အေမရိကန္ အပါအ၀င္ ဥေရာပ နိုင္ငံတခ်ို့က ျမန္မာအေပၚ ပိတ္ဆို့အေရးယူထားတာေတြ တျဖည္းျဖည္း ေလွ်ာ့ေပးေနပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ ငါးအဖမ္းအဆီးအရ နည္းလာတာ၊ ျပည္တြင္းမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာနဲ့ ျမန္မာ က်ပ္ေငြလဲလွယ္နႈန္းေဈး မတည္ျငိမ္တာေတြေၾကာင့္ နွစ္နဲ့ခ်ီ အထိနာ အ႐ႈံးေပၚေနတဲ့ ျမန္မာ့ေရလုပ္ငန္းရဲ့ ျပင္ဆင္ေနမႈအေျခအေနနဲ့ပတ္သက္ျပီး ျမန္မာနုိင္ငံ ငါးလုပ္ငန္းအဖြဲ့ခ်ဳပ္က အေထြေထြအတြင္းေရးမႉး ဦး၀င္းၾကိုင္ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ျမန္မာ့ေရလုပ္ငန္းက ငါးသယံဇာတ အေမရိကန္ကုိ ပို့ိဖို့က အခုမွ က်ေနာ္တုိ့က စျပီး ေဈးကြက္ကုိ စမ္းသပ္ေလ့လာျပီး ပို့ဖို့အေနအထားပါလား။ ဘယ္လိုမ်ိုးပါလဲ။ “မွန္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ့က ေမြးျမူထုတ္လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းေပါ့။ ပင္လယ္ငါးကေတာ့ သူ့သဘာ၀အေလ်ာက္ ရာသီဥတုအေျခအေနအရ ဘက္ေပါင္းစံုျပဿနာေတြနဲ့ ဖမ္းဆီးရ႐ွိမႈေတြ ေလ်ာ့သြားတာ ႐ွိတယ္။ ဖမ္းလို့ရတဲ့ ငါး၊ ပုစြန္ေတြ ကမၻာ့ေဈးကြက္အသီးသီးကုိ တင္ပုိ့ေရာင္းခ်တဲ့အခါမွာလည္း ေဈးကြက္အသစ္ေတြ ေပၚလာတာလည္း ႐ွိတယ္။ ဥပမာ တ႐ုတ္ျပည္ဆုိရင္ ေဈးကြက္ေတာ္ေတာ္ၾကီးလာတယ္။ စီးပြားေရးလည္း ဖြံ့ျဖိုးလာေတာ့ ပင္လယ္ငါး၊ ပုစြန္ကုိ သူတို့က ေတာ္ေတာ္ေဈးေပး ၀ယ္စားတယ္။ ဂ်ပန္နဲ့ ေတာင္ကုိရီးယားတုိ့ကလည္း ပင္လယ္ငါးနဲ့ ပုစြန္ကုိ ပုိ့တဲ့အခါ ေဈးကြက္လိုအပ္ခ်က္အတုိင္း လံုေလာက္ေအာင္ က်ေနာ္တို့က မပို့နုိင္တာေတာင္ ရိွတယ္။ ေမြးျမူထုတ္လုပ္မႈအပိုင္းက စစ္တပ္အစိုးရလက္ထက္မွာ ပုစြန္၊ ငါး ေမြးတာ ေတာ္ေတာ္တိုးတက္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိုးတက္လာတဲ့အေျခအေနက ခ်က္ခ်င္းက်သြားတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ဥေရာပ၊ အေမရိကန္၊ ကေနဒါတို့က ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို့မႈနဲ့ က်ေနာ္တုိ့ ပစၥည္းေတြကို မ၀ယ္ဘူး၊ မယူဘူး ဆုိျပီး သတ္မွတ္လုိက္ေတာ့ အဲအဟန့္အတားက လုပ္ငန္းေတြ ေ႐ွ့တုိးလို့မရေအာင္ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ အဲအခ်ိန္တုန္းက ျမန္မာစစ္အစိုးရက ပုိ့ကုန္ေတြအေပၚမွာ အခြန္ ၁၀ ရာခုိင္နႈန္း ေကာက္ခံတယ္။ အဲ့ ၂ ခုေပါင္းလုိက္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ့က တျခားနုိင္ငံေတြနဲ့ မျပိုင္နုိင္ေတာ့ဘူး။ ေဈးကြက္လည္း တုိက္ရိုက္ပုိ့ခြင့္မရေတာ့ဘူး၊ ပြဲစားနဲ့တဆင့္ပို့ရေတာ့ ရပ္တည္လို့မရတဲ့အခါ ဥေရာပနဲ့ အေမရိကန္ ေဈးကြက္ကုိ ရည္႐ြယ္ျပီး ထုတ္လုပ္တဲ့လုပ္ငန္းစဥ္ကုိ မ႐ွိေတာ့တာ။ ဒီေဈးကြက္ေတြကုိ ခုနက အခက္အခဲေတြကုိ ေက်ာ္ျဖတ္သြားရမွာ က်ေနာ္တုိ့အတြက္ အျမတ္အစြန္းက ဘယ္လိုမွ မရနုိင္ဘူး။ အဲေတာ့ ရတဲ့ေဈးကြက္ေလးနဲ့ လုပ္နုိင္တဲ့အလုပ္ေလးကုိပဲ လုပ္လာေတာ့ အရင္က ဥေရာပနဲ့ အေမရိကန္ ေဈးကြက္ေတြက စိတ္ကူးယဥ္လုိ့ မရဘူး၊ ေမွ်ာ္မွန္းျပီး လုပ္လို့မရဘူး၊ အခုက်ေတာ့ ဒါေတြပြင့္ျပီဆုိေတာ့ အဲေဈးကြက္ေတြရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ ထုတ္လုပ္မႈမ႐ွိဘူး။ ေဈးကြက္လိုအပ္ခ်က္နဲ့ ကိုက္ညီတဲ့ ထုတ္လုပ္မႈျဖစ္ေအာင္ ကိုယ့္ဘာသာျပုျပင္ေျပာင္းလဲရဦးမယ္။ အဲအတြက္ အခ်ိန္တခုယူရဦးမယ္။” ဘာေတြျပုျပင္ေျပာင္းလဲဖုိ့လိုမလဲ။ အခ်ိန္ေရာ ဘယ္ေလာက္ ေလာက္ယူရမလဲ။ “အခ်ိန္ကေတာ့ ေရလုပ္ငန္းက ျမန္တယ္လို့ ေျပာလုိ့ရမယ္။ အရင္ဆံုး Market Survey လုပ္ရမယ္။ နံပါတ္ ၁ ဥေရာပသမဂၢအပါအ၀င္၊ အေမရိကန္အပါအ၀င္၊ ကေနဒါ ေဈးကြက္ေတြရဲ့ အမ်ားဆံုးေဈးကြက္လုိအပ္ခ်က္ေတြကုိ Market Survey လုပ္ရမယ္။ ျပီးရင္ အဲေဈးကြက္လိုအပ္ခ်က္နဲ့ ကိုက္ညီတဲ့ ပစၥည္းကုိ က်ေနာ္တုိ့နဲ့ ေရေျမရာသီဥတုနဲ့ ညီတယ္ဆိုရင္ အဲ့ပစၥည္းအမ်ိုးအမည္ကုိ ထုတ္လုပ္နုိင္ဖို့ ၾကိုးစားရမယ္။ ဒါဆုိရင္ နည္းပညာပုိင္းအရ အကူအညီလိုတယ္။ ေနာက္တခါ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈ အကူအညီလိုတယ္။ ေနာက္ဆံုးအခ်က္ကေတာ့ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈေရာ နည္းပညာေရာ နွစ္ခုလံုး ထည့္လိုက္လို့ ပစၥည္းေတြထြက္လာျပီဆိုရင္ အဲေဈးကြက္ေတြက က်ေနာ္တုိ့ကုိ အခြင့္အေရးေတြေပးျပီး ၀ယ္ဖို့လိုတာေပါ့။ အခုကေတာ့ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို့မႈေတြ လြွႊတ္ျပီဆုိေတာ့ ၀ယ္မယ့္သေဘာ႐ွိတာေပါ့။ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို့လြွႊတ္တာထက္ ပုိတုိးျပီး အီးယူလိုအဖြဲ့အစည္းေတြက GSP လုိ့ေခၚတဲ့ ေရထြက္ပစၥည္းအေပၚမွာ ၁၃ ဒဿမ ၇ ရာခုိင္နႈန္းအခြန္ ေလွ်ာ့ေပးတာမ်ိုး အခြင့္အေရးမ်ိုးေတြ။ ဥပမာ အေမရိကန္လုိ နုိင္ငံမ်ိုးက က်ေနာ္တုိ့က သူလိုခ်င္တဲ့ ပစၥည္းကုိေမြးျမူထုတ္လုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တုိ့က သူ့နုိင္ငံကုိပို့နုိင္မယ့္ အခြင့္အေရးမ်ိုး သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ဖန္တီးေပးတာေတြ၊ လုိအပ္တဲ့ နည္းပညာေတြ၊ လိုအပ္ရင္လည္း အရင္းအနွီးကအစေပါ့။ အဲလုိကူညီေပးမယ္၊ တဖက္ကလည္း ေဈးကြယ္နဲ့ ပတ္သက္တဲ့ ေဈးကြက္႐ွယ္ယာကို ဖန္တီးေပးမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို့ ျမန္ျမန္လုပ္နုိင္တယ္။ ျမန္ျမန္ ေမြးျမူထုတ္နုိင္တာမ်ိုး ဥပမာ ငါးမွာဆိုရင္ တီလားဗီးယားငါးဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ့သိတယ္၊ အေမရိကန္ေဈးကြက္က ၾကီးတယ္ လုိအပ္တယ္။ လူမ်ိုးတုိင္းစားတယ္။ အဲလိုငါးမ်ိုးက ဥကေန စ အေကာင္ေပါက္ျပီး ၆ လ အမ်ားဆံုးအတြင္းမွာ ေဈးကြက္တင္နုိင္တဲ့ အဆင့္႐ွိေတာ့ အဲလိုအခ်ိန္တုိအတြင္း ဟိုဘက္ကလည္း အဆင့္သင့္ေဈးကြက္မ်ိုး ႐ွိတာမ်ိုး ထုတ္ရမယ္။ ပုစြန္ဆုိရင္လည္း ပုစြန္ေတြရဲ့ ေမြးျမူသက္တမ္းက ေရငန္ဆိုရင္ ၄ လ၊ အဲလိုအျမန္ဆံုးျဖစ္နုိင္တဲ့ ပစၥည္းမ်ိုး ထုတ္နုိင္ရင္ က်ေနာ္တုိ့က ၁ နွစ္ေလာက္ အခ်ိန္ယူျပီး Market Survey လုပ္မယ္။ ျပီးရင္ နည္းပညာနဲ့ မ်ိုးစိတ္ေတြ ရ႐ွိေအာင္ ၾကိုးစားမယ္။ သူတို့ေဈးကြက္ေတြရဲ့ လိုခ်င္တဲ့ အဆင့္အတန္း၊ အရည္အေသြးအတုိင္းျဖစ္တဲ့ ပစၥည္းမ်ိုး ထုတ္ေပးျပီး ၀င္ေရာင္းလုိက္ရင္ ၁ နွစ္ေလာက္ဆိုရင္ စလုပ္ျပီဆုိရင္ က်ေနာ္ထင္တယ္၊ အလံုးအရင္းအလုိက္ ပမာဏေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား တင္ပို့နုိင္တဲ့ အဆင့္ကုိ ေရာက္နုိင္တယ္။” အခု သူတုိ့က မီးစိမ္းျပလုိက္ျပီဆုိေတာ့ ဦး၀င္းၾကိုင္တုိ့ ျပည္တြင္းမွာ႐ွိတဲ့ လုပ္ငန္း႐ွင္ေတြကေရာ ျပင္ဆင္ေနၾကျပီလား။ “က်ေနာ္တုိ့လုပ္ငန္း႐ွင္ေတြက ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ လက္ပန္းက်ေနတဲ့ အခ်ိန္ဗ်ာ။ လက္ပန္းက်ေနတဲ့အခ်ိန္ဆုိေတာ့ အစုိးရသစ္ေျပာင္းတဲ့ကာလမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာနဲ့ ျမန္မာက်ပ္ေငြ ျခိမ္းေျခာက္မႈ ဂယက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္တုိ့ပစၥည္းေတြရဲ့ တန္ဖုိးက ေလ်ာ့သြားတယ္။ ထုတ္လုပ္မႈစရိတ္ေတြ မက်ေတာ့ လုပ္ငန္းတုိင္းက အ႐ႈံးနဲ့ ရင္ဆုိင္ေနရတယ္။ ကာလအၾကာၾကီး ရင္ဆုိင္လာရလုိ့ က်ေနာ္တုိ့မွာ အရင္းအနွီးေတြ ေပ်ာက္ဆုံးသြားရတယ္။ လက္႐ွိအေျခအေနမွာ က်ားကုတ္က်ားခဲ ရပ္တည္နုိင္ေအာင္ ၾကိုးစားေနရတယ္။ တခ်ဳိ့ဆုိလည္း လုပ္ငန္းေတြအေတာ္မ်ားမ်ား အားေလ်ာ့ျပီး ေပ်ာ့သြားတဲ့သေဘာေတြ႐ွိတယ္။ အဲဒီအပုိင္းမွာ အခုလုိ ေပၚလာတဲ့ ေဈးကြက္အသစ္ေတြကုိ ထုိးေဖာက္ဖုိ့ဆုိရင္ အရင္ဆုံးလုိအပ္ေနတာက အရင္းအနွီးလုိတယ္၊ နည္းပညာလုိတယ္၊ ေဈးကြက္က က်ေနာ္တုိ့ကုိ အခြင့္အေရးေပးဖုိ့ လုိတယ္။ အဲဒီအခ်က္ ၃ ခ်က္ ျဖည့္ဆည္းျပီးရင္ က်ေနာ္တုိ့ ျမန္ျမန္လုပ္နုိင္ပါတယ္။ ” ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ထူေထာင္ျပီးလုပ္ဖုိ့ဆုိတာကေရာ။ “လုပ္ဖုိ့ဆုိတာထက္စာရင္ ခက္ပါတယ္။ နုိင္ငံေတာ္အစုိးရရယ္၊ သက္ဆုိင္ရာနုိင္ငံေတြရဲ့ အကူအညီေတြ လုိပါတယ္။ နုိင္ငံေတာ္အစုိးရကလည္း က်ေနာ္တုိ့ကုိ ကူညီရမယ့္အပုိင္းေတြကို အျပည့္အ၀ကူညီဖုိ့ လုိပါတယ္။ အရင္းအနွီးကစျပီးေတာ့ ေဈးကြက္နဲ့ ခ်ိတ္ဆက္ေပးတာတုိ့၊ အစုိးရရဲ့ အာမခံခ်က္ေတြ ေပးနုိင္တဲ့ဟာေတြကုိ ျဖည့္ဆည္းေပးတာတုိ့ လိုတယ္။ ေနာက္တခါ ဥေရာပသမဂၢလုိမ်ဳိး အေကာက္ခြန္ဆုိင္ရာ ေယဘုယ်အခြင့္အေရးေပးမႈစနစ္ (GSP-Generalised System of Preferences) မ်ဳိးကုိလည္း အစုိးရခ်င္း ေတာင္းရတာျဖစ္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ့ ထြက္ကုန္ေတြအေပၚမွာ ေတာင္းဖုိ့လုိတယ္။ အေမရိကန္လုိ နုိင္ငံမ်ဳိးကိုလည္း က်ေနာ္တုိ့ market share ေတြ ေတာင္းမယ္ဆုိရင္လည္း အစုိးရလုိအဖြဲ့အစည္းမ်ဳိးက ေတာင္းေပးလုိ့ ရမယ္။ ဒီအေပၚမွာ မီျပီး က်ေနာ္တုိ့က အလုပ္လုပ္ရမွာ။ အစုိးရ အကူအညီအမ်ားၾကီး လုိပါတယ္။ အစိုးရထက္ေက်ာ္ျပီး ေဈးကြက္႐ွိတဲ့ နုိင္ငံေတြကလည္း ညွာတာမယ္၊ ကူညီမယ္၊ လက္တြဲျပီးေခၚမယ္ဆုိတဲ့သူ ႐ွိရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ့ရဲ့ ေရလုပ္ငန္းထုတ္လုပ္မႈဟာ အခ်ိန္တုိအတြင္း အခ်ိန္သိပ္မေပးရဘဲ ျပန္ေကာင္းသြားမယ့္ လုပ္ငန္းလုိ့ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္။