၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ကုန္ဆံုးလို႔ ၂၀၁၄ ႏွစ္သစ္တခု အစျပဳခဲ့ျပန္ပါျပီ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ထဲ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ မီဒီယာအခန္းက႑မွာ အေျပာင္းအလဲေတြ ရွိၿပီး အရင္ႏွစ္ေတြနဲ႔ ယွဥ္ရင္ ေရးသား ေျပာဆိုခြင့္ေတြ ရလာခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းမီဒီယာေတြ လြတ္လပ္စြာ ေရးသား ထုတ္ေ၀ေျပာဆိုႏိုင္ေရးမွာ စာနယ္ဇင္းသမားေတြနဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြ ဘယ္ေလာက္အထိ လြတ္လပ္စြာ ေရးသား ေျပာဆိုလို႔ ရေနၿပီလဲ၊ ဒီဗီြဘီပရိသတ္တြ သိရေအာင္ စာေရးဆရာႀကီးေတြ၊ အယ္ဒီတာေတြနဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ ကိုယ္တိုင္ ႀကံဳေတြ႔ခံစားခဲ့ရတာေတြကို စုစည္း တင္ဆက္ေပးပါမယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္းမီဒီယာေလာကထဲမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ေလာက္ ေတြႀကံဳ လႈပ္ရွားေနတဲ့ ေရွ႕မီေနာက္မီ သတင္းသမား၊ အခု ေရႊႏိုင္ငံသတင္းစာရဲ႕ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဖိုးေသာၾကာ (ေခတ္+မိုး) ကေတာ့ အစိုးရက စာနယ္ဇင္းသမားေတြကို ထပ္ၿပီး ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ လိုတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

“ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ အလြန္အကၽြံရရင္ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ။ အစိုးရက ဒီထက္ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ လိုအပ္မယ္။ ဒီမိုကေရစီ ေရာက္ေအာင္သြားတဲ့ေနရာမွာ စာနယ္ဇင္းေတြရဲ႕အားသည္ ပါးစပ္ကေနၿပီးေတာ့ စတုတၳမ႑ိဳင္၊ စတုတၳမ႑ိဳင္ ဆိုၿပီး ေျပာ႐ံုနဲ႔ေတာ့ မျဖစ္ဘူး။ တကယ္ စတုတၳမ႑ိဳင္ ျဖစ္ေအာင္ စာနယ္ဇင္းသမားေတြကလည္း ကိုယ့္က်င့္ဝတ္နဲ႔အညီ၊ ကိုယ့္သိကၡာနဲ႔အညီ ႀကိဳးစားအားထုတ္ဖို႔ လိုသလို အဲဒီလို ႀကိဳးစား အားထုတ္မႈကိုလည္း အစိုးရက ယံုယံုၾကည္ၾကည္နဲ႔ အားေပးေထာက္ခံၿပီးေတာ့ ပိုေကာင္းေအာင္၊ က်င့္ဝတ္နဲ႔အညီ ေရးသားထုတ္ေဝတဲ့ စာနယ္ဇင္းေတြ ျဖစ္ေအာင္ အစိုးရကိုယ္ႏႈိက္ကလည္း အားေပးဖုိ႔ အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ လိုတယ္။ အထူးသျဖင့္  အစိုးရရဲ႕ အားေပးမႈဟာ သတင္းစာေတြအေပၚမွာ မယံုၾကည္ေသးတဲ့ သက္ေရာက္မႈသေဘာ ရွိတယ္။”

ဆဲဗင္းေဒးသတင္းစာရဲ႕သတင္းေထာက္ခ်ဳပ္ျဖစ္သူ ဦးေအာင္သူရကေတာ့ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ထဲမွာ သတင္းေထာက္ေတြအေနနဲ႔ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရးခြင့္ေတာ့ရေပမယ့္ တကယ္ လြတ္လပ္ခြင့္ရခဲ့လားဆိုတာကို ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

“ဒီႏွစ္မွာေတာ့ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရးခြင့္ေတာ့ ရပါတယ္။ တကယ္ လြတ္လပ္လား ဆိုတာေတာ့ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေမးခြန္းထုတ္စရာေလးေတြေတာ့ ရွိပါတယ္။ တကယ္လည္း မလြတ္လပ္ေသးဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရမွာေပ့ါေနာ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဥပေဒေတြက အတည္မျပဳႏိုင္ေသးဘူး။ ေနာက္ၿပီး ၆၂ ဥပေဒက မဖ်က္ပစ္ရေသးဘူး။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဟာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရးခြင့္ေတာ့ ရေပးမယ့္လည္း တကယ္ လြတ္လပ္လား ဆိုေတာ့ မလြတ္လပ္ေသးဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရမွာေပါေနာ္။ ပံုႏိွပ္မီဒီယာ ဥပေဒကိုေတာ့ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ သတင္းေထာက္ေတြ လိုခ်င္တဲ့ အခ်က္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔ေတာ့ ေရးဆြဲခဲ့တာေတာ့ ရွိတာေပါ့။ အခုႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာဆိုရင္လည္း လြိဳင္ေကာ္က သတင္းေထာက္ အမ်ိဳးသမီး ေထာင္ခ်ခံရတာကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ လြတ္လပ္မႈ မရွိေသးဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရေသးတာေပါ့။”

 ဒီႏွစ္ထဲမွာ သတင္းေထာက္ေတြ တာ၀န္ေက်ၿပီး သက္ဆိုက္ရာ နယ္ပယ္အသီးသီးက တာ၀န္ရွိသူေတြအေနနဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သိရွိနားလည္မႈရွိဖို႔ လိုေသးတယ္လို႔ အလဲဗင္းသတင္းစာရဲ႕အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးေ၀ၿဖိဳးက ေျပာပါတယ္။

“အရင္ထက္စာရင္ သတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး အခုႏွစ္မွာ ပိုၿပီး ေရးသားလာ ႏိုင္တာကို ေတြ႔ရတယ္။ ပိတ္ဆို႔ထားတာေတြ၊ ဟန္႔တားထားတာေတြထက္စာရင္ ပိုၿပီးေတာ့ ေရးႏိုင္လာတာကို ေတြ႔ရပါမယ္။ ဥပေဒေရးရာနဲ႔ ပတ္သတ္လို႔ တခ်ိဳ႕ကိစၥရပ္ေတြက ေဝဖန္စရာေလးေတြ ရွိေနတယ္။ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြအေနနဲ႔ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လိုက္နာႏိုင္မႈ၊ မိမိ ရဲ႕လုပ္ငန္းေတြအေပၚမွာ တာဝန္ေက်ပြန္စြာနဲ႔ အမ်ားျပည္သူဘက္က ရပ္တည္မႈေတြက ပိုၿပီးေတာ့ တိုးတက္လာတာ ျမင္ရပါတယ္။ မီဒီယာေတြ တာဝန္ပိုေက်လာတာေပါ့။ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြအေနနဲ႔ လိုက္နာရမယ့္ က်င့္ဝတ္ေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြရဲ႕ အခြင္အေရးနဲ႔ ပတ္သတ္ရင္ေတာ့ က်န္တဲ့ နယ္ပယ္အသီးသီးကလူေတြက သိရွိနားလည္မႈရွိဖို႔ လိုတယ္။”

ရန္ကုန္တိုင္း(မ္)သတင္းစာရဲ႕ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးကိုကိုကေတာ့ ဒီႏွစ္ မီဒီယာ အခန္းက႑မွာ ဌာနဆိုင္ရာေတြကေန သတင္းရယူပိုင္ခြင့္ေတြ အားနည္းေနေသးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

“သတင္းေရးသားခြင့္ ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ရတယ္။ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ရယူတဲ့ေနရာမွာေတာ့ အားနည္းတုန္းပဲဆိုတာ ေတြ႔တယ္။ အထူးသျဖင့္ ဝန္ႀကီးဌာနေတြနဲ႔ သတင္းရယူတဲ့ေနရာမွာ ေျပာင္းလဲမႈ၊ တိုးတက္မႈ ထူးထူးျခားျခား မရွိပါဘူး။ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ခန္႔ထားေသာ္ျငားလည္းပဲ အဲဒီ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရပုဂၢိဳလ္မ်ားနဲ႔ ဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ဖုန္းေတြက တကယ္တမ္းေတာ့ သတင္းသမားေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္တဲ့ အခါမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အမ်ားစုက နာမည္သာ ရွိၿပီး က်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ ပူးေပါင္းဆက္သြယ္မႈ မျပဳတဲ့အတြက္ သတင္းရင္းျမစ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာ အားနည္းတယ္။ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေတြမွာလည္း ပရင့္မီဒီယာေလာကမွာ ျငင္းခုန္ၾကရတဲ့အေနအထား ျဖစ္လာတယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္ ရွိမလဲ၊ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္ဆိုတာ ဘာကိုဆိုသလဲ၊ လြတ္လပ္စြာေရးသားခြင့္နဲ႔ တာဝန္ယူမႈအပိုင္းကို ဘယ္လိုသြားမလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို မီဒီယာသမား အခ်င္းခ်င္း ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ ျဖစ္လာတယ္။”

အလားတူ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ရဲ႕ မီဒီယာအခန္းက႑ေတြမွာ ဥပေဒေတြ မရွိတဲ့အတြက္ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိခဲ့ေသာ္လည္း လာမည့္ႏွစ္၂၀၁၄ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ မီဒီယာဥပေဒေတြနဲ႔ စာနယ္ဇင္းသမားေတြ လုပ္ႏိုင္၊ မလုပ္ႏိုင္ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး စိတ္၀င္စားစရာပဲလို႔ ရုပ္သံလႊင့္ မီဒီယာတခု ျဖစ္တဲ့ စကိုင္းနက္အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးရဲမင္းဦးက ေျပာပါတယ္။

 “Media Friendly Society ေပါ့ေနာ္။ မီဒီယာကို မေၾကာက္တဲ့၊ မီဒီယာကို ရင္းႏွီး ကၽြမ္းဝင္တဲ့၊ မီဒီယာကို အသံုးခ်ႏိုင္တဲ့၊ Institution ေတြ ျဖစ္လာဖို႔ အဲဒါကို လုပ္ေပးရမယ္။ လိုအပ္ရင္ ဥပေဒေတြ၊ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြနဲ႔ ျပ႒ာန္းၿပီး ေဆာင္ရြက္ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းလာမယ္။ သတင္းမီဒီယာသမားေတြကလည္း Institution ေတြအေပၚမွာ အျပန္အလွန္ ေလးစားမႈ ရွိဖို႔ လိုလိမ့္မယ္။ ၂၀၁၄ မွာ လုပ္ႏိုင္ မလုပ္ႏိုင္၊ လုပ္ခ်င္စိတ္ရွိ၊ မရွိဆိုတာေတြကေတာ့ စိတ္ဝင္စားစရာပဲ။”