ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္တြင္ အမ်ိဳးသမီး ပါ၀င္မႈ

တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရးလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္း ၁၀ ခုက အမ်ိဳးသမီးေလးဆယ္ရဲ႕ အလုပ္႐ုံေဆြးေႏြးပြဲတခုကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ စက္တင္ဘာလကုန္ပိုင္းက ပထမဆံုး အႀကိမ္ က်င္းပျပဳလုပ္သြားပါတယ္။

တႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ အန္စီေအမွာ လက္မွတ္ထိုးထားၾကတဲ့ တိုင္းရင္းသားတပ္ဖြဲ႔ ၁၀ ခုက အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္တြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ပါ၀င္မႈႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈျမင့္မားေရးဆုိင္္ရာ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲ” လို႔ အမည္ေပးျပီး ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေဆြးေႏြးပြဲကိုတက္ေရာက္ခဲ့ၾကတဲ့ တိုင္းရင္းသားတပ္ဖြဲ႔ေတြက အမ်ိဳးသမီးကိုယ္စားလွယ္တခ်ိဳ႔ကို ဒီဗီြဘီက ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းထားတာေတြထဲက တခ်ိဳ႕ကို ေကာက္ႏုတ္တင္ျပလိုက္ပါတယ္။

ေဒၚေစာျမရာဇာလင္း (ရခိုင္ျပည္လြတ္ေျမာက္ေရးပါတီ ဗဟုိအလုပ္အမႈေဆာင္)

“ဒီလိုလုပ္ျဖစ္ဖို႔အတြက္ က်မတို႔ ကာလအတန္ၾကာ ႀကိဳးစားခဲ့ရပါတယ္။ အန္စီစီတီ တစ္ႏိုုင္ငံလံုုးအပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးဆိုုင္ရာအဖြ႔ဲ (Nationwide Ceasefire Coordination Team – NCCT) ျဖစ္လာကတည္းက က်မတို႔ အမ်ိဳးသမီး ပါ၀င္မႈဆိုလို႔ဟာျဖစ္ရင္ တဦးစ ႏွစ္ဦးစေလာက္ပဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္မွာ အဓိကအေနနဲ႔ ပါ၀င္ဖို႔ အေရးႀကီးတယ္။ ဘာလို႔ဆိုရင္ လူ႔ဘ၀မွာ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြ ပဋိပကၾကားမွာ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြကို အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုၿပီးေတာ့ နားလည္တယ္၊ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ ဒီတိုင္းျပည္ႀကီးကိုလည္း အေကာင္းျမင္ဘက္က ျပဳျပင္ႏိုင္သလို ကိုယ့္ရဲ႕ပါတီတြင္းမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ပိုၿပီးေတာ့ အသိတရားရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြက ပါ၀င္လာျခင္းအားျဖင့္ ပါတီခိုင္ၿမဲမႈ ပါတီရဲ႕ အင္အားေတာင့္တင္းဖို႔ ပါတီရဲ႕ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းမႈေတြကို ပိုၿပီးေတာ့ အားေပးေစပါတယ္။ အဲ့ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ အသိတရားရွိရွိနဲ႔ ပါ၀င္လာျခင္းအားျဖင့္ က်မတို႔ ပါတီတြင္းကိုလည္း ထိန္းသိမ္းႏိုင္သလို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ မပ်က္စီးဖို႔ကိုလည္း က်မတို႔ ပိုၿပီးေတာ့ ထိန္းသိမ္းႏိုင္လိမ့္မယ္၊ ေနာက္တခုကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ကို ပိုၿပီးေတာ့ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္နဲ႔ သြားႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္တဲ့အတြက္ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္လာဖိုအေရးကို UPDJC အတြင္းေရးမႈးအဖြဲ႔မွာ က်မတို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုဟာကေတာ့ အားသာတဲ့သူ ရွိသလို အားနည္းတဲ့သူလည္း ရွိပါတယ္။ မျမင့္တာကို ျမင့္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ၊ မမီတာကို မီေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႔ က်မတို႔ လုပ္ကိုင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။”

မိဆူးပြင့္ (ျမန္မာႏုိင္ငံလုံးဆုိင္ရာေက်ာင္းသားမ်ားဒီမုိကရက္တစ္တပ္ဦး – ဗဟုိေက္ာမတီ၀င္)

“အဓိကကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႐ုိးရာဓေလ့ထံုးတမ္းအစဥ္အလာေတြအရ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္မႈက အစကတည္းက အားနည္းေနၿပီးသားဆိုေတာ့ အခု ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စသ္ေပၚလာတဲ့အခ်ိန္မွ အမ်ိဳးသမီးပါ၀င္မႈဆိုတဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ ျမင့္လာတဲ့အခ်ိန္က်မွ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ ေနာက္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြက အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္ဖို႔ ကမန္းကတန္း ႐ုတ္တရက္ ထလုပ္ရသလိုျဖစ္ေတာ့ ေမြးျမဴၿပီးသားေတြ မရွိဘူး၊ ေလ့က်င့္ၿပီးသားေတြ မရွိဘူး။ ပါတီထဲမွာ အဖြဲ႔အစည္းထဲမွာ ေရရွည္ ကိုယ့္မူ၀ါဒကို ယံုယံုၾကည္ၾကည္နဲ႔ အလုပ္လုပ္လာတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္ေတြ မေမြးထုတ္ထားဘူး၊ အဓိကက်တာေတာ့ အဲ့ဒီအခ်က္ပါ။ ေနာက္တခုက ဒီေန႔ အမ်ိဳးသမီးအေရးလို႔ ေျပာေနၾကတဲ့ အမ်ိဳးသမီးလူငယ္ေခါင္းေဆာင္ အမ်ားစုကလည္း လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔အစည္းေတြထဲကို အဓိက ေရာက္ေနၾကတာေပါ့။ သူတို႔ကလည္း သက္ဆိုင္ရာ ဥပမာ လူမ်ိဳးအလိုက္ ပါတီေတြ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ ျပန္၀င္လုပ္မယ္ ဆိုရင္ေတာင္မွ အကန္႔အသတ္ေတြက ရွိတယ္။ သူတို႔ေတြက ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွာ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးႏိုင္ၿပီ၊ သူတို႔မွာ ကြာလတီလည္း ရွိလာၿပီ၊ သို႔ေသာ္လည္း ဒီလို ပါတီအဖြဲ႔အစည္းေတြထဲ ၀င္မယ္ဆိုရင္ သူတို႔ လုပ္သက္အရတို႔ ပါတီ၀င္ျဖစ္မႈဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းအရတို႔ သူတို႔က ေနာက္မွ ၀င္လာတာျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေနရာမရဘူး၊ ဒီလိုအခက္အခဲေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အေပၚမွာ ဘယ္လိုပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႔ အသံေတြ သေဘာထားေတြကို ရေအာင္ယူမလဲ၊ အမ်ိဳးသမီးကိုယ္စားျပဳမႈေတြပါေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ အဲ့ဒါကေတာ့ ဒီေန႔ အေရးတႀကီး စဥ္းစားေဆြးေႏြးျပီးေတာ့ ျပင္ဆင္ေရတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္တခု ျဖစ္လာတာေပါ့။”

ေဒၚသႏၱာဦး (ရွမ္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီ- နည္းပညာအႀကံေပး)

“တိုင္းရင္းသားေတာ္လွန္ေရးလက္နက္ကိုင္အစုအဖြဲ႔ ၁၀ ခုက လက္မွတ္ထိုးထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ထိုးထားတဲ့အခ်ိန္မွာ မတူညီတဲ့ ဆိုဒ္အေနနဲ႔ဆိုရင္ ေဒသ မတူညီဘူး၊ ယဥ္ေက်းမႈ မတူညီဘူး၊ ဘာသာစကား မတူညီဘူး။ ဒါေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ေတာ့ တူညီတဲ့ အခက္အခဲေလးေတြရွိတယ္။ အဲ့ဒီဟာေတြအတြက္ အျပန္အလွန္ ရွယ္ခြင့္ရတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့မွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြက အားလံုးမွာ ပိုၿပီး စိတ္အားထက္သန္မႈ ရွိတယ္။ ပါ၀င္ဖို႔လည္း အဆင္သင့္ရွိၾကတယ္ဆိုတာ သိခြင့္ရတယ္။ တူညီတဲ့အခက္အခဲဆိုတာ က်မတို႔ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေရွတန္းေရာက္လာဖို႔အတြက္ကို အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ႐ုန္းကန္ရတယ္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္ ေရွတန္းေရာက္လာဖို႔ဆိုရင္ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႔ မိသားစုက ဘယ္လို ပံ့ပိုးဖို႔ လိုအပ္တယ္၊ သူတို႔ဆီမွာ အလုပ္ ဘာေတြ ရွိလဲ၊ အိမ္တြင္းတာ၀န္ေတြ ေနာက္ ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ ေစ့ေဆာ္အားေပးမႈေတြ ႐ုိးရာဓေလ့ထံုးစံအရ က်မတို႔ကို ဖိႏွိပ္ထားသလိုျဖစ္တယ္။ ျမန္မာဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာအရဆိုရင္ ဖိႏွိပ္မႈ မရွိဘူးဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္း ရွိတယ္။ ဘုရာေဟာတရားမွာလည္း မပါဘူးေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္း အမ်ိဳးသမီးသည္ အမ်ိဳးသားရဲ႔ေနာက္ လိုက္ျဖစ္တယ္၊အမ်ိဳးသားသည္ အိမ္ေထာင္ဦးစီးျဖစ္တယ္၊ ဦးေဆာင္သူျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့ အေနအထားေတြေပါ့။ ဒါေတြမွာ တူညီမႈေတြ ရွိၾကတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္ ေရွ႕တန္းေရာက္လာဖို႔ ဆိုလို႔ရွိရင္ အခက္အခဲေပါင္းမ်ားစြာကို ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီးမွ ေရွ႕ကို ေရာက္လာႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ဟာေလးေတြပါ။

ေဒၚနန္႔ေစးအြာ (ကရင္ျပည္နယ္ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔၀င္)

“တပ္ပိုင္းဆိုင္ရာကို တိုင္ၾကားလာတဲ့အခါမွာ ကြင္းဆင္းသြားတဲ့အခါမ်ိဳးေတြမွာ သူတို႔ေတြမွာ တည္းဖို႔ျပဳဖို႔ အခက္အခဲရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ အဲ့ဒါကို သြားၿပီးပတ္သက္ေတာ့ ျပည္သူလူထုက ျပန္တိုင္တာေတြ ရ်ိတယ္။ အဲ့ဒီလိုမ်ိဳးပဲ တဘက္ကလည္းပဲ ဆက္ေၾကး မေကာက္ရဘူး၊ ျပည္သူလူထုဆီကေပါ့ေနာ္ ေငြေရးေၾကးေရးေပါ့ေနာ္၊ အဲ့လိုမ်ိဳး မယူေဆာင္ရဘူး ေျပာလိုက္တဲ့အခါမွာ တကယ့္ေအာက္ေျခမွာ ရွိေနတဲ့ EAO ေခါင္းေဆာင္ေတြ ရဲေဘာ္ေတြ ဘက္က် မသိသာႏိုင္ေသးဘူး။ ၿပီးေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ က်မတို႔ကျပန္လည္ၿပီးေတာ့ အသိေပးတဲ့အခါမွာ ေမးခြန္းျပန္ေမးတာေတြ ရွိတယ္၊ ျပည္သူလူထုကပဲ ေမးတာေနာ္၊ ဒါဆိုရင္ ဒီဘက္က ေခါင္းေဆာင္ႀကီးေတြ EAO ေခါင္းေဆာင္ႀကီးေတြက ဆက္ေၾကးေတြ မေကာက္ရဘူးဆိုရင္ သူတို႔ေတြရဲ႔ မိသားစု စား၀တ္ေနေရးအတြက္ ဘယ္လိုေျဖရွင္းေပးမလဲ၊ အဲ့ဒါမ်ိဳးေတြေပါ့ေနာ္။ ဆိုေတာ့ က်မတို႔အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒါကို ေျဖရွင္းေပးဖို႔ အၾကံျပဳေပးဖို႔ထက္ က်မတို႔ လုပ္ရမယ့္ JMC အပိုင္းမွာပဲ ေျပာေရးဆိုခြင့္ ရွိတာပါလို႔ က်မတို႔က ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ဒီဟာေတြက က်မတို႔ရဲ႔ JMC အဖြဲ႔က ခ်မွတ္ထားတဲ့ စည္းကမ္းခ်က္ေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ၾကီးေတြ ကိုယ္တိုင္က လုပ္ေဆာင္ထားတဲ့ သေဘာတူထားတဲ့အခ်က္ေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ က်မတို႔အေနနဲ႔ အသိေပးခ်ျပလို႔ပဲ ရပါတယ္ဆိုတာမ်ိဳးေလးေတြေပါ့ေနာ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္ဘက္ လိုက္နာဖို႔ဆိုတဲ့ေနရာမွာ နည္းနည္းေလး ခက္ခဲေနပါေသးတယ္။ ၿပီးေတာ့ တခ်က္ ရွိပါေသးတယ္။ EAO ေခါင္းေဆာင္ေတြက ကြန္ပလိန္းတက္လာတာေပါ့။ ဟုတ္ၿပီ၊ တပ္ပိုင္းဆိုင္ရာက်င့္၀တ္၊ ႏွစ္ဘက္တပ္ေတြ က်င့္၀တ္၊ ဥပမာဆိုရင္ တပ္သားသစ္ မစုေဆာင္းရဆိုတာ ပါပါတယ္။ ဆိုေတာ့ အဲ့ဒီဟာက EAO ေတြခ်ည္းပဲလား သူတို႔က ျပန္ေမးပါတယ္ ဒါမ်ိဳးလည္း ရွိတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ က်မတို႔ကေတာ့ က်မတို႔ စကားတခြန္းနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပ်က္ျပယ္တာမ်ိဳးလည္း မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး၊ ဒါေၾကာင့္မို႔ က်မတို႔အားလံုး သတိထားၿပီး ေျပာရဆိုရပါတယ္။”

နန္းယဥ္ယဥ္စိုး (ပအုိး၀္အမ်ဳိးသားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၊ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္)

“EAO အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈအေပၚမွာ လက္ရွိသြားေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အေပၚမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္မႈက အားနည္းေနတဲ့အပိုင္းေတြ ရွိတယ္။ အဲ့ဒီအားနည္းေနတဲ့အေပၚမွာမွ EAO ေတြဘက္က အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ ဆက္လက္ၿပီး အားနည္းေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအားနည္းေနတဲ့အေပၚမွာ က်မတို႔အေနနဲ႔ ဒီ့ထက္ပိုၿပီးေတာ့ ေကာင္းမြန္တဲ့ အရည္အခ်င္း ျပည့္၀တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေပၚေပါက္လာေအာင္ ပိုၿပီးေတာ့ ပါ၀င္လာႏိုင္ေအာင္ ဒီ၀ပ္ေရွာ့ကို ပထမဆံုးအႀကိမ္ စုစည္းၿပီး လုပ္ရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပထမဆံုးအႀကိမ္ ၀ပ္ေရွာ့ကေနၿပီးေတာ့မွ အခု မတူညီတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြက လာၿပီးေတာ့ ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္မယ္၊ ဒီကေနၿပီးေတာ့ က်မတို႔ ေရွဆက္ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္ဖို႔ ဘယ္လို မဟာဗ်ဳဟာေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္မလဲဆိုတဲ့ စီမံခ်က္ေတြ ေရးဆြဲမယ္၊ လာမယ့္ ေလးႀကိမ္မွာလည္း အဲ့ဒီ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ ပါ၀င္မႈ အတိုင္းအတာမွာ ဘယ္လို နည္းဗ်ဳဟာေတြ ခ်မွတ္ၿပီးေတာ့မွ အဆင့္လိုက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္သြားမယ္၊ ၀ပ္ေရွာ့ေလးေတြ တပြဲၿပီး တပြဲ လုပ္သြားမယ္ဆိုတဲ့ ပံုစံကို က်မတို႔ စီစဥ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။”