ပါကစၥတန္နိုင္ငံတ၀န္းလုံးမွာ ဆရာေတြ ေရာက္မလာတဲ့ ေက်ာင္းေပါင္း ေထာင္နဲ့ခ်ီျပီး ႐ွိေနပါတယ္။ ကရာခ်ိျမို့ ဆင္ေျခဖံုးမွာ ႐ွိတဲ့ ဂါဂါေဒသရဲ့ ေက်ာင္းတေက်ာင္းမွာ ေက်ာင္းသားေတြေရာ၊ ဆရာေတြေရာ မ႐ွိပါဘူး။ စာသင္ခန္းေတြက ပ်က္စီးေနသလို သင္ပုန္းေတြကလည္း ဖုန္းအလိမ္းလိမ္းနဲ့ ျဖစ္ေနျပီး အတြင္းပိုင္းမွာ ဘာေရာင္စံုပံုေတြမွလည္း မ႐ွိပါဘူး။ [caption id="attachment_45291" align="alignright" width="300" caption="ပိတ္ထားရတဲ့ အစုိးရ စာသင္ေက်ာင္းတခု"][/caption] ေက်ာင္းေဘး ကပ္လ်က္မွာ ေနထုိင္တဲ့ အသက္ ၄၀ အ႐ြယ္ ႐ြာသား မိုဟာမက္ အာဇင္းမ္မာရီက ေက်ာင္းေနအ႐ြယ္ သူ့ကေလး ၃ ေယာက္ရဲ့ ပညာေရးကေတာ့ ေပ်ာက္ဆံုးေနတယ္လို့ ေျပာပါတယ္။ “ေက်ာင္းအေဆာက္အဦက အဲဒီမွာ ႐ွိေနတာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၄ နွစ္ ကတည္းကပါ။ ဒါေပမယ့္ ဆရာေတြ ဘယ္တုန္းကမွ ေရာက္မလာခဲ့ၾကပါဘူး။ စာသင္ခန္း တတန္းမွ မ႐ွိပါဘူး။ ဆရာေတြကိုေတာ့ လစာ ေပးထားရျပီး ေက်ာင္းသားေတြကေတာ့ သင္ၾကားခံရမႈ မ႐ွိပါဘူး။” မနွစ္က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ အစိုးရရဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြအရ နိုင္ငံမွာ ေပ်ာက္ေနတဲ့ ဆရာေပါင္း ၂ ေသာင္း ၅ ေထာင္ေလာက္ ႐ွိျပီး အမ်ားစုက ဆင္းျပည္နယ္က ျဖစ္ပါတယ္။ ကရာခ်ိျမို့ ဆင္ေျခဖံုးမွာ ႐ွိတဲ့ ဂါဂါေဒသရဲ့ တျခားေက်ာင္းတေက်ာင္းမွာလည္း ကုလားထိုင္က်ိုးေတြနဲ့ ညစ္ပတ္ေနျပီး ကေလးေတြအတြက္ ခံုတန္း႐ွည္ေတြလည္း မ႐ွိပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ လူဦးေရ ၆ ေသာင္း႐ွိတဲ့ ဒီေဒသတခုတည္းမွာတင္ မလည္ပတ္နုိင္တဲ့ ေက်ာင္းက ၃၅ ေက်ာင္း ႐ွိေနပါတယ္။ လာမယ့္ နွစ္ေတြမွာ ေက်ာင္းစ သြားၾကေတာ့မယ့္ ကေလး ၃ ေယာက္ရဲ့ ဖခင္ ေက်ာင္းနာမွာ ေနထိုင္တဲ့ အစ္ေဘာလ္ဂါဘိုလ္က “ေက်ာင္းစေဆာက္ခဲ့တဲ့ ၂၀၀၅ ခုနွစ္က စျပီး ဒီမွာ ဆရာတေယာက္ေတာင္ မခန့္ခဲ့ပါဘူး။ လွ်ပ္စစ္မီးလည္း မ႐ွိပါဘူး။ အေဆာက္အဦက ဘာမွ အသံုးမတည့္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို့က ဦးစီး ၀န္ၾကီး၊ ပညာေရး၀န္ၾကီးနဲ့ သမၼတ ဆီကိုေတာင္  အၾကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေက်ာင္းကို လည္ပတ္ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ေပးဖို့ ေမတၱာရပ္ခံခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘာမွျဖစ္မလာခဲ့ပါဘူး” လုိ့ ေျပာပါတယ္။ ေက်ာင္းအျဖစ္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေအာင္ မလုပ္နိုင္တဲ့ အစိုးရ တည္ေထာင္ေပးတဲ့ ေက်ာင္းေပါင္း တနုိင္ငံလံုးမွာ ေထာင္နဲ့ ခ်ီျပီး ႐ွိေနပါတယ္။ ျပဿနာက အက်င့္ပ်က္ လာဘ္စားမႈနဲ့ ထိေရာက္တဲ့ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္႐ႈမႈစနစ္ မ႐ွိတာပါပဲ။ ၃ တန္းနဲ့ ပညာ သင္ၾကားမႈ ရပ္သြားရတဲ့ ႐ြာထဲက ၈ နွစ္အ႐ြယ္ ေက်ာင္းသူ မာရီယာအလီက “က်မက ဆရာမတေယာက္ ျဖစ္ခ်င္တယ္႐ွင့္။ ဒါမွ က်မက သူမ်ားေတြကို သင္ေပးနုိင္မွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဒီမွာ ေက်ာင္း တေက်ာင္းမွ မ႐ွိေတာ့ က်မေက်ာင္းသြားလို့ မရဘူးေပါ့။ က်မ တက္ခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းက ဆရာေတြ ေသနတ္နဲ့ အပစ္ခံခဲ့ရျပီး ဆရာအသစ္ ထပ္ခန့္တာ မ႐ွိေတာ့ပါဘူး” လုိ့ ေျပာပါတယ္။ ဒီနွစ္ အေစာပိုင္းမွာ ပါကစၥတန္ တရားရံုးခ်ဳပ္က တနိုင္ငံလံုး ဖြင့္လွစ္သင္ၾကားေပးေနတဲ့ ေက်ာင္းအေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္႐ွိတယ္ဆိုတာ သိရဖို့ အစိုးရေက်ာင္းေတြ တနိုင္ငံလံုး စစ္ေဆးေရးလုပ္ဖို့ အမိန့္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီေတာင္ပိုင္း ဆင္းျပည္နယ္မွာ မိန္းကေလး-ေယာက်္ားေလး ေက်ာင္းေတြရဲ့ ၂၀ ရာခုိင္နႈန္းဟာ စာသင္ေက်ာင္းေတြအျဖစ္ မလည္ပတ္နုိင္ေတာ့သလုိ ေက်ာင္းေတြလည္း မ႐ွိေတာ့ပါဘူး။ ဂါဂါရဲ့ တခုတည္းေသာ မိန္းကေလးေက်ာင္းမွာေတာ့ ျခစ္ျခစ္ေတာက္ ပူျပင္းေနတဲ့ မနက္ခင္းမွာ မိန္းကေလးေတြဟာ အျပင္ဘက္မွာ စာသင္ၾကားေနၾကရပါတယ္။ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမ မစ္ေသာ္ဆာရယ္လ္က "က်မတို့မွာ ေက်ာင္းသား ၄၅၀ အတြက္ စာသင္ခန္းက ၄ ခန္း ပဲ ႐ွိပါတယ္။ စာသင္ခန္းတခုတည္းမွာ ေက်ာင္းသား ၁၀၀ ေလာက္ ႐ွိပါတယ္။ ေရအိမ္ကလည္း ၁ လံုးပဲ၊ ေရတိုင္ကီ ၂ ခုလံုးက ပ်က္ေနပါျပီ။ ေက်ာင္းသားေတြနဲ့ ဆရာေတြက သူတို့အိမ္က ေရကို ယူလာၾကရပါတယ္" လုိ့ ေျပာပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့နွစ္က ပါကစၥတန္နဲ့ ယူနီဆက္ဖ္က ၂၀၁၅ ခုနွစ္ ေနာက္ဆံုးထားျပီး မိန္းကေလး အားလံုးကို ပညာသင္ေပးဖို့ ကမၻာ့လြွႊမ္းျခံု ရန္ပံုေငြတခုကို တည္ေထာင္ထားခဲ့ပါတယ္။ ပါကစၥတန္သမၼတက မာလာလာရဲ့ နာမည္နဲ့ ကမၻာတ၀ွမ္း အစဦး ေဆာင္႐ြက္မႈေတြ အတြက္ ေထာက္ပံ့ေငြအျဖစ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၀ သန္း လႉဒါန္းခဲ့ပါတယ္။ မိန္းကေလးပညာေရး စီမံေဆာင္႐ြက္မႈေတြကို လုပ္ခဲ့လုိ့ မာလာလာဟာ တာလီဘန္ ေတြရဲ့ ေသနတ္နဲ့ အပစ္ခံခဲ့ရသူပါ။ မာလာလာက "စာမတတ္မႈ၊ ဆင္းရဲမြဲေတမႈနဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ပေပ်ာက္ေရးကို ကမၻာတ၀န္းလံုး ၾကိုးပမ္းအားထုတ္မႈ စၾကရေအာင္ပါ။ က်မတို့ စာအုပ္ေတြနဲ့ ေဘာလ္ပင္ေတြကို ေကာက္ကိုင္ၾကရေအာင္ပါ။ အဲဒါေတြက က်မတို့ရဲ့  အင္အားအၾကီးဆံုး လက္နက္ေတြပါပဲ႐ွင္။ ကေလးတေယာက္၊ ဆရာတေယာက္၊ စာအုပ္တအုပ္နဲ့ ေဘာပင္တေခ်ာင္းက ကမၻာၾကီးကို ေျပာင္းလဲပစ္နိုင္ပါတယ္႐ွင္။ ပညာေရးက တခုတည္းေသာ အေျဖပါပဲ။ ပညာေရးက ပထမပါပဲ" လုိ့ ေျပာပါတယ္။ ၂၀၀၂ ခုနွစ္မွာ ပါကစၥတန္အစိုးရက အခမဲ့နဲ့ မသင္မေနရ မူလတန္းပညာေရးကို ကေလးတိုင္းရဲ့ အေျခခံအခြင့္အေရးအျဖစ္ ေၾကညာခဲ့ျပီး ဖြဲ့စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္မႈတခုကို ျပုလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ မၾကာခင္ကပဲ ေတာင္ပိုင္း ဆင္းျပည္နယ္က ဥပေဒျပု လြွႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြက အဲဒါကို တကယ္ ျဖစ္လာေအာင္ ဥပေဒၾကမ္းတခုကို ျပ႒ာန္းေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပညာေရး တက္ၾကြလႈပ္႐ွားသူေတြကေတာ့ ဘာမွ မေျပာင္းလဲေသးဘူးလို့ ေျပာၾကပါတယ္။ ဆင္းဘြဲ့ရမ်ားအသင္းရဲ့ အဖြဲ့၀င္ လားလ္ခန္ကန္၀ါက "နိုင္ငံေရးသမားေတြ ကိုယ္တိုင္က ပညာေရးက႑ကို ဖ်က္ဆီးပစ္ေနၾကတာဗ်။ တာလီဘန္ အၾကမ္းဖက္သမားေတြနဲ့ က်ေနာ္တို့ နိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ စိတ္ဓာတ္ေရးရာမွာ ဘာမွ မျခားနားပါဘူးဗ်ာ။ သူတို့ေတြက စဥ္းစားေတြးျမင္ပံု အတူတူပါပဲ။ ပညာေရးကို ဆန့္က်င္ၾကတာပဲ။" ဆင္းျပည္နယ္ရဲ့ ပညာေရး ၀န္ၾကီး နီဆာ ခူရိုကေတာ့ "သူတို့ကိုယ္တိုင္က တျခားေနရာေတြကို ေျပာင္းသြားၾကတဲ့ ဆရာေတြ ႐ွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို့က အဲဒါကို သတိထားရပါမယ္။ ဆရာေတြ ျပန္လာၾကမယ္ဆိုရင္ မလည္ပတ္နုိင္တဲ့ ေက်ာင္းေတြ နည္းပါးလာမွာပါ။ တျခား နိုင္ငံေရး အေၾကာင္း မ႐ွိပါဘူး" လုိ့ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုကေတာ့ ျပည္သူေတြက သူ့အစီအစဥ္နဲ့သူ ဘာသာေရးေက်ာင္းေလးေတြ တည္ေထာင္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ နာဒီဒက္နာေဘာလ္က လူမ႐ွိတဲ့ အစိုးရေက်ာင္းတခုနားမွာ မက္ဒရက္စ္ဆာ (Madressah) တည္ေထာင္ထားခဲ့ပါတယ္။ အခု ေလာေလာဆယ္မွာ ေယာက်္ားေလး ၁၀ ေယာက္ေလာက္ စာသင္ေနျပီး မိန္းကေလးေတာ့ မ႐ွိပါဘူး။ နာဒီဒက္နာေဘာလ္က “သူတို့က ေခတ္မီပညာေရးေတာ့ မရနိုင္ၾကပါဘူး။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္ထင္တာက အနည္းဆံုး ဘာသာေရးေတာ့ က်ေနာ္တို့ သင္ေပးနုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို့က ဒီမွာ အားလံုးကို သင္မေပးနုိင္ေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြ ေခတ္ေနာက္ေတာ့ က်န္ခဲ့မွာပဲေပါ့ဗ်ာ။” နာအင္မ္းဆာဟိုတာရာက အာ႐ွေဒသ သတင္းေဆာင္းပါးက႑အတြက္ ႐ွာဒီခန္နဲ့ အတူ ပါကစၥတန္နိုင္ငံ ကရာခ်ိျမို့ကေန သတင္းေပးပို့ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။