မၾကာေသးခင္က နိုင္ငံေတာ္သမၼတကေန ၀န္ၾကီးေနရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ အေျပာင္းအလဲေတြ ျပုလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲထဲမွာ အထူးသျဖင့္ သမၼတရံုး၀န္ၾကီး ဦးေအာင္မင္းအပါအ၀င္ ၀န္ၾကီး ဦးစုိးသိန္းနဲ့ အသစ္ ၂ ေယာက္၊ အားလံုးေပါင္း ၆ ေယာက္ ပါ၀င္ပါတယ္။ [caption id="attachment_30545" align="alignleft" width="272" caption=" ဦးေအာင္မင္း "][/caption] သမၼတ႐ုံးမွာ ၀န္ၾကီးအင္အား ျဖည့္တာဟာ ဘယ္လုိရည္႐ြယ္ခ်က္ေတြ၊ အစီအစဥ္ေတြနဲ့ ျဖည့္တာလဲဆုိတာနဲ့ပတ္သက္ျပီး ၀န္ၾကီး ဦးေအာင္မင္းကုိ ဒီမုိကရက္တစ္ျမန္မာ့အသံ ညြွႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ဦးေအးခ်မ္းနုိင္က ေမးျမန္းထားပါတယ္။ “က်ေနာ္တုိ့က သမၼတ႐ုံးမွာ အင္အားေတာင့္တင္းတဲ့ အစိုးရ တခုအေနနဲ့ ရပ္တည္နုိင္ေအာင္အတြက္ သမၼတ႐ုံးမွာ ၀န္ၾကီးအင္အား ျဖည့္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲမွာေတာ့ ဌာန ၆ ခုေပါ့။ နံပါတ္ ၁ ကေတာ့ ၀န္ၾကီး ဦးသိန္းညြန့္က တာ၀န္ယူေဆာင္႐ြက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူကေတာ့ သမၼတ႐ုံးရဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိစၥ၊ ေနာက္ ေနျပည္ေတာင္ေကာင္စီ ကိစၥမ်ားကုိ ေဆာင္႐ြက္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ နံပါတ္ ၂ ကေတာ့ ၀န္ၾကီး ဦးစုိးေမာင္ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးစုိးေမာင္ကေတာ့ ျပည္သူ့ေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြ၊ ျပည္သူရဲ့ နစ္နာခ်က္ကိစၥရပ္ေတြကုိ ေဆာင္႐ြက္ေပးမယ့္ ဌာနတခုျဖစ္ပါတယ္။ နံပါတ္ ၃ ကေတာ့ အမ်ိူးသားစီးပြားဖြံ့ျဖိုးတိုးတက္ေရး ဌာနျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဌာနကေတာ့ ဦးစိုးသိန္းက တာ၀န္ယူေဆာင္႐ြက္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့မွာေတာ့ နုိင္ငံတကာရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈေတြ ဒါေတြအားလံုးကို ေဆာင္႐ြက္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ နံပါတ္ ၄ ကေတာ့ တုိင္းရင္းသားေရးရာကိစၥရပ္ေတြ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္ေပါ့။ အခုလည္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြ လုပ္ေနတဲ့အခါ တုိင္းရင္းသားေရးရာကိစၥေတြ၊ အန္ဂ်ီအိုကိစၥေတြ၊ သဘာ၀ေဘးအနၱရာယ္ကိစၥေတြ ဒါေတြေဆာင္႐ြက္ေပးရမွာေပါ့။ နံပါတ္ ၅ ကေတာ့ ဦးတင့္နုိင္သိန္း၊ ဦးတင့္နုိင္သိန္းကေတာ့ အမ်ိုးသားစီမံကိန္းနဲ့ ပတ္သက္တာ၊ ဆင္းရဲနြမ္းပါးမႈေလ်ာ့ပါးေရး ဒီကိစၥရပ္ေတြ ေဆာင္႐ြက္ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ နံပါတ္ ၆ ကေတာ့ ၀န္ၾကီး ဦးလွထြန္းျဖစ္ပါတယ္။ ၀န္ၾကီး ဦးလွထြန္းကေတာ့ တုိင္းနဲ့ျပည္နယ္ေတြနဲ့ ဗဟုိအစုိးရနဲ့ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရနယ္ေျမေတြ၊ အဲ့မွာ႐ွိတဲ့ အစုိးရအဖြဲ့ေတြရဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြနဲ့ ဗဟုိအစုိးရရဲ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြနဲ့ ဆက္စပ္ျပီးေတာ့ ေဆာင္႐ြက္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အရင္ထက္စာရင္ောတ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကိစၥရပ္ေတြမွာ ပိုမိုလြယ္ကူျပီးေတာ့ ပုိမိုထိေရာက္မယ္လို့ က်ေနာ္ခံစားမိပါတယ္။” ၀န္ၾကီးကိုယ္တုိင္လည္း တုိင္းရင္းသားေရးရာကိစၥရပ္ေတြ တာ၀န္ယူထားရတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့ လေပါင္းမ်ားစြာကတည္းကလည္း တုိင္းရင္းသားအဖြဲ့အစည္းေတြ၊ အင္အားစုေတြနဲ့ ေတြ့ဆံုျပီးေတာ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကိစၥေတြကုိ ေဆြးေနြးလာခဲ့တယ္။ အခုေနာက္ဆံုးအေျခအေနမွာ ဘယ္အဆင့္ကို ေရာက္ေနျပီလဲ။ “က်ေနာ္တုိ့ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ့အစည္းေတြ အမ်ားအျပား႐ွိတဲ့အထဲက ကခ်င္ကလြဲလု့ိ တျခားအဖြဲ့အစည္းေတြ ပထမအဆင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးအဆင့္ေဆာင္႐ြက္ျပီး သေဘာတူညီခ်က္လက္မွတ္ေရးထုိးျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယအဆင့္အေနနဲ့ political dialogue (နုိင္ငံေရးအရ ေတြ့ဆုံေဆြးေနြး)၊ development (ဖြံ့ျဖိုးမႈ)၊ settlement (ေျပျငိမ္းျခင္း)၊ rehabilitation (ျပန္လည္တည္ေထာင္မႈ) စတာေတြကုိလည္း ဆက္ျပီးေတာ့ ေဆာင္႐ြက္ေနပါတယ္။ တတိယအဆင့္အေနနဲ့က ျပည္သူ့လြွႊတ္ေတာ္မွာ တုိင္းရင္းသားေတြအားလံုးပါ၀င္တဲ့ အစည္းအေ၀းၾကီးတခုလုပ္မယ္။ အဲ့အစည္းအေ၀းမွာ ေျပာၾကမယ္၊ ဆိုၾကမယ္၊ ညွိနိႈ္င္းတုိင္ပင္ၾကမယ္၊ ေဆြးေနြးၾကမယ္။ ျပီးရင္ေတာ့ ဘံုသေဘာတူညီခ်က္ တခု ရယူမွာျဖစ္ပါတယ္။ သေဘာတူညီခ်က္ရျပီးသြားရင္ေတာ့ ထာ၀ရျငိမး္ခ်မ္းေရးေပါ့။ စစ္မွန္တဲ့ျငိမ္းခ်မ္းေရးရ႐ွိမွာျဖစ္ပါတယ္ ဒီလုိ အဆင့္ ၃ ဆင့္နဲ့ ေဆာင္႐ြက္မွာျဖစ္ပါတယ္။” ဥပမာ ေကအန္ယူနဲ့ ေစ့စပ္ေဆြးေနြးတဲ့အခါမွာ ေကအန္ယူဘက္က တခ်ို့ေျပာတဲ့ကိစၥေတြမွာ ထာ၀ရျငိမ္းခ်မ္းေရးထက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကာလမွာ စီးပြားေရးလုပ္ဖို့ေတြပါ ပါလာတယ္လို့ ေျပာတာေပါ့ေလ။ သူတို့အေနနဲ့ကေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကိုပဲ အရင္ဆံုးအေျဖ႐ွာခ်င္တယ္ေပါ့ေလ။ ေနာက္တခါ နုိင္ငံတကာနဲ့ေပါင္းျပီး နယ္စပ္ေဒသေတြမွာ စံျပ႐ြာတည္ေဆာက္တဲ့ကိစၥေတြမွာ တခ်ို့အန္ဂ်ီအိုေတြက ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရိွဘူး။ တခ်ို့သတင္းအခ်က္အလက္ေတြက အစုိးရပဲသိတယ္ေပါ့ေလ၊ ဒါနဲ့ပတ္သက္လို့ေရာ ၀န္ၾကီး ဘာေျပာခ်င္ပါလဲ။ “ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ေဆာင္႐ြက္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တုိ့ နုိင္ငံေတာ္အစုိးရအေနနဲ့ ဘာပဲလုပ္လုပ္၊ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖြဲ့အစည္း၊ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ့ အၾကံဥာဏ္မပါဘဲ ဘာတခုမွ မလုပ္ပါဘူး။ လုပ္တဲ့အခါ သူတုိ့ကုိ တုိင္ပင္ျပီးမွ လုပ္တာေပါ့။ အခုဆုိရင္ တခ်ို့က စီးပြားေရးကိစၥေတြ မလုပ္ခ်င္ေသးဘူး၊ နုိင္ငံေရးကုိပဲ လုပ္ခ်င္ေသးတယ္ဆုိလည္း သူ့ဆနၵသာျဖစ္ပါတယ္။ သူက နုိင္ငံေရးကိစၥ စကားေျပာမယ္ဆုိလည္း နုိင္ငံေရးကိစၥဆက္ျပီးသြားမွာပဲ။ စီးပြားေရးကိစၥေျပာမယ္ဆိုလည္း စီးပြားေရးကိစၥေျပာမွာပဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ ႐ြာပုန္း႐ြာေ႐ွာင္ ဒုကၡသည္ (IDP) ႐ြာေတြေ႐ြွႊ့တာတုိ့၊ refugee (စစ္ေျပးဒုကၡသည္) ႐ြာေတြေ႐ြွႊ့ေျပာင္းတာတုိ့ ဒီလုိ ကိစၥေတြေဆာင္႐ြက္မယ္ဆုိလည္း ဒါေတြလုပ္ေပးမွာပဲ။ သူတို့ရဲ့ ဆနၵအေပၚမွာ က်ေနာ္တုိ့က ေဆာင္႐ြက္တာျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ို့တုိင္းရင္းသားေတြက်ေတာ့လည္း IDP ႐ြာေတြ အရင္ေ႐ြွႊ့ခ်င္တယ္ေျပာတဲ့လူ႐ွိတယ္။ တခ်ို့က်ေတာ့လည္း ဒုကၡသည္႐ြာေတြ အရင္ေ႐ြွႊ့ခ်င္တယ္ ေျပာတဲ့လူ႐ွိတယ္။ က်ေနာ္တို့ သူတုိ့ဆနၵမပါဘဲ ဘာမွမလုပ္ပါဘူး။ “ေနာက္တခုက အန္ဂ်ီအို ကိစၥ နည္းနည္းေျပာခ်င္ပါတယ္။ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ့အစည္းေတြကို နယ္စပ္မွာေရာက္ေနတဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြ၊ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြ၊ ေ႐ြွႊ့ေျပာင္းလုပ္သားေတြ ဒါေတြကို အန္ဂ်ီအိုေတြကေန ၀ို္င္း၀န္းေဆာင္႐ြက္ေပးေနတာျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ့ကဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီအန္ဂ်ီအိုအဖြဲ့အစည္းေတြကုိ ၀ို္င္း၀န္းကူညီ ေဆာင္႐ြက္ေပးေနတာဟာ နုိင္ငံေတာ္အစိုးရကုိ ၀ို္င္း၀န္းကူညီ ေဆာင္႐ြက္ေပးေနတယ္လို့ပဲ က်ေနာ္တုိ့ ခံယူပါတယ္။ ျပန္စဥ္းစားမယ္ဆုိရင္ ဒီကိစၥေတြအကုန္လံုးက နုိင္ငံေတာ္အစုိးရကပဲ လုပ္ေပးရမွာပါ။ အဲဒါကို အန္ဂ်ီအိုေတြက ၀ိုင္းျပီးလုပ္ေပးေနတယ္လို့ ယူဆပါတယ္။ အကယ္၍ ျငိမ္းခ်မ္းသြားျပီ ဆုိရင္ေတာ့ သူမ်ားနုိင္ငံထဲ ဘာလုိ့ေနမွာလဲ။ ကိုယ့္နုိင္ငံထဲ ကိုယ္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္၊ လံုလံုျခံုျခံုနဲ့ ျပန္လာၾကေပါ့။ ျပန္လာၾကျပီဆုိရင္လည္း အဲမွာ႐ွိတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြကုိ က်ေနာ္ ေျပာထားျပီးသားျဖစ္တယ္။ ခင္ဗ်ားတုိ့လည္း ဘာမွ မကန့္ကြက္ဘူး၊ တားျမစ္ထားတာလည္း မ႐ွိပါဘူး။ ခင္ဗ်ားတို့ လုိက္လာၾကျပီးေတာ့ တုိင္းရင္းသားေတြကုိ ဆက္ျပီး ကူညီေပးပါ။ ကူညီနုိင္ေအာင္လည္း လုပ္ေပးမယ္လုိ့ ေျပာထားျပီးသားျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အန္ဂ်ီအုိေတြက အခြင့္အေရးေတြမ်ား ပိတ္မလားဆုိ့မလား၊ ဆုိတာမ်ိုး ေျပာဆိုၾကတာ႐ွိတယ္။ က်ေနာ့္စိတ္ရင္းအမွန္ကေတာ့ ဘယ္သူလာလာ သူတို့ကူညီတာဟာ နုိင္ငံေတာ္အစိုးရကိုလည္း ကူညီတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္လည္း လိုက္ျပီး ေျပာေနတယ္။ နယ္စပ္မွာဆိုရင္လည္း အန္ဂ်ီအို ၃၀ ေလာက္႐ွိတယ္။ ခင္ဗ်ားတုိ့လည္း ကုိယ့္နယ္ေျမကို ျပန္လာပါ။ ျမန္မာနုိင္ငံထဲမွာ လာျပီးကူညီေပးပါ။ ေက်းဇူးလည္းတင္ပါတယ္ ဆုိတာမ်ိုး ေျပာေနပါတယ္။” ၀န္ၾကီးေျပာသြားတဲ့အထဲမွာလည္း ပါပါတယ္။ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ့အစည္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားနဲ့ ေစ့စပ္ေဆြးေနြးျပီးျပီ။ ကခ်င္နဲ့က်န္ေသးတယ္၊ ေနာက္ ႐ွမ္းနဲ့ဆုိရင္လည္း တခ်ို့ တုိက္ပြဲေတြ ျပန္ျဖစ္ေနတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကခ်င္နဲ့ဆုိရင္ တုိက္ပြဲျဖစ္ေနတာ ၁ နွစ္ေက်ာ္သြားျပီ။ အခုထက္ထိ ေစ့စပ္ေဆြးေနြးတဲ့အဆင့္ကုိ မေရာက္ေသးဘူးေပ့ါ။ အဲဒါ ဘယ္လုိ အခက္အခဲေတြ႐ွိေနလုိ့ပါလဲ။ “က်ေနာ္ ႐ွမ္းနဲ့ပတ္သက္ျပီး နည္းနည္းေျပာခ်င္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ့က ပထမအဆင့္မွာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လက္မွတ္ေရးထိုးပါတယ္။ အဲမွာ ဘာပါလဲဆိုရင္ သူ့နယ္ေျမ ကိုယ့္နယ္ေျမဆုိတာ ပါပါတယ္။ သူ့နယ္ေျမထဲမွာ ေသနတ္ကိုင္ခြင့္႐ွိတယ္။ သူ့နယ္ေျမထဲက ထြက္လာရင္ ေသနတ္ကိုင္ခြင့္မ႐ွိဘူး။ သူ့နယ္ေျမထဲမွာပဲ သူေနရမယ္ ဆုိတာေလးေတြ သေဘာတူညီခ်က္ထဲမွာ ပါပါတယ္။ တခ်ို့ ႐ွမ္းဆိုရင္ က်ေနာ္တုိ့က အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသာ လက္မွတ္ထိုးလုိက္တာ၊ နယ္ေျမသတ္မွတ္ခ်က္ေတြ က်ေနာ္တုိ့ မလုပ္ရေသးဘူး။ ေအာက္က ရဲေဘာ္ေတြက ဘယ္နယ္ေျမ ဘယ္နယ္ေျမဆုိတာ ဘယ္သိမလဲ၊ မသိေတာ့ မွားၾကတာ အျပင္ဘက္ထြက္ၾကတာတို့ အနည္းအပါး႐ွိတယ္။ သုိ့ေသာ္လည္းပဲ ႐ွမ္းနယ္ေျမမွာျဖစ္တဲ့ တုိက္ပြဲေတြဟာ အေသအေပ်ာက္ မ႐ွိပါဘူး။ ဒါ မွားယြင္းျပီးေတာ့ ပစ္ခတ္တာပဲျဖစ္တယ္။ ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ နယ္ေျမသတ္မွတ္ျပီးရင္ ဒီကိစၥေတြ ျပဿနာမ႐ွိေတာ့ဘူးလုိ့ က်ေနာ့္အေနနဲ့ ယံုၾကည္ပါတယ္။” “ေနာက္တဆက္တည္း ကခ်င္ကိစၥေျပာခ်င္ပါတယ္။ ကခ်င္ကိစၥဟာ က်ေနာ္တုိ့ အစုိးရမတက္ခင္ကတည္းက စတဲ့ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကုိ အခုမွ က်ေနာ္တုိ့ ျဖည္ေနရတာေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ့္ကို ဒါကို တာ၀န္ေပးတဲ့အခါမွာ ၃ ၾကိမ္ တိတိ ေတြ့ဆံုေဆြးေနြးပါတယ္။ အဲ့ ၃ ၾကိမ္မွာ ဘာေတြေတြ့ဆုံေဆြးေနြးလဲဆုိရင္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲဖို့အတြက္ တဖက္တပ္ေတြ သူ့ေနရာသူ ျပန္ၾကဖို့ လိုအပ္ပါတယ္။ ေ႐ြွႊ့တဲ့အခါမွာလည္း တဆင့္ျပီး တဆင့္ေ႐ြွႊ့ဆိုျပီး ဒါကိုလည္း ညွိနႈိင္းထားပါတယ္။ သူတို့ဘက္က ဒါကိုလည္း အခု ေတာင္းဆုိတဲ့အထဲမွာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္က တပ္ေတြေ႐ြွႊ့ေပးပါဆိုျပီး ေျပာတဲ့အခါမွာလည္း က်ေနာ္ လူၾကီးေတြျပန္တင္ျပတဲ့အခါ တခ်ို့ကိစၥေတြကလည္း လူၾကီးေတြက လက္ခံပါတယ္။ ျဖစ္သင့္တဲ့ကိစၥဆုိရင္ ဒါကို ေ႐ြွႊ့ေပးမွာပါ။ ေ႐ြွႊ့ဖို့အတြက္ကေတာ့ ၄ ၾကိမ္ေျမာက္ ေဆြးေနြးပြဲမွာ ဒါကုိ ေဆာင္႐ြက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ တပ္ေတြေ႐ြွႊ့ဖို့ျဖစ္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ တပ္ေတြကုိင္တာဟာ တပ္မေတာ္ကကိုင္တာ၊ တပ္မေတာ္က ဒုတိယ အဆင့္ျမင့္ဆံုးျဖစ္တဲ့ ဒုတိယ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးစစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး စိုး၀င္းကိုယ္တုိင္လုိက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနရာေ႐ြးတဲ့အခါမွာ သူတို့က သူတုိ့နယ္ေျမမွာလာေျပာပါလို့ ေျပာတယ္။ ဒီဘက္ကလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး စိုး၀င္းကိုယ္တုိင္ လာေတြ့မွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီဘက္မွာလာေျပာပါလို့ က်ေနာ္တုိ့က ေျပာတယ္။ က်ေနာ္တုိ့ ေျပာတဲ့ေနရာေတြက ဗန္းေမာ္မွာ၊ မူဆယ္မွာေျပာပါလို့ ေျပာတယ္။ သူတို့က ဗန္းေမာ္မွာမေျပာပါရေစနဲ့ လြယ္ဂ်ယ္မွာေျပာပါရေစ။ မူဆယ္မွာမေျပာပါရေစနဲ့ ေ႐ြွႊလီမွာေျပာပါရေစ။ တခုနဲ့ တခုက သိပ္မေ၀းပါဘူး။ သုိ့ေသာ္လည္းပဲ စည္းကမ္းအရဆုိရင္ ဒုတိယတပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ဆုိတာက တ႐ုတ္နုိင္ငံထဲမွာ သြားျပီး ဘယ္လိုမွေျပာလုိ့မျဖစ္နုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာနုိင္ငံထဲမွာ ေျပာပါလို့ ေျပာတာပါ။ အခုေနာက္ဆံုးေတာ့ က်ေနာ္တုိ့ စာလည္း ပို့ထားပါတယ္။ နုိင္ငံေတာ္သမၼတၾကီးကေန တျခားေနရာမေ႐ြးနဲ့ေတာ့ ေနျပည္ေတာ္မွာလာလုပ္၊ အားလံုး၀ိုင္းလုပ္ေပးမယ္၊ လံုျခံုေရး၊ သြားေရးလာေရး၊ စားေရးေသာက္ေရး လုပ္ေပးမယ္။ မ်က္စိေအာက္မွာ လာလုပ္ပါလို့ သမၼတၾကီးက ကမ္းလွမ္းထားျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထက္ေကာင္းတဲ့ ကမ္းလွမ္းခ်က္ေတာ့ မ႐ွိေတာ့ဘူးလုိ့ က်ေနာ္ထင္တယ္ေလ။ တကယ္လုိ့ စတုတၳအၾကိမ္ေတြ့ျဖစ္သြားမယ္ဆုိရင္ေတာ့ သူတို့ေျပာျပထားတဲ့ တပ္ေတြကုိ တေယာက္ နည္းနည္းေ႐ြွႊ့ နည္းနည္းေ႐ြွႊ့.၃ ခါေလာက္ ေ႐ြွႊ့လုိက္တဲ့အခါ ကိုယ့္ေနရာကုိယ္ ျပန္ေရာက္။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးေတြလုပ္၊ နုိင္ငံေရးေဆြးေနြးပြဲေတြ ဆက္လုပ္ဆုိရင္ ဒီအဆင့္ေတြအားလံုးက တဆင့္ျပီးတဆင့္ေဆာင္႐ြက္သြားရင္ ေအာင္ျမင္တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥရပ္ေတြ ျဖစ္သြားမယ္။ အခု တပ္ေ႐ြွႊ့ဖို့ကိစၥေလးကို ေနရာေ႐ြးတဲ့ေနရာမွာ တစ္ သြားတာေပါ့။ ဒါေလးကလည္း ဘာမွမေျပာပေလာက္တဲ့ ကိစၥေလးျဖစ္ပါတယ္။ နားလည္မႈေလးတခု ရသြားျပီဆုိတာနဲ့ ဒီကိစၥေတြအားလံုးက ဆက္တုိက္ဆက္တုိက္ အဆင္ေျပသြားမွာျဖစ္တယ္။ ဒါေလးကိုလည္း က်ေနာ္ၾကိုးပမ္းလ်က္႐ွိေၾကာင္း ေျဖၾကားလုိပါတယ္။” ကခ်င္မွာ ဒုကၡသည္ေတြလည္း တ႐ုတ္ဘက္ကုိ ထြက္ေျပးတာ အေတာ္မ်ားတယ္။ အခု တ႐ုတ္ဘက္က ျပန္ပုိ့ေနတာတုိ့၊ နယ္စပ္တေလွ်ာက္မွာလည္း ဒုကၡသည္ေတြ ထြက္ေျပးေနရတယ္။ ၀န္ၾကီးေျပာတဲ့အတုိင္းဆုိရင္ တဖက္နဲ့တဖက္ ဖုထစ္ေနတာက ဘယ္ေနရာမွာ စကားေျပာမယ္ဆုိတဲ့အေပၚမွာ သြားထစ္ေနတယ္။ တဖက္နဲ့တဖက္ ညွိလုိ့ မရနုိင္ဘူးလား။ “က်ေနာ္တုိ့က ေနရာကုိ ညွိေနေတာ့ ပထမတခါ ေျပာလုိက္တယ္။ ေျပာတဲ့ေနရာကုိ မၾကိုက္ဘူး။ ဒုတိယေနရာ ေျပာတယ္ မၾကိုက္ဘူး။ အခု တတိယက ေနျပည္ေတာ္လုိ့ ေျပာထားလုိက္ေတာ့ သမၼတၾကီး မ်က္စိေအာက္မွာ ဒီ့ထက္ေကာင္းတဲ့ေနရာမ႐ွိေတာ့ဘူး။ တကယ္အဆုံးအျဖတ္ေပးမွာလည္း သမၼတၾကီး ျဖစ္တယ္။ တခါတည္း ဆုံးျဖတ္ခ်က္ရသြားရင္ သူမ်ားထက္ေတာင္ ေ႐ွ့ ေရာက္သြားဦးမယ္။ ဒါေလးကုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ့ ညွိေနတာေပါ့။ အဆင္ေျပမယ္လုိ့လည္း က်ေနာ္တြက္ထားပါတယ္။ “ေနာက္ ဒုကၡသည္ေတြ ကိစၥ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဒီလုိ နွစ္ဖက္တပ္ေတြ တုိက္ၾကေတာ့ တခ်ဳိ့႐ြာေတြက နီးတဲ့ေနရာ ထြက္ေျပးၾကတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ဘက္ကုိ ထြက္ေျပးတဲ့အင္အားက ၃ ေသာင္းေလာက္႐ွိတယ္။ ကခ်င္တုိင္းရင္းသားေတြ ဘက္မွာ ႐ွိတာက ၃ ေသာင္းေလာက္႐ွိတယ္။ ဗန္းေမာ္တုိ့ ျမိစ္ၾကီးနားတုိ့မွာလည္း ၃ ေသာင္းေလာက္႐ွိတယ္။ အားလုံးေပါင္း ၉ ေသာင္းေလာက္႐ွိမယ္လုိ့ မွန္းထားတယ္။ အခုလည္း တ႐ုတ္ျပည္က သူ့နယ္ေျမထဲမွာ လက္မခံဘူးဆုိျပီး ျပန္ပုိ့တယ္။ ျပန္လာတဲ့လူေတြကုိလည္း က်ေနာ္တုိ့က ကူညီေပးခ်င္တယ္။ အားလုံးက ကုိယ့္တုိင္းရင္းသားေတြပဲျဖစ္ေတာ့ ျပန္လာခဲ့ပါလုိ့ က်ေနာ္ေျပာတယ္။ ကုိယ့္ေနရာမွာ ျပန္ေနပါ၊ တာ၀န္ယူပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ့ နုိင္ငံေတာ္ဘက္ကလည္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လုပ္ေပးထားတာပဲ။ သူ့႐ြာသူ ျပန္ေနလုိ့ ပစ္တယ္ခတ္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဥပေဒကုိ က်ဴးလြန္ေဖာက္ဖ်က္တာပဲ။ အဲေတာ့ ကုိယ့္႐ြာကုိ ျပန္ေနလုိ့ရလ်က္သားနဲ့ ထြက္ေျပးေနၾကတာကုိေတာ့ က်ေနာ္ စဥ္းစားလုိ့ မရဘူး။ ဒါေၾကာင့္မုိ့ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္လည္း အမ်ားၾကီး နစ္နာပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ မုိးထဲေလထဲမွာ ေနရမယ္၊ ကေလးေတြ စာမသင္ရဘူး၊ က်န္းမာေရး ဒုုကၡေရာက္ၾကမယ္၊ ဒါေတြကုိ ျပန္လာေစခ်င္တာေပါ့။ ျပန္လာပါ၊ က်ေနာ္တုိ့ လုံး၀တာ၀န္ယူပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေနြးပြဲ ကိစၥရပ္ေတြမွာ အဓိကအခန္းက႑မွာ ပါ၀င္တဲ့ ဗမာ့တပ္မေတာ္ကေရာ အခု ၀န္ၾကီးတုိ့သြားေနတဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေနြးပြဲနဲ့ ပတ္သက္လုိ့ ဘယ္ေလာက္ထိ ေထာက္ခံမႈ႐ွိလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ထိ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈ႐ွိလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ထိ ပါ၀င္ပူးေပါင္းမႈ႐ွိလဲ။ “က်ေနာ္တုိ့နုိင္ငံမွာ ဥပေဒနဲ့ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒကုိ ကိုင္တာ လြွႊတ္ေတာ္ပဲ ႐ွိပါတယ္။ လြွႊတ္ေတာ္မွာ ကုိယ္စားလွယ္ေတြကေန တပ္မေတာ္ကုိ ေမးတာ ႐ွိပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေနြးပြဲမွာ တပ္မေတာ္က ဘယ္လုိအခန္းက႑ကေန လုပ္ေနလဲဆုိတာ ေမးေတာ့ တပ္မေတာ္ကေန ေျဖသြားတာ ႐ွိပါတယ္။ သူတုိ့ ေျပာတဲ့အတုိင္း ျပန္ေျဖေပးပါမယ္။ “တပ္မေတာ္ဟာ သမၼတၾကီးရဲ့ ကြပ္ကဲမႈေအာက္မွာ တညီတညြတ္တည္း လုပ္ေနၾကတာျဖစ္တယ္။ တဖက္မွာလည္း သမၼတၾကီးက အပစ္အခတ္ရပ္စဲျပီး ျဖစ္တယ္။ ခုခံစစ္မွအပ တုိက္ပြဲမလုပ္ရဘူး၊ မတုိက္ရဘူးလုိ့ ေျပာထားျပီးသား ျဖစ္တယ္။ အခုျဖစ္ေနတဲ့ တုိက္ပြဲေတြဟာ ေ႐ွ့တန္း တပ္စခန္းေတြမွာ႐ွိတဲ့ ေနမေကာင္းလုိ့ ျပန္ပုိ့တာ၊ ရိကၡာမ႐ွိလုိ့ သြားပုိ့တာ၊ သင္တန္းတက္ဖုိ့ ျပန္တာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ကိစၥ႐ွိလုိ့ ျပန္တာ။ အဲျပန္တဲ့လူေတြနဲ့ လမ္းမွာျဖစ္တဲ့ တုိက္ပြဲေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြကလည္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေနြးပြဲျဖစ္စဥ္မွာပါတဲ့ တပ္ေနရာ ေျပာင္းေ႐ြွႊ့ေရးကိစၥ ေဆာင္႐ြက္မယ္ဆုိရင္ ဒီကိစၥေတြအားလုံးက အဆင္ေျပသြားမွာပါ။ အခုက ကုိယ့္တပ္ကလည္းေ႐ွ့ေရာက္၊ သူ့တပ္ကလည္း ေ႐ွ့ေရာက္၊ ဒီလုိ တပ္ေတြ ေရာယွက္ေနတဲ့ ကာလမွာေတာ့ ဒီလုိပဲျဖစ္မွာပဲ။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကိစၥေတြ ေဆာင္႐ြက္တာ၊ သြားတာလာတဲ့ကိစၥေတြေတြမွာ ဒီလုိျဖစ္ေနၾကမွာပဲ။ တပ္ေတြကုိ နည္းနည္းခ်င္း ေ႐ြွႊ့လုိက္ရင္ နည္းနည္းလြတ္ကင္းသြားတယ္ဆုိရင္ ဒီကိစၥေတြအားလုံး ျပီးသြားမယ္လုိ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ “အခုက လြွႊတ္ေတာ္မွာ တပ္မေတာ္ဘက္က ကာကြယ္ေရးဒု၀န္ၾကီးကုိယ္တုိင္ ဒီကိစၥေတြကုိ ေျဖတာပါ။ က်ေနာ့္ေျဖခုိင္းလည္း ဒီအတုိင္းပဲ ေျဖမွာပဲ။ ဒါကလည္း က်ေနာ္ မ်က္စိေ႐ွ့ ေတြ့ေနရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြပါပဲ။ တပ္ေတြ ေရာေထြးေနလုိ့သာ ဒီလုိျပဿနာေတြျဖစ္တာ။ တပ္ေတြ ကင္းကင္း႐ွင္း႐ွင္းျဖစ္သြားရင္ ဒီျပဿနာေတြ အားလုံး ျပီးသြားမွာ ျဖစ္တယ္။ ၀န္ၾကီးတုိ့ရဲ့ ရည္မွန္းခ်က္က တုိင္းရင္းသားေတြအားလုံးပါ၀င္တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေနြးပြဲ ညီလာခံတရပ္ က်င္းပနုိင္ဖုိ့ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါကုိ ဘယ္ေတာ့ေလာက္မွာ က်င္းပနုိင္မယ္လုိ့ ခန့္မွန္းထားလဲ။ “က်ေနာ္တုိ့ ပထမအဆင့္ျပီးေတာ့ ဒုတိယအဆင့္တက္တာေပါ့။ ဒုတိယအဆင့္မွာ political dialogue (နုိင္ငံေရးအရ ေတြ့ဆုံေဆြးေနြး)၊ development (ဖြံ့ျဖိုးမႈ)၊ settlement (ေျပျငိမ္းျခင္း)၊ rehabilitation (ျပန္လည္တည္ေထာင္မႈ) ဒါေတြပါတာေပါ့။ development၊ settlement၊ rehabilitation က လုပ္ရတာျမန္ပါတယ္။ ပိုက္ဆံ႐ွိရင္ ႐ွိသေလာက္ လုပ္လို့ရပါတယ္။ အခု donar ေတြကလည္း ၀ိုင္းျပီးေတာ့ ကူညီေပးမယ္လို့ ကတိေတြေပးၾကပါတယ္။ political dialogue ကိုေျပာခ်င္ပါတယ္။ political dialogue မွာ သူတို့ဘက္က တင္ျပတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ သိပ္မ်ားရင္ အမ်ားၾကီးေဆြးေနြးရရင္ အခ်ိန္ၾကာနုိင္တာေပါ့။ သူတုိ့ေဆြးေနြးတဲ့အေပၚမွာ မူတည္ျပီး ဒီဘက္က ျမန္ျမန္ေျဖ႐ွင္းေပးနုိင္ရင္လည္း ျမန္တာေပါ့။ အဲ့ကိစၥကုိ အဲ့အဆင့္ကိုေက်ာ္သြားျပီဆုိရင္ေတာ့ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ လြွႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေနြးတဲ့အဆင့္ကုိ ေရာက္မွာေပါ့။ က်ေနာ္တုိ့ဘက္ကေတာ့ အခုဆုိရင္ နုိင္ငံေတာ္သမၼတၾကီးက သမၼတ႐ုံး ၀န္ၾကီးဌာန ဆုိျပီး တခုေပးျပီး တုိင္းရင္းသားေရးရာကိစၥကို သီးျခားကိုင္တြယ္ဖို့၊ ထိထိေရာက္ေရာက္ ကို္င္တြယ္နုိင္ဖို့ ဒီလုိ၀န္ၾကီးဌာနကုိ ဖြဲ့စည္းေပးလုိက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ဘယ္အခ်ိန္ျပီးမလဲ၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ရည္မွန္းခ်က္ထားသလဲလုိ့ ေမးရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ့အစုိးရက ၂၀၁၅ ခုနွစ္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲက်ရင္ ေနာက္အစုိးရတခု တက္လာမွာေပါ့။ အဲမတုိင္ခင္မွာ ဒါေတြလုပ္သြားခ်င္တယ္။ က်ေနာ္တုိ့ ရည္မွန္းခ်က္ထားတာကေတာ့ ျမန္ျမန္ျပီးခ်င္တယ္။ ဒီေန့လုပ္ျပီး မနက္ျဖန္ျပီးလို့ရမယ္ဆုိလည္း ျပီးခ်င္တယ္။ အကယ္၍ ျပီးလုိ့မရရင္ ေနာက္ဆံုးအေနနဲ့ ၂၀၁၅ ခုနွစ္ မတိုင္ခင္မွာ အျပီးေဆာင္႐ြက္မယ္လို့ ရည္မွန္းခ်က္ခ်ထားပါတယ္။”