ရန္ကုန္ျမုိ့က ေဈးေတြမွာ ေရာင္းခ်ေနတဲ့ သားငါးတခ်ဳိ့မွာ က်န္းမာေရးထိခိုက္နိုင္တဲ့ ဓာတုေဗဒ ဆိုးေဆးေတြ အသံုးျပုေရာင္းခ်ေနတာ စစ္ေဆးေတြ့႐ွိရတယ္လို့ စားသံုးသူမ်ား အကာအကြယ္ေပးေရးအဖြဲ့က ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ ဒီေတြ့႐ွိခ်က္နဲ့ပတ္သက္ျပီး အသင္းဥကၠ႒ ဦးဗအုပ္ခိုင္ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ရန္ကုန္ျမို့မွာ ေရာင္းခ်ေနတဲ့ သားငါးေတြထဲမွာ ဓာတုေဗဒေတြ ေတြ့ရတာ အေျခအေန ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ဆုိး၀ါးေနလဲ။ [caption id="attachment_35847" align="alignleft" width="150" caption="ဦးဗအုပ္ခိုင္"][/caption] “က်ေနာ္တုိ့က တားျမစ္ဆုိးေဆး သုံးစြဲမႈ ပေပ်ာက္ေရး အခု လုပ္ေနတာျပီး ေဈးေတြကုိ ၀င္စစ္တာ။ စစ္တဲ့အထဲမွာ အမ်ားဆုံး ဆုိးေဆးေတြ ေတြ့ရတာက မွ်စ္ေတြ။ မွ်စ္ေတြကုိ တ႐ုတ္က၀င္တဲ့ ဆုိးေဆးေတြျဖစ္တဲ့ တားျမစ္ဆုိးေဆးေတြကုိ မွ်စ္ အနီေရာင္၊ အ၀ါေရာင္ေတြမွာ ဆုိးတယ္။ အ၀ါေရာင္ဆုိးေဆးေတြကုိ ၾကက္သားတုိ့၊ ငါးပုဏၰားတုိ့၊ ငါးေျမြထုိးတုိ့၊ ငါးပုတ္သင္တုိ့၊ ငါး႐ွဥ့္တုိ့မွာ ဆုိးတယ္။ ငါးခ်ဥ္ထဲမွာလည္း ဆုိးေဆးေတြ ေတြ့ရတယ္။ ပုစြန္ခ်ဥ္မွာ ပန္းေရာင္ဆုိးေဆးေတြ၊ င႐ုပ္သီးမႈန့္ေတြမွာ အနီေရာင္ဆုိးေဆးေတြ ေတြ့ရတယ္။” ဘယ္ေဈးေတြမွာ အေတြ့မ်ားလဲ။ “က်ေနာ္တုိ့က ဆင္ေျခဖုံးျမို့နယ္ေတြကုိ အဓိကစစ္တာ။ ဥပမာ ေ႐ြွႊျပည္သာျမို့နယ္ထဲမွာဆုိရင္ လူစည္ကားရာ အၾကီးဆုံးေဈးေတြျဖစ္တဲ့ ပတၱျမားေဈးတုိ့၊ ဇီးကုန္းေဈးတုိ့မွာ အေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ့ရတယ္။ ေနာက္ ဒီဓာတုေဗဒဆုိးေဆးေတြကုိ ၁ ထုပ္္ ၁၀၀နဲ့ ပရေဆးဆုိင္၊ ကုန္ေျခာက္ဆုိင္ေတြမွာ အလြယ္တကူ ေရာင္းေနတာ ေတြ့ရတယ္။ အဲဒါေတြကုိလည္း က်ေနာ္တုိ့ သိမ္းဆည္းခဲ့ပါတယ္။ အင္းစိန္မွာဆုိရင္လည္း အင္းစိန္ေဈးၾကီး၊ ၁၀ မုိင္ကုန္းေဈးတုိ့မွာလည္း ဆုိးေဆးေတြ ေရာင္းေနတာ ေတြ့ရတယ္။ အင္းစိန္ေဈးထဲမွာလည္း အေတာ္ဆုိးပါတယ္။ ကင္ဆာျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ဆုိးေဆးေတြခ်ည္းပဲ။” ငါးေတြမွာ ေတြ့ရတာက ဘယ္လုိမ်ဳိး ဆုိးေဆးအမ်ဳိးအစားလဲ။ ဘာေၾကာင့္ ငါးေတြမွာ အေရာင္ဆုိးရတာလဲ။ “ငါးေတြက အလတ္နည္းလာတဲ့အခါမွာ ေရာင္းပန္းလွေအာင္ ၀ယ္သူကုိ လွည့္စားတဲ့သေဘာပါပဲ။ ၀ါ၀ါ၀င္း၀င္းေလးေတြက်ေတာ့ သူက အမွတ္တမဲ့ၾကည့္ရင္ တခ်ဳိ့က ဆုိးေဆးမွန္းမသိရဘူး။ ဒါေတြဟာ လတ္သေယာင္ထင္ရတယ္။ တခ်ဳိ့ေတြက ပါးဟပ္ထဲကုိ အနီေရာင္ဆုိးေဆးထည့္တယ္။ ဘာလုိ့လဲဆုိေတာ့ ေဈး၀ယ္တဲ့သူေတြက ပါးဟပ္က အနီေရာင္ဆုိ ၀ယ္တာကုိ။ အဲဒါေၾကာင့္ ဆုိးၾကတာ။ ဆုိးေဆးေတြက မ်ားေသာအားျဖင့္ တ႐ုတ္က ၀င္တာမ်ားတယ္။ တံဆိပ္မပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ့က အဲဒါကုိ ကုိင္ၾကည့္ရင္ ဆပ္ျပာနဲ့ေဆးရင္ေတာင္မွ မကၽြတ္ဘဲ လက္မွာ စြဲေနတယ္။ အဲေလာက္ထိ ဆုိးတယ္။” ဒီဟာေတြကုိ စားသုံးမိရင္ စားသူေတြ ဘယ္လုိအနၱရာယ္ျဖစ္နုိင္လဲ။ “ျဖစ္နုိင္တာက စားစားခ်င္းမွာ အဆိပ္အေတာက္ကုိ အသည္းကေနျပီး အရင္ေျဖ႐ွင္းရတာဆုိေတာ့ အသည္းကင္ဆာတုိ့၊ အစာအိမ္လမ္းေၾကာင္း ကင္ဆာတုိ့၊ အူမၾကီး ကင္ဆာတုိ့ ျဖစ္နုိင္တာ ေသခ်ာသေလာက္ပါပဲ။” ဒီအနၱရာယ္ကုိ အစုိးရပုိင္းက အက္ဖ္ဒီေအလုိ စားသုံးသူမ်ား ကြပ္ကဲေရးအဖြဲ့ကုိ တင္ျပျပီးေတာ့ ေဆာင္႐ြက္ေနတာ ႐ွိလား။ “က်ေနာ္တုိ့က အက္ဖ္ဒီေအနဲ့ ေဆာင္႐ြက္တာေတာ့ မ႐ွိေသးပါဘူး။ အသင္းစဖြဲ့တဲ့အခ်ိန္မွာ စီးပြားကူးသန္း၀န္ၾကီးဌာနက တာ၀န္႐ွိ ညြွႊန္ၾကားေရးမႉးေတြနဲ့ က်ေနာ္တုိ့ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးဦးစီးဌာနက ေဆြးေနြးပါတယ္။ စားသံုးသူကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းလုပ္ရာမွာ တဦးနဲ့တဦး အကူအညီေပးၾကမယ္ဆုိတာပါ။ ေနာက္ ေဈးေတြကုိစစ္ရာမွာ သက္ဆုိင္ရာေဈးမွာ႐ွိတဲ့ ေဈးတာ၀န္ခံ႐ုံးေပါ့။ စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီက တာ၀န္႐ွိသူေတြကုိ ၾကိုအေၾကာင္းၾကားျပီးမွ ၀င္တာပါ။ သူတို့ကလည္း လက္ခံၾကိုဆိုၾကပါတယ္။ လုိအပ္တဲ့အကူအညီလည္း ေပးပါမယ္ေပါ့။ က်ေနာ္တုိ့အဖြဲ့ထဲမွာကိုက စည္ပင္က ေဈးေတြစားေသာက္ဆုိင္ေတြကုိ စစ္တဲ့အဖြဲ့ေတြထဲမွာပါေလ့႐ွိတဲ့ က်န္းမာေရးအရာ႐ွိ ဆရာ၀န္ေတြဘာေတြလည္း အဖြဲ့၀င္အေနနဲ့ပါတယ္။ လက္႐ွိ စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီ က်န္းမာေရးဌာနက က်န္းမာေရးအရာ႐ွိေတြ ကိုယ္တုိင္ က်ေနာ္တုိ့ အသင္းမွာ အဖြဲ့၀င္ျဖစ္တယ္။ အဲေတာ့ စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီနဲ့လည္း ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္တယ္လို့ ေျပာလုိ့ရတယ္။” အခုလို စစ္ေဆးေတြ့ျပီးေနာက္ပုိင္းမွာေရာ ဆက္ေရာင္းခ်ေနတုန္းပဲလား။ ဘယ္လုိမ်ိုး အေရးယူေဆာင္႐ြက္မႈေတြ လုပ္ေနတာ ေတြ့ရပါလဲ။ “အခုက က်ေနာ္တုိ့က ပထမ၀င္ျပီးသား ေဈးကိုေတာ့ ဒုတိယအၾကိမ္ မ၀င္နုိင္ေသးဘူးေပါ့။ ၀င္တဲ့ေဈးလည္း႐ွိပါတယ္။ အဲမွာ ဘယ္လုိျဖစ္လဲဆုိေတာ့ မွ်စ္လုိမ်ိုး ေနာက္ေန့ က်ေနာ္တို့ျပန္၀င္ရင္ မဆိုးေတာ့ဘူးေပါ့။ တခ်ို့ ျပန္ဆိုးတာေတြလည္း႐ွိတယ္။ တခ်ို့လည္း လံုး၀မဆုိးေတာ့တာလည္း ႐ွိတယ္။ သူတို့ေျပာတာေတာ့ မွ်စ္ေတြကအေရာင္းထုိင္းတယ္။ အေရာင္နဲ့ေရာင္းမွ. စားသံုးသူကိုယ္တုိင္က အ၀ါေရာင္နဲ့မွ အနီေရာင္နဲ့မွ အဲလိုေတာင္း၀ယ္လို့ သူတို့ဆိုးရတယ္လုိ့ ေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ငါးလုိမ်ိုးက်ေတာ့ စားသံုးသူကိုယ္တုိင္က မသိဘူး။ သူတို့ကုိယ္တုိင္က စားသံုးသူကုိလွည့္စားျပီး ေရာင္းပန္းလွေအာင္၊ လတ္တယ္ထင္ရေအာင္ ဆိုးေရာင္းတာေပါ့။” ဆိုးေဆး စားေသာက္ကုန္ပစၥည္းေတြမွာ သံုးစြဲမႈ လံုး၀ပေပ်ာက္သြားေအာင္ ဘာေတြလုပ္ရမယ္လုိ့ ထင္ပါလဲ။ “အခု က်ေနာ္တို့က စစ္ေဆးတာ၊ ပညာေပးတာရယ္နဲ့ သတိေပးတာေပါ့။ သတိေပးတာက အမ်ိုးသားအစားအေသာက္ဥပေဒ (National Food Law) နဲ့ အေရးယူခံရနုိင္တယ္။ အေရးယူခံရရင္လည္း ဒဏ္ေငြ ၅ ေသာင္းကေန ၅ သိန္းထိ႐ွိတယ္ဆုိတာရယ္။ ေထာင္ဒဏ္ ၁ နွစ္ကေန ၅ နွစ္အထိ ႐ွိတယ္ဆုိတာေတာ့ ပညာေကးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါေတြပေပ်ာက္ဖို့ စားသံုးသူဘက္ကလည္း ျပင္ဖုိ့လိုတယ္။ မွ်စ္ကုိ သဘာ၀အတုိင္း၀ယ္ဖို့လိုတယ္။ စားသံုးသူက မ၀ယ္ေတာ့ဘူးဆိုရင္ ေရာင္းတဲ့သူက အလုိလို မဆုိးေတာ့ဘူးေပါ့။ ငါးေတြ၊ င႐ုတ္သီးမႈန့္ေတြ ေရာင္းတာက်ေတာ့ စားသံုးသူဘက္က မသိလုိ့ စားတာ။ အဲဒါမ်ိုးက်ေတာ့ ထိေရာက္ဟန့္တားတဲ့ျပစ္ဒဏ္ေတြ လိုပါတယ္။ တေလာက ျပည္ေထာင္စုလြွႊတ္ေတာ္ကျပ႒ာန္းတဲ့ အမ်ိုးသားအစားအေသာက္ဥပေဒ ျပင္ဆင္တာေလးထုတ္တယ္။ ျပစ္ဒဏ္ပုိင္းမွာ ျပင္ဆင္တာက ဒဏ္ေငြကို ၁၀ ဆ ေလာက္တိုးထားတာေတြ့ရတယ္။ ေထာင္ဒဏ္ကေတာ့ နဂိုေထာင္ဒဏ္အတုိင္းပဲ။ ေထာင္ဒဏ္ ၁ နွစ္ျဖစ္ေစ၊ ေထာင္ဒဏ္ ၅ နွစ္ျဖစ္ေစေပါ့။ ေထာင္ဒဏ္ သို့မဟုတ္ ေငြဒဏ္ေပါ့။ တရားသူၾကီးက သူ့ရဲ့ စီရင္ပိုင္ခြင့္အာဏာမွာက်ေတာ့ သူကဒါမ်ိုးေတြကုိ ေငြဒဏ္ခ်ေလ့႐ွိပါတယ္။ တဖက္က လုပ္ငန္း႐ွင္ကလည္း သူ့အမႈလြတ္ဖို့ တဖက္ကေန မရိုးေျဖာင့္တဲ့သေဘာနဲ့ တရားသူၾကီးကုိ လာဘ္ေပးျပီး ေငြဒဏ္ပဲျဖစ္ေအာင္လုပ္တာေပါ့။ အဲေတာ့ မပါမေနရအျပစ္ဒဏ္႐ွိဖို့လိုတာေပါ့။ ဥပမာ ၁ နွစ္တိတိ ေထာင္ဒဏ္တမ်ိုးမ်ိုး ခ်မွတ္ရမယ့္အျပင္၊ ၅ နွစ္အထိ ေထာင္ဒဏ္တမ်ိုးမ်ိုး ခ်မွတ္ရမယ့္ အျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နုိင္သည္ ဆိုတာမ်ိုး ျပ႒ာန္းဖုိ့လုိပါလိမ့္မယ္။ ဒီဥပေဒကုိ ျပည္ေထာင္စုလြွႊတ္ေတာ္၊ ေ႐ွ့ေနခ်ဳပ္႐ုံးတုိ့ကုိ က်ေနာ္တုိ့ အၾကံေပးတင္ဖုိ့ ဆြဲေနပါတယ္။ ေ႐ွ့တပတ္ထဲ တင္ျဖစ္ပါမယ္။”