ဓမၼနဲ႔ပဲ သိမ္းသိမ္း၊ အဓမၼနဲ႔ပဲ သိမ္းသိမ္း ဘယ္နည္းနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘဝတေလၽွာက္လုံး ကိုယ္ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ခဲ့တဲ့ ကိုယ့္ယာေျမေလးေတာ့ ကိုယ္ ခင္တြယ္ၾကသူခ်ည္းပါပဲ။ ဒီေျမကပဲ စားဝတ္ေနေရးသာမက သားသမီး ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရးအထိ မလုံေလာက္ေပမယ့္ အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ခဲ့ရတာ။ ဒီေျမကို မွီခိုေနၾကတာက ကိုယ့္မိသားစုသာမက လက္လုပ္လက္စား လယ္လုပ္သားေတြအတြက္လည္း အကူအပံ့ ျဖစ္ခဲ့တာ။ ဆက္စပ္ရာ မိသားစုတို႔ မွီခိုအားထားရာလည္း ျဖစ္ခဲ့တာေပါ့။ ဓမၼနဲ႔မဟုတ္ဘဲ အဓမၼနဲ႔ သိမ္းခံရၿပီဆိုရင္ အသိမ္းခံ လယ္ရွင္သာမက မီွတြယ္ရာမိသားစုေတြ ဆက္စပ္ရာမိသားစုေတြပါ ခိုကိုးရာမဲ့ လက္လြတ္ဆုံး႐ံႈးမႈနဲ႔ မလြဲမေသြ ႀကံဳေတြ႔ရေတာ့တာပါပဲ။ ဓမၼနဲ႔သိမ္းမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဥပေဒေၾကာင္းအရမို႔ ခုသာခံသာ ရွိႏိုင္ေပမယ့္ လုံေလာက္တဲ့ အကူအပံ့ျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။ ၁၈၉၄ ခုႏွစ္ ျမန္မာတျပည္လုံး သိမ္းၿပီးစမွာပဲ အဂၤလိပ္အစိုးရက ေျမသိမ္းဥပေဒ (The Land Acquisition Act) ကို စတင္ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။ ငါ စစ္ႏိုင္သူပဲဆိုတဲ့ စ႐ိုက္ဆိုးနဲ႔ မူလ ပိုင္ဆိုင္ခဲ့သူေတြရဲ႕ လယ္ေျမေတြကို အဓမၼ မသိမ္းပိုက္ခဲ့ၾကဘူး။ စနစ္တက် ေျမသိမ္းဥပေဒကို မၽွတစြာထုတ္ျပန္ၿပီး ႏိုင္ငံအတြက္ အက်ိဳးရွိမွ သိမ္းခဲ့ၾကတာပါ။ ေၾကးတိုင္နဲ႔ ေျမယာပညာရွင္မ်ားကလည္း "၁၈၉၄ ခု ေျမသိမ္းအက္ဥပေဒရဲ႕ အႏွစ္သာရမွာ ေျမသိမ္းယူသည့္ ကိစၥသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အက်ိဳးႏွင့္ အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးအတြက္ ျဖစ္မွသာ သိမ္းယူႏိုင္သည္ ဆိုေသာအခ်က္ ျဖစ္တယ္။ ယင္းအႏွစ္သာရအတိုင္း ဆိုပါက ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားက သိမ္းယူျခင္း ျဖစ္ေစကာမူ လိုသည္ထက္ပို၍ သိမ္းယူႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။ ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိကမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အက်ိဳး၊ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳး မဟုတ္သျဖင့္ လုံးဝ သိမ္းယူခြင့္မရွိ” လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ ၁၈၉၄ ေျမသိမ္းအက္ဥပေဒမွာေတာ့ ေျမသိမ္းဆည္းမႈအေပၚ ကန္႔ကြက္စာေခၚျခင္း၊ ေလ်ာ္ေၾကးမေပးေသးသမၽွ ေျမသိမ္းအမိန္႔ မထုတ္ဆင့္ရျခင္း ဆိုတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြ ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေျမသိမ္းခံရသူအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးေငြဟာ အေျခခံက်တဲ့ အခ်က္ပါ။ ကိုလိုနီေခတ္ ေျမသိမ္းဥပေဒမွာေတာ့ ေလ်ာ္ေၾကးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အတိအက် ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ ျမန္မာျပည္မွာ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္နဲ႔ စစ္အစိုးရကာလေတြမွာ ဘာေၾကာင့္ ေျမယာသိမ္းယူမႈ လုပ္ခဲ့ၾကသလဲ။ ဘယ္ဥပေဒျပ႒ာန္းၿပီး လုပ္ကိုင္ခဲ့သလဲဆိုတဲ့ အေမးေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ေျမယာပညာရွင္ေတြကေတာ့ “၁၉၅၃ လယ္ယာေျမ ႏိုင္ငံပိုင္ျပဳလုပ္ေရး ဥပေဒနဲ႔ ၂၀၁၂ ေျမယာဥပေဒတို႔ကပဲ အထိန္းအကြပ္မဲ့ ေျမသိမ္းဆည္းမႈေတြ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့တာလို႔ ဆိုပါတယ္။ သူတို႔အရင္ကရွိခဲ့တဲ့ ကိုလိုနီေခတ္ ေျမသိမ္းဥပေဒဟာ အေတာ္အတန္ မၽွတမႈရွိတဲ့ ဥပေဒ ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ၁၈၉၄ ခုႏွစ္ ေျမသိမ္းဥပေဒ ရွိပါလ်က္နဲ႔ ေျမယာ မတရားသိမ္းယူမႈ အဲဒီဥပေဒရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ အုပ္ခ်ဳပ္သူရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္” လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေျမသိမ္းခံရသူအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးေငြဟာ အေျခခံက်တဲ့ အခ်က္ပါ။ ကိုလိုနီေခတ္ ေျမသိမ္းဥပေဒမွာေတာ့ ေလ်ာ္ေၾကးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အတိအက် ေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ အခု ေျမသိမ္းဥပေဒၾကမ္းမွာေတာ့ ေလ်ာ္ေၾကးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမ်ိဳးအစား ၄ မ်ိဳး ခြဲခဲ့ပါတယ္။ ေလ်ာ္ေၾကး၊ နစ္နာေၾကး၊ ေရႊ႕ေျပာင္းခ်ထားစရိတ္၊ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားျခင္း၊ (လူမႈစီးပြားေရးဘဝ ျပန္လည္ထူေထာင္ျခင္း) တို႔ပါပဲ။ ဒီလို ေလ်ာ္ေၾကးအမ်ိဳးမ်ိဳး ခြဲျပထားေပမယ့္ ဘယ္လိုေပးရမယ္၊ ဘယ္ပုံသတ္မွတ္မယ္ ဆိုတာေတာ့ အတိအက် ေဖာ္ျပမထားပါဘူး။ ဒီလို အေၾကာင္းအခ်က္ေတြ ျပည္သူလူထုထံ ေဆြးေႏြးတင္ျပဖို႔အတြက္ DVB LawLab (ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာဥပေဒေရးရာ) အစီအစဥ္မွာ ေျမသိမ္းဥပေဒၾကမ္း ဘာလဲ ဘယ္လဲ  ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေဆြးေႏြးဖို႔ ဖိတ္ၾကားထားတဲ့ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ဦးေဇာ္မင္း (ေျမယာဥပေဒႏွင့္ စီမံခန္႔ခြဲ၊ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း၊ အတိုင္ပင္ခံ) နဲ႔ ဦးေမာင္ေမာင္ညြန္႔ (ဥပေဒသုေတသီ) တို႔ပါပဲ။ အစီအစဥ္ တင္ဆက္သူ ဦးခင္သန္းရဲ႕ အေမးကိုေတာ့ ဦးေဇာ္မင္းက “၁၈၉၄ ေျမသိမ္းဥပေဒက ဒီေန႔ထိ ေခတ္မီေသးတယ္။ ယူဂႏၶာမွာ အခုထိ အသုံးျပဳေနတယ္။ ဒီဥပေဒက ေျမသိမ္းမယ္ဆိုရင္ အမ်ားျပည္သူကို ႀကိဳတင္အသိေပးရတယ္။ ကန္႔ကြက္ခြင့္ရွိတယ္။ လက္ညိႇဳထိုး သိမ္းလို႔ မရဘူးဗ်။ အရင္ကလည္း ေလ်ာ္ေၾကးကိစၥမွာ ေျမေလ်ာ္ေၾကးအျပင္ ေရႊ႕ေျပာင္းစရိတ္၊ နစ္နာမႈတို႔ ပါသလို အခုလည္း ပါတယ္။ အခုကေတာ့ ဒါေတြအျပင္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းနဲ႔ လူမႈစီးပြား ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးဆိုတာ ပါလာတယ္။ ဦးေမာင္ေမာင္ညြန္႔ကလည္း ေလ်ာ္ေၾကးကိစၥရပ္မွာ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနတယ္။ အက်ိဳးစီးပြား သက္ဆိုင္သူ၊ ထိခိုက္နစ္နာတဲ့ မိသားစု (ေျမရွင္မဟုတ္တဲ့ လယ္လုပ္သားမ်ားလည္း အက်ံဳးဝင္)၊ သိမ္းဆည္းေျမ အမွီျပဳၿပီး နစ္နာသူေတြပါ ေတာင္းပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ ေလ်ာ္ေၾကးတြက္ရာေတာ့ ညီညြတ္မၽွတ မွန္ကန္စြာ တြက္ခ်က္၍လို႔ပဲ ပါတယ္။ ဘယ္လိုတြက္ခ်က္မလဲ ဆိုတာေတာ့ မပါဘူး။ အရင္ဥပေဒကေတာ့ ကာလေပါက္ေဈးကို အေျခခံတြက္ခဲ့တာပါ။ ေဆြးေႏြးသူေတြရဲ႕ တူညီစြာ ေဆြးေႏြးသြားၾကတာကေတာ့ ေျမသိမ္းဥပေဒမွာ တဦးတေယာက္တည္းကို တာဝန္ေပးတာမ်ိဳးဟာ မသင့္ေလ်ာ္ဘူး။ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ေဒသဆိုင္ရာ လူထုကိုယ္စားျပဳႏိုင္သူေတြကိုပါ ပူးေပါင္းပါဝင္ေစၿပီး လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္လို႔ ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ေျမသိမ္းဆည္းမႈအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးကိစၥရပ္ဟာ လယ္သမားနဲ႔သာ သက္ဆိုင္႐ံုမက ျပည္သူတရပ္လုံးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ကိစၥ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေျမရွင္အျပင္ နစ္နာသူအျဖစ္ လယ္လုပ္သားတို႔ရဲ႕ အခန္းက႑ကို ပစ္ပယ္လို႔မရပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ ကာလေပါက္ေဈးတခုနဲ႔သာ ဆုံးျဖတ္႐ံုႏွင့္ မၽွတႏိုင္ပါ့မလား။ ေလ်ာ္ေၾကးဟာ သားသမီး ပညာေရးကာလ ၿပီးဆုံးသည္အထိ တာဝန္ယူဖို႔ ဆိုတာလည္း အစိုးရအေနနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ ခဲယဥ္းေကာင္း ခဲယဥ္းႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ေလ်ာ္ေၾကး ၄ မ်ိဳးစလုံး ေပးဖို႔ဆိုတာ မလြယ္ပါဘူး။ ေဒသအေျခအေနနဲ႔ ျဖစ္ပ်က္တဲ့ အေၾကာင္းျခင္းရာကို လိုက္ၿပီး ႏွစ္မ်ိဳး၊ သို႔မဟုတ္ သုံးမ်ိဳး၊ သို႔မဟုတ္ တမ်ိဳးထက္ ပိုေပးႏိုင္ပါ့မလား ဆိုတာလည္း စဥ္းစားစရာပါ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေျမသိမ္းဥပေဒၾကမ္းမွာေတာ့ ေလ်ာ္ေၾကးသတ္မွတ္ႏႈန္း တခုကို တိက်စြာ ေဖာ္ျပထားရန္ လိုအပ္မွာျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ပါတယ္။ ထြန္းေဇာ္ေဌး