၁၉ ရာစု ေႏွာင္းပိုင္းေလာက္က ၿဗိတိသွ်အမ်ိဳးသမီးငယ္တစုက ေဆာင္းဦးေပါက္ရာသီေရာက္ရင္ လင္ရွာဖို႔ အိႏၵိယကို စြန္႔စြန္႔စားစား သေဘၤာနဲ႔ ခရီးထြက္ေလ့ရွိတယ္။ အိုင္စီအက္စ္ေတြ အေရးပိုင္ နယ္ပိုင္ေတြကို အမိဖမ္းဖို႔ ခရီးထြက္ခဲ့ၾကတာ။ အဲ့ဒါကို စာေရးဆရာႀကီး Charles Allen က သူ႔ရဲ႕ Raj မွာ Fishing Fleet ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို တီထြင္ၿပီး သုံးခဲ့ရာက မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိေတြ ႀကီးစိုးတဲ့ ဂ်င္မခါနာကို “ငါးမွ်ားတဲ့ေနရာ” ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရနဲ႔ အစားထိုး ေခၚခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိေတြကို ငါးမွ်ားတဲ့ေနရာေပါ့။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြက အိႏၵိယသြားတယ္။ အခ်ိဳ႕က မေလးရွား၊ ျမန္မာ စသျဖင့္ ကိုလိုနီႏိုင္ငံေတြမွာရွိတဲ့ ဂ်င္မခါနာရွိရာမွာ အသီးသီး ငါးမွ်ားထြက္ၾကတာပါ။ ဂ်င္မခါနာကလပ္ (Gymkhana Club) ဆိုတာ မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိေတြသာ အသင္းဝင္ခြင့္ရတဲ့ ကလပ္ပါ။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေမာရစ္ေကာလစ္က Trials in Burma မွာ “ရန္ကုန္ မ်က္ႏွာျဖဴအသိုင္းအဝိုင္းကိုေတာ့ အဂၤလိပ္ေတြကပဲ လုံးဝ အုပ္စီးထားတယ္။ ပဲခူးကလပ္၊ ကန္ေတာ္ႀကီး ဘုတ္ကလပ္နဲ႔ ဂ်င္မခါနာကလပ္တို႔ေပါ့။ အဲ့ဒီကလပ္ေတြမွာ မ်က္ႏွာျဖဴ ဥေရာပတိုက္သားေတြသာ အသင္းဝင္ခြင့္ရွိတယ္။ အသင္းဝင္ျဖစ္ဖို႔ ေငြေၾကးခ်မ္းသာစရာမလို။ ရာထူးရာခံရွိဖို႔မလို။ လူႀကီးလူေကာင္းျဖစ္ဖို႔မလို။ အသင္းဝင္ျဖစ္ဖို႔ အရည္အခ်င္းမွာ လူမ်ိဳးသတ္မွတ္ခ်က္ (သို႔) အေရျပား အေသြးအေရာင္ သတ္မွတ္ခ်က္သာ အဓိကျဖစ္တယ္။” လို႔ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဂ်င္မခါနာကလပ္ကိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၁၈၇ဝ မွာ စတင္ဖြင့္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခ်ိဳ႕မွတ္တမ္းေတြကေတာ့ ၁၈၇၁ လို႔ဆိုတယ္။ Gymkhana ကို ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္ကေတာ့ “ျမင္းအလွစီးၿပိဳင္ပြဲ” လို႔ ဖြင့္ဆိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဂ်င္မခါနာဆိုတာ အဂၤလိပ္ရဲ႕ Gym နဲ႔ khana ဆိုတဲ့ ဟင္ဒီ၊ ပါရွန္း စကားတို႔ ေပါင္းစပ္ထားတာလို႔ သိရတယ္။ ခါနာဆိုတာပါ ရွင္းလို႔ကေတာ့ House; Dwelling လို႔ Hobson Jobson Dictionary မွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒီအဘိဓာန္က အဂၤလိပ္တို႔ ေမြးစားထားတဲ့ ဟင္ဒူစတန္ဒီနဲ႔ ပါရွင္းစကားလုံးေတြက ေဖာ္ျပတဲ့ အဘိဓာန္ပါ။ ဂ်င္မခါနာကို “Multi-game လို႔ ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ အဓိကေတာ့ အဂၤလိပ္တို႔ရဲ႕ ျမင္းစီးကလပ္ေပါ့။ ဂ်င္မခါနာဖြင့္ပြဲလုပ္ေတာ့ ဆင္ၿပိဳင္ပြဲေတြ၊ ျမင္းစီးအလွၿပိဳင္ပြဲေတြနဲ႔ ဖြင့္လွစ္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ေနရာကေတာ့ မစ္ရွင္ကုန္းမွာရွိတဲ့ အခု အမ်ိဳးသမီးေဆး႐ုံေနရာနဲ႔ ကေလးေဆး႐ုံေနရာေပါ့။ စုစုေပါင္း ဆယ္ဧကေလာက္က်ယ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိေတြ ျမင္းစီးနဲ႔ ခရစ္ကက္ကစားရင္း ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား အားကစားလုပ္တဲ့ ေနရာေပါ့။ ၁၉၁ဝ မွာေတာ့ အသင္းဝင္ေပါင္း တေထာင္ေက်ာ္ရွိတယ္လို႔ ေတြ႔ရတယ္။ စတည္ေဆာက္စဥ္ကေတာ့ ႏွစ္ထပ္ေဆာင္ေပါ့။ ပထမထပ္မွာ ကပြဲခန္းမပါတယ္။ ေကာ္ဖီဆိုင္နဲ႔ ဘားဆိုင္ရွိတယ္။ ေျမညီထပ္မွာေတာ့ စည္းေဝးခန္းမနဲ႔ ေရေႏြးေငြ႔ခန္းေတြပါရွိၿပီး တပတ္ကို သုံးရက္ ေဖ်ာ္ေျဖေရးတီးဝိုင္းေတြ လုပ္ေလ့ရွိတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ မ်က္ႏွာျဖဴအရွိေတြ သီးသန္႔ေပ်ာ္စံရာေပါ့။ ဒီကလပ္မွာေတာ့ အဓိကအသင္းဝင္က စစ္ဘက္နဲ႔ အရပ္ဘက္ စီးပြားေရးသမားေတြ မ်ားတယ္လို႔ဆိုတယ္။ ဂ်င္မခါနာရဲ႕ ပထမဆုံး ခရစ္ကက္ၿပိဳင္ပြဲက ၁၉၁၂ ခုႏွစ္မွစတာ။ တခ်ိဳ႕မွတ္တမ္းေတြအရေတာ့ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္မွာ ဂ်င္မခါနာကလပ္နဲ႔ မာရီဘုန္း ခရစ္ကက္ကလပ္တို႔ ပထမဆုံးၿပိဳင္ပြဲ က်င္းပခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဂ်င္မခါနာရဲ႕ ဆည္းဆာခ်ိန္ေရာက္ရင္ မ်က္ႏွာျဖဴ အရာရွိေတြကလည္း ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား အားကစားလုပ္ရင္း ဘီယာေသာက္ရင္း အပန္းေျဖၾကသလို အရာရွိကေတာ္ေတြကလည္း သူတို႔လင္ေယာက်္ားေတြကို ေစာင့္ရင္း အပန္းေျဖၾကေပါ့။ အနည္းငယ္ ညပိုင္းဘက္ ခ်ဥ္းကပ္လာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ဂ်င္မခါနာအေပၚထပ္ ကပြဲခန္းမမွာ မ်က္ႏွာျဖဴႀကီးငယ္မဟူ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ကၾက ေပ်ာ္ျမဴးၾကေပါ့။ မ်က္ႏွာျဖဴ လူပ်ိဳလူလြတ္ အရာရွိေလးေတြကေတာ့ ညေနေစာင္းၿပီဆိုတာနဲ႔ “ငါးသြားမွ်ားၾကမယ္” ဆိုၿပီး ေျပာေလ့ရွိတယ္။ အခ်ိဳ႕လည္း ငါးမွ်ားခ်ိတ္မွာ လာဟတ္တာေတြရွိသလို အခ်ိဳ႕လည္း အခ်ည္းႏွီးျဖစ္ခဲ့သူေတြလည္း ရွိေပမေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ပူစရာမရွိပါဘူး။ ေဆာင္းဦးေပါက္ရင္ ေရာက္လာတတ္တဲ့ မ်က္ႏွာျဖဴမေလးေတြ ေရာက္လာၿပီဆိုရင္ အဲ့ဒီအခ်ိန္ဟာ ေဂၚမစြံလူပ်ိဳႀကီးေတြလည္း အစြံထုတ္သြားတတ္ၾကတာပါပဲလို႔ သိမီသူေတြ ျပန္လည္ေဖာက္သည္ခ်တာကို ဖတ္ရဖူးတယ္။ အဲ့ဒီလို အခြင့္ထူးခံတို႔ ေအာင္ျမင္ပြင့္လန္းခဲ့ရာ ဂ်င္မခါနာကလပ္ဟာ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ဂ်ပန္တို႔ဝင္လာခ်ိန္မွာေတာ့ ဧကရာဇ္တို႔ က်ဆုံးခန္းကို ေရာက္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ သမုဒ္ျပင္ထက္က ေရပြက္ပမာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ကာလမွာ ဗုံးက်ဲခံလိုက္ရၿပီး ၿပိဳပ်က္သြားခဲ့တယ္။ အခုလက္ရွိ ကေလးေဆး႐ုံရဲ႕ အရန္သူနာျပဳေဆာင္ေနရာဟာ တခ်ိန္က မ်က္ႏွာျဖဴတို႔ရဲ႕ ကပြဲခန္းမေနရာတခု ျဖစ္ခဲ့တယ္။ အခုေတာ့ မ်က္ႏွာျဖဴတို႔ ေပ်ာ္ရႊင္စံစားခြင့္ရခဲ့တဲ့ ဂ်င္မခါနာကလပ္ေနရာမွာ ဗဟိုအမ်ိဳးသမီးေဆး႐ုံနဲ႔ ကေလးေဆး႐ုံတို႔ တည္ရွိေနပါၿပီ။ အရင္က ဒီေနရာမွာ မ်က္ႏွာျဖဴကလြဲၿပီး အာရွသားေတြ ေျခခ်ခြင့္မရခဲ့တဲ့ေနရာ။ မ်က္ႏွာျဖဴ ေဂၚမစြံေတြ အစြံထုတ္ ငါးမွ်ားခဲ့တဲ့ေနရာ။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အဆိုးအေကာင္းေတြကို ကိုင္တြယ္ခ်ယ္လွယ္ခဲ့တဲ့ေနရာဟာ အခုေတာ့ အယုတ္အလတ္ အျမတ္မေရြး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ အသားအေရာင္ မခြဲျခားဘဲ အနာဂတ္ပန္းေလးမ်ား ဖူးပြင့္ရာ၊ အနာဂတ္ပန္းတို႔ လန္းဆန္းေအာင္ ျပဳစုယုယရာ အမ်ိဳးသမီးေဆး႐ုံနဲ႔ ကေလးေဆး႐ုံအျဖစ္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ဆရာေ႒း