နယူးေဒလီက ဗဟိုေၾကးနန္းရံုးမွာေတာ့  အသက္ ၂၅ နွစ္႐ွိျပီ ျဖစ္တဲ့ ပရာနီတာ ဗီးယားက ေၾကးနန္းတေစာင္ေပးပို့ဖို့ တန္းစီေနၾကတဲ့သူေတြထဲမွာ မတ္တပ္ရပ္ ေစာင့္ေနပါတယ္။ အဲဒီ ေၾကးနန္းဟာ သူအဘိုးအဘြားေတြဆီကို လိပ္မူထားတဲ့ ပထမဆံုးေၾကးနန္္းစာ ျဖစ္တယ္လုိ့ ပရာနီတာက ေျပာပါတယ္။ “အဲဒါဟာ က်မဘ၀သက္တမ္းမွာ တၾကိမ္ပဲ ႐ွိမယ့္ အေတြ့အၾကံုပါ။ ဘာလို့ဆိုေတာ့ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ က်မက တေယာက္ေယာက္ဆီကို ေၾကးနန္းပို့ခ်င္တဲ့အခါ က်မ ပို့လို့ရေတာ့မွာ မဟုတ္လို့ပါ။ ဒီေၾကးနန္းက က်မ အဘိုးအဘြားေတြဆီ ပို့ဖို့ပါ။ အဲဒါဟာ သူတို့အတြက္ ေနာက္ဆံုးေၾကးနန္းစာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ေခတ္တေခတ္ရဲ့ ေနာက္ဆံုးလိုမ်ိုးေပါ့႐ွင္။” ပရာနီတာလိုပဲ အိနိၵယနုိင္ငံတ၀န္းလံုးက လူငယ္အေတာ္မ်ားမ်ားဟာလည္း လုပ္ငန္းမရပ္ဆိုင္းခင္မွာ ေၾကးနန္းစာတေစာင္ေပးပို့ဖို့ အခ်ိန္ေပးေနၾကပါတယ္။ အစိုးရက ဇူလိုင္ ၁၅ ရက္ေန့ကစျပီး ေၾကးနန္းလုပ္ငန္းကို ရပ္ဆိုင္းလိုက္ဖို့ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ျပီးပါျပီ။ ဒီလုပ္ငန္းဟာ စီးပြားေရးအရ အလားအလာ မ႐ွိေတာ့ပါဘူးလို့ ေၾကးနန္းလုပ္ငန္းရဲ့ အေထြေထြမန္ေနဂ်ာ ႐ွာမင္းအတ္တာက ေျပာပါတယ္။ “ျပည္သူလူထုမွာ ဒီေန့ ေ႐ြးခ်ယ္စရာေတြ အမ်ားၾကီး႐ွိေနျပီေလ။ တယ္လီဖုန္း၊ မိုဘိုင္းလ္၊ အီးေမးလ္နဲ့ အက္စ္အမ္အက္စ္ေတြက အမ်ားၾကီးျမန္ဆန္သလို စိတ္လည္းခ်ရတယ္ဗ်ာ။ ဒီလိုေ႐ြးခ်ယ္စရာေတြ မ်ားျပားလွေတာ့ ေၾကးနန္းလုပ္ငန္းကို သံုးဖို့ အခုအခ်ိန္မွာ စိတ္၀င္စားတဲ့ လူဆိုလို့ မ႐ွိသေလာက္ ျဖစ္ေနပါျပီ။ ဒီလုပ္ငန္းကို ဆက္လုပ္ဖို့က ကုန္က်စရိတ္ကလည္း သိပ္ၾကီးပါတယ္။ က်ေနာ္တို့ အဲဒီအတြက္ ၁ နွစ္ကို ေဒၚလာ ၂၃ သန္းနီးပါး အရံႈးခံေနရပါတယ္။” ေၾကးနန္းလုပ္ငန္းကို ဟင္ဒီလို “တား” လို့ လူေတြသိၾကျပီး အိနိၵယနုိင္ငံကို ၁၉ ရာစု အလယ္ပိုင္းမွာ ျဗိတိသွ်ေတြက စတင္ အသံုးျပုေစခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုပ္ငန္းဟာ အိနိၵယနုိင္ငံကို ျဗိတိသွ်ရဲ့ထိန္းခ်ဳပ္မႈတည္ေဆာက္ရာမွာ အဓိက အခန္းက႑က ပါ၀င္ခဲ့တယ္လို့ ယံုၾကည္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၈၅၇ ခုနွစ္မွာ “ပထမ လြတ္လပ္ေရးလႈပ္႐ွားမႈ” လို့ သိၾကတဲ့ လူထုအံုၾကြမႈၾကီးဟာလည္း ေၾကးနန္းစာတေစာင္နဲ့ ဆက္နြွႊယ္ေနခဲ့ပါတယ္။  ဒါေပမယ့္ အျမန္ဆံုးနဲ့ အစစ္မွန္ဆံုး ဆက္သြယ္ေရးနည္းနာတခုအျဖစ္ အိနိၵယနုိင္ငံရဲ့ လူမႈဘ၀မွာ ေၾကးနန္းဟာ အေရးပါတဲ့ အစိတ္အပိုင္းတရပ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေၾကးနန္းဟာ နာမည္ပ်က္ခဲ့တဲ့ စာပို့လုပ္ငန္းရဲ့ ၾကန့္ၾကာမႈေတြကို ေ႐ွာင္႐ွားဖို့နဲ့ အေရးေပၚသတင္းစကားေတြကုိ ေပးပို့ဖို့ အသံုး၀င္တဲ့ ေ႐ြးခ်ယ္စရာတခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၇၀နဲ့ ၁၉၈၀ ခုနွစ္ေတြအတြင္းက ေဘာ္လီ၀ုဒ္႐ုပ္႐ွင္ကား အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အိနိၵယရဲ့ ေန့စဥ္ လူမႈဘ၀မွာ ေၾကးနန္းရဲ့ အေရးပါပံုကို ထည့္သြင္း ရိုက္ကူးသြားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေၾကးနန္းကေတာ့ သတင္းေကာင္းေတြကို သယ္ေဆာင္လာေပးခဲ့ပါတယ္လို့ ဖ့ြံျဖိုးဆဲ လူ့အဖြဲ့ အစည္း ေလ့လာမႈအတြက္ နယူးေဒလီအေျခစိုက္ ဗဟိုဌာနရဲ့ အဖြဲ့၀င္ ရာဗီခန္က ေျပာပါတယ္။ “ေၾကးနန္းတေစာင္ေရာက္လာတာကိုက ေၾကာက္စရာပါ။ ဘာလို့လဲဆုိေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ လူေတြက အဲဒါကို ၀မ္းနည္းစရာ ဒါမွမဟုတ္ ေဘးသင့္မႈတခုခုကို ေတြ့ၾကံုရလို့ တျခားသူေတြကို အသိေပးဖို့က်မွ သံုးေလ့႐ွိၾကေတာ့ စာပို့သမားက ေၾကးနန္းကို ေပးပို့လာတဲ့အခ်ိန္မွာ မိသားစုတခုလံုး၊ တခါတေလ အိမ္နီးနားခ်င္းေတြေတာင္ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈန့ဲ ၀ိုင္းလာတတ္ၾကတယ္ မဟုတ္လား။ ဘာလို့လဲဆိုေတာ့ အဆိုးတခုခုေတာ့ ျဖစ္ျပီလို့ လူတိုင္းက သိထားၾကတာကိုးဗ်။” အစိုးရကေတာ့ အဲဒီလုပ္ငန္းကို ပိတ္ပစ္လိုက္တဲ့အတြက္ သက္ဆိုင္ရာဌာနက ၀န္ထမ္းေတြကို ထိခိုက္မွာ မဟုတ္ဘူးလို့ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေၾကညာခ်က္က ေၾကးနန္းဌာန ၀န္ထမ္း ရာဂူးဗီးယားဆင္း အပါအ၀င္ လူေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားရဲ့ လြမ္းဆြတ္သတိရမႈကို ပင့္ေပးသလို ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ရာဂူးဗီးယားဆင္းနဲ့ တျခားလူအေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ လုပ္ငန္းကို ရပ္ဆိုင္းမပစ္လိုက္ဖို့ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ကို  တိုက္တြန္းတဲ့ သူတို့ရဲ့ ေနာက္ဆံုးေၾကးနန္းစာကို ေပးပို့ဖို့ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ “ျပည္သူလူထုက သတင္းစကားေတြ ေပးပို့ဖို့ မိုဘိုင္းလ္ဖုန္းေတြနဲ့ အီးေမးလ္ေတြကို သံုးတာကို ပိုနွစ္သက္ၾကေပမယ့္ လူတိုင္းမွာေတာ့ အဲဒီပစၥည္းေတြ မ႐ွိၾကဘူးဗ်။ အေတာ္မ်ားမ်ားက အီးေမးလ္အိုင္ဒီ မ႐ွိၾကသလို အင္တာနက္လည္း မသံုးနုိင္ၾကဘူးေလ။ အဲဒါက ခ်မ္းသာတဲ့သူေတြအတြက္ ဘာမွ အေျပာင္းအလဲမျဖစ္ေပမယ့္ ဆင္းရဲသားေတြရဲ့ အက်ိုးစီးပြားအတြက္ကေတာ့ ဒီလုပ္ငန္းကိုိ ဆက္ထားေပးသင့္ပါေသးတယ္” လုိ့ ရာဂူးဗီးယားဆင္းက ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မီဒီယာ ေလ့လာသံုးသပ္သူ ဗီးနက္ကူးမားကေတာ့ ဒီအခ်ိန္ဟာ ၁၆၃ နွစ္ သက္တမ္း႐ွိေနျပီျဖစ္တဲ့ ေၾကးနန္းလုပ္ငန္းကို ဂုဏ္သိကၡာ႐ွိ႐ွိ စြန့္လြွႊတ္ဖို့အခ်ိန္ပဲလို့ ေျပာပါတယ္။ “က်ေနာ္တို့ဟာ ေၾကးနန္းကို မွန္ကန္တဲ့႐ႈျမင္ပံုနဲ့ ၾကည့္ၾကရပါမယ္။ အဲဒါက ေရဒီယုိနဲ့ တီဗီြေလာက္ပဲ ႐ွိတဲ့ေခတ္ကျဖစ္ျပီး လိုင္းသြယ္ တယ္လီဖုန္းကိုေတာင္ လူအနည္းအက်ဥ္းပဲ သံုးနုိင္တဲ့အခ်ိန္ကပါဗ်ာ။ ေနာက္ အဲဒီေၾကးနန္းသံုးတဲ့ အေျခအေနမွာလည္း အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑တခုပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီကေန့မွာေတာ့ မီဒီယာေလာက ျပံုၾကပ္ေနျပီဆုိေတာ့ ေၾကးနန္းလို မီဒီယာမ်ိုးက ဆက္ျပီး႐ွင္သန္ဖို့ အခြင့္အလမ္းမ႐ွိေတာ့ပါဘူး။ စိတ္လႈပ္႐ွားမႈေတြက တမ်ိုးျဖစ္ေနျပီေလ။ နည္းနာေဟာင္းတခုက က်ေနာ္တို့ကို လြမ္းသြားေစတာေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ အရာရာတိုင္းကို ေဈးကြက္အင္အားစုေတြက အဆံုးအျဖတ္ေပးေနတဲ့ေခတ္ၾကီးမွာေတာ့ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းတခုကို စတင္ဖို့ ဒါမွမဟုတ္ ရပ္ဆိုင္းဖို့အတြက္ လြမ္းဆြတ္တမ္းတမႈက အေျခခံ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။” ဘစ္စ္မီလာ ဂီလာနီ (Bismillah Geelani) က အာ႐ွေဒသ သတင္းေဆာင္းပါးက႑အတြက္ နယူးေဒလီျမို့ကေန သတင္းေပးပို့ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။