ေမး- ဝက္သားစားတဲ့လူပဲ ကူးမွာလား

ေျဖ – ဝက္တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္က သေႏၶေျပာင္းျပီး လူေတြကိုကူးစက္တယ္၊ လူကေနလူကို ျပန္႔ပြားတယ္။ ေျပာရရင္ ဝက္ေတြနဲ႔ တိုက္ရိုက္ထိေတြ႔မႈရွိတဲ့သူေတြကို ကူးစက္ရာက အစျပဳခဲ့တာျဖစ္ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ လူကေနလူကိုပဲ တဆင့္တဆင့္ ကူးစက္ျပန္႔ပြားေစတာမို႔ ဝက္သားစားစား၊ မစားစား သက္သတ္လြတ္သမားေတာင္ ကူးစက္ခံရနုိင္ပါတယ္။

ေမး – ဝက္သားပါသမွ် အကုန္ေရွာင္ရမွာလား

ဝက္တုပ္ေကြးက အစားအစာကေနကူးတာမဟုတ္ပါဘူး။ ေရာဂါရွိေနတဲ့သူရဲ႕ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်လိုက္တဲ့ ေလထုတြင္းအမႈန္ေတြကတဆင့္ ပံုမွန္တုပ္ေကြးေရာဂါလိုပဲ ကူးစက္ျပန္႔ပြားတာပါ။ ဝက္သားကို ကိုင္တြယ္၊ ျပင္ဆင္ခ်က္ျပဳတ္နည္းမွန္ကန္ေနသေရြ႕ ေဘးကင္းပါတယ္။ အပူခ်ိန္ ၁၆၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္မွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြအကုန္ေသနိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရာဂါရွိလို႔ေသတဲ့ဝက္ရဲ႕အသားဆိုရင္ေတာ့  swine flu ဗိုင္းရပ္စ္မကူးနုိင္ေပမယ့္ တျခားေရာဂါပိုးေတြအမ်ားၾကီးပါလာနုိင္လို႔ သတိထားရမွာေတာ့ျဖစ္ပါတယ္။ ဝက္သားစားမယ္ဆို အရည္အေသြးနဲ႔လတ္ဆတ္မႈ၊ ေရာဂါကင္းမႈကို ထည့္စဥ္းစားပါ။

ေမး – ဒါဆို လူလူခ်င္း ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ကူးစက္နုိင္လဲ

ေရာဂါရွိေနသူက ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်လုိုက္တဲ့အခါ ေလထုထဲေရာက္လာတဲ့အမႈန္ေတြကေန ကူးတာပါ။ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ပါတဲ့ေလေတြကို ရွဴရိႈက္မိတဲ့အခါ ဒါမွမဟုတ္ ဗိုင္းရပ္စ္ကပ္ျငိက်န္ေနတဲ့ မ်က္ႏွာျပင္တစ္ခုခုဆီကေန မ်က္လံုး၊ႏွာေခါင္းနဲ႔ ပါးစပ္ စတာေတြဆီကို ကူးစက္ရရွိနိင္ပါတယ္။

ေမး – စားပြဲ၊ၾကမ္းျပင္၊နံရံ စတဲ့မ်က္နွာျပင္ေတြမွာ ပိုးကဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာအသက္ရွင္နိုင္လဲ

ေျဖ – ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးက သက္မဲ့အရာဝတၳဳေတြမွာ ဒါမွမဟုတ္ လက္မွာ ကပ္ျငိရင္ မိနစ္ပိုင္းေလးပဲ အသက္ရွင္နိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆက္ျပန္႔ပြားဖို႔ လံုေလာက္တဲ့အခ်ိန္အတိုင္းအတာျဖစ္ေနတယ္။ ဥပမာ ကိုယ့္ရံုးခန္းထဲက တစ္ေယာက္ေယာက္နွာေခ်လိုက္တယ္၊ေခ်ာင္းဆိုးလိုက္တယ္ဆိုပါစို႔။ စားပြဲ သို႔မဟုတ္ မ်က္နွာျပင္တေနရာရာမွာ ႏွာရည္ သို႔မဟုတ္ တံေတြးေတြစင္မယ္၊ ဒါကိုထိေတြ႔မိရာက လြယ္လြယ္ကူးစက္နိုင္ပါတယ္။ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ရာကေနလည္း ကိုယ့္လက္ကို ေရာဂါပိုးရရွိနုိင္တယ္၊ ကိုယ့္မ်က္လံုးပြတ္မိမယ္ဆိုရင္ ျပီးျပီပဲ။ အေကာင္းဆံုးက လက္ေဆးပါ။

ေမး – ပံုမွန္တုပ္ေကြးနဲ႔ လကၡဏာ တူတူပဲလား

ေျဖ – အမ်ားအားျဖင့္ဆင္တူပါတယ္။ ဝက္တုပ္ေကြးကေတာ့ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းလကၡဏာေတြအျပင္ ဝမ္းေလွ်ာတာနဲ႔ ပ်ိဳ႔အန္တာေတြ ပါျဖစ္နုိင္ပါတယ္။ H1N1 ဝက္တုပ္ေကြးက ရိုးရိုးရာသီတုပ္ေကြးထက္ အဆုတ္ထဲကို ပိုနက္ရိႈင္းစြာကူးစက္ေရာက္ရွိနုိင္ပါတယ္။ ဝက္တုပ္ေကြးလကၡဏာေတြက –

• ခ်မ္းတုန္ျခင္း
• ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း
• ေမာပန္းအားကုန္ျခင္း
• ဝမ္းေလွ်ာျခင္း
• ဖ်ားျခင္း
• ေခါင္းကိုက္ျခင္းနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း
• လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း
• ႏွာေစးႏွာပိတ္ျခင္း တုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။

ေမး – ဝက္တုပ္ေကြးျဖစ္ေနျပီလို႔ ဘယ္လိုသိနိုင္မလဲ

H1N1 ဗိုင္းရပ္စ္က တျခားအသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းဗိုင္းရပ္စ္ေတြနဲ႔ လကၡဏာဆင္တူေပမယ့္ သူကပိုျပင္းထန္ျပီး ေရာဂါအစပ်ိဳးခ်ိန္ကလည္း ရုတ္တရက္ၾကိီးျဖစ္ပါတယ္။ အေအးမိတုပ္ေကြးေတြက ႏွာေခ်လိုက္၊ႏွာရည္က်လိုက္နဲ့ အရွိန္ယူျပီး ရက္ပိုင္းအတြင္း တျဖည္းျဖည္းခ်င္းစလာေပမယ့္ သူကေတာ့ ႏံုးခ်ိျခင္း၊ အဖ်ားတက္ျခင္း၊ ၾကြက္သားနာက်င္ကိုက္ခဲျခင္းစတဲ့ အျပင္းစားလကၡဏာေတြနဲ႔ တစ္စုတည္းေပၚလာတတ္ပါတယ္။

ေမး – ကူးစက္ခံရတာနဲ႔ ေသမွာလား

ေျဖ-  ကိုယ္ခံအားေကာင္းတဲ့သူေတြ မွာ ကုသမႈခံယူျပီး သက္သာသြားသူေတြရွိေပမယ့္ ျပင္းထန္ရင္ေတာ့ အသက္ဆံုးရံႈးနုိင္ပါတယ္။ ကုသတဲ့အခါ ဗိုင္းရပ္ဆန္႔က်င္ေဆး oseltamivir (Tamiflu) and zanamivirကို အၾကံေပးေထာက္ခံထားပါတယ္။ ေရာဂါပိုးက ေဆးယဥ္သြားနုိင္တဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေၾကာင့္ တုပ္ေကြးေနာက္ဆက္တြဲေတြရနုိင္ေခ်မ်ားသူေတြမွာပဲ သံုးေလ့ရွိပါတယ္။ က်န္းမာေရးေကာင္းတဲ့လူအေနနဲ႔ေတာ့ ၀က္တုပ္ေကြးကူးခဲ့ရင္ေတာ့ ခုခံအားနဲ႔ျပန္တုိက္နုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ေမး – ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ

ေျဖ – ဝက္တုပ္ေကြးကူးစက္ျပန္႔ပြားမႈကို ကာကြယ္ဖို႔ အေကာင္းဆံုး က်န္းမာေရးအၾကံျပဳခ်က္ေတြကေတာ့ –

• ေနမေကာင္းျဖစ္ရင္ အိမ္မွာပဲေနပါ။ ေနမေကာင္းျဖစ္တဲ့အခါ ၂၄ နာရီအတြင္းေတာ့ အိမ္မွာပဲနားေနျပီး တျခားသူကိုမကူးေအာင္ ဂရုစိုက္ပါ။
• လက္မၾကာခဏေဆးပါ။ ေရာဂါပိုးေတြရန္က ကာကြယ္နုိင္ဖို႔အလြယ္ဆံုးနည္းလမ္းပါ။ ဆပ္ျပာနဲ႔ေဆးပါ ဒါမွမဟုတ္ရင္ လက္သန္႔ေဆးရည္သံုးပါ။ၾကမ္းျပင္၊ မ်က္ႏွာျပင္နဲ႔ အသံဳးအေဆာင္ေတြမွာ ေရာဂါရွိသူဆီက ႏွာေခ် ေခ်ာင္းဆိုးရာကေနထြက္လာတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကပ္ေနႏိုင္တယ္။
• ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးတာ ထိန္းပါ။ ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးတိုင္း အဝတ္နဲ႔အုပ္ဆိုးတဲ့အက်င့္ကိုလုပ္ပါ။ ႏွာေခါင္းစည္းသံုးလည္းရပါတယ္။ လံုးဝလက္မအားရင္ တံေတာင္ဆစ္နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ကာျပီးဆိုးပါ။
• သံုးျပီးသားတစ္ရွဴးေတြ ေသခ်ာစြန္႔ပစ္ပါ။ 
• လူမ်ားလြန္းတဲ့ေနရာေတြ မလိုအပ္ဘဲမသြားပါနဲ႔။ ကိုယ့္မွာကိုယ္ခံအားနည္းေနတဲ့အခါမ်ိဳးဆို ကူးစက္ခံရလြယ္နုိင္ပါတယ္။ အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ၊ ၆၅ ႏွစ္အထက္ သက္ၾကီးပိုင္းေတြ၊ နာတာရွည္မက်န္းမာသူေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ၊ ပန္းနာရင္က်ပ္၊ႏွလံုးတို႔လို ေရာဂါရွိသူေတြဟာ ဘယ္တုပ္ေကြးကိုမဆို ကူးစက္ခံရလြယ္တဲ့သူေတြျဖစ္လို႔ ပိုသတိထားသင့္ပါတယ္။

ေရးသားသူ Yun Sandi Nan Mon ေဆးပညာပိုင္းဆုိင္ရာတည္းျဖတ္သူ Dr. Thurein Hlaing Win ဤေဆာင္းပါးကို DVB ၏ မိတ္ဘက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ေဆးပညာဝက္ဘ္ဆိုဒ္ hellosayarwon.com မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။