အသင္းအဖြဲ့မ်ားဆိုင္ရာ ဥပေဒၾကမ္းနဲ့ပတ္သက္ျပီး အရပ္ဘက္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြက အသင္းအဖြဲ့ေတြ မွတ္ပုံတင္တာကို ဆနၵအေလ်ာက္ ျဖစ္ေစခ်င္ေပမယ့္ လြွႊတ္ေတာ္က ေရးရာ ေကာ္မတီေတြကေတာ့ မွတ္ပုံတင္ဖို့ ဆနၵ႐ွိေနပါတယ္။ လြွႊတ္ေတာ္မွာတင္ျပထားတဲ့ အသင္းအဖြဲ့ဆိုင္ရာ ဥပေဒၾကမ္းဟာ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီး ဦးေဆာင္တဲ့ ဗဟိုအဖြဲ့က အသင္းအဖြဲ့ေတြကို စိစစ္၊ ေ႐ြးခ်ယ္၊ ဆံုးျဖတ္နိုင္တယ္လို့ ပါ႐ွိသလို မွတ္ပံုမတင္ဘဲ ဖြဲ့ရင္ ေထာင္ဒဏ္ ၃ နွစ္အထိ ခ်နိုင္တယ္လည္း ပါ႐ွိတာေၾကာင့္ အရပ္ဘက္အဖြဲ့အစည္းေတြရဲ့ ဆန့္က်င္မႈကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတာပါ။ ဒီဥပေဒၾကမ္းကုိ အရပ္ဘက္အဖြဲ့အစည္း ၂၀၀ ေလာက္က ဆန့္က်င္ခဲ့ျပီးတဲ့ေနာက္    ဩဂုတ္ ၁၅ ရက္ေန့က ေနျပည္ေတာ္မွာ ေဆြးေနြးပြဲလုပ္ခဲ့တာပါ။ ေနျပည္ေတာ္ သဂၤဟဟိုတယ္မွာ လြွႊတ္ေတာ္ေရးရာေကာ္မတီ တာ၀န္႐ွိ-သူေတြနဲ့ အရပ္ဘက္အဖြဲ့ေတြရဲ့ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ေဆြးေနြးခဲ့တာျဖစ္ျပီး နွစ္ဘက္စလုံးက ကိုယ့္ အယူအဆကို ဆက္လက္စြဲကိုင္ထားၾကတာနဲ့ အဆုံးသတ္ခဲ့ပါတယ္။ အေျခခံဥပေဒအရ အသင္းအဖြဲ့ေတြ လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ့စည္းခြင့္ ႐ွိေပမယ့္ မွတ္ပုံတင္ဖို့ မလိုဘူးလို့ ဆိုလိုတာမဟုတ္ေၾကာင္းနဲ့ လူမႈအဖြဲ့အစည္းေတြဟာ တရား၀င္ အေျခအေနတခု ႐ွိသင့္တဲ့အတြက္ မွတ္ပုံတင္ဖို့ လိုအပ္တဲ့အေၾကာင္း ျပည္သူ့လြွႊတ္ေတာ္ အမတ္တဦးက ေျပာပါတယ္။ “လူထုအေျချပု အဖြဲ့အစည္းေတြအတြက္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ တရား၀င္ ရပ္တည္မႈ အဆင့္အတန္း႐ွိလာမွ အဖြဲ့အစည္းရဲ့ ဂုဏ္သိကၡာ႐ွိိမယ္၊ ဒါေၾကာင့္ လိုအပ္တယ္၊ မွတ္ပုံတင္ လုပ္ထားဖို့လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွလည္း က်ေနာ္တို့ စြဲဆိုတဲ့ဟာ သိကၡာ႐ွိစြာနဲ့ နိုင္ငံအက်ဳိးေတြကုိ ေဆာင္႐ြက္နုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ မွတ္ပံုတင္ရမယ္၊ က်ေနာ္တို့ ရဲ့အခြင့္အေရး ျဖစ္ပါတယ္။” ၈၈ မ်ိုးဆက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ့ ပြင့္လင္း လူ့အဖြဲ့အစည္းက ဦးကိုကိုၾကီးကေတာ့ ဥပေဒၾကမ္းမွာ အသင္းအဖြဲ့ေတြကို အကာအကြယ္ေပးတဲ့ အပိုဒ္ေတြကို မေတြ့႐ွိမိဘူးလို့ ေျပာပါတယ္။ “မွတ္ပံုတင္ျခင္းဟာ စိတ္ဆနၵအေလ်ာက္ မွတ္ပံုတင္ျခင္း ျဖစ္သင့္တယ္။ ေနာက္ မွတ္ပံုမတင္ခ်င္ေသးတဲ့ အဖြဲ့အစည္းေတြးလည္းပဲ သူတို့ ဒီထက္ ပိုျပီးေတာ့ က်ယ္ျပန့္တဲ့ပမာဏကုိ လုပ္ခ်င္လာျပီဆိုရင္ မွတ္ပံုတင္မွ ျဖစ္ေတာ့မယ္၊ မွတ္ပံုတင္မွ အခြင့္အေရးေတြ ရမယ္၊ မွတ္ပံုတင္မွ ဒီလိုအကာအကြယ္ေတြ ရမယ္ဆိုတာဟာ ေလာေလာဆယ္မွာ မွတ္ပံုမတင္နိုင္ေသးတဲ့ အဖြဲ့အစည္းမ်ား အတြက္လည္း ၾကီးမာတဲ့ ဆြဲေဆာင္မႈ တခုျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို့ ဒီဥပေဒမႈၾကမ္းဟာ အသင္းအဖြဲ့ေတြကုိ မွတ္ပံုတင္ဖို့သာ တိုက္တြန္းထားတယ္၊ မွတ္ပံုမတင္ရင္ ျပစ္ဒဏ္ဆိုတဲ့ အပိုင္းကုိ ေလ်ာ့ေပါ့တယ္ဆိုေပမယ့္ တည္႐ွိေနဆဲျဖစ္တယ္။ သို့ေသာ္ အသင္းအဖြဲ့ေတြကုိ အကာအကြယ္ေပးမယ့္ အပုိဒ္ မေတြ့ေသးတာ သတိထားမိပါတယ္။” အမ်ိုးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ပါတီ ကိုယ္စားျပု ျပည္သူ့လြွႊတ္ေတာ္အမတ္ ေဒါက္တာ ေဇာ္ျမင့္ေမာင္ကေတာ့ အရပ္ဘက္ လူ့အဖြဲ့အစည္းနဲ့ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ဥပေဒတခု လိုအပ္တယ္လုိ့ ေျပာပါတယ္။ အရပ္ဘက္အဖြဲ့အစည္း အေရးေဆာင္႐ြက္ေနတဲ့ ေဒါက္တာေက်ာ္သူကေတာ့ ဒီဥပေဒၾကမ္းကို ျပည္တြင္းအသင္းအဖြဲ့မ်ား မွတ္ပုံတင္ျခင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒအျဖစ္ အမည္ေပးသင့္သလို ဥပေဒမွာ ထည့္သြင္းထားတဲ့ ျပစ္ဒဏ္ေတြကို ဖယ္ေပးဖို့ ေဆြးေနြးတင္ျပပါတယ္။ “ဒီအသင္းအဖြဲ့ ဖြဲ့စည္းမႈက က်ေနာ္တို့ဆီမွာ ေသခ်ာေပါက္လိုတယ္၊ ဥပေဒ တခုခုေပါ့ေနာ္။ ဒီအဖြဲ့အစည္းေလးေတြ နုိင္ငံမွာ ေပၚေပါက္မွာလည္း  ဒီမိုကေရစီကုိ ျပန္ထိန္းလို့ရမွာ။ က်ေနာ္တို့  မ႑ိုင္ၾကီး သံုးရပ္ေရာ အကုန္လံုးကုိ ထိန္းေက်ာင္းနိုင္တာ ဒီအရပ္ဘက္ အဖြဲ့အစည္းေတြက ထိန္းေက်ာင္းနုိင္တာကိုးဗ်။ အစိုးရမလုပ္နုိင္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြလည္း အမ်ားၾကီး႐ွိေသးတာကုိး။ က်ေနာ္တို့နိုင္ငံမွာ နာဂစ္ျပီးေတာ့ အရပ္ဘက္ လူ့အဖြဲ့အစည္းေတြ ေပၚလာလိုက္တာ အျပိုင္းအ႐ုိင္းပဲေလ။ ဒီအဖြဲ့ေလးေတြ ယွဥ္ျပိုင္ရပ္တည္ဖို့ဆိုရင္ က်ေနာ္တို့ ေျမေတာင္ ေျမာက္ေပးမယ့္ ဥပေဒဆိုတာ လိုလာတာေပါ့ဗ်ာ။ တျခားနုိင္ငံေတြမွာလည္း အသင္းပင္းအဖြဲ့အစည္းေတြ ႐ွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို့ၾကည့္ရမွာက က်ေနာ္တို့နိုင္ငံမွာေတာ့ အရပ္ဘက္လူ့အဖြဲ့အစည္းေလးေတြ အားေပးတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြပါမွ ျဖစ္မွာဗ်။” တက္ေရာက္လာတဲ့ အရပ္ဘက္အဖြဲ့အစည္းေတြရဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကလည္း လူမႈေရး လုပ္ငန္း ေဆာင္႐ြက္ရာမွာ အာဏာပိုင္ေတြရဲ့ဖိနွိပ္မႈေတြကို လြွႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ အရပ္ဘက္အဖြဲ့အစည္း ကိုယ္စားလွယ္တဦးက ေဆးခန္းဖြင့္လွစ္ရာမွာ အာဏာပိုင္ေတြရဲ့ ကန့္သတ္တားျမစ္ခ်က္ေတြကို အခုလို ေျပာပါတယ္။ “ဖြဲ့စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကုိလည္း မဆန့္က်င္ေအာင္၊ နုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္နဲ့လည္း ညီေအာင္ အသင္းအဖြဲ့ေတြကုိ လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ့စည္းခြင့္ေပးျပီးေတာ့ မွတ္တမ္းတင္တဲ့စနစ္ထားသင့္ပါတယ္။ သူတုိ့ဘာသာ သူတုိ့ ဖြဲ့ပါ။ မွတ္တမ္းတင္တဲ့႐ုံးထားေပးပါ။ ေမာ္ကြန္းထားေပးပါ။ ၂ အခ်က္ မိမိတို့ ဆနၵအေလ်ာက္ မွတ္ပံုတင္ခ်င္တဲ့ အဖြဲ့ေတြ ႐ွိပါလိမ့္မယ္ အဲဒီအတြက္ မွတ္ပံုတင္႐ုံးေတြ ဖြင့္ေပးပါ။ အဲဒီဟာေတြ ခုနေဆြးေနြးသြားတဲ့ အတုိင္းပဲ မွတ္ပုံတင္လုိသူမ်ား တင္ခြင္ရတဲ့ စနစ္ေဖာ္ထုတ္ေပးပါ။ ေနာက္ဆံုးအခ်က္ကေတာ့ ျပစ္ဒဏ္အခန္းမ်ား မလိုအပ္ေတာ့ပါ၊ ျပစ္ဒဏ္အခန္းေတြ ျဖတ္သိမ္းလိုက္ပါ။” ဇူလိုင္ ၂၅ ရက္ေန့မွာ ဒီဥပေဒမူၾကမ္းကို အစိုးရသတင္းစာေတြမွာ ေဖာ္ျပခဲ့တာ ျဖစ္ျပီး ျပည္သူ့လြွႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးတင္ေမာင္ဦးက အဆိုျပုခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။