ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း (၁၉၁၅- ၁၉၄၇) အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို မေကြးတိုင္း၊ ေတာင္တြင္းႀကီးခ႐ိုင္၊ နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕မွာ ဖခင္ အမိန္႔ေတာ္ရေရွ႕ေန ဦးဖာနဲ႔ မိခင္ ေဒၚစုတုိ႔က ၁၉၁၅ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၃ ရက္မွာ ဖြားျမင္ၿပီး ဇာတာအရ အမည္က ေမာင္ထိန္လင္းျဖစ္ၿပီး ငယ္နာမည္ကေတာ့ ေအာင္ဆန္း ျဖစ္ပါတယ္။ နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕ ဆရာေတာ္ ဦးေသာဘိတေက်ာင္းမွာ ပညာစသင္ၿပီး ေရနံေခ်ာင္း အမ်ိဳးသားအထက္တန္းေက်ာင္းကေန ၁ဝ တန္းကို ျမန္မာ၊ ပါဠိ ဂုဏ္ထူးနဲ႔ ေအာင္ျမင္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ တက္ေရာက္ၿပီး ၁၉၃၅-၃၆ ခုႏွစ္ကစလို႔ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားသမဂၢ အမႈေဆာင္ အဖြဲ႔ဝင္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ေက်ာင္းသားသမဂၢက ထုတ္ေဝတဲ့ အိုးေဝမဂၢဇင္းအယ္ဒီတာ ျဖစ္လာၿပီး The Hell Hound At Large (ငရဲေခြးႀကီး လြတ္ေနသည္) ဆိုတဲ့စာကို ေဖာ္ျပရာမွာ စာေရးသူကို ေဖာ္ထုတ္ေပးဖို႔ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးက ေတာင္းဆိုေပမယ့္ ျငင္းပယ္လို႔ ေက်ာင္းထုတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၁၉၃၆၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၅ ရက္မွာ ဒုတိယအႀကိမ္ ေက်ာင္းသားသပိတ္ကို သမဂၢက ဦးေဆာင္ျပခဲ့ၿပီး ေက်ာင္းျပန္တက္ခြင့္ ရခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၃၈ မွာေတာ့ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးကို ဝင္ေရာက္ၿပီး ၁၉၃၉ ခုႏွစ္မွာ အတြင္းေရးမႉး ျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၉၄ဝ ခုႏွစ္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးရဲ႕ ေဟာေျပာပြဲတခုမွာ ခ်င္းေတာင္တန္းအေၾကာင္း ေဟာေျပာလို႔ ဖမ္းဆီးရာမွာ ပုန္းေနတာေၾကာင့္ ရာဇဝတ္ဝန္က ဆုေငြ ၅ က်ပ္ ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီနဲ႔ ဆက္သြယ္ဖို႔ အမိြဳင္ၿမိဳ႕ကို ထြက္ခြာသြားေပမယ့္ အဆက္အသြယ္မရ ျဖစ္ေနတုန္း ျပည္တြင္းက ရဲေဘာ္ေတြရဲ႕ အဆက္အသြယ္နဲ႔ ဂ်ပန္စစ္ဗိုလ္ ဗိုလ္မႉးႀကီး ဆူဇူကီး (ဗိုလ္မိုးႀကဳိး) က ဂ်ပန္ကို ေခၚယူခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ပန္မွာ လြတ္လပ္ေရးကိစၥေတြ ေဆြးေႏြးၿပီး ျမန္္မာႏိုင္ငံကို ျပန္လာတဲ့အခါ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံု ပါတီဝင္ေတြနဲ႔ ဆက္လက္တိုင္ပင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္နဲ႔အတူ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကို ထြက္ခြာၿပီး ဟိုင္နန္ကြၽန္းနဲ႔ ထိုင္ဝမ္ကြၽန္းတို႔မွာ စစ္ပညာသင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၇ ရက္မွာေတာ့ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီအိုင္ေအ) ကို ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနာက္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ကို တိုက္ခိုက္ဖို႔အတြက္ ဒုတိယ စစ္ေသနာပတိအျဖစ္္ ေမာ္လၿမိဳင္စစ္ေၾကာင္းနဲ႔ ျမန္္မာႏုိင္ငံကို ခ်ီတက္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္ ၂၇ ရက္မွာ ဂ်ပန္တို႔က ဘီအိုင္ေအကို ဖ်က္သိမ္းၿပီး ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီဒီေအ) အျဖစ္ ဖြဲ႔စည္းရာမွာ ဗိုလ္မႉးႀကီးအဆင့္နဲ႔ စစ္ေသနာပတိျဖစ္လာၿပီး ၁၉၄၃ မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၉၄၂ မွာ ေျမာင္းျမၿမိဳ႕ေန ဦးဖိုးညႇင္း၊ ေဒၚဖြားစုတုိ႔ရဲ႕ သားသမီး ၁ဝ ေယာက္ထဲက ၈ ေယာက္ေျမာက္သမီး သူနာျပဳဆရာမ မခင္ၾကည္နဲ႔ လက္ထပ္ၿပီး သား ၂ ေယာက္၊ သမီး ၂ ေယာက္ ဖြားျမင္ခဲ့ပါတယ္။ သားတေယာက္နဲ႔ သမီးတေယာက္ကေတာ့ ငယ္စဥ္ကပဲ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၃ ဂ်ပန္ေခတ္ ျမန္္မာႏိုင္ငံအစိုးရအဖြဲ႔မွာ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ တာဝန္ယူၿပီး ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးလို႔ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ကို ေတာ္လွန္ဖို႔ စီစဥ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၅၊ မတ္ ၂၇ ရက္မွာ ဂ်ပန္ကို ေတာ္လွန္ၿပီးတဲ့ေနာက္ စစ္တပ္ကထြက္ၿပီး (ဖက္စစ္တိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႔/ ဖက္ဆစ္တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကေန ေျပာင္းလဲဖြဲ႔စည္းထားတဲ့) ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရး ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ (ဖဆပလ) ကို ဝင္ေရာက္ခဲ့လို႔ ၁၉၄၆၊ ဇန္နဝါရီမွာ က်င္းပတဲ့ ဖဆပလ ပထမဆံုး ျပည္လံုးကြၽတ္ညီလာခံမွာ ဥကၠ႒ ျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္မွာ ဖဆပလဟာ ႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အမႈေဆာင္ေကာင္စီမွာ ပါဝင္လာၿပီး ဗို္လ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ကာကြယ္ေရးဌာနနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနေတြကို တာဝန္ယူခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္တဲ့ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္တို႔ အဂၤလန္မွာ ေတြ႔ဆံုၿပီး ၁၉၄၇၊ ဇန္နဝါရီ ၂၇ ရက္ေန႔မွာ ေအာင္ဆန္း-အက္တလီစာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္တန္းနဲ႔ ျပည္မ လြတ္လပ္ေရး ပူးတြဲယူဖို႔အတြက္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို ရွမ္းျပည္နယ္ ပင္လံုၿမိဳ႕မွာ တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ ၂၃ ေယာက္နဲ႔ ၁၉၄၇၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၂ ရက္ေန႔မွာ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၇၊ ဇူလိုင္ ၁၉ ရက္၊ မနက္ ၁ဝ နာရီ ၃၅ မိနစ္မွာ ဝန္ႀကီးေတြနဲ႔အတူ အတြင္းဝန္မ်ား႐ံုးမွာ အစည္းအေဝးလုပ္ေနရင္း ဂဠဳန္ဦးေစာ ခိုင္းေစတဲ့ လူသတ္သမားေတြရဲ႕ လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္မႈေၾကာင့္ က်ဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၅၉၊ မတ္ ၂၇ ရက္ေန႔မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ကေန လြတ္လပ္ေရးေမာ္ကြန္းဝင္ (ပထမဆင့္) အျဖစ္ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ပါတယ္။