လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ေပ်ာက္ဆံုးသြားတယ္ဆုိတာ ရုပ္ရွင္ထဲမွာပဲ ရွိတာလား
DVB
·
January 26, 2019
ရုပ္ရွင္ေတြထဲမွာ ျမင္ဖူးၾကမွာပါ ။အတိတ္ေမ႕သြားျပီး ကိုယ့္မိသားစု ကိုယ္ခ်စ္ရတဲ့သူေတြကုိ ကာလတိုတစ္ခုေလာက္ သတိမရေတာ့တာမ်ိဳး။ ဒါမ်ိဳးက ရုပ္ရွင္ေတြထဲမွာပဲ ရွိတာလား။ အျပင္မွာေရာ ဒီလို ခဏတာ အတိတ္ေမ့သြားတဲ့သူေတြရွိလား။
ရွိပါတယ္။ အျပင္မွာလည္း ဒီလိုမ်ိဳး ခဏေလာက္ အတိတ္ေမ့သြားျပီး ဘာကိုမွသတိမရေတာ့တာမ်ိဳးေတြရွိပါတယ္။ ေဆးပညာအရဆို ဒါကို short term amnesia (လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း ) လို႕ေခၚပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးေလးထဲမွာေတာ့ (လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း )short term amnesia အေၾကာင္းေလးေျပာျပေပးခ်င္ပါတယ္။ ရုပ္ရွငိထဲမွာပဲ မဟုတ္။ အျပင္မွာလည္း ဒီလုိမ်ိဳး အတိတ္ေမ့တာေတြရွိ္တယ္ဆိုတာေလး ေျပာျပခ်င္တာပါ။
လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ဆိုတာ ဘာလဲ ။ ။
လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ ဆိုတာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ခုလတ္တေလာ ေတြးေနတဲ့ အေတြးေတြကို ဦးေႏွာက္က မွတ္ထားေပးတဲ့ မွတ္ဉာဏ္ကို ေျပာခ်င္တာပါ။ လတ္တေလာမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ ရေနတဲ့ အသံေတြ အနံ႕ေတြက လတ္တေလာမွတ္ဉာဏ္ထဲမွာပါပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ၾကာခ်ိန္ကေတာ့ စကၠန္႔ ၃၀ ကေန ရက္အနည္းငယ္ေလာက္သာ ရွိသလို သူ႕ကို သိမ္းထားႏုိင္တဲ့ ဦးေႏွာက္ အက်ယ္ကလည္း ေနရာေသးေသးေလးပဲရွိပါတယ္။ လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ကို အဓိက ထိန္းခ်ဳပ္ေနတဲ့ ေနရာကေတာ့ frontal lobe လို႕ေခၚတဲ့ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ အေရွ႕ဆံုး အပိုင္းျဖစ္ျပီး ေပးပို႕လာတဲ့ သတင္း အခ်က္ေတြကေတာ့ hippocampus မွာဆံုးသြားပါတယ္။ hippocampus မွာရွိတဲ့ အာရံုေၾကာ neurons ေလးေတြဟာ လက္တေလာ အျဖစ္အပ်က္ေတြရဲ႕ မွတ္ဉာဏ္ကို ထိန္းသိမ္းထားရတာပါ။short term amnesia (လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း ) ဆုိတာဘာလဲ ။ ။
short term amnesia ဆိုတာ လတ္တေလာ ျဖစ္ေနတဲ့ အရာေတြကိုု အတိတ္ေမ့သြားတာပါ။ အတိတ္ေမ့သြားတယ္ဆိုေပမယ့္ ဟိုးအရင္ အႏွစ္ ၂၀ တုန္းက အရာေတြကုိ သိေနျပီး ခုလတ္တေလာ မိနစ္ ၂၀ ေလာက္အတြင္း္ျဖစ္ပ်က္သြားတာေတြကို သတိမရေတာ့တာမိ်ဳးပါ။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ေလာေလာ လတ္လတ္ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ေမ့သြားတာမ်ိဳးေပါ့။short term amnesiaကိုျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြက ဘာေတြလဲ ။ ။
သူ႕ကိုျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားစြာရွိ္ပါတယ္။- ေခါင္းကုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိခိုက္မိသြားတာမ်ိဳး။
- ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေဖာင္းျပီး ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ေတြကို ပိေနတာမ်ိဳး
- ေအာက္ဆီဂ်င္ ဦးေႏွာက္ထဲ ေကာင္းေကာင္းမေရာက္တာ
- အရက္ ေတြ ၊ မူးယစ္ေဆးေတြ အလြန္အကၽြံသံုးထားတာ
- ေလျဖတ္တာ
- ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ
- အတက္ေရာဂါ
- ဦးေႏွာက္ထဲပိုးဝင္တာ နဲ႕
- စိတ္ကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ထိခို္က္ေစတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ကိုယ္တိုင္ၾကံဳေတြ႕လိုက္ရတဲ့ အခါမ်ိဳး တုိ႕ဟာ လတ္တေလာ မွတ္ညဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း ( short term amnesia) ကို ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြပါ။
လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ေပ်ာက္ဆံုးေနေၾကာင္း ေသခ်ာေအာင္ ဘယ္လိုစမ္းသပ္မွာလဲ ။ ။
ဆရာဝန္ကေနျပီးေတာ့- လူနာရဲ႕ ဦးေႏွာက္ေတြးေခၚႏုိင္စြမ္းနဲ႔ စိတ္အေျခအေနကိုစမ္းသပ္မယ္
- ေသြးစစ္ျပီးေတာ့ ဗီတာမင္ B 12 ခ်ိဳ႕တဲ့မႈနဲ႕ သိုင္းရြိဳက္ေရာဂါေတြ ရွိမရွိစမ္းမယ္
- ဦးေႏွာက္ကို CT စကင္မ္ ဖတ္မယ္၊
- MRI လို႕ေခၚတဲ့ သံလိုက္ ပံုရိပ္ေဖာ္စက္နဲ႔ ဦးေႏွာက္ကို ပံုရိပ္ေဖာ္မယ္
- EEG လို႕ေခၚတဲ့ ဦးေႏွာက္တြင္းစီးေနတဲ့ လွ်ပ္စစ္လိုင္းေတြကုိ တုိင္းတာမယ္
- ျပင္းထန္တဲ့ စိတ္ဒဏ္ရာ တစ္ခုခုရခဲ့လားဆိုတာေတြ ေမးၾကည့္ျပီးေတာ့ လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ ေပ်ာက္ဆံုးရျခင္းအေၾကာင္းကို ေဖာ္ထုတ္မွာျဖစ္ပါတယ္။
လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ေပ်ာက္ဆံုးျခင္းအတြက္ ကုသနည္းက ဘာေတြလဲ။ ။
ginko လို႕ေခၚတဲ့ တရုတ္ရုိးရာ ေဆးျမစ္ေလးက လတ္တေလာ မွတ္ဉာဏ္ေပ်ာက္ဆံုးတာကို ျပန္ေကာင္းေစပါတယ္တဲ့။ ဒါေပမယ့္ လတ္တေလာေတြ႕ရွိခ်က္ေတြ အရေတာ့ ginko ဟာ ထင္သေလာက္ အက်ိဳးမျဖစ္ေစဘူးဆိုတာကို ေတြ႔ရွိရေပမယ့္လည္း ေသာက္ေပးလို႔ ဆုိပါတယ္။ အျခားနည္းေတြကေတာ့ ဦးေႏွာက္ကိုအလုပ္ေပးတဲ့ နည္းေတြျဖစ္တဲ့ mnemonics လို႕ေခၚတဲ့ စကားလံုး၊ စကားစု၊ ဓာတ္ပံုေတြကုိ ပစၥည္းတစ္ခုခုနဲ႕ တြဲေပးတာမိ်ဳးကို လုပ္ေပးလို႕ရပါတယ္။ ဥပမာ ေျပာရရင္- တစ္လခ်င္းစီမွာ ရက္ေပါင္း ဘယ္ႏွစ္ရက္ရွိလဲဆိုတာကို မွတ္ခိုင္းတာမ်ိဳး။
- နာမည္နဲ႕ ပစၥည္းကို တြဲမွတ္တာမ်ိဳး
- ခံုေပၚမွာ ခ်ထားတဲ့ ပစၥည္းေတြ ကို စကၠန္႔ ၃၀ ေလာက္မွတ္ခုိင္းလိုက္ျပီး မွတ္မိသေလာက္ ကို စကၠန္႔ ၃၀ အတြင္း ျပန္ခ်ေရးခိုင္းတာမ်ိဳး ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။