အခုရက္ပိုင္းအတြင္း ျမန္မာတျပည္လံုးမွာ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြျဖစ္ေပၚနိုင္ျပီး ေလတိုက္ျခင္း၊ မိုး႐ြာျခင္းေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚနုိင္တယ္လို့ မိုးေလ၀သပညာ႐ွင္ ဦးထြန္းလြင္က ေျပာပါတယ္။ အတက္ေန့မွာ မံု႐ြာ၊ မနၱေလးအပါအ၀င္ အထက္ျမန္မာျပည္ ျမို့အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေလတုိက္သြားတယ္။ ဒီေန့ ျပည္မွာဆုိရင္ အနီးအနားက႐ြာေတြမွာ အိမ္ေျခ ၂၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ျပိုလဲတယ္ၾကားတယ္။ မေန့ကျဖစ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္က ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ မိုးေလ၀သထူးျခားျဖစ္စဥ္ပါလဲ။ [caption id="attachment_16891" align="alignright" width="240" caption="ဦး​ထြန္း​လြင္"][/caption] “မိုးစေန၊ ေလရာဟုေလ ျမန္မာစကားမွာ။ ဒါက ရာဟုေထာင့္၊ အေနာက္ေျမာက္ကလာတာ။ အိနိၵယအေ႐ွ့ေျမာက္ကစတယ္၊ ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ကုိုျဖတ္တယ္။ စစ္ကုိင္းတုိင္းအထက္ပုိင္း၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္နဲ့ ျမန္မာျပည္ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္းတပုိင္းလံုးေပါ့။ အဲဒီကမွ အလယ္ပုိင္း၊ ေျမလတ္ပုိင္းတုိ့ထိ ကူးလာတဲ့ မုိးေလ၀သ ျဖစ္စဥ္ပါပဲ။ အဲေတာ့ အေနာက္ေျမာက္ဘက္က ၀င္လာတဲ့ မိုးေလ၀သျဖစ္စဥ္ဆုိေတာ့ သူ့ရဲ့မူလဇစ္ျမစ္ကေတာ့ ဟိမ၀နၱာေတာင္ေျခနဲ့ ဟိမ၀နၱာအနီးမွာ တုိက္ေနတဲ့ ေလေအးေတြက ေအာက္ဘက္ကုိ ဆင္းလာတဲ့အခါျဖစ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ပါပဲ။ ဒီေန့၊ မနက္ျဖန္ဆို ေလတုိက္တာ၊ မိုးသီးေၾကြတာ၊ မိုးၾကိုးပစ္တာတုိ့က မိုးတိမ္ေတာင္ေၾကာင့္ျဖစ္တာ။ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြက ေနာက္ ၃-၄ ရက္ထိ ႐ွိဦးမယ့္သေဘာ႐ွိတယ္။ ဧရိယာကလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဖံုးလြွႊမ္းသြားလိမ့္မယ္။ မနက္ျဖန္နဲ့ သန္ဘက္ခါဆိုရင္ ျမန္မာနုိင္ငံအလယ္ပုိင္းေလာက္ကလြဲရင္ တျပည္လံုးလုိလို မိုးတိမ္ေတာင္ေတြျဖစ္မယ္။ အဲေတာ့ ပထမတခ်က္က မိုးတိမ္ေတာင္ေၾကာင့္ျဖစ္တာ။ ဒုတိယတခ်က္က ဘာေၾကာင့္လဲဆုိရင္ ဧျပီလ ၁၅ ရက္ေန့ကတည္းက မိုးၾကိုကာလ၀င္သြားျပီ။ အၾကိုေန့ကတည္းက ေအာက္ဘက္မွာ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြျဖစ္လုိက္တာ က်ဳံဒုိး၊ ေကာ့ကရိတ္မွာ မိုးၾကိုးပစ္တာ လူ ၅ ေယာက္ေသတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ရာသီဥတု၀င္ေနတာ အေနာက္ေျမာက္တခု၊ အေ႐ွ့ေတာင္တခု႐ွိတယ္္။ အေ႐ွ့ေတာင္က ေတာင္ပုိင္းကတက္တာ၊ အေနာက္ေျမာက္က ဟိုးအေပၚဘက္ကဆင္းတာ။ ျဖစ္တတ္တဲ့ သဘာ၀႐ွိတယ္။ သိပ္ေတာ့ မဆန္းပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ နည္းနည္း ပုိအားေကာင္းေနတယ္လုိ့ ေျပာလုိ့ရတယ္။” အခုအခ်ိန္ကာလက မုတ္သံု၀င္မယ့္ ရာသီေပါ့။ အဲဒီအခ်ိန္ကာလမွာျဖစ္တတ္တဲ့ မိုးေလ၀သျဖစ္စဥ္ေတြနဲ့ သတိျပု၊ သတိထားရမယ့္ အခ်က္ေတြ။ “အခုက မိုးၾကိုေခၚတယ္။ မိုးၾကိုက မုတ္သံုမ၀င္မီကာလေလးေပါ့။ အရင္ကေတာ့ မိုးၾကိုဆုိတာ ဧျပီ ၁၅ ကေန ေမ ၁၅ ၁ လေလာက္ပဲ။ အခုက မုတ္သံု၀င္တာ ေနာက္က်ေတာ့ ဧျပီ ၁၅ ကေန ေမလကုန္ေလာက္ထိဆုိေတာ့ ၄၅ ရက္ျဖစ္သြားတယ္။ မုိးၾကိုကာလဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး ေဖာက္ျပန္ရာသီဥတုမ်ားေပးတတ္တယ္။ လြန္ကဲတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြျဖစ္တတ္တဲ့အထဲ ၂ ခ်က္ေပါ့။ တခ်က္က မုိးတိမ္ေတာင္ေတြ အမ်ားအျပား ျဖစ္တတ္တယ္၊ ေနာက္ မုန္တုိင္း၀င္တတ္တယ္၊ ဒီ ၂ ခ်က္က အေရးၾကီးဆံုးပဲ။” ဆရာေျပာတဲ့ ၄၅ ရက္တာ ကာလအတြင္း အမ်ားျပည္သူ သတိထားဖို့ေတြလည္း ေျပာျပေပးပါ။ “၄ ခုေလာက္ သတိထားေစခ်င္တယ္။ တခုက မုိးတိမ္ေတာင္၊ မိုးတိမ္ေတာင္သဘာ၀က မြန္းလြဲ ညေနပုိင္းေတြျဖစ္တယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၃ နာရီေနာက္ပုိင္း၊ ၄ နာရီ၊ ၄ နာရီခြဲ အမ်ားဆံုးျဖစ္တတ္တယ္။ မုိးတိမ္ေတာင္ျဖစ္ရင္ လွ်ပ္စီးလက္တယ္၊ မိုးျခိမ္းတယ္၊ မိုးသီးေၾကြတယ္၊ မိုးသက္ေလျပင္းတုိက္တယ္၊ ေနရာကြက္ မိုးၾကီးတယ္၊ ေလဆင္နွာေမာင္းတုိက္တယ္၊ စုိက္ဆင္းေလျပင္းတုိက္တယ္။ အားလံုးဟာ အပ်က္အစီး႐ွိနုိင္္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြခ်ည္းပဲ။ ဒုတိယက အပူခ်ိန္ေတြက ဒီအခ်ိန္မွာ ဆက္ျပီးတက္ေနတုန္းပဲ။ အပူခ်ိန္ျမင့္တက္မႈက သတိထားရမယ္။ ျမန္မာျပည္တျပည္လံုး အပူခ်ိန္ေတြ ၄၀ ပတ္၀န္းက်င္နားအကုန္ေရာက္ေနတယ္။ အလယ္ပိုင္းဆုိရင္ ၄၂-၄၃ ထိေတာင္ ေရာက္တယ္။ အပူခ်ိန္ျမင့္မားမႈကုိ ဂ႐ုျပုဖုိ့လိုပါတယ္။ တတိယအခ်က္က မိုးၾကိုကာလမွာ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ထဲကေန မုတ္သံုရဲ့ ေ႐ွ့ေျပးအျဖစ္ ေလေတြ ၀င္လာတဲ့အခါ ၀င္လာတဲ့ေလထဲ ေရေငြ့ပါလာတယ္။ ျမန္မာျပည္ကုိေရာက္လာတဲ့ ေလထဲ ေရေငြ့ ပါလာေတာ့ ေအာက္ကေျမျပင္ရဲ့ အပူနဲ့ ေလထဲကေရေငြ့ေတြဟာ မိုးေလ၀သျဖစ္စဥ္အရ ပူတယ္၊ ပြတယ္၊ ေပါ့တယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြနဲ့ အေပၚတက္ျပီး အေအးဓာတ္ရျပီး အရည္ဖြဲ့ေတြ တိမ္ျဖစ္တဲ့ကာလပါ။ အဲတိမ္ေတြ မုိးအျဖစ္႐ြာခ်ရင္ ဒါေကာင္းတယ္။ အပူခ်ိန္မျမင့္ေပမယ့္ ေရေငြ့မ်ား၊ တိမ္ေတြျဖစ္၊ မိုးမ႐ြာရင္ လူေတြအေပၚခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ေတြ အလြန္ျမင့္သြားတတ္တယ္။ အဲဒါကုိ Heat Index လို့လည္းေခၚတယ္။ မနွစ္ကဆိုရင္ ရန္ကုန္ျမို့မွာ အပူခ်ိန္က ၃၆-၃၈ ေလာက္ပဲ႐ွိတယ္။ ၃၈ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္က သိပ္ပူတယ္လုိ့ေတာ့ ေျပာလုိ့မရဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေရေငြ့က ၈၀ ရာနႈန္း႐ွိတယ္၊ တိမ္႐ွိတယ္။ မိုးမ႐ြာဘူး။ အဲေန့ရဲ့ field temperature ကုိ တြက္ၾကည့္တယ္။ သူက တုိင္းလုိ့မရဘူး၊ တြက္ၾကည့္ရတယ္။ တြက္တဲ့အခါ ေန့ရဲ့အပူခ်ိန္ရယ္၊ ေရေငြ့အပူခ်ိန္ရယ္ ၂ ရပ္ေပါင္းလုိက္ေတာ့ လူမွာခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္က၊ မနွစ္က ဧျပီလ ၆ ရက္ေန့ကဆုိရင္ freld temperature က ၆၂ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္႐ွိတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ Heat Stroke ရတာပါပဲ။ Heat Stroke ရရင္ ေလျဖတ္တယ္၊ ဦးေနွာက္ေသြးေၾကာျပတ္တယ္၊ အသက္အနၱရာယ္႐ွိနုိင္တဲ့ အေနအထား။ အဲဒါတခုလည္း မုတ္သံုရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ေတြ့ရတယ္ ဆုိတဲ့ ၄၅ ရက္တာ ကာလအတြင္း မုိးတိမ္ေတာင္ရယ္၊ အပူခ်ိန္ျမင့္တက္မႈရယ္နဲ့ heat stroke ရယ္၊ မုတ္သံုမုိးကလည္းမရ၊ ေျခာက္ေသြ့တဲ့အခ်ိန္အခါမွာရတဲ့ ဟိမ၀နၱာေတာင္ေျခက လာတာ။ ေရခဲျမစ္ေတြကလည္း ဟိမ၀နၱာေတာင္ေျခ အလယ္နဲ့အေ႐ွ့ပိုင္းမွာမ႐ွိေတာ့ဘူး။ အဲေတာ့ ေရ႐ွိရမႈအရင္းအျမစ္ေတြ မ်ားတဲ့အတြက္ ေရနည္းတဲ့အနၱရာယ္လည္း ဆိုးပါတယ္။ တခါတေလ မိုး႐ြာလိုက္တာလည္း အေထာက္အကူတခုေတာ့ ရမယ္လို့ထင္တယ္။ မဟုတ္ရင္ ေရျပဿနာက ေတာ္ေတာ္ဆိုးပါတယ္။ အပူရယ္၊ ေရရယ္၊ မိုးတိမ္ေတာင္ရယ္ ဒီ ၄ ခုေပါ့။”