတဲ့ အီးထရုိက္ကားအသစ္တစီးနဲ႔ လဲလုိက္ပါတယ္။ ဒီယာဥ္က ခရီးသည္ ၈ ဦးထိ တင္ႏုိင္ၿပီး အသံမထြက္သေလာက္ပါပဲ။ အရင္သုံးဘီးဆုိင္ကယ္တုန္းက သူ႔မွာ အေအးပတ္တာနဲ႔ တုတ္ေကြးမိတာတုိ႔လုိ ခဏခဏ ေနမေကာင္းျဖစ္ ရပါတယ္။ အခုေတာ့ မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ အရင္ဆုိင္ကယ္ေတြထက္ ခု အီးထရုိက္ေတြက ေမာင္းရလြယ္ၿပီး သက္ေသာင့္သက္သာရွိလုိပါပဲ။ ခုေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ အီးထရုိက္ကား ၁၅ စီးေလာက္ပဲ လမ္းေပၚမွာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အာရွဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္က ၅ ႏွစ္အတြင္းမွာ စီးေရ ၁၀၀ ေလာက္ျဖစ္ဖုိ႔ စီစဥ္ထားပါတယ္။ သုံးဘီးဆုိင္ကယ္အသစ္ရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူးကုိ လူတုိင္း ခံစားရေတာ့မွာပါလုိ႔ အီးထရုိက္စီမံကိန္းကုိ ဦးေဆာင္ေနတဲ့ ဆုိေဟးဟာ့စနီးက ေျပာပါတယ္။ ''ဖိလစ္ပုိင္အစုိးရက စက္သုံးဆီတင္သြင္းတဲ့အေပၚမွာ ေဒၚလာ ၈ ဘီလီယံကေန ၁၀ ဘီလီယံထိ သုံးေနရတယ္။ သုံးဘီးဆုိင္ကယ္သမားေတြမွာကလည္း နည္းပညာသစ္ဆုိလုိ႔ သိပ္ေရြးခ်ယ္စရာ မရွိေလေတာ့ သိပ္မထိေရာက္ဘဲ ဆီေတြ အရမ္းကုန္တာေပါ့ဗ်ာ။ တကယ္လုိ႔ သုံးဘီဆုိင္ကယ္စီးရမယ္ဆုိလည္း သက္သက္သာသာ ရွိမယ္။ အႏၱရာယ္လည္း ကင္းမယ္၊ ေလထုလည္း မညစ္ညမ္းဘူးဆုိရင္ ေကာင္းတာေပါ့ေနာ္။ ဒါဆုိရင္ေတာ့ အီးထရုိက္ကားက ဒီအခက္အခဲေတြကုိ ေျဖရွင္းေပးမယ့္ တခုတည္းေသာပန္းတုိင္ပါပဲ။'' အီးထရုိက္ကားကုိ သုံးလုိက္တဲ့အတြက္ ႏွစ္စဥ္ မနီလာၿမိဳ႕မွာ ဆီနဲ႔ ေမာင္းတဲ့ သုံးဘီးေတြေၾကာင့္ ထြက္တဲ့ စီအို ၂၄ တန္နီးပါးေလာက္ကုိ ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ႏုိင္လိမ့္မယ္လုိ႔ ဟာ့စနီးက ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံ အစိမ္းေရာင္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ (Greenpeace)မန္ေနဂ်ာ ဘုိးဘာကြန္ဂစ္ကေတာ့ အီးထရုိက္ကားဟာ မီးခုိးေခါင္းတုိင္ေနရာမွာ အိက္ေဇာပုိက္နဲ႔ အစားထုိးတဲ့သေဘာပဲလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ''ဒီ အီထရုိက္ကား ေထာင္ေသာင္းခ်ီကုိ အားသြင္းမယ္ဆုိရင္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား အမ်ားႀကီး လုိမယ္။ ဒီဓာတ္အားက ေက်ာက္မီးေသြးနဲ႔ ထုတ္ရတာ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိခုိက္မႈက ယာဥ္က မီးခုိးထြက္သလုိ တုိက္ရုိက္ မဟုတ္ဘူး။ ထရုိက္ကားေတြ အားသြင္းခ်ိန္မွာ ေက်ာက္မီးေသြးသုံး ဓာတ္အားေပးစက္ရုံကေန မီးခုိးေတြ ထုတ္လႊတ္မွာ။'' အျခား သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးသမားေတြကေတာ့ အီးထရုိက္ကားေတြ မွာပါတဲ့ လစ္သီယမ္အုိင္းယြန္း ဘက္ထရီက ထင္သေလာက္ အက်ိဳးမျပဳဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ မနီလာၿမိဳ႕က ရာသီဥတုနဲ႔ ျပည့္ျမဲစြမ္းအင္သုံး ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား အင္စတီက်ဳအဖြဲ႔ရဲ႕ ဒါရုိက္တာ ရက္ကြန္စတန္တီႏုိက ''လစ္သီယမ္အုိင္းယြန္း ဘက္ထရီရဲ႕ျပႆနာက သူတုိ႔က ကုန္က်စရိတ္မ်ားတယ္။ ဒီႏုိင္ငံမွာက ေရာင္းၿပီး ေနာက္ပုိင္း ၀န္ေဆာင္မႈ မရဘူး။ အကန္႔တကန္႔ပ်က္သြားရင္ ဘက္ထရီတလံုးလုံး ပစ္လုိက္ရေရာ။ ဒီလုိဘက္ထရီမ်ိဳး ျပင္ႏုိင္တဲ့ဆုိင္လည္း မရွိဘူး'' လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ခဲဘက္ထရီေတြက လစ္သီယမ္အုိင္းယြန္းဘက္ထရီေလာက္ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ သဟဇာတ မျဖစ္ေပမယ့္ အနည္းဆုံးေတာ့ ဖိလစ္ပုိင္မွာ ရီဆိုက္ကယ္ျပန္လုပ္ႏုိင္တဲ့ဆုိင္ေတြ ရွိတယ္လုိ႔ ကြန္စတန္တီႏုိက ဆုိပါတယ္။ ဒီဘက္ထရီေတြကုိပဲ ဂ်ိ(ပ္) နီးစ္လုိ႔ေခၚတဲ့ ခရီးသည္တင္ လွ်စ္ယာဥ္ေတြမွာ သူတုိ႔အဖြဲ႔က သုံးေနတာပါ။ ဒီယာဥ္ေတြက ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ သင့္ေတာ္ၿပီး အႏၱရာယ္ကင္းတာမုိ႔ အီးထရုိက္ကားေနရာမွာ အစားထုိးရင္ ပိုေကာင္းမယ္လုိ႔ ကြန္စတန္တီႏုိက ဆုိပါတယ္။ “ယာဥ္ပုိႀကီးလာေလ ထုတ္လႊတ္မႈကုိ ပုိေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ေလပဲ။ စြမ္းအင္နည္းနည္းနဲ႔ ခရီးသည္ေတြကုိ ပုိေဆာင္ေပးႏုိင္တယ္။ သုံးဘီးဆုိင္ကယ္ေတြက ေသးတယ္။ ခရီးသည္ေတြကုိ အိမ္တုိင္ရာေရာက္ ပုိေပးႏုိင္တာေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ အီထရုိက္ကားသြင္းတဲ့ အာရွဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္ (ေအဒီဘီ)ရဲ႕ ျပႆနာက ယာဥ္အႏၱရာယ္ စုိးရိမ္ရတဲ့ လက္ရွိ သုံးဘီးဆုိင္ကယ္ေတြကုိ ေလွ်ာ့ခ်တာထက္ အီးထရုိက္ကားေတြကုိ အတင္းသြင္း ေနတာမ်ိဳးျဖစ္ေနတယ္။ အီထရုိက္ကားေတြက ယာဥ္စည္းကမ္းမလုိက္နာဘူးလုိ႔ နာမည္ႀကီးေနတယ္။” အာရွဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္က ဆုိေဟးဟာ့စနီးက သူတုိ႔သြင္းတဲ့ အီးထရုိက္ကားေတြမွာ ဘက္ထရီ ျပဳျပင္ေရး ၀န္ေဆာင္မႈလုိမ်ိဳး ေျဖရွင္းေပးရမယ္ျပႆနာေတြ ရွိေနတုန္းပဲလုိ႔ ၀န္ခံထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အီးဂ်ိ(ပ္)နီးစ္ေတြ သုံးဖုိ႔က အရမ္းေစ်းႀကီးလြန္းတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ဆုိေဟးဟာ့စနီးက ''လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာ ႀကီးႀကီးလုိမယ္။ ဘက္ထရီႀကီးႀကီး လုိမယ္။ ကုန္က်စရိတ္က ျမင့္သည္ထက္ျမင့္ လာမယ္''လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ “ဒါက တကယ့္ျပႆနာပါပဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ယာဥ္ေမာင္းအမ်ားစုက ယာဥ္ပုိင္ေတြ ျဖစ္ေနၾကလုိ႔ပါပဲ။ အယ္လ္ဖရတ္ဒုိေဖာ္ရဲလုိလုိ ဆင္းရဲတဲ့ယာဥ္ေမာင္းေတြကုိ အီးထရုိက္ကား ေပးေမာင္းလုိက္ရင္ေတာ့ သက္ေသာင့္သက္သာနဲ႔ အသက္ေမြးႏုိင္မွာ ျဖစ္တယ္လုိ႔” သူက ဆုိပါတယ္။ ေဖာ္ရဲလုိက ခုရက္ပုိင္းမွာ ဆီမကုန္ေတာ့တဲ့အတြက္ သူ႔အီးထရုိက္ကားေလးနဲ႔ ပုိက္ဆံပုိရွာႏုိင္တယ္လုိ႔ ေျပာျပပါတယ္။ ဘက္ထရီ အားသြင္းခက နည္းနည္းပဲေပးရၿပီး အရင္ ဆီနဲ႔ေမာင္းတဲ့ ဆုိင္ကယ္ျပန္မေမာင္းေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ အာရွေဒသ သတင္းေဆာင္းပါး အစီအစဥ္အတြက္ မနီလာၿမိဳ႕မွ ေဂ်ဆန္စထေရာ့သာက သတင္းေပးပုိ႔ ထားတာျဖစ္ပါတယ္။