ဖက္ဒရယ္ကုိ အစိုးရက အရင္လုိ ခါးခါးသီးသီးမေျပာေတာ့ဘူး-ခြန္ထြန္းဦး
ပီတာအောင်
·
October 26, 2012
၁၉၉၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ အမ်ဳိးသားဒီမိုကရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ျပီးရင္ ဒုတိယအမတ္ေနရာ အမ်ားဆံုးရခဲ့တဲ့ ႐ွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမုိကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ (အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီ) တည္ေထာင္ခဲ့တာ ဒီကေန့ဆိုရင္ နွစ္ေပါင္း ၂၄ နွစ္႐ွိပါျပီ။
လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုနွစ္ ၂ ခုေက်ာ္ကာလ ပါတီတည္ေထာင္စဥ္က ရည္မွန္းထားတဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုဖြဲ့စည္းေရး၊ တန္းတူညီမွ်ေရးနဲ့ ဒီမုိကေရစီ နုိင္ငံေရး ရည္မွန္းခ်က္ေတြဟာ ဒီကေန့ အခ်ိန္မွာ ဘယ္ေလာက္ထိ ရေနျပီလဲ၊ လက္႐ွိျမန္မာနို္္င္ငံရဲ့ နိုင္ငံေရးနဲ့ တိုင္းရင္းသားျပဿနာေတြအေပၚ အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီ ေခါင္းေဆာင္ ဦးခြန္ထြန္းဦးကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ပါတီစေထာင္ကတည္းက ရည္မွန္းထားတဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု၊ တန္းတူညီမွ်ေရး၊ ကုိယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္တုိ့ ရေရးဟာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ နီးစပ္ေနျပီလို့ ေျပာလို့ရမလဲ။
“၂၄ နွစ္လံုးလံုး ေတာင္းဆိုခဲ့တာေတြ၊ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့တာေတြ၊ ေအာင္ျမင္သေလာက္ျဖစ္ေနပါျပီ။ ၁ အခ်က္က ၀န္ၾကီး ဦးေအာင္မင္းေျပာတယ္၊ ဖက္ဒရယ္စနစ္က ခြဲထြက္စနစ္ မဟုတ္ဘူး၊ ျပည္နယ္အခ်င္းခ်င္း စုစည္းတဲ့စနစ္ဆိုတာ ဂ်ာနယ္တုိင္းမွာပါေနျပီ။ ဒါက်ေနာ္တုိ့ရဲ့ ဦးေဆာင္ၾကိုးပမ္းမႈ၊ မူ၀ါဒေပါ့။ ေနာက္ တုိင္းရင္းသားအသီးသီးကလည္း ဖက္ဒရယ္တင္ျပေနတာ က်ေနာ္တုိ့ကလည္း ဒါ တစိုက္မတ္မတ္ ေအာ္ေပးေနေတာ့ အစုိးရကလည္း ဖက္ဒရယ္ကိစၥလြွႊတ္ေတာ္မွာ သူတို့အခ်င္းခ်င္း၊ တုိင္းရင္းသားပါတီ၊ ၁၀ ပါတီသေဘာမ်ိုးနဲ့ လြွႊတ္ေတာ္ျပင္ပ သမၼတ႐ုံးမွာ ေဆြးေနြးတယ္။ မၾကာခင္ လြွႊတ္ေတာ္ထဲ ၀င္လာေတာ့မယ္။ ဆိုလိုတာက ဖက္ဒရယ္ကုိေတာ့ အစိုးရက အရင္လုိ ခါးခါးသီးသီးမေျပာေတာ့ဘူး။ လက္ခံေဆြးေနြးမယ္ဆုိေတာ့ မည္ကဲ့သုိ့ေသာ ဖက္ဒရယ္ပံုစံနဲ့ သြားမယ္ဆုိတာလည္း မၾကာခင္ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လုိ့ ထင္တယ္။”
ဒီေန့ထုတ္ျပန္တဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာလည္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးရဲ့ တံခါး၀ျဖစ္တယ္လို့ဆုိထားတယ္။ တံခါး၀ကေန ေ႐ွ့မတိုးဘဲ တုိက္ပြဲေတြျပန္ျဖစ္ေန တယ္၊ ေနာက္ျပန္ေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ဖုိ့၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္ဖုိ့ေရာ ဘာအဓိကထားျပီး အေဆာတလ်င္လုပ္ရမယ္လို့ ထင္ပါလဲ။
“ဒါလည္း ျပဿနာ။ အခုက လံုးလည္လုိက္ေနျပီ။ အမွန္ေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတခုပဲ ဦးတည္တာ။ အခုက ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္မွာ အရင္လား။ ေကအိုင္ေအေျပာေနတဲ့ နုိင္ငံေရးျပဿနာကုိ နုိင္ငံေရးနဲ့ ႐ွင္းၾကမလားဆုိတာေတာ့ လံုးလည္လုိက္ေနျပီ။ ဆုိလိုတာက အစတုန္းက ျငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥပဲ ေဆြးေနြးတာ။ အခုက ၾကာလာေတာ့ ယံုၾကည္မႈနည္းနည္းလာျပီး တေယာက္ တေယာက္က မယုံၾကည္တဲ့အထိျဖစ္လာျပီ။ ယံုၾကည္မႈအရင္ တည္ေဆာက္မလား၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အရင္စကားေျပာမလား ဆိုတဲ့ ျပဿနာက ျဖစ္ေနျပီ။ နုိင္ငံေရးျပဿနာကလည္း ျဖစ္လာျပီဆုိေတာ့ ဒီ သုံးပြင့္ဆုိင္ ဘာ႐ွင္းမရလဲဆုိတာေတာင္ မသိျဖစ္ေနျပီ။”
နုိင္ငံတနုိင္ငံမွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ တပ္မေတာ္က ၁ ခုပဲ႐ွိတယ္။ ျမန္မာနုိင္ငံမွာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုဖြဲ့စည္းမယ္ဆုိရင္ တပ္မေတာ္ကေရာ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္တည္ေထာင္ဖုိ့ လိုအပ္မယ္ထင္ပါလား။ အဲလုိ တပ္တခုတည္း ျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ ႐ွမ္းအပါအ၀င္ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္ေတြရဲ့ အနာဂတ္က ဘာျဖစ္လာနုိင္မလဲ။
“ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ကေတာ့ ကုိယ့္တုိင္းရင္းသား ကုိယ့္လက္ထဲကုိင္ထားမယ့္ အေနအထားမ်ိုး ျဖစ္ေနတယ္။ ဖက္ဒရယ္နုိင္ငံမွာ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ေတာ့ ထားရမယ္။ ဒါေပမယ့္ လံုျခံုစိတ္ခ်ရတဲ့ တပ္မေတာ္ရိွလာျပီဆုိရင္ေတာ့ တပ္မေတာ္တခုတည္း ျဖစ္လာျပီေပါ့။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ကေတာ့ ႐ွင္း႐ွင္းေျပာရရင္ ယုံၾကည္မႈ မတည္ေဆာက္နုိင္ေသးတဲ့အတြက္ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္တပ္ေလးေတြထားမွာပဲ၊ ဘယ္အဖြဲ့အစည္းပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေလ။ သူတုိ့အနာဂတ္အတြက္ေတာ့ ရဲရဲရင့္ရင့္ ေဆြးေနြးရမွာေပါ့။ ဘာလို့လဲဆို အန္အယ္လ္ဒီက မဲရေပမယ့္ လက္နက္မ႐ွိတဲ့အတြက္ ေဘးဖယ္ထားျခင္းခံရတာပဲ။ လက္နက္ကိုင္တဲ့လူမွ နုိင္ငံေတာ္အစိုးရ အဆက္ဆက္က အသိအမွတ္ျပုတဲ့မူကုိ ကုိင္ထားတာ။ ဒါ ဒီမူကိုင္ထားတာ၊ သူတို့အသိအမွတ္ျပုတဲ့ မူကို ကိုင္ထားတာကို။”
အန္အယ္ဒီနဲ့ နွစ္ေပါင္း ၂၀ လုံးမွာ အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီက အတူရပ္တည္ခဲ့တာ ေတြ့ရပါတယ္။ အနာဂတ္မွာေရာ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္နဲ့ ႐ွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမုိကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္တုိ့ ဘယ္လုိပုံစံနဲ့ ဆက္႐ွိေနဦးမလဲ။ ခုရက္ပုိင္း၊ လပုိင္းေတြမွာေတာ့ ဆက္နြွႊယ္ ပတ္သက္မႈေတြက အရင္ကေလာက္မ႐ွိေတာ့ဘူးလုိ့ ေျပာရင္ မွန္မလား။
“ေဒၚစုအေနနဲ့လည္း မူေျပာင္းမယ္လို့ မထင္ပါဘူး။ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ပဲ ေျပာင္းမွာပါ။ ဒါကုိ ေစာင့္ၾကည့္ေနပါတယ္။ သူ့အေနနဲ့လည္း က်ေနာ္တုိ့ သူ့နားကေန မားမားမတ္မတ္တယ္၊ ေနာက္ျပီး သူနဲ့အတူ သစၥာ႐ွိ႐ွိ ရပ္တည္ခဲ့တာပဲ။ က်ေနာ္တုိ့ကုိ ပစ္ပစ္ခါခါ လုပ္မယ္လုိ့ေတာ့ မထင္ဘူး။ အခုအေရးၾကီးတဲ့အခ်ိန္ပဲ။ တုိင္းရင္းသားေတြလည္း အေရးၾကီးတဲ့အခ်ိန္၊ သူလည္း အေရးၾကီးတဲ့အခ်ိန္ပဲ။ က်ေနာ္ထင္တယ္။ က်ေနာ္တုိ့ သူ့ကုိ ပံ့ပုိးခဲ့တာေတြကုိေတာ့ ေမ့ေပ်ာက္မယ္လုိ့ေတာ့ မထင္ဘူး။ သူေပးထားတဲ့ ကတိေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။ ဆက္ဆံမႈသာ က်ဲရင္က်ဲသြားမယ္၊ တေယာက္နဲ့တေယာက္ကေတာ့ သစၥာေစာင့္ၾကပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ့နဲ့ ျခားနားသြားျပီလုိ့ လုံး၀မသတ္မွတ္ပါဘူး။”
၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲအတြက္ အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီအေနနဲ့ ဘာေတြ ျပင္ဆင္ေနျပီလဲ။ တကယ္လုိ့ ၀င္ျပိုင္မယ္ဆုိရင္ ၁၉၉၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာလုိ ရလဒ္ေကာင္းေတြ ရမယ္လုိ့ ထင္ပါသလား။
“ဘာမွ ေျပာလုိ့မရေသးဘူး။ ဘာလုိ့လဲဆုိေတာ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲစနစ္က PR (အခ်ဳိးက်ကုိယ္စားျပုစနစ္) စနစ္နဲ့ သြားမလား၊ ဘယ္စနစ္နဲ့ လာမယ္ဆုိတာ မသိေသးဘူး။ PR စနစ္ကုိလည္း ေျပာေနၾကတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီစနစ္ကုိ သိပ္သေဘာမက်ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေလ့လာရမယ္။ အဲေတာ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲစနစ္ မသိေသးတဲ့အတြက္ ၾကိုတင္ေျပာလုိ့ မရေသးဘူး။
ဘယ္လုိစနစ္ပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ စနစ္က ေျပာင္းခ်င္ေျပာင္းမယ္။ မေျပာင္းခ်င္လည္း မေျပာင္းဘူးေပါ့။ အနည္းဆံုးေတာ့ ၾကားျဖတ္ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ႐ွိဦးမယ္ေလ။ ၂၀၁၅ မတုိင္ခင္မွာ ႐ွိဦးမယ္။ ေနာက္ပါတီက မွတ္ပံုတင္ျပီးျပီဆုိေတာ့ ၀င္ဖို့အေျခအေန ဘယ္လုိ႐ွိဦးမလဲ။
“မ႐ွိဘူး။ ကခ်င္ျပည္မွာလည္း က်ေနာ္တုိ့က ၀င္စရာ သိပ္အေၾကာင္းမ႐ွိေတာ့ဘူး။”
အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီရဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာ ျမန္မာနုိင္ငံရဲ့ ဒီမုိကေရစီျပုျပင္ေျပာင္းလဲေရးကုိ ဆက္ျပီးေထာက္ခံသြားမယ္။ ဒါေပမယ့္ လူတစုလက္၀ါးၾကီးအုပ္ ေဆာင္႐ြက္ေနမႈကုိ ဆန့္က်င္တုိက္ဖ်က္သြားမယ္ဆုိေတာ့ ဘယ္လုိ ဆန့္က်င္တုိက္ဖ်က္သြားမွာလဲ ဆုိတာ ေျပာျပေပးပါ။
“နွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ႐ွိလာတဲ့ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိုးေတြ ေပ်ာက္ပ်က္သြားမွာမ်ိုး လက္မခံဘူးေလ။ က်ေနာ္တုိ့က လုံး၀ဆန့္က်င္ကန့္ကြက္သြားမွာပဲ။ ဒါက မူပဲေလ။ ႐ွင္း႐ွင္းေျပာရရင္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိုးေတြရဲ့ အမည္နာမကုိ ေဖ်ာက္ျပီးေတာ့ ဗမာလူမ်ိုးပဲ ေဖ်ာက္ပါဦး၊ ဧရာ၀တီလူမ်ိုး သြားေျပာမလား။ ဧရာ၀တီျပည္ေထာင္စု ေျပာမလား။ ဗမာကေရာ လက္ခံမလား။ ဒါက ေျပာရရင္ ေတာ္ေတာ္ေလးကို မဆီေလ်ာ္အပ္တာပဲ။ တုိင္းျပည္က တန္းတူညီတူဆက္ဆံရင္ စစ္မွန္တဲ့ျပည္ေထာင္စုဆိုတာ တည္ေဆာက္နုိင္တာပဲ။ တန္းတူညီတူမဆက္ဆံဘဲနဲ့ ငါအၾကီး ငါအနုိင္။ မင္းအငယ္၊ မင္းအ႐ႈံးဆုိတာေတာ့ မရဘူးေလ။ ၾကီးနုိင္ငယ္ညွဥ္းဆက္ဆံလို့မရဘူး။ တန္းတူညီတူဆက္ဆံမယ္၊ ကိုယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္႐ွိမယ္၊ လုပ္ပုိင္ခြင့္ေတြ ႐ွိမယ္ဆိုရင္ ဘယ္တုိင္းရင္းသားမွ ခြဲထြက္မွာမဟုတ္ဘူ။ က်ေနာ္တုိ့လိုခ်င္တာက စစ္မွန္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုနဲ့ တန္းတူေရးနဲ့ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္႐ွိတဲ့ ျပည္ေထာင္စုကို တည္ေဆာက္ခ်င္တာပဲ။”
လာမယ့္နွစ္ေတြအတြင္းမွာ ျမန္မာနုိင္ငံရဲ့ နုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးေတြကို အားလံုးကို အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီ အေနနဲ့ ဘယ္လိုျမင္လဲ။ အေကာင္းျမင္လား။ ဒီအတုိင္းပဲ ေ႐ွ့ဆက္သြားမယ္ ထင္လား။
“အခုလည္း လုပ္ေနတာပဲ။ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ဆို ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္တာပဲ။ ေဒၚစုနဲ့ ဦးသိန္းစိန္သြားေနတဲ့ ကိစၥ။ က်ေနာ္တုိ့ ရံတဲ့အေနနဲ့ ႐ွမ္းေတြလည္း သူတို့ဆနၵ သူတုိ့ေဖာ္မယ္။ အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရး ဘယ္လိုသြားမယ္။ ဒီအစုိးရစနစ္ ဘယ္လုိျဖစ္ေအာင္သြားမယ္ဆုိတာကုိ ပံ့ပိုးတဲ့သေဘာနဲ့လုပ္ေနတာပဲ။ တနည္းအားျဖင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ျပီး၊ ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲ့ သမၼတနဲ့ ေဒၚစုသြားေနတဲ့ကိစၥမွာ ျဖစ္တဲ့နည္းနဲ့ ထြက္လမ္းအေနနဲ့ျမင္ျပီး ေထာက္ခံသြားမယ္လို့ ဆံုးျဖတ္ထားပါတယ္။”
ပါတီစေထာင္ကတည္းက ရည္မွန္းထားတဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု၊ တန္းတူညီမွ်ေရး၊ ကုိယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္တုိ့ ရေရးဟာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ နီးစပ္ေနျပီလို့ ေျပာလို့ရမလဲ။
“၂၄ နွစ္လံုးလံုး ေတာင္းဆိုခဲ့တာေတြ၊ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့တာေတြ၊ ေအာင္ျမင္သေလာက္ျဖစ္ေနပါျပီ။ ၁ အခ်က္က ၀န္ၾကီး ဦးေအာင္မင္းေျပာတယ္၊ ဖက္ဒရယ္စနစ္က ခြဲထြက္စနစ္ မဟုတ္ဘူး၊ ျပည္နယ္အခ်င္းခ်င္း စုစည္းတဲ့စနစ္ဆိုတာ ဂ်ာနယ္တုိင္းမွာပါေနျပီ။ ဒါက်ေနာ္တုိ့ရဲ့ ဦးေဆာင္ၾကိုးပမ္းမႈ၊ မူ၀ါဒေပါ့။ ေနာက္ တုိင္းရင္းသားအသီးသီးကလည္း ဖက္ဒရယ္တင္ျပေနတာ က်ေနာ္တုိ့ကလည္း ဒါ တစိုက္မတ္မတ္ ေအာ္ေပးေနေတာ့ အစုိးရကလည္း ဖက္ဒရယ္ကိစၥလြွႊတ္ေတာ္မွာ သူတို့အခ်င္းခ်င္း၊ တုိင္းရင္းသားပါတီ၊ ၁၀ ပါတီသေဘာမ်ိုးနဲ့ လြွႊတ္ေတာ္ျပင္ပ သမၼတ႐ုံးမွာ ေဆြးေနြးတယ္။ မၾကာခင္ လြွႊတ္ေတာ္ထဲ ၀င္လာေတာ့မယ္။ ဆိုလိုတာက ဖက္ဒရယ္ကုိေတာ့ အစိုးရက အရင္လုိ ခါးခါးသီးသီးမေျပာေတာ့ဘူး။ လက္ခံေဆြးေနြးမယ္ဆုိေတာ့ မည္ကဲ့သုိ့ေသာ ဖက္ဒရယ္ပံုစံနဲ့ သြားမယ္ဆုိတာလည္း မၾကာခင္ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လုိ့ ထင္တယ္။”
ဒီေန့ထုတ္ျပန္တဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာလည္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးရဲ့ တံခါး၀ျဖစ္တယ္လို့ဆုိထားတယ္။ တံခါး၀ကေန ေ႐ွ့မတိုးဘဲ တုိက္ပြဲေတြျပန္ျဖစ္ေန တယ္၊ ေနာက္ျပန္ေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ဖုိ့၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္ဖုိ့ေရာ ဘာအဓိကထားျပီး အေဆာတလ်င္လုပ္ရမယ္လို့ ထင္ပါလဲ။
“ဒါလည္း ျပဿနာ။ အခုက လံုးလည္လုိက္ေနျပီ။ အမွန္ေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတခုပဲ ဦးတည္တာ။ အခုက ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္မွာ အရင္လား။ ေကအိုင္ေအေျပာေနတဲ့ နုိင္ငံေရးျပဿနာကုိ နုိင္ငံေရးနဲ့ ႐ွင္းၾကမလားဆုိတာေတာ့ လံုးလည္လုိက္ေနျပီ။ ဆုိလိုတာက အစတုန္းက ျငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥပဲ ေဆြးေနြးတာ။ အခုက ၾကာလာေတာ့ ယံုၾကည္မႈနည္းနည္းလာျပီး တေယာက္ တေယာက္က မယုံၾကည္တဲ့အထိျဖစ္လာျပီ။ ယံုၾကည္မႈအရင္ တည္ေဆာက္မလား၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အရင္စကားေျပာမလား ဆိုတဲ့ ျပဿနာက ျဖစ္ေနျပီ။ နုိင္ငံေရးျပဿနာကလည္း ျဖစ္လာျပီဆုိေတာ့ ဒီ သုံးပြင့္ဆုိင္ ဘာ႐ွင္းမရလဲဆုိတာေတာင္ မသိျဖစ္ေနျပီ။”
နုိင္ငံတနုိင္ငံမွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ တပ္မေတာ္က ၁ ခုပဲ႐ွိတယ္။ ျမန္မာနုိင္ငံမွာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုဖြဲ့စည္းမယ္ဆုိရင္ တပ္မေတာ္ကေရာ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္တည္ေထာင္ဖုိ့ လိုအပ္မယ္ထင္ပါလား။ အဲလုိ တပ္တခုတည္း ျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ ႐ွမ္းအပါအ၀င္ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္ေတြရဲ့ အနာဂတ္က ဘာျဖစ္လာနုိင္မလဲ။
“ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ကေတာ့ ကုိယ့္တုိင္းရင္းသား ကုိယ့္လက္ထဲကုိင္ထားမယ့္ အေနအထားမ်ိုး ျဖစ္ေနတယ္။ ဖက္ဒရယ္နုိင္ငံမွာ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ေတာ့ ထားရမယ္။ ဒါေပမယ့္ လံုျခံုစိတ္ခ်ရတဲ့ တပ္မေတာ္ရိွလာျပီဆုိရင္ေတာ့ တပ္မေတာ္တခုတည္း ျဖစ္လာျပီေပါ့။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ကေတာ့ ႐ွင္း႐ွင္းေျပာရရင္ ယုံၾကည္မႈ မတည္ေဆာက္နုိင္ေသးတဲ့အတြက္ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္တပ္ေလးေတြထားမွာပဲ၊ ဘယ္အဖြဲ့အစည္းပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေလ။ သူတုိ့အနာဂတ္အတြက္ေတာ့ ရဲရဲရင့္ရင့္ ေဆြးေနြးရမွာေပါ့။ ဘာလို့လဲဆို အန္အယ္လ္ဒီက မဲရေပမယ့္ လက္နက္မ႐ွိတဲ့အတြက္ ေဘးဖယ္ထားျခင္းခံရတာပဲ။ လက္နက္ကိုင္တဲ့လူမွ နုိင္ငံေတာ္အစိုးရ အဆက္ဆက္က အသိအမွတ္ျပုတဲ့မူကုိ ကုိင္ထားတာ။ ဒါ ဒီမူကိုင္ထားတာ၊ သူတို့အသိအမွတ္ျပုတဲ့ မူကို ကိုင္ထားတာကို။”
အန္အယ္ဒီနဲ့ နွစ္ေပါင္း ၂၀ လုံးမွာ အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီက အတူရပ္တည္ခဲ့တာ ေတြ့ရပါတယ္။ အနာဂတ္မွာေရာ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္နဲ့ ႐ွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမုိကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္တုိ့ ဘယ္လုိပုံစံနဲ့ ဆက္႐ွိေနဦးမလဲ။ ခုရက္ပုိင္း၊ လပုိင္းေတြမွာေတာ့ ဆက္နြွႊယ္ ပတ္သက္မႈေတြက အရင္ကေလာက္မ႐ွိေတာ့ဘူးလုိ့ ေျပာရင္ မွန္မလား။
“ေဒၚစုအေနနဲ့လည္း မူေျပာင္းမယ္လို့ မထင္ပါဘူး။ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ပဲ ေျပာင္းမွာပါ။ ဒါကုိ ေစာင့္ၾကည့္ေနပါတယ္။ သူ့အေနနဲ့လည္း က်ေနာ္တုိ့ သူ့နားကေန မားမားမတ္မတ္တယ္၊ ေနာက္ျပီး သူနဲ့အတူ သစၥာ႐ွိ႐ွိ ရပ္တည္ခဲ့တာပဲ။ က်ေနာ္တုိ့ကုိ ပစ္ပစ္ခါခါ လုပ္မယ္လုိ့ေတာ့ မထင္ဘူး။ အခုအေရးၾကီးတဲ့အခ်ိန္ပဲ။ တုိင္းရင္းသားေတြလည္း အေရးၾကီးတဲ့အခ်ိန္၊ သူလည္း အေရးၾကီးတဲ့အခ်ိန္ပဲ။ က်ေနာ္ထင္တယ္။ က်ေနာ္တုိ့ သူ့ကုိ ပံ့ပုိးခဲ့တာေတြကုိေတာ့ ေမ့ေပ်ာက္မယ္လုိ့ေတာ့ မထင္ဘူး။ သူေပးထားတဲ့ ကတိေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။ ဆက္ဆံမႈသာ က်ဲရင္က်ဲသြားမယ္၊ တေယာက္နဲ့တေယာက္ကေတာ့ သစၥာေစာင့္ၾကပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ့နဲ့ ျခားနားသြားျပီလုိ့ လုံး၀မသတ္မွတ္ပါဘူး။”
၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲအတြက္ အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီအေနနဲ့ ဘာေတြ ျပင္ဆင္ေနျပီလဲ။ တကယ္လုိ့ ၀င္ျပိုင္မယ္ဆုိရင္ ၁၉၉၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာလုိ ရလဒ္ေကာင္းေတြ ရမယ္လုိ့ ထင္ပါသလား။
“ဘာမွ ေျပာလုိ့မရေသးဘူး။ ဘာလုိ့လဲဆုိေတာ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲစနစ္က PR (အခ်ဳိးက်ကုိယ္စားျပုစနစ္) စနစ္နဲ့ သြားမလား၊ ဘယ္စနစ္နဲ့ လာမယ္ဆုိတာ မသိေသးဘူး။ PR စနစ္ကုိလည္း ေျပာေနၾကတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီစနစ္ကုိ သိပ္သေဘာမက်ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေလ့လာရမယ္။ အဲေတာ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲစနစ္ မသိေသးတဲ့အတြက္ ၾကိုတင္ေျပာလုိ့ မရေသးဘူး။
ဘယ္လုိစနစ္ပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ စနစ္က ေျပာင္းခ်င္ေျပာင္းမယ္။ မေျပာင္းခ်င္လည္း မေျပာင္းဘူးေပါ့။ အနည္းဆံုးေတာ့ ၾကားျဖတ္ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ႐ွိဦးမယ္ေလ။ ၂၀၁၅ မတုိင္ခင္မွာ ႐ွိဦးမယ္။ ေနာက္ပါတီက မွတ္ပံုတင္ျပီးျပီဆုိေတာ့ ၀င္ဖို့အေျခအေန ဘယ္လုိ႐ွိဦးမလဲ။
“မ႐ွိဘူး။ ကခ်င္ျပည္မွာလည္း က်ေနာ္တုိ့က ၀င္စရာ သိပ္အေၾကာင္းမ႐ွိေတာ့ဘူး။”
အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီရဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာ ျမန္မာနုိင္ငံရဲ့ ဒီမုိကေရစီျပုျပင္ေျပာင္းလဲေရးကုိ ဆက္ျပီးေထာက္ခံသြားမယ္။ ဒါေပမယ့္ လူတစုလက္၀ါးၾကီးအုပ္ ေဆာင္႐ြက္ေနမႈကုိ ဆန့္က်င္တုိက္ဖ်က္သြားမယ္ဆုိေတာ့ ဘယ္လုိ ဆန့္က်င္တုိက္ဖ်က္သြားမွာလဲ ဆုိတာ ေျပာျပေပးပါ။
“နွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ႐ွိလာတဲ့ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိုးေတြ ေပ်ာက္ပ်က္သြားမွာမ်ိုး လက္မခံဘူးေလ။ က်ေနာ္တုိ့က လုံး၀ဆန့္က်င္ကန့္ကြက္သြားမွာပဲ။ ဒါက မူပဲေလ။ ႐ွင္း႐ွင္းေျပာရရင္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိုးေတြရဲ့ အမည္နာမကုိ ေဖ်ာက္ျပီးေတာ့ ဗမာလူမ်ိုးပဲ ေဖ်ာက္ပါဦး၊ ဧရာ၀တီလူမ်ိုး သြားေျပာမလား။ ဧရာ၀တီျပည္ေထာင္စု ေျပာမလား။ ဗမာကေရာ လက္ခံမလား။ ဒါက ေျပာရရင္ ေတာ္ေတာ္ေလးကို မဆီေလ်ာ္အပ္တာပဲ။ တုိင္းျပည္က တန္းတူညီတူဆက္ဆံရင္ စစ္မွန္တဲ့ျပည္ေထာင္စုဆိုတာ တည္ေဆာက္နုိင္တာပဲ။ တန္းတူညီတူမဆက္ဆံဘဲနဲ့ ငါအၾကီး ငါအနုိင္။ မင္းအငယ္၊ မင္းအ႐ႈံးဆုိတာေတာ့ မရဘူးေလ။ ၾကီးနုိင္ငယ္ညွဥ္းဆက္ဆံလို့မရဘူး။ တန္းတူညီတူဆက္ဆံမယ္၊ ကိုယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္႐ွိမယ္၊ လုပ္ပုိင္ခြင့္ေတြ ႐ွိမယ္ဆိုရင္ ဘယ္တုိင္းရင္းသားမွ ခြဲထြက္မွာမဟုတ္ဘူ။ က်ေနာ္တုိ့လိုခ်င္တာက စစ္မွန္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုနဲ့ တန္းတူေရးနဲ့ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္႐ွိတဲ့ ျပည္ေထာင္စုကို တည္ေဆာက္ခ်င္တာပဲ။”
လာမယ့္နွစ္ေတြအတြင္းမွာ ျမန္မာနုိင္ငံရဲ့ နုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးေတြကို အားလံုးကို အက္စ္အန္အယ္လ္ဒီ အေနနဲ့ ဘယ္လိုျမင္လဲ။ အေကာင္းျမင္လား။ ဒီအတုိင္းပဲ ေ႐ွ့ဆက္သြားမယ္ ထင္လား။
“အခုလည္း လုပ္ေနတာပဲ။ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ဆို ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္တာပဲ။ ေဒၚစုနဲ့ ဦးသိန္းစိန္သြားေနတဲ့ ကိစၥ။ က်ေနာ္တုိ့ ရံတဲ့အေနနဲ့ ႐ွမ္းေတြလည္း သူတို့ဆနၵ သူတုိ့ေဖာ္မယ္။ အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရး ဘယ္လိုသြားမယ္။ ဒီအစုိးရစနစ္ ဘယ္လုိျဖစ္ေအာင္သြားမယ္ဆုိတာကုိ ပံ့ပိုးတဲ့သေဘာနဲ့လုပ္ေနတာပဲ။ တနည္းအားျဖင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ျပီး၊ ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲ့ သမၼတနဲ့ ေဒၚစုသြားေနတဲ့ကိစၥမွာ ျဖစ္တဲ့နည္းနဲ့ ထြက္လမ္းအေနနဲ့ျမင္ျပီး ေထာက္ခံသြားမယ္လို့ ဆံုးျဖတ္ထားပါတယ္။”