H1N1 ရာသီတုပ္ေကြး ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ တုပ္ေကြးမ်ိဳးစိတ္အသစ္ျဖစ္ၿပီး အျဖစ္မ်ားတဲ့ ႐ုိး႐ုိးတုပ္ေကြးေရာဂါနဲ႔ လကၡဏာခ်င္း ဆင္တူပါတယ္။ ဝက္ေတြမွာ ရွင္သန္ေနထိုင္ႏုိင္တဲ့ virus ပိုးျဖစ္ေပမယ့္ ေသခ်ာကိုင္တြယ္ ခ်က္ျပဳတ္ထားတဲ့ ဝက္သားနဲ႔ တျခားစားေသာက္ကုန္ေတြ စား႐ုံနဲ႔ေတာ့ မကူးစက္ႏုိင္ပါဘူး။ လူလူခ်င္းသာ ကူးစက္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာေတြက အမ်ားအားျဖင့္ ဆင္တူေပမယ့္ ဝက္တုပ္ေကြးကေတာ့ အသက္႐ႉလမ္းေၾကာင္း လကၡဏာေတြအျပင္ ဝမ္းေလွ်ာတာနဲ႔ ပ်ိဳ႕အန္တာေတြပါ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ H1N1 ရာသီတုပ္ေကြးက ႐ုိး႐ုိးတုပ္ေကြးထက္ အဆုတ္ထဲကို ပိုနက္႐ႈိင္းစြာ ကူးစက္ေရာက္ရွိႏုိင္ပါတယ္။ လကၡဏာေတြက –

• ခ်မ္းတုန္ျခင္း
• ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း
• ေမာပန္းအားကုန္ျခင္း
• ဝမ္းေလွ်ာျခင္း
• ဖ်ားျခင္း
• ေခါင္းကိုက္ျခင္းနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း
• လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း
• ႏွာေစးႏွာပိတ္ျခင္း
• မူးေဝေအာ့အန္ျခင္းတုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုကူးစက္ႏုိင္သလဲ ေရာဂါရွိေနသူက ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်လုိုက္တဲ့အခါ ေလထုထဲေရာက္လာတဲ့ အမႈန္ေတြကေန ကူးတာပါ။ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ပါတဲ့ ေလေတြကို ႐ႉ႐ႈိက္မိတဲ့အခါ ဒါမွမဟုတ္ ဗိုင္းရပ္စ္ကပ္ၿငိက်န္ေနတဲ့ မ်က္ႏွာျပင္တခုခုဆီကေန မ်က္လံုး၊ ႏွာေခါင္းနဲ႔ ပါးစပ္ စတာေတြဆီကို ကူးစက္ရရွိႏုိင္ပါတယ္။ လကၡဏာမျပခင္ တရက္မွာတည္းက ကူးစက္ပိုးက ပ်ံ႔ႏွံ႔သြားႏုိင္ၿပီး ေနမေကာင္းျဖစ္ၿပီး ၇ ရက္ေလာက္ထိ ကူးစက္ပ်ံ႔ႏွံ႔သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးက သက္မဲ့အရာဝတၳဳေတြမွာ ဒါမွမဟုတ္ လက္မွာ ကပ္ၿငိရင္ မိနစ္ပိုင္းေလးပဲ အသက္ရွင္ႏုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆက္ျပန္႔ပြားဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ အခ်ိန္အတိုင္းအတာ ျဖစ္ေနတယ္။ ဥပမာ ကိုယ့္႐ုံးခန္းထဲက တေယာက္ေယာက္ ႏွာေခ်လိုက္တယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးလိုက္တယ္ ဆိုပါစို႔။ စားပြဲ သို႔မဟုတ္ မ်က္နွာျပင္ တေနရာရာမွာ ႏွာရည္ သို႔မဟုတ္ တံေတြးေတြစင္မယ္၊ ဒါကို ထိေတြ႔မိရာက လြယ္လြယ္ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္။ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ရာကေနလည္း ကိုယ့္လက္ကို ေရာဂါပိုး ရရွိႏုိင္တယ္၊ ကိုယ့္မ်က္လံုး ပြတ္မိမယ္ဆိုရင္ ၿပီးၿပီပဲ။ အေကာင္းဆံုးက လက္ေဆးပါ။ ဒီေတာ့ ဘယ္လိုကာကြယ္လို႔ရမလဲ (၁) ေနမေကာင္းျဖစ္ရင္ အိမ္မွာပဲေနပါ။ ေနမေကာင္းျဖစ္တဲ့အခါ ၂၄ နာရီအတြင္းေတာ့ အိမ္မွာပဲနားေနၿပီး တျခားသူကို မကူးေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ပါ။ (၂) လက္မၾကာခဏေဆးပါ။ ေရာဂါပိုးေတြရန္က ကာကြယ္ႏုိင္ဖို႔ အလြယ္ဆံုးနည္းလမ္းပါ။ ဆပ္ျပာနဲ႔ေဆးပါ၊ ဒါမွမဟုတ္ရင္ လက္သန္႔ေဆးရည္သံုးပါ။ ၾကမ္းျပင္၊ မ်က္ႏွာျပင္နဲ႔ အသံုးအေဆာင္ေတြမွာ ေရာဂါရွိသူဆီက ႏွာေခ် ေခ်ာင္းဆိုးရာကေန ထြက္လာတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ ကပ္ေနႏုိင္တယ္။ (၃) ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးတာ ထိန္းပါ။ ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးတိုင္း အဝတ္နဲ႔အုပ္ဆိုးတဲ့ အက်င့္ကိုလုပ္ပါ။ ႏွာေခါင္းစည္းသံုးလည္း ရပါတယ္။ လံုးဝ လက္မအားရင္ တံေတာင္ဆစ္နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ကာၿပီးဆိုးပါ။ (၄) သန္႔ရွင္းမႈကို ဂ႐ုစိုက္ပါ။ သံုးျပီးသား တစ္႐ႉးေတြ ေသခ်ာစြန္႔ပစ္ပါ။ လက္မသန္္႔ဘဲ ႏွာေခါင္း၊ ပါးစပ္ႏွင့္ မ်က္လံုးေတြကို မထိမိပါေစနဲ႔ (virus ပိုးက စားပြဲ၊ တယ္လီဖုန္း စတဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ေတြမွာ ေကာင္းစြာ အသက္ရွင္ေနႏုိင္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။) (၅) လူမ်ားလြန္းတဲ့ေနရာေတြ မလိုအပ္ဘဲ မသြားပါနဲ႔။ ကိုယ့္မွာ ကိုယ္ခံအားနည္းေနတဲ့ အခါမ်ိဳးဆို ကူးစက္ခံရ လြယ္ႏုိင္ပါတယ္။ အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ၊ ၆၅ ႏွစ္အထက္ သက္ႀကီးပိုင္းေတြ၊ နာတာရွည္ မက်န္းမာသူေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ၊ ပန္းနာရင္က်ပ္၊ ႏွလံုးတို႔လို ေရာဂါရွိသူေတြဟာ ဘယ္တုပ္ေကြးကိုမဆို ကူးစက္ခံရလြယ္တဲ့သူေတြျဖစ္လို႔ ပိုသတိထားသင့္ပါတယ္။ (၆) အာဟာရျပည့္ေအာင္စားပါ။ ျပည့္၀စြာ အနားယူပါ။ ဒီလို အာဟာရျပည့္ေအာင္ စားေသာက္ၿပီး ေကာင္းေကာင္းအနားယူမွ ကိုယ္ခံအားေကာင္းၿပီး ေရာဂါပိုးကို ထိထိေရာက္ေရာက္ တိုက္ထုတ္ႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ (၇) ေနမေကာင္းရင္ ႏွာေခါင္းစည္း (mask) ေတြတပ္ထားပါ။ ကိုယ့္ဆီကေန သူမ်ားကို မကူးစက္ဖို႔အျပင္ ကိုယ္အားနည္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ တျခားေရာဂါပိုးေတြ ထပ္မဝင္ေစဖို႔ ႏွာေခါင္းစည္း တပ္ထားတာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ H1N1 ျဖစ္တဲ့အခါ ကိုယ္ခံအားေကာင္းတဲ့သူေတြမွာ ကုသမႈခံယူၿပီး သက္သာသြားသူေတြ ရွိေပမယ့္ ျပင္းထန္ရင္ေတာ့ အသက္ဆံုး႐ႈံးႏုိင္ပါတယ္။ ကုသတဲ့အခါ ဗိုင္းရပ္စ္ဆန္႔က်င္ေဆး oseltamivir (Tamiflu) and zanamivir ကို အႀကံေပး ေထာက္ခံထားပါတယ္။ ေရာဂါပိုးက ေဆးယဥ္သြားႏုိင္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ တုပ္ေကြးေနာက္ဆက္တြဲေတြ ရႏုိင္ေျခမ်ားသူေတြမွာပဲ သံုးေလ့ရွိပါတယ္။ က်န္းမာေရးေကာင္းတဲ့လူ အေနနဲ႔ေတာ့ ဝက္တုပ္ေကြး ကူးခဲ့ရင္ေတာ့ ခုခံအားနဲ႔ ျပန္တုိက္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရးသားသူ -  Yun Sandi Nan Mon ေဆးပညာပိုင္းဆုိင္ရာ တည္းျဖတ္သူ - Dr. Thurein Hlaing Win ဤေဆာင္းပါးကို DVB ၏ မိတ္ဘက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ေဆးပညာဝက္ဘ္ဆိုဒ္ hellosayarwon.com မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။