၁၉၂၇ ခု ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁ ရက္ေန႔၊ နံနက္ ၉း၃၀ နာရီခန္႔။ ပုသိမ္ထီးကိုယ္စီနဲ႔ အမ်ိဳးသမီး ၁၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ဟာ ဂ်ဴဒါအီစကယ္လမ္း (သိမ္ျဖဴလမ္း) ဖေရဇာလမ္း (အေနာ္ရထာလမ္း) နဲ႔ စပတ္ခ္လမ္း (ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္လမ္း) တို႔မွာ စီတန္းလမ္းေလွ်ာက္လာၾကတယ္။ လက္ထဲမွာလည္း “မိန္းမေတြ မေၾကာက္ၾကနဲ႔”။ “အတြင္းဝန္႐ုံးသို႔ မိန္းမမ်ား မဝင္ရလို႔ အမိန္႔ထုတ္ထားသည္၊ ေစာင့္ၾကည့္ၾကပါ။” ဆိုတဲ့ စာတန္းေတြ ကိုင္လို႔။ ပါးစပ္ကလည္း “မိန္းမအမတ္ရရွိေရး …ဒို႔အေရး” ဆိုတဲ့ ေႂကြးေၾကာ္သံေတြလည္း ဟစ္ေအာ္လာတယ္။ ပုသိမ္ထီး ကိုယ္စီေဆာင္းထားေပမေပါ့။ ပုသိမ္ထီးက အဲ့ဒီေခတ္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားေရးတံဆိပ္ေပပဲကိုး။ အတြင္းဝန္႐ုံးကို ဝိုင္းၿပီး ပိတ္ဆို႔ဆႏၵျပျခင္းအစ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ဆိုရမွာပါ။ ဟုတ္တယ္၊ ဗမာျပည္မွာ ဒါ.. ပထမဆုံး အတြင္းဝန္႐ုံးကို ပိတ္ဆို႔ဆႏၵျပတာပဲ။ အဲဒီအမ်ိဳးသမီးထုထဲမွာ ထူးထူးျခားျခား အသက္ ၇၀ နီးပါးခန္႔ အရြယ္ရွိတဲ့ အဘြားအိုတေယာက္လည္း ပါရွိေနခဲ့တယ္။ အလြန္အိေႁႏၵႀကီးၿပီး တည္ၾကည္တဲ့ သူ႔မ်က္ႏွာဟာ ခက္ထန္ေနတာမ်ိဳးလည္း မဟုတ္။ သိမ္ေမြ႔ဟန္ကို ေတြ႔ေနရတယ္။ အမ်ိဳးသမီးထုက သူ႔ကို “ဘြားဘြားဘုရား” လို႔ တေလးတစားေခၚ ေျပာဆိုေနသလို မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိမ်ား ကိုယ္တိုင္ကလည္း ႐ုိက်ိဳးတဲ့ဟန္နဲ႔ တေလးတစား ဆက္ဆံျခင္းခံရသူ။ သူ ဘယ္သူလဲ..။ ဘာအတြက္ ဆႏၵျပတာလဲ..။ တကယ္ေတာ့ ဒီဇာတ္လမ္းကို စခဲ့တာက သူ႔ေျမးမ မျမစိန္ (အမ္ေအ) နဲ႔ အင္ဒီပင္းဒင့္ ေဒၚစန္းတု႔ိပဲ။ တာဝန္ရိွတာက အဂၤလိပ္ မ်က္ႏွာျဖဴေတြနဲ႔ အလိုေတာ္ရိ အမတ္ေတြပဲ။ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာ အမ်ိဳးသမီး ဥပေဒျပဳအမတ္ မရွိဖို႔ ပိတ္ပင္ရာက စခဲ့တာ။ ဒါကိုေတာ့ ေဒၚစန္းတို႔၊ ေဒၚျမစိန္တို႔က လက္မခံႏိုင္ဘူး။ ၁၉၂၇ ထဲ အိႏၵိယကြန္ဂရက္မွာ အမ်ိဳးသမီးလႊတ္ေတာ္အမတ္ကို ဒုဥကၠ႒အျဖစ္ အေရြးခံရေတာ့ ဗမာျပည္လည္း ျဖစ္သင့္တာပဲမဟုတ္လား။ ဒီေတာ့ ေဒၚစန္းတို႔ ေဒၚျမစိန္တို႔ မစၥစ္ေပၚလြန္းတို႔နဲ႔အတူ မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိကေတာ္ ဗမာအမ်ိဳးသမီးထုက ဗမာျပည္ ပိတ္ဆို႔ထားတာကို လက္မခံႏိုင္တာ သဘာဝက်တယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ခ်ည္းဆိုရင္ မ်က္ႏွာျဖဴေတြက သိပ္အေလးထားမွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မ်က္ႏွာျဖဴေတြ အေလးထားတဲ့ ဘြားဘြားဘုရားကို ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳေပးဖို႔ အကူအညီေတာင္းရာက အဘြားအို ပါလာခဲ့တာ။ အဘြားပါလာၿပီဆိုေတာ့ က်န္မ်က္ႏွာျဖဴအရာရွိကေတာ္ေတြလည္း ရဲဝံ့စြာ ပါလာခဲ့ဟန္ပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ အဘြားအိုဟာ တခ်ိန္က အဂၤလန္ ဝိတိုရိယ ဘုရင္မႀကီးက ဘက္ကင္ဟန္နန္းေတာ္မွာ ဖိတ္ၾကားေတြ႔ဆုံခဲ့ဖူးတယ္။ ၿပီးေတာ့ အိႏၵိယ မဟာရာဇာမ်ားကိုသာ အပ္ႏွင္းတဲ့ တာရာဘြဲ႔ကို ဘုရင္မႀကီးရဲ႕ အပ္ႏွင္းျခင္း ခံရသူပါ။ ဒါေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕က မင္းကေတာ္ႀကီး တာရာေဒဝီလို႔ သူ႔ေခတ္မွာ ေခၚၾကတာလည္း ရွိသတဲ့။ မင္းကေတာ္ႀကီးလို႔ ေခၚတာက ျမန္မာထဲက ပထမဆုံး အိႏၵိယမွာ ေငြတိုက္မင္းႀကီးအျဖစ္ အမႈေတာ္ထမ္းခဲ့တဲ့ ခင္ပြန္းသည္ ဦးလွေအာင္ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ေခၚခဲ့တာပါ။ အမ်ားကေတာ့ မင္းႀကီးကေတာ္ ေဒၚျမေမ...တဲ့။ [caption id="attachment_286757" align="alignleft" width="288"] ဓာတ္ပုံ - wakhama[/caption] မျမေမေလးကို ၁၈၅၆ ခုႏွစ္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕မွာ ေမြးတာ။ ဖခင္က စစ္ကဲေမာင္ေထာ္ေလးေပါ့။ တခ်ိန္က ဒလၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္။ ဘႀကီးေတာ္လက္ထက္က မင္းေက်ာ္သီဟဘြဲ႔ အပ္ႏွင္းၿပီး ဒလၿမိဳ႕ဝန္ျဖစ္ခဲ့တာ။ ဖခင္ ဦးေထာ္ေလး မဆုံးမီမွာပဲ သမီးျဖစ္သူ မျမေမကို သူေသရင္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးဖို႔ တနသၤာရီ ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီးထံ အပ္ခဲ့တယ္။ ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီးကလည္း သမီးအျဖစ္ ေမြးစားၿပီး မျမေမေလး အရြယ္ေရာက္တဲ့အခါမွာ ရခိုင္ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီးရဲ႕ ေမြးစားသား ေမာင္လွေအာင္နဲ႔ ထိမ္းျမားေပးခဲ့တယ္။ ေမာင္လွေအာင္ဟာ ေနာင္မွာ အိႏၵိယ ေငြစာရင္းမင္းႀကီး ျဖစ္ခဲ့သူေပါ့။ ဘလွေအာင္ဆိုတဲ့ သားတေယာက္ ေမြးခဲ့တယ္။ ေငြစာရင္းမင္းႀကီး ဦးလွေအာင္နဲ႔ လိုက္ၿပီး မဒရပ္၊ ဘုံေဘ၊ ပန္ဂ်ပ္တို႔မွာ ေနထိုင္ရင္း အက္ဒြပ္မင္းသားနဲ႔လည္း ရင္ႏွီးခင္မင္ခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၀၇ ခုႏွစ္ထဲမွာေတာ့ ခင္ပြန္းသည္ မင္းႀကီးဦးလွေအာင္ ဆုံးပါးသြားခဲ့တယ္။ ေဒၚျမေမ အသက္ ၄၉ ႏွစ္ရွိေနၿပီ။ အဲ့ဒီေနာက္ေတာ့ ေဒၚျမေမဟာ မုဆိုးမဘဝနဲ႔ အမ်ိဳးသားေရးကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေဆာင္ရြက္ခဲ့တယ္။ ေရႊတိဂုံဘုရားလမ္းမွာ ေနထိုင္တယ္။ ေဒၚျမေမဟာ ဘာသာေရးလည္း အလြန္ကိုင္း႐ႈိင္းသူျဖစ္တယ္။ လက္ရွိ ဦးေထာင္ဗိုလ္ကုန္းအနီးက ေအာင္ေျမသာစံ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းကို ေျမေနရာနဲ႔အတူ ေက်ာင္းပါ ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းခဲ့တယ္။ က်ဳံးႀကီးလမ္းထိပ္မွာ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသမီး အထက္တန္းေက်ာင္းနဲ႔ ေရႊတိဂုံဘုရာလမ္းမွာ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသားအထက္တန္းေက်ာင္းတို႔ကို ၁၈၉၆ မွာ တည္ေထာင္ေပးခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခ်ိဳ႕မူကြဲအဆိုကေတာ့ ၁၉၂၀ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသပိတ္ကာလ ေက်ာင္းေတြပိတ္ထားတာေၾကာင့္ ဒီႏွစ္ေက်ာင္း ဖြင့္ေပးခဲ့တာလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘာသာေရးအပိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ရင္လည္း အဂၤလန္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဘိကၡဴအာနႏၵေမေတၱယ်တို႔ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ၂ ပါးရဲ႕ ပစၥည္းေလးပါး ဒါယိကာမအျဖစ္ အေထာက္အပံ့ ျပဳခဲ့တယ္။ အဂၤလန္ ေအာက္စ္ဖို႔ဒ္မွာ ဆရာေတာ္ ေမေတၱယ် ဦးေဆာင္ၿပီး သားျဖစ္သူ ဘလွေအာင္တို႔ ဇနီးေမာင္ႏွံနဲ႔အတူ ဓမၼဒူတအဖြဲ႔အျဖစ္ ၁၉၀၈ ခုႏွစ္ထဲ သြားေရာက္ သာသနာျပဳခဲ့ရာမွာလည္း ကုန္က်စရိတ္အားလုံး အလႉျပဳခဲ့တယ္။ ဒါကိုေတာ့ ဆရာႀကီးမင္းသုဝဏ္က “ၿဗိတိသွ်ဓမၼဒူတႏွစ္ပါးႏွင့္ မင္းကေတာ္ႀကီး ေဒၚျမေမ” ဆိုၿပီး မွတ္တမ္းတင္ ေရးသားခဲ့ဖူးတယ္။ အဂၤလန္ကေန ေရာက္လာတဲ့ ႐ူပေဗဒပါေမာကၡ ေကအမ္ဝါဒ္ကလည္း သူ႔အိမ္ေအာက္ထပ္မွာေနေတာ့ မၾကာခနဆိုသလို ဗုဒၶဘာသာအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးျဖစ္ၾကတယ္။ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ရဲ႕ ႐ူပေဗဒပါေမာကၡ ေကအမ္ဝါဒ္ရဲ႕ဖခင္ ဂ်ိန္းဝဒ္က ေဒၚျမေမ အဂၤလန္မွာ ရွိစဥ္ကတည္းက ခင္မင္ရင္းစြဲ ရွိေလေတာ့ သားျဖစ္သူ ဝါဒ္ဟာ ဗမာျပည္ေကာလိပ္မွာ ဆရာအျဖစ္ လာရမယ္ဆိုေတာ့ ေက်ာင္းနဲ႔နီးတဲ့ ေဒၚျမေမအိမ္ ေအာက္ထပ္မွာ အခန္းတခန္းေပးၿပီး ေနေစခဲ့တယ္။ သူကလည္း ပါေမာကၡျဖစ္သလို ပန္းခ်ီဆရာတေယာက္လည္းျဖစ္ေတာ့ သူ႔ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ေက်ာင္းသားတခ်ိဳ႕လည္း ေဒၚျမေမအိမ္ ေရာက္လာၾကတယ္။ ၁၉၁၈ ခုႏွစ္ထဲေရာက္ေတာ့ ပါေမာကၡဝါဒ္နဲ႔ ျမန္မာလူငယ္ေတြ စုေပါင္းၿပီး Burma Arts Club ကို ေဒၚျမအိမ္မွာပဲ တည္ေထာင္လိုက္ၾကပါတယ္။ ဗိသုကာပညာရွင္ ေမာင္သာထြန္းက အတြင္းေရးမႉးေပါ့။ ဦးေရႊစိုး၊ ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီး၊ ဦးစံလြင္၊ ေအလွေမာင္နဲ႔ မခင္ေအးတို႔က အဖြဲ႔ဝင္ေပါ့။ စုစုေပါင္း ျမန္မာလူငယ္ ၁၉ ေယာက္ဟာ ေဒၚျမေမအရိပ္ကို ခိုခဲ့ၾကရတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေမာင္ဘဉာဏ္နဲ႔ ေမာင္ဘဖန္တို႔ ညီအစ္ကိုႏွစ္ေယာက္လည္း ေမာင္စံဝင္းကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ေရာက္လာခဲ့ပါေတာ့့တယ္။ လန္ဒန္ ပန္းခ်ီေတာ္ဝင္အသင္းဥကၠ႒ ဂ်ယ္ရီကယ္လီ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရာက္လာေတာ့လည္း ေဒၚျမေမအိမ္မွာပဲ တည္းခိုၿပီး ေဒၚျမေမက ျမန္မာပန္းခ်ီဆရာေတြျဖစ္တဲ့ ဦးဘအုန္း၊ ဦးထြန္းလွတို႔နဲ႔တကြ ျမန္မာလူငယ္ပန္းခ်ီသမားေတြကို ဖိတ္ၿပီး ကယ္လီနဲ႔ ပန္းခ်ီအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးေစတယ္။ ကယ္လီကလည္း အဲဒီေန႔မွာ မင္းကေတာ္ ေဒၚျမေမကို ေမာ္ဒယ္အထိုင္ခိုင္းၿပီး ဆီေဆးနဲ႔ ပုံတူကို လက္ေတြ႔ေရးဆြဲျပခဲ့တယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပန္းခ်ီဆရာ ဂ်ီလွေမာင္က “မင္းကေတာ္ ေဒၚျမေမသည္ သူ႔ပုံတူကို ဆြဲေစျခင္းျဖင့္ သူမထံတြင္ မွီေနသူမ်ားအား ထိုပုံသည္ နတ္လမ္းညႊန္ ျဖစ္ေစခဲ့သည္” လို႔ မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ပန္းခ်ီဆရာ လွတင္ထြန္းကေတာ့.. “၁၉၁၈ ခုႏွစ္ Burma Art Club တည္ေထာင္ရာတြင္ ပါဝင္ကူညီခဲ့သူ။ ျမန္မာပန္းခ်ီေက်ာ္မ်ားကို ေမြးဖြားေပးခဲ့သူ။ ပန္းခ်ီမိခင္ႀကီး မင္းႀကီးကေတာ္ ေဒၚျမေမ၏ ေက်းဇူးကို အၿမဲသတိရ ေအာက္ေမ့ေနၾကမည္ဟု ယုံၾကည္ပါသည္” လို႔ အေလးထား မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ ပန္းခ်ီဆရာ ဦးသာထြန္း၊ ပန္းခ်ီဆရာ ဦးဘဉာဏ္၊ ဦးစံဝင္း၊ ဦးဘေဇာ္ အစရွိတဲ့ ပန္းခ်ီဆရာေတြကို ေမြးထုတ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဦးဘဉာဏ္ အဂၤလန္ ပညာသင္သြားဖို႔အတြက္ ကုန္က်ေငြအခ်ိဳ႕အဝက္ကိုလည္း ေဒၚျမေမက မတည္ေပးခဲ့တယ္။ ဂ်ာမနီ ပန္းခ်ီေက်ာ္ ဆရာတေယာက္ ေရာက္လာေတာ့ ေဒၚျမေမဟာ ဖိတ္ၾကားၿပီး ျမန္မာပန္းခ်ီဆရာေတြနဲ႔ အျမင္ဖလွယ္ ေဆြးေႏြးမႈကို ျပဳလုပ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚျမေမသာ သေဘာထားမႀကီး အျမင္တိုခဲ့မယ္ဆိုရင္၊ ျမန္မာလူငယ္ေတြအေပၚ ေစတနာကင္းမဲ့ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ျမန္မာ့ပန္းခ်ီပညာရွင္ တုိးတက္မႈ ဒါေလာက္ျမန္ဆန္လာဖြယ္ရာ မရွိဘူးလို႔ သုံးသပ္တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အဲဒီအသိ အဲဒီအျမင္ေတြနဲ႔ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္ခဲ့တာေၾကာင့္ ေျမးမ မျမစိန္တို႔ရဲ႕ အမ်ိဳးသမီးအမတ္ထားရွိေရး ဆႏၵျပပြဲမွာ အရြယ္ေတာ္အိုမင္းတာကို ဂ႐ုမျပဳအားဘဲ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအက်ိဳးဆက္ အေနနဲ႔ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေဒၚႏွင္းျမဟာ ပထမဦးဆုံး တဦးတည္းေသာ အမ်ိဳးသမီးအမတ္အျဖစ္ အေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရတယ္။ သူ႔ဘဝကို ႏိုင္ငံအတြက္ တန္ဖုိးရွိေအာင္ မင္းကေတာ္ ေဒၚျမေမဟာ အသုံးခ်ခဲ့သူလို႔ ဆိုရမွာပါ။ သူဟာ ျမန္မာပန္းခ်ီဆရာေတြရဲ႕ မိခင္အျဖစ္ ပန္းခ်ီေလာကသားမ်ားက သတ္မွတ္ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါဟာ သူ႔ကို ထိုက္တန္စြာ ဂုဏ္ျပဳလိုက္ျခင္းပါပဲ။ သူ႔ဘဝမွာ အမ်ိဳးသားေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ ဘာသာေရးတို႔မွာလည္း စြမ္းႏိုင္သမွ် ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီလို ထမ္းေဆာင္ရင္း ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ထဲမွာေတာ့ ဘဝတပါးကို ေျပာင္းသြားခဲ့ပါၿပီ။ သူ႔ဘဝ သူ႔တန္ဖုိးကေတာ့ ျမန္မာပန္းခ်ီေလာကမွာ မိခင္အျဖစ္ ထာဝရတည္ရွိေနခဲ့မွာပင္ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ ဆရာေ႒း ကိုးကား - ေရႊဥေဒါင္းစာဝကၤဘာ။