နွစ္ေပါင္း ၄၈ နွစ္နဲ့ ၂ ပတ္ၾကာ႐ွိခဲ့တဲ့ စာေပစိစစ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ ဒီေန့ဖ်က္သိမ္းလိုက္ျပီလို့ စာေပစိစစ္ေရးဌာန၊ တာ၀န္႐ွိသူျဖစ္တဲ့ ဒုတိယညြွႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ဦးတင့္ေဆြက ဒီဗီြဘီကို ေျပာပါတယ္။ စာေပစိစစ္ေရးမ႐ွိေတာ့ဘူးၾကားလို့ပါ ဟုတ္ပါသလား။ [caption id="attachment_20583" align="alignright" width="300" caption="ဦးတင့္ေဆြ (ဓာတ္ပုံ - ဒီဗြီဘီ)"][/caption] “ဒီေန့ပဲ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြေရာ၊ ထုတ္ေ၀သူေတြေရာ အကုန္လံုးေခၚျပီး ႐ွင္းလင္းပြဲ လုပ္ပါတယ္။ စာေပစိစစ္ေရးဆုိင္ရာ မူ၀ါဒေတြ ေျပာင္းလဲတာ ပဥၥမအဆင့္အေနနဲ့ က်ေနာ္တုိ့ နုိင္ငံေရးနဲ့ ဘာသာေရး ယခင္တုန္းက က်န္ေနတဲ့ ဘာသာရပ္ ၂ ခု၊ က်ေနာ္တုိ့ စိစစ္မႈယူထားတာ၊ အခု ဒါေတြနဲ့ပတ္သက္ေသာ ဂ်ာနယ္၊ မဂၢဇင္း၊ အေထြေထြ စာအုပ္၊ စာေစာင္ေတြကိုပါ က်ေနာ္တုိ့က စိစစ္ျခင္းမလုပ္ေတာ့ဘဲနဲ့ ထုတ္တင္စနစ္ကို ေျပာင္းေပးတယ္ ဆုိတာေလး ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တုိ့ နုိင္ငံတြင္းမွာ ထုတ္ေ၀တာေတြအားလံုးသည္ စာေပစိစစ္ေရးနဲ့ မွတ္ပံုတင္ဌာနကုိ ၾကိုတင္တင္ျပတာျခင္းမ႐ွိေတာ့ဘဲ လြတ္လပ္စြာထုတ္နုိင္တဲ့ အေျခအေနျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိစစ္ျခင္းစနစ္၊ စာေပကုိ စိစစ္ျခင္းစနစ္၊ ထုတ္ေ၀တာကို စိစစ္ျခင္းစနစ္ကေတာ့ ဖ်က္လုိက္ျပီေပါ့” စိစစ္ေရးတင္စရာမလိုေတာ့ဘူး၊ ထုတ္တင္ဆုိေတာ့ သူတို့ထုတ္ျပီးသား တင္တာေတြကုိေရာ စိစစ္ေရးက ဘာဆက္လုပ္မလဲ။ “ဒါကုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ့က မွတ္တမ္းတင္ပါမယ္၊ ထုတ္တင္ဆုိတာကေတာ့ က်ေနာ္တုိ့ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ ဆုိေတာ့ နုိင္ငံထဲမွာ ေန့စဥ္ထုတ္တဲ့ စာေစာင္ေတြ႐ွိမယ္၊ အပတ္စဥ္ထြက္တဲ့ စာေစာင္ေတြ႐ွိမယ္၊ အမ်ိုးမ်ိုးေပါ့၊ ဒါေတြကုိ က်ေနာ္တုိ့ဆီ လာတင္ပါတယ္။ တင္တာေတြကို က်ေနာ္တို့က စာၾကည့္တုိက္ေပါ့။ national library တို့၊ archive တို့ကို ပို့တယ္။ ျပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ့ဆီမွာလည္း ထုတ္ေ၀စာမွတ္ပံုတင္စနစ္နဲ့ ဆက္ျပီးေတာ့ ေဆာင္႐ြက္ထိန္းသိမ္းထားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။” ဆိုလုိတာကေတာ့ ထုတ္တာ တင္တာကို ထိန္းသိမ္းထားတာေတာ့႐ွိမယ္၊ စာေပစိစစ္ေရးကေတာ့ သူတို့ဟာေတြကုိ ေစာင့္ၾကည့္တဲ့သေဘာမ႐ွိေတာ့ဘူးလို့ ဆိုလိုတာလား။ “ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ သေဘာမ႐ွိဘူးလို့ ဆိုလည္း မွန္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ့က ဒါေတြကုိ ေစာင့္ၾကည့္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ့သည္ ဒီ စာေတြကုိ မွတ္ပံုတင္မယ္ ဆိုတဲ့ စနစ္ပါပဲ။” ေနာက္တခုက ၁၉၆၂ ဥပေဒသည္ ဆက္႐ွိေသးတယ္ဆုိတာက ဥပေဒကေတာ့ ဆက္႐ွိေနဦးမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာလား။ “မွန္ပါတယ္။ က်ေနာ္နဲ့ ညြွႊန္ၾကားေရးမႉးလည္း ႐ွင္းလင္းပြဲမွာ ခုနက အေသးစိတ္႐ွင္းျပပါတယ္။ အခမ္းအနားက ၁၀ နာရီ ၂၀ မိနစ္မွာ စာေပစိစစ္ေရးနဲ့ မွတ္ပံုတင္ဌာနမွာလုပ္တယ္။ ၄၅ မိနစ္ေလာက္ၾကာတာေပါ့၊ အဲမွာလည္း ႐ွင္းျပပါတယ္။ အဓိကသည္ ၁၉၆၂ ခုနွစ္ ပံုနွိပ္သူမ်ားနဲ့ထုတ္ေ၀သူမ်ား မွတ္ပံုတင္ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ ညြွႊန္ၾကားခ်က္နဲ့ အမွာစာေတြဆုိတာ ႐ွိတယ္။ ညြွႊန္ၾကားခ်က္ေပါင္းက အခုဆိုရင္ ၅၁ ခု႐ွိတယ္။ အမွာစာေပါင္းက ၂၆ ႐ွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲမွာ ယခင္က စာေပစိစစ္ရန္အတြက္ဆုိျပီးေတာ့ အဆင့္ဆင့္ တင္းက်ပ္ခဲ့တဲ့ ညြွႊန္ၾကားခ်က္ေပါင္း ၃၈ ခု ရိွပါတယ္။ အဲေတာ့ ၅၁ ခုမွာ ၃၈ ခုကို ပယ္ဖ်က္လိုက္ပါျပီ။ အဲဒီေတာ့ ညြွႊန္ၾကားခ်က္ ၁၃ ခုပဲ က်န္ပါတယ္။ အမွာစာမွာလည္း အလားတူပါပဲဗ်ာ။ ၂၆ ခု႐ွိတယ္။ အမွာစာေပါင္း ၂၂ ခု ပယ္ဖ်က္လိုက္ပါတယ္။ အမွာစာ ၄ ခု က်န္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ညြွႊန္ၾကားခ်က္ ၁၃ ခုသည္ စာေပစိစစ္ျခင္းဆိုင္ရာနဲ့ ဘာမွ  မပတ္သက္ေတာ့ဘဲ ပံုနွိပ္ထုတ္ေ၀သူ လိပ္စာေျပာင္းတို့ ေနရာေျပာင္းတို့ဆိုရင္ လာျပီး register လုပ္ၾကဖို့။ ဒါက ၆၂ ဥပေဒအရ ႐ွိေနေသးလို့ ေျပာတာပါခင္ဗ်ာ။ ေနာက္တခုက ျမန္မာစာသတ္ပံုက်မ္းနဲ့အညီ ျပဖို့ေပါ့။ အဲဒီ ညြွႊန္ၾကားခ်က္ေလးေတြပဲေပါ့ဗ်ာ။ အမွာစာ က်န္တဲ့ ၄ ခု ဆိုတာက ဒီဘက္ ၁ နွစ္နဲ့ ၅ လအတြင္းမွာ ေလွ်ာ့ေပါ့ခဲ့တဲ့ဟာေတြ တင္ထုတ္ကေန ထုတ္တင္ဆိုျပီး ေျပာင္းခဲ့တဲ့ ျပီးခဲ့တဲ့ အဆင့္ ၄ ဆင့္အတြက္ ထုတ္ခဲ့တဲ့ အမွာစာ ၄ ခုပါ။ ဒါေၾကာင့္မို့ ၁၉၆၂ ခုနွစ္ ပံုနွိပ္သူ ထုတ္ေ၀သူ မွတ္ပံုတင္ နည္းဥပေဒ အမိန့္ညြွႊန္ၾကားခ်က္ကို ျပန္ၾကည့္ရင္ေတာ့ ဒီ ညြွႊန္ၾကားခ်က္နဲ့ အမွာစာက စာေပေလာကသားေတြကို တင္းက်ပ္ဖို့ လုပ္ထားတဲ့ဟာေတြ တခုမွ မ႐ွိေတာ့ဘူးလို့ ေျပာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္ဗ်။ ဦးတင့္ေဆြနဲ့ ဆုိင္မဆိုင္ေတာ့ မသိဘူးဗ်။ စာနယ္ဇင္း အျမုေတ ေကာင္စီဆိုတာကေရာ ဆက္႐ွိေနဦးမလားဗ်။ “အဲဒါကေတာ့ ျပည္ေထာင္စု၀န္ၾကီးနဲ့လည္း ေဆြးေနြးေနတာ ႐ွိပါတယ္ဗ်။ ဆရာ ေမာင္၀ံသ တို့၊ ဆရာဦးသီဟေစာတို့ ေျပာတာေတြ ႐ွိပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္းကေတာ့ သူတို့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြက ေတာင္းဆိုတဲ့ အခ်က္ကေလးေတြ ႐ွိပါတယ္ဗ်။ အဲဒါေလးေဆြးေနြးေနတာ ႐ွိပါတယ္ဗ်ာ။ ဆက္ျပီးေတာ့ လုပ္ဖို့ဟာေတြ က်ေနာ္တို့ ဘာမွ မသိရေသးပါဘူး။ သီးျခား ညြွႊန္ၾကားခ်က္လည္း မလာေသးပါဘူး။ မျပီးျပတ္ေသးဘူးေပါ့ဗ်ာ။” စာေပစိစစ္ေရးနဲ့ လုပ္လာၾကျပီးမွ စာေပစိစစ္ေရး မ႐ွိေတာ့ဘူးဆိုေတာ့ ဦးတင့္ေဆြ တခါ ေဆာင္းပါးေရးဖူး သလိုေပါ့ဗ်ာ။ စာေပေလာကသားေတြအတြက္ အမွာစကားေတြပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ စာဖတ္ပရိသတ္ေတြအတြက္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ တခုခု အမွတ္တရေလး ေျပာေပးပါလားဗ်။ “တကယ္တမ္း ၆၂ ခုနွစ္ ဥပေဒ ထုတ္ထုတ္ခ်င္းမွာ စာေပစိစစ္တယ္ဆိုတာ မပါေသးဘူးဗ်။ ေနာက္က်မွ ညြွႊန္ၾကားခ်က္ေတြ ဆိုျပီး စာေပစိစစ္ေရးက စတာေပါ့။ ၁၉၆၄ ခုနွစ္ ၾသဂုတ္လ ၆ ရက္ေန့မွာ ပထမဆံုးစျပီး ညြွႊန္ၾကားခ်က္ ၁ ဆိုျပီး ထုတ္တယ္။ အဓိကေတာ့ နိုင္ငံေရးဆိုင္ရာစာေပေတြကို စာေပစိစစ္ေရးမွတ္ပံုတင္ ဌာနကို မိတၱူ ၂ ေစာင္ တင္ျပဖို့ ေျပာတာပါဗ်။ နိုင္ငံေရး (၀ါဒေရး/ဘာသာေရး/စီပြားေရး)ဆိုျပီး ေရးပါတယ္ဗ်။ က်ေနာ္တို့ အခု ျပန္တြက္ၾကည့္လိုက္ရင္ အခု ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ၾသဂုတ္ ၂၀ ဆိုေတာ့ ၄၈ နွစ္နဲ့ ၁၄ ရက္ အၾကာမွာ စိစစ္တဲ့ ညြွႊန္ၾကားခ်က္ေတြဟာ ပယ္ဖ်က္တဲ့အဆင့္ကို ျပန္ျဖစ္သြားပါျပီ။ ဒါေၾကာင့္မို့ စာေပေလာကသားေတြ အေနနဲ့ကေတာ့ စိစစ္ျခင္းကေန ကင္းလြတ္ျပီး လြတ္လပ္တဲ့ အေျခအေနကို ျပန္ေရာက္ျပီ။ ဒီလို အေနအထားမွာ အားလံုး နိုင္ငံဖြ့ံျဖိုးတိုးတက္ဖို့အတြက္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္နဲ့ စတုတၳမ႑ိုင္ပီသစြာ ၀ိုင္း၀န္းလုပ္ေဆာင္ၾကမယ္လို့ ယံုၾကည္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ က်ေနာ္ တကယ္ ၀မ္းပမ္းတသာနဲ့ က်ေနာ္ေျပာတာ ျဖစ္ပါတယ္ဗ်ာ။”