ကုန္အမွတ္တံဆိပ္မူပိုင္ခြင့္ ဥပေဒဆိုင္ရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လူမႈကြန္ရက္ကေန ေမးျမန္းလာတာေတြကုိ ဦးသန္းေအာင္ (စစ္ေတြ) နဲ႔ ဒီဗြီဘီက ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းထားပါတယ္။ ေမး- က်ေနာ္က စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခုစတင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနသူတေယာက္ပါ။ က်ေ်နာ့္လုပ္ငန္းအတြက္ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္တခု စဥ္းစားေနတာၾကာပါၿပီ။ သူမ်ားမွတ္ပံုတင္ၿပီး သားေတြနဲ႔ တူမွာကိုလည္း စိုးရမ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္အသစ္တခု စတင္ဖန္တီးတဲ့အခါ ဘယ္လို စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို လိုက္နာဖို႔လိုသလဲဆိုတာ သိလိုပါတယ္။ ေျဖ - မသုံးရဘူးလုိ႔ ဥပေဒက တားထားတာ ရွိတယ္။ ေနာက္တခုက ကုိယ္က မသုံးသင္႔ဘူးလုိ႔ ကိုယ့္ဟာကုိယ္ စဥ္းစားရမွာ ရွိတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဘာကုိဘယ္လုိသုံးသင္႔သလဲ ဆုိတာ သုံးမ်ဳိးေပါ့ေနာ္။ အခု ဒီေမးခြန္းရဲ႕ ပုိင္ရွင္က သူ႔ရဲ႕လုပ္ငန္းလုိ႔ ေျပာထားလုိ႔ ဒါသည္ ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းလည္း ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ကုန္ပစၥည္း ထုတ္ လုပ္တဲ့လုပ္ငန္းလည္း ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တာကေတာ့ ကုိယ့္ကုန္အမွတ္တံဆိပ္တခုကုိ စၿပီးေတာ့ ဖန္တီးေတာ့မယ္လုိ႔ သူေျပာတယ္ေပါ႔ေနာ္။ ဖန္တီးေတာ့မယ္ဆုိရင္ တခ်ဳိ႕က ဘာလုပ္ၾကသလဲဆုိရင္ စာအုပ္စာတမ္းေတြ ရွာတယ္။ သူမ်ား ဆုိင္းဘုတ္ ေတြၾကည္႔တယ္။နာမည္ႀကီးတာေတြ ၾကည္႔တယ္။ ဝက္ဆုိဒ္ေတြမွာ ၾကည္႔တယ္။ ၾကည္႔ပါ ၊ၾကည္႔ၿပီးရင္ အဲဒါနဲ႔ မတူေအာင္လုပ္ပါ။ သူတပါးဟာနဲ႔ တူျခင္းအားျဖင့္ကိုယ့္ရဲ႕ပစၥည္း ကုိယ့္ရဲ႕ဟာသည္ ကုိယ္ပုိင္အစစ္ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ သူတစ္ပါးက အနည္းဆုံး တျခမ္းတဝက္ပုိင္တဲ့ပစၥည္း ျဖစ္သြားၿပီး ကုိယ္ထုတ္လုပ္မဲ႔ပစၥည္း ၊ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္မဲ႔ပစၥည္းက ကုိယ့္တေယာက္ထဲနဲ႔သာ ဆုိင္တဲ့ နာမည္သီးသန္႔ေတာ့ ျဖစ္ေစခ်င္တယ္။  သေဘာက ဦးခ်ိန္တီမိသားစုက ထုတ္တဲ့ ေခ်ာင္းဆုိးေပ်ာက္ေဆးက ဦးခ်ိန္တီ။ ဦးခ်ိန္တီမဟုတ္ဘဲနဲ႔ ဦးဝင္းဦးတုိ႔၊ ဦးေက်ာ္ဟိန္းတုိ႔ သြားသုံးလုိက္ရင္ သူ႔ပစၥည္းျဖစ္မယ္။ အဲသလုိေပါ႔ေနာ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ကုိယ္ပုိင္ပစၥည္း နာမည္ကုိ သုံးေစခ်င္တယ္။ ေနာက္တခုက ဘာလဲဆုိရင္ လုပ္ငန္းမတူဘူး။ နာမည္တူေနတယ္ဆုိရင္ ဒီဇုိင္းတုိ႔၊ ေဖာင္႔တုိ႔၊ အသြင္ အျပင္တုိ႔ မတူေအာင္သုံးပါ။ ဥပမာတခုေျပာမယ္ဆုိရင္ ယုဇနလက္ဖက္နဲ႔ ယုဇနေဆာက္လုပ္ေရးနဲ႔ ယုဇန ခ်င္းေတာ့တူတယ္။ ဒီယုဇနဆုိတဲ့နာမည္ကုိ ငါပဲပုိင္တယ္၊ သူပဲပုိင္တယ္ ျငင္းေနမဲ႔အစား ဘယ္လုိမွ မွားစရာ မရွိတဲ့ဟာကုိ မတူေအာင္လုပ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာမယ္ဆုိရင္ ကုိယ္နဲ႔လုပ္ငန္းတူတဲ့ပစၥည္းေတြ၊ ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ ဝန္ေဆာင္ေနတဲ့ လူေတြရဲ႕ နာမည္နဲ႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ နာမည္ရဲ႕ ေဖာင့္ေတြနဲ႔ လုံးဝမတူတာေတြ သုံးပါ။ အဓိကက ဘာလဲဆုိေတာ့ ပန္းခ်ီဆရာေတြ၊ ဒီဇုိင္းဆရာေတြကလည္း နည္းနည္းပါးနပ္ဖုိ႔လုိတယ္။ သူမ်ား နာမည္ႀကီးၿပီးသား တံဆိပ္ေတြကုိ ဒီအတုိင္းထည္႔ၿပီးေတာ့  ဗမာနာမည္ေလး တပ္လုိက္တာမ်ဳိးေတြ မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး။ တစ္ခါတည္း ကုန္အမွတ္တံဆိပ္က သူ႔ရဲ႕နာမည္တင္မကဘူး။ သူ႔ရဲ႕ Feature ေကာ ၊ Logo တုိ႔ ၊ Device တုိ႔နဲ႔ပါ တူရင္လည္း တရားစဲြခံရတာေတြရွိတယ္။ အဓိကေတာ့ ဘာကုိ သုံးရမလဲဆုိရင္ ဘယ္သူ႔ဟာနဲ႔မွ မတူတဲ့ နာမည္လည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ အ႐ုပ္၊ အေရာင္၊တံဆိပ္လည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ အဲဒီလုိ တီထြင္တာက ကိုယ့္အတြက္ ေရရွည္ခံတဲ့ အမွတ္တံဆိပ္ ျဖစ္လာမယ္လုိ႔ ေျဖခ်င္ပါတယ္။ ေမး - ဒီႏွစ္ပိုင္းအတြင္ထုတ္ေ၀တဲ့ ႏိုင္ငံပိုင္ သတင္းစာေတြမွာ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ မွတ္ပံုတင္ၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း အသိ ေပးေၾကညာခ်က္ေတြ မၾကာခဏ ေတြ႔ေနရပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးေနတဲ့ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ဥပေဒ  ၾကမ္းအတည္ျဖစ္လာရင္ ဥပေဒသစ္အရ မွတ္ပံုတင္ရဦးမွာလား၊ အသစ္မွတ္ပံုတင္ရမယ္ဆိုရင္ နာမည္တူ အမွတ္တံဆိပ္၊ ဆင္တူရိုးမွား အမွတ္တံဆိပ္ေတြ အခ်င္းခ်င္း အျငင္းပြားမႈကို ဘယ္မွာေျဖရွင္းရမလဲဆိုတာ ဥပေဒဗဟုသုတ အေနနဲ႔ သိလိုပါတယ္။ ေျဖ - အခုေလာေလာဆယ္မွာ က်ေနာ္တုိ႔က ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ဥပေဒဆုိၿပီး မရွိတဲ့ အေနအထားကေန မွတ္ပုံတင္ ေနရတာေပါ႔ေနာ္။ အဲဒါကေတာ့ စာခ်ဳပ္စာတမ္း မွတ္ပုံတင္ ။ အဲဒီမွာ က်ေတာ့ ကုိယ္မွတ္ပုံတင္ ထားပါတယ္ဆုိတာ သတင္းစာထဲမွာ ထည္႔ထည္႔ၿပီး ေၾကညာေပးရတယ္။ ဒါမွ လူေတြသိမယ္။ တခ်ဳိ႕ဆုိလုိ႔ရွိရင္ မွတ္ပုံမတင္ခင္ကတည္းကေတာင္ ဒါကုိသုံးမယ္။ ကန္႔ကြက္မယ့္သူရွိလား၊ ဘာညာေပါ့။ အခုလႊတ္ေတာ္မွာ တင္ထားတဲ့ ဥပေဒေတြ ေပၚလာလုိ႔ရွိရင္ေတာ့ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္႐ံုးဆုိၿပီးေတာ့ သီးသန္႔ေပၚလာလိမ္႔မယ္။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္တုိ႔က တင္လုိက္တာနဲ႔ ပထမဆုံး သူက အရင္စစ္မယ္။ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္႐ံုးက အရာရွိက အရင္စစ္မယ္။ ခင္ဗ်ာဟာႀကီးက ဘယ္သူက တင္ထားၿပီးၿပီး။ မွတ္ပုံတင္ထားၿပီးၿပီး ႏုိင္ငံတကာမွာ ဒါႀကီးက ရွိထားၿပီးၿပီးဆုိၿပီးေတာ့ သူက အဲဒီမွာ ကတည္းက ပယ္လုိက္မယ္။ အဲဒီကေန ပယ္လုိက္ၿပီးေတာ့မွ လြတ္သြားတယ္။ မပယ္ဘူး၊ လႊတ္သြားတယ္ဆုိဦးေတာ့ သူကဘာလုပ္မလဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ သတင္းစာထဲမွာ ထည္႔သလုိ သူက သူတုိ႔႐ံုးက ထုတ္မယ့္ျပန္တမ္းမွာ ထည့္မယ္။ ဘယ္သူကျဖင့္ ဘယ္အမွတ္တံဆိပ္ကုိ လာၿပီး မွတ္ပုံတင္ဖုိ႔ လုပ္ထားပါတယ္။ ကန္႔ကြက္မယ့္သူ တလအတြင္း၊ သုံးလအတြင္းတုိ႔ ဘာတုိ႔ ေၾကညာမွာေပါ့။ အဲဒီမွာ ကိုယ့္က ၾကည္႔ရမယ္။ အဲဒီမွာလည္း ကန္႔ကြက္တဲ့လူ ရွိလုိ႔ရွိရင္ ကုိယ္က သူနဲ႔ျပန္ၿပီးေတာ့ အျပန္အလွန္ ေခ်ပရတယ္။ အဲဒီကေန လြတ္သြားတယ္ဆုိဦးေတာ့ ကုိယ္က မေက်နပ္ေသးဘူးဆုိရင္ ကုိယ္မေက်နပ္တဲ့သူက ကုိယ္နဲ႔ ကုန္အမွတ္ တံဆိပ္တူတယ္လုိ႔ သူကယူဆတယ္၊ ႐ံုးကမတူဘူးလုိ႔ယူဆလုိ႔ ကိုယ့္ကုိခြင္႔ျပဳလုိက္တယ္ဆုိရင္ သူက တရား႐ံုးေတြသြားၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ကုိ တရားတေဘာင္စဲြတယ္။ အဲဒါကုိလည္း ရင္ဆုိင္ရမယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာက ဥပေဒတခုစၿပီး အာဏာတည္လုိက္တာနဲ႔ ကိုယ့္ရဲ႕ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ ေတြကုိ မွတ္ပုံတင္ဖုိ႔လည္း ႀကဳိးစားပါ။ ေနာက္တစ္ခုက သူမ်ားေတြက ကိုယ့္ရဲ႕အမွတ္တံဆိပ္နဲ႔ တူမယ္႔ဟာေတြကုိ မွတ္ပုံတင္ဖုိ႔ႀကဳိးစားေနသလား။ မွတ္ပုံတင္ၿပီး သြားေသးလားဆုိတာ ကုိယ္က အေတာ္ကုိ သတိဝီရိယနဲ႔ထားၿပီးေတာ့ စုံစမ္းရမယ္။ သူတုိ႔ မွတ္ပုံတင္႐ံုးကလဲ အခုဥပေဒအသစ္အရ အြန္လုိင္းေတြ ဘာေတြနဲ႔လည္း တင္မယ္။ ကိုယ့္နဲ႔တူတဲ့ဟာေတြ ေတာင္ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မယ္။ အဲဒီမွာ ကုိယ္က ကိုယ့္ကုန္အမွတ္တံဆိပ္က တကယ္လည္း ကုိယ္သုံးထားတယ္၊ ႏွစ္ရွည္လမ်ားလည္း သုံးထားတယ္၊ အမွန္အကန္လည္း ကုန္ပစၥည္း ထုတ္လုပ္တယ္၊ ဝန္ေဆာင္မႈေပးတယ္ ဆုိရင္ေတာ့ ကုိယ္က သူမ်ားေတြ မွတ္ပုံတင္လည္း ကုိယ္ကကန္႔ကြက္ႏိုင္တယ္။ တားဆီးႏုိင္တယ္ေပါ့။ အဲဒီလုိပဲ က်ေနာ္ေျပာရပါမယ္။ (စာႂကြင္း- ယခုေမးခြန္းႏွင့္အေျဖမ်ားမွာ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္မူပိုင္ခြင့္ဥပေဒ အတည္မျဖစ္ခင္က ေမးျမန္းထား ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ လက္ရိွတြင္ ယင္းဥပေဒအား ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္မွ ၃၀-၁-၁၉ ရက္ေန႔တြင္ တည္ျပဳ ျပ႒ာန္းၿပီးျဖစ္ပါသည္ ။) ေမး - ကုန္အမွတ္တံဆိပ္မွတ္ပံုတင္ၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာခ်က္ေတြမွာ သူတို႔ရဲ႕ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ကို တိုက္႐ိုက္ျဖစ္ေစ၊ သြယ္၀ိုက္ၿပီးျဖစ္ေစ တုပၿပီး ဆင္တူရိုးမွား ျပဳလုပ္ရင္ ဥပေဒအရအေရးယူမယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခါတေလမွာ သူတို႔ရဲ႕ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္က ႏိုင္ငံျခားမွာ နာမည္ရၿပီး  သားအမွတ္တံဆိပ္ကို စကားေပါင္းမတူ၊ အသံထြက္တူေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ အမွတ္တံဆိပ္ျဖစ္ပါတယ္။ တေယာက္ေယာက္က သူ႔လိုဘဲ စာလံုးေပါင္းမတူ၊ အသံထြက္တူေအာင္ ဖန္တီးၿပီး မွတ္ပံုတင္မယ္ဆိုရင္ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ မူပိုင္ခြင့္ ဥပေဒနဲ႔ ၿငိစြန္းပါသလား။ ေျဖ - ၿငိစြန္းပါတယ္။ ျပည္တြင္း၊ျပည္ပက နာမည္ႀကီးတဲ့ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ကုိေတာ့ ကိုယ့္ဟာလုိေတာ့ လုံးဝမသုံးမိပါေစနဲ႔ ။ တကယ္လုိ႔ ကိုယ့္ဘက္က ရႈံးရင္ ေလ်ာ္ရမဲ႔ ေငြေၾကးက နည္းမွာ မဟုတ္ဘူး။ နာမည္ႀကီးရင္ႀကီးတဲ့ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္က တန္ဖုိးကလဲ ႀကီးလိမ္႔မယ္။ ေလ်ာ္ေၾကးတန္ဖုိးကလဲ ႀကီးလိမ့္မယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ဒါေငြေရးေၾကးေရးတင္ မကပါဘူး။ ကိုယ့္ရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာကိုလည္း ထိခုိက္ပါတယ္။ ကိုယ့္ႏုိင္ငံရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို လည္း ထိခုိက္ပါတယ္။ အဲဒါကိုေတာ့ ေရွာင္ေစခ်င္ပါတယ္။ ေမး - က်မတို႔ႏုိင္ငံမွာ တရားမ၀င္လမ္းေၾကာင္းက၀င္ေရာက္လာတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြ အမ်ားႀကီးရိွေနပါတယ္။   ႏိုင္ငံတကာသိ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္တစ္ခုကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တရား၀င္မွတ္ပုံတင္တင္ၿပီး လုပ္ေနေပမယ့္ ေမွာင္ခိုလမ္းေၾကာင္းက အဲဒီတံဆိပ္နဲ႔ အလံုးအရင္း ၀င္လာေနတဲ့အတြက္ ျပည္တြင္းမွာ တရား၀င္လုပ္ကိုင္ေနသူ ေတြအတြက္ နစ္နာမႈေတြ အမ်ားႀကီးရိွေနပါတယ္ ။ ဥပေဒၾကာင္းအရ ဘယ္လိုေျဖရွင္းလို႔ ရမလဲဆိုတာသိလို ပါတယ္။ ဒီကိစၥက ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။ တရားဝင္မွတ္ပုံတင္ၿပီးေတာ့ အခြန္အခေတြေပးၿပီးေတာ့ ေရာင္းေနတဲ့လူေတြက အမ်ားအားျဖင္႔  မူရင္းထုတ္လုပ္တဲ့သူေတြနဲ႔ distributorship agreement တို႔ ၊ agent agreement တုိ႔ အဲဒီလုိစာခ်ဳပ္ေတြ ရွိတတ္တယ္။ အဲဒီစာခ်ဳပ္ေတြမွာလည္း အတိအက် အခ်က္အလက္ေတြ ပါတတ္တယ္။ တုပၿပီး မသြင္းရဘူးလို႔၊ အၿပဳိင္မသြင္းရဘူးလုိ႔။ သူက အၿပဳိင္သြင္းတာေပါ႔ ။ အၿပဳိင္သြင္းတာမွာ ႏွစ္မ်ဳိးရွိျပန္ တယ္။ အစစ္ကုိပဲ အၿပဳိင္သြင္းတာ ရွိတယ္။ အတုကုိပဲ အၿပဳိင္သြင္းတာ ရွိတယ္။ အတုကုိ အၿပဳိင္သြင္းရင္ေတာ့ ရာဇဝတ္ေၾကာင္းအရ တရားစဲြလုိ႔ရတယ္။ မူပုိင္ခြင္႔ဥပေဒနဲ႔လည္း စဲြလုိ႔ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစစ္ကုိပဲ တရားမဝင္ နည္းလမ္းနဲ႔ သြင္းတယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္ရဲ႕အျမင္ကေတာ့ မူပုိင္ခြင္႔ဥပေဒထက္ စာခ်ဳပ္စာတမ္းဥပေဒတုိ႔၊ export - import ဥပေဒတုိ႔ ၊ ေနာက္တစ္ခုက competition law ယွဥ္ၿပဳိင္ခြင့္ဥပေဒတုိ႔၊ ေနာက္ၿပီး consumer protection law စာသုံးသူကာကြယ္ေရးဥပေဒတုိ႔နဲ႔လည္း စဲြလို႔ရတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တရားဝင္တင္သြင္းလာတဲ့ သူေတြမွာ ဒီပစၥည္းရဲ႕ အညြန္းေတြကအစ  FDA က သတ္မွတ္ထားတဲ့၊ စီပြား ကူး သန္းဝန္ႀကီးဌာနတုိ႔၊ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနတုိ႔က သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ အျပည္အစုံ ပါရတယ္။ ဥပမာဆုိပါစုိ႔.. တ႐ုတ္ကေန တင္သြင္းလာတယ္၊ တ႐ုတ္စာနဲ႔ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။စင္ကာပူက တင္သြင္းရင္ အဂၤလိပ္စာနဲ႔ျဖစ္မယ္။ ယုိးဒယားဆုိရင္ ယုိးဒယားစာနဲ႔ ျဖစ္မယ္။ အဲဒီေတာ့ စားသုံးသူေတြမွာ ထိခုိက္တယ္။ မသိႏုိင္ဘူး။ အမွားအယြင္းေတြျဖစ္ႏုိင္တယ္။ အထူးသျဖင္႔ ေဆးဝါးတုိ႔၊ အလွကုန္တုိ႔ဆုိရင္ သိပ္အႏၱရယ္ရွိတယ္။  တရားဝင္တင္သြင္းတဲ့ လူေတြဆီကသာ ၀ယ္သုံးတယ္ ၊ျဖန္႕ၿဖဳးတယ္ဆုိတဲ့ အမူအက်င့္ကုိလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ဦးစားေပးရမယ္။ အဲဒါေတြကုိ ဘယ္ကေန ပိတ္ႏုိင္လဲဆုိရင္ Custom က ပိတ္လုိ႔ရပါ တယ္။ တစ္ႏုိင္တစ္ပုိင္ပဲ ခြင္႔ျပဳတဲ့ဟာေတြကုိ စီပြားျဖစ္ သြင္းလာလုိ႔ရွိရင္ အေရးယူလုိ႔ရတယ္။ အဲဒါ export – import law နဲ႔အေရးယူလုိ႔ရ တယ္။ custom နဲ႔လည္း အေရးယူလုိ႔ရတယ္။ ေနာက္တခုက ေျပာခ်င္တာက ဒီတရားဝင္မွတ္ပုံတင္ ၿပီးလုပ္တဲ့ လူေတြက တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈ ရွိတယ္။ တရားမဝင္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းတုိ႔၊ တႏိုင္တပိုင္ကေန စီးပြားျဖစ္ လုပ္ေနတာက တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ရွိမႈ လုံးဝ မရွိဘူး။ အဲဒီေတာ့ တကယ္နစ္နာတာက  သုံးစြဲသူ၊ စားသုံးသူ။ အေျခခံေျပာရမယ္ဆုိရင္ မူပုိင္ခြင့္ ျပႆနာထက္ ကုန္သြယ္မႈျပႆနာလုိ႔ ယူဆတယ္။ တစ္ဖက္ကလဲ competition law သေဘာအရ တရားဝင္တင္ သြင္းတဲ့သူကလည္း ပစၥည္းမွန္၊ေစ်းမွန္ တာဝန္ခံမႈနဲ႔ ေရာင္းခ်သင္႔တယ္ ။ ေမး - ႏိုင္ငံတကာမွာ လူသိမ်ားၿပီးျဖစ္တဲ့ အမွတ္တံဆိပ္တစ္ခုခုကို ဆင္တူရိုးမွားလုပ္ၿပီး မွတ္ပံုတင္မယ္ဆိုရင္ ပယ္ခ်ခံရႏိုင္ပါသလား။ မွတ္ပံုတင္႐ံုးက ကုန္အမွတ္တံဆိပ္တခုမွာ မွတ္ပံုတင္လာတာကို  ႏိုင္ငံတကာမွာ ထင္ရွားတဲ့တံဆိပ္ဟုတ္မဟုတ္ စစ္ေဆးတဲ့ နည္းလမ္းေတြရိွပါသလား။ အတည္ျပဳခံရၿပီး တံဆိပ္ကသက္တမ္း ဘယ္ေလာက္အထိ တရား၀င္ပါသလဲ ။ ေျဖ - လူသိမ်ားတဲ့ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ဆုိတာ well known mark လုိ႔ေခၚပါတယ္။ well known mark ဆုိတဲ့ သေဘာတရားက ဘယ္လုိလဲဆုိရင္ ကုန္ပစၥည္းတူဖုိ႔ မလုိဘူး။ မွတ္ပုံတင္ဖုိ႔ေတာင္ မလုိဘူး။ သေဘာက .. ဥပမာ မာစီးဒီကားက တအားနာမည္ႀကီးတယ္။ တစ္ကမၻာလုံးမွာလည္း လူသိမ်ားတယ္။ အဲဒီေတာ့ မာစီးဒီးဆုိၿပီး ျမန္မာျပည္မွာ လက္ဖက္ရည္ဆုိင္ဖြင္႔တယ္။ မရဘူး။ well known mark  ဆုိတဲ့ criteria သတ္မွတ္ ခ်က္ကုိဝင္တယ္။ အခုက်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕အသစ္ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္မူပုိင္ခြင္႔မွာ အဲဒါေတြ သြားေတြ႔တယ္။ ေက်ာ္ ၾကားေသာ အမွတ္တံဆိပ္မ်ား ဆုိတာေတြ။ အဲဒါကုိ အထူးကာကြယ္ေပးတယ္။ သာမန္ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ ေတြထက္ ဒါေတြကို စစ္ေဆးတဲ့နည္းလမ္းရွိသလား ဆုိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ဥပေဒက အခုမွ အစျပဳၿပီးေတာ့ တည္ရေသးတယ္ဆုိေတာ့ မူရင္းဥပေဒတစ္ခုတည္းနဲ႔ေတာ့ ျပည္႔စုံခ်င္မွ ျပည္စုံ မယ္။ ေနာက္တခုက က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ဥပေဒရဲ႕ ေနာက္မွာ ေပၚလာမယ့္ နည္းဥပေဒတုိ႔၊ အမိန္႔ညႊန္ၾကားခ်က္တုိ႔မွာ အေသးစိတ္ပါလာမယ္။ အခုခ်ိန္မွာ ေျပာရင္ေတာ့ ဘယ္လုိနည္းလမ္းနဲ႔ စစ္မလဲဆုိေတာ့ နည္းနည္းေစာ ေသးတယ္။ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္တစ္ခုရဲ႕သက္တမ္းက တစ္ခါ မွတ္ပုံတင္ ၁၀ ႏွစ္။ ၁၀ ႏွစ္ကေန  ကိုယ့္သုံးေနသ၍ ၁၀ ႏွစ္ တခါ၊ ၁၀ ႏွစ္ တခါ၊ အကန္႔အသတ္မရွိ မွတ္ပုံတင္သြားလုိ႔ရတယ္။ သုံးေနသ၍ေပါ႔ေနာ္။ အဲဒါသည္ တျခားအမ်ဳိးအစားေတြနဲ႔ ကြာျခားတယ္။ ဥပမာ industrial design လုိ႔ေခၚတဲ့ စက္မႈဒီဇုိင္းတုိ႔ ၊ ေနာက္တစ္ခုက တီထြင္မႈတုိ႔က သူ႔ရဲ႕သက္တမ္းကုန္ရင္ public domain ဆုိတဲ့ ဘယ္သူမဆုိ ယူသုံးလုိ႔ရတဲ့အထဲကုိ ေရာက္ တယ္။ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္က လုံးဝမရဘူး။ well known mark လုိ႔ အဲ႔ဒီႏုိင္ငံရဲ႕ဥပေဒက.. ဒါမွမဟုတ္ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာ၊ နည္းဥပေဒအရ သတ္မွတ္ထားလုိ႔ရွိရင္ ဆင္တူရုိးမွား ကုန္ပစၥည္းမတူဘူး ဆုိရင္လည္း မရဘူး။ သုံးကုိသုံးခြင့္မရွိဘူး။ ေလ်ာ္ေၾကးေပးရမယ္ ဆုိရင္လည္း နစ္ေနေအာင္ ေပးရလိမ္႔မယ္။ ဒါေၾကာင္႔ အဲဒါေတြကိုေတာ့ ေရွာင္ရွားသင္႔ပါတယ္လုိ႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။