ျပည္ပအေျခစိုက္ လူ့အခြင့္အေရးပညာေပးဌာန ျမန္မာနိုင္ငံ (HREIB) နဲ့ အစိုးရသစ္က ဖြဲ့စည္းေပးထားေသာ ျမန္မာ့လူ့အခြင့္အေရးေကာ္မ႐ွင္တုိ့ ဒီေန့ ရန္ကုန္ျမို့မွာ ေတြ့ဆုံခဲ့ၾကပါတယ္။ ျမန္မာလူ့အခြင့္အေရးေကာ္မ႐ွင္က ဥကၠ႒ ဦး၀င္းမရ၊ အတြင္းေရးမႉး ဦးစစ္ျမိုင္နဲ့ ေကာ္မ႐ွင္အဖြဲ့၀င္ ဦးလွျမင့္ နဲ့ HREIB ရဲ့ ဒါ႐ုိက္တာ ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္းတုိ့ ဒီေန့ မနက္ ၁၀ နာရီကေန ၁၂ နာရီအထိ ေတြ့ဆုံခဲ့ၾကျပီး ျမန္မာနုိင္ငံအတြင္း လူ့အခြင့္အေရး တိုးျမွင့္ေဆာင္႐ြက္နိုင္ေရးတို့ကို ေဆြးေနြးခ့ဲၾကပါတယ္။ [caption id="attachment_28032" align="alignleft" width="300" caption="ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း"][/caption] ေတြ့ဆုံေဆြးေနြးမႈ အေျခအေနေတြနဲ့ပတ္သက္ျပီး ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္းကုိ ေမးျမန္းထားပါတယ္။ “စစခ်င္းကေတာ့ က်ေနာ္တို့အဖြဲ့ လုပ္ငန္းလုပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ ေနာက္ ဒီလာျပီးေတာ့ လူ့အခြင့္အေရးပညာေပးမႈ လုပ္ငန္းနဲ့ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ လုပ္နုိင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ၊ တုိင္ပင္ေဆြးေနြးမယ့္အေၾကာင္းေတြ အရင္ဆံုး ေျပာျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို့ဘက္က ထုတ္ထားတဲ့ စာ႐ြက္စာတမ္းေတြ စာအုပ္ေတြေပးတယ္။ သူတုိ့အဖြဲ့ကလည္း ေကာ္မ႐ွင္ကလုပ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ခ်ိုးေဖာက္မႈသတင္းေတြ တုိင္ၾကားမႈအပိုင္းက႑ရယ္၊ လူ့အခြင့္အေရးပညာေပးမႈေတြ ဘယ္လုိလုပ္ေဆာင္ေနတယ္ဆိုတာကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဖလွယ္ျပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ့အျမင္ေတြ ဖလွယ္တာေတြ၊ ျပီးေတာ့ ဘယ္အပုိင္းေတြမွာ လုပ္ေဆာင္နုိင္မလဲ၊ ဘယ္လုိမ်ိုးလုပ္ေဆာင္နုိင္မယ္ ဆိုတာမ်ိုးေတြ ေဆြးေနြးျဖစ္ပါတယ္။” ေဆြးေနြးတဲ့အထဲမွာ လူ့အခြင့္အေရးနဲ့ဆုိင္တဲ့ ကိစၥေတြမွာ ၂ ဖြဲ့ပူးေပါင္းျပီး ေ႐ွ့ဆက္လုပ္ေဆာင္ဖို့ ႐ွိလား။ “ဘယ္လုိမ်ိုး ပံုစံနဲ့ လုပ္ေဆာင္မယ္၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ စျပီးေတာ့ လုပ္ေဆာင္မယ္ဆိုတာမ်ိုးေတာ့ တိတိက်က်ၾကီးေတာ့ အခ်ိန္မက်ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လူ့အခြင့္အေရးပညာေပးလုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ က်ေနာ္တုိ့အဖြဲ့လုပ္ငန္းကို သူတို့အေနနဲ့ သေဘာက်တယ္၊ အရမ္းေက်နပ္အားရမႈ႐ွိတယ္ဆိုတဲ့ အျမင္မ်ိုးရ႐ွိတယ္။ ေနာက္ သူတို့အေနနဲ့ လူ့အခြင့္အေရးပညာေပးမႈလုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္တဲ့အခါမွာ ၀န္ထမ္းေရာ၊ အတတ္ပညာပိုင္းေရာ၊ ေငြေၾကးပိုင္းေရာ အားနည္းမႈေတြ႐ွိေနတယ္။ လူထုအေျချပုအဖြဲ့အစည္းေတြ၊ ေအာက္ေျခထိလုပ္ေဆာင္မယ္ဆုိရင္ အခက္အခဲအမ်ားၾကီး႐ွိတဲ့အတြက္ သူတို့ လူ့အခြင့္အေရးပညာေပးမႈလုပ္ေဆာင္ဖုိ့ ကိစၥေတြ ေဆြးေနြးဖို့အေၾကာင္း ေတြ့ရတယ္။ အခက္အခဲတခုကေတာ့ ဒါမ်ိုးလုပ္ေဆာင္မယ္ဆုိရင္ အဖြဲ့အစည္းအေနနဲ့ မွတ္ပံုတင္တာ၊ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဌာနကတဆင့္ မွတ္ပံုတင္နုိင္ျပီး လုပ္ေဆာင္မယ္ဆိုရင္ ပုိျပီး တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ လုပ္ေဆာင္နုိင္မယ္ဆိုတဲ့ သေဘာတရားမ်ိုးလည္း က်ေနာ္တုိ့ၾကားခဲ့ရပါတယ္။” HREIB လုိမ်ိုး ျပည္ပမွာအေျခစုိက္တဲ့ အဖြဲ့အေနနဲ့ ျပည္တြင္းမွာသြားျပီးေတာ့ ျမန္မာနုိင္ငံအစုိးရက ဖြဲ့စည္းထားတဲ့ လူ့အခြင့္အေရးေကာ္မ႐ွင္နဲ့ေတြ့ဆံုတဲ့အခါမွာ သူတို့ဘက္က လုပ္ေဆာင္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြနဲ့ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ဘယ္လုိမ်ိုး ေထာက္ျပခ်င္တာမ်ိုးေတြ ႐ွိပါလဲ။ “သူတို့ဘက္က လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို ေျပာပါတယ္။ သူတို့အခု ၁၀ ဆ ေလာက္ပဲ ႐ွိပါေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လုပ္ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ အခက္အခဲေတြ၊ အားနည္းမႈေတြ႐ွိတယ္ဆိုတာ ေျပာျပပါတယ္။ ဒါကိုေတာ့ က်ေနာ္တို့လက္ခံပါတယ္။ ဘာလို့လဲဆုိေတာ့ လူ့အခြင့္အေရးအရ ေျပာဆိုနုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ိုး၊ လူ့အခြင့္အေရးနဲ့ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ဖိနွိပ္မႈျဖစ္ထားရတဲ့ ၁၀ စုနွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျဖတ္သန္းတဲ့အခါမွာ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္းၾကီး လုပ္ေဆာင္မႈအပိုင္း အားနည္းေနတာ ႐ွိတယ္ဆိုတာ သူတို့တင္ျပမႈကို လက္ခံပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အားနည္းေနတယ္ဆိုတာ မကဘဲ အားေကာင္းေအာင္ ဘယ္လုိလုပ္ေဆာင္နုိင္မလဲဆိုတဲ့ ပံုစံေတြ ႐ွာၾကံဖုိ့ လိုအပ္ပါတယ္။ သူတို့အေနနဲ့ကေတာ့ လူ့အခြင့္အေရးပညာေပးမႈနဲ့ ပတ္သက္တဲ့ အစိုးရပိုင္းေတြ၊ ဌာနဆိုင္ရာ ၀န္ထမ္းေတြ၊ ယူနီဆက္ဖ္တို့ အျခားအဖြဲ့အစည္းေတြရဲ့ အကူအညီ၊ ေထာက္ပ့ံမႈေတြနဲ့ ပညာေပးတာ၊ သင္တန္းေပးတာေတြ လုပ္ေဆာင္နုိင္တယ္ဆိုတာလည္း ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို့က လူထုအေျချပုအဖြဲ့အစည္းေတြေရာ၊ တျခား ေအာက္ေျခလူထုတရပ္လံုးအတြက္ ပညာေပးနုိင္ဖုိ့ အခ်ိန္တျပိုင္တည္း တည္ေဆာက္ဖို့ လုိအပ္ပါတယ္။ အဲ့အပုိင္းမွာေတာ့ လုပ္ေဆာင္မႈအေျခအေန မ႐ွိေသးတာေတြ့ရပါတယ္။” “ေနာက္တခုက ျပည္ပအေျခစိုက္ခဲ့တဲ့ အဖြဲ့ေတြဆုိရင္ အစုိးရေတြၾကားထဲမွာ၊ တာ၀န္႐ွိသူေတြၾကားထဲမွာ အခုအခ်ိန္ထိ အစုိးရကို ပုတ္ခတ္ ေျပာဆုိတဲ့ အဖြဲ့အစည္းသေဘာမ်ိုးပဲျမင္ေနတဲ့ သေဘာ႐ွိေနတယ္။ လူ့အခြင့္အေရးေကာ္မ႐ွင္အေနနဲ့ကေတာ့ လူ့အခြင့္အေရးကိစၥေတြ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မယ္ဆုိရင္ လုပ္ေဆာင္နုိင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ အေျဖ႐ွာျပီး တေယာက္နဲ့တေယာက္ ပုတ္ခတ္ေနမယ့္အစား ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္တာေတြ၊ တေယာက္နဲ့တေယာက္ အျပန္အလွန္ အက်ိုးျပုနုိင္တဲ့အပုိင္းေတြ၊ ဒါေတြလုပ္ေဆာင္နိုင္ဖုိ့ေတာ့ အမ်ားၾကီး လုိအပ္ေနေသးတယ္။ ဒါေတြလုပ္ေဆာင္သင့္တယ္လို့လည္း ေျပာခ်င္ပါတယ္။” HREIB အေနနဲ့ေရာ ျပည္တြင္းမွာသြားျပီး တရား၀င္ ႐ုံးထုိင္အေျခခ်ဖုိ့ ႐ွိပါလား။ “အဖြဲ့အစည္းအလုိက္ သူတို့အၾကံေပးထားသလုိပါပဲ။ မွတ္ပံုတင္ဖုိ့ကိစၥေတြ၊ သက္ဆုိင္ရာ ၀န္ၾကီးဌာနခြင့္ျပုဖို့ကိစၥ ဒါေတြကိုိေတာ့ ျပင္ဆင္ေနပါတယ္။ ဒါေတြျဖစ္နုိင္ဖို့အတြက္ ၾကိုးစားေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူထုအေျချပုအဖြဲ့ေတြ ေျပာသလုိ မွတ္ပုံတင္ကိစၥေတြ၊ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြ ေက်ာ္ျဖတ္ဖို့ ကိစၥေတြမွာ အခက္အခဲေတြ႐ွိေနတုန္းပဲ။ ဒါကိုၾကံုေတြ့ရဦးမွာပါပဲ။ ဒီလုိမ်ိုး အခက္အခဲေတြကို ေက်ာ္ျဖတ္ျပီးေတာ့ လူ့အခြင့္အေရးပညာေပးမႈမွာ အေနွာင့္အယွက္ကင္းကင္းနဲ့ လုပ္နုိင္မယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ့ကေတာ့ ဘယ္သူနဲ့မဆုိ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္နုိင္ဖို့ အဆင့္သင့္ပါပဲ။” အရင္တုန္း ျပည္ပမွာ အေျခစိုက္ျပီး နယ္စပ္ေဒသ လူ့အခြင့္ေရးနဲ့ ပတ္သက္ျပီး လုပ္ခဲ့တယ္။ အခု ျပည္တြင္းကို ေရာက္တဲ့အခါက်ေတာ့ လူ့အခြင့္အေရးနဲ့ ပတ္သက္ျပီး ဘာေတြ လုိအပ္ေနတာကို ေတြ့ရလဲ႐ွင့္။ “လူ့အခြင့္အေရးအေနနဲ့ လူထု အေျချပု အဖြဲ့ေတြေရာ၊ လူ့အခြင့္အေရး ေကာ္မ႐ွင္ကိုယ္တုိင္ကေရာ ဘာေျပာလဲဆိုေတာ့ လူ့အခြင့္အေရးကို စနစ္တက် ေလ့လာျပီး ပညာေပးမႈေတြ ေပၚလစီေတြ ခ်မွတ္နိုင္တဲ့ စြမ္းအင္ဖြ့ံျဖိုးမႈ အပိုင္း အားနည္းေနတာ ႐ွိပါတယ္။ လူထုအေျချပု အဖြဲ့ေတြဆိုရင္ ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္နဲ့ လူ့အခြင့္အေရးကို ပညာေပးတာေတြ၊ လံႈ့ေဆာ္တာေတြ လုပ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ စနစ္တက် လုပ္ေဆာင္မႈေတြ အထူးသျဖင့္ သင္တန္းေတြ ပို့ခ်ျပီး လူထုကို စည္းရံုးနိုင္မယ့္ နည္းျပအပိုင္းေတြမွာ အခုခ်ိန္ထိ အားနည္းေနတယ္။ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ တိုးခ်ဲ့မယ္ဆိုရင္ လူ့အခြင့္အေရး ပညာေပးနိုင္မယ့္ နည္းပညာပိုင္းေတြကို ျဖည့္ဆည္းဖို့ အခက္အခဲ အမ်ားၾကီး ႐ွိေနတုန္းပါပဲ။ “ေနာက္တခုက အစီရင္ခံစာေတြ လုပ္ေဆာင္ဖို့ လူ့အခြင့္အေရး ေကာ္မ႐ွင္ကို ေမးျမန္းတဲ့အခါမွာ ျမန္မာနိုင္ငံက နိုင္ငံတကာမွာ တာ၀န္႐ွိတဲ့ ကုလသမဂၢ လူ့အခြင့္အေရး ေကာင္စီကို တင္ရမယ့္ ျမန္မာနိုင္ငံ ယူပီအာရ္ စာခ်ဳပ္ေတြ၊ ကေလးစာခ်ဳပ္ေတြနဲ့ ပတ္သက္ျပီး သူတို့မွာ တာ၀န္႐ွိေပမယ့္ ဒီအပိုင္းကို လုပ္ေဆာင္ဖို့ အခ်ိန္၊ လူအင္အားေတြ လိုအပ္တယ္ဆိုတာ သူတို့ ေထာက္ျပတယ္။ အဲဒီ ၂ ခ်က္ကိုေတာ့ က်ေနာ္ ေကာင္းေကာင္းေတြ့ရပါတယ္။” တျခားေရာ ဘာေျပာခ်င္တာ ႐ွိေသးလဲ။ “က်ေနာ္တို့အေနနဲ့ ေမးတဲ့ေမးခြန္းတခုကေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္ လူ့အခြင့္အေရး ေကာ္မ႐ွင္ရဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းဆိုင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္းကို သူတို့ တင္သြင္းဖို့ ျပင္ဆင္ေနတယ္လို့ ၾကားတယ္။ အဲဒါနဲ့ ပတ္သက္လို့ ေမးတဲ့အခါမွာ သူတို့ဘက္ကေတာ့ နိုင္ငံတကာအဖြဲ့ ဥပမာ ေဒသဆိုင္ရာ လူ့အခြင့္အေရး ေကာ္မ႐ွင္နဲ့ ပတ္သက္ျပီး လုပ္ေဆာင္တဲ့ အဖြဲ့ေတြနဲ့ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈေတြ လုပ္ျပီးေတာ့ သူတို့ဘက္က တင္ျပခ်င္တဲ့မူၾကမ္းကို သမၼတရံုးကို တင္ျပခဲ့ျပီလို့ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီမူၾကမ္းနဲ့ ပတ္သက္ျပီး ေ႐ွ့ဆက္ျပီး ဘယ္အခ်ိန္မွာ လြွႊတ္ေတာ္ကို ဘယ္လိုတင္မလဲ၊ ဘာေတြ ထပ္ျဖစ္မလဲဆိုတာကို သမၼတရံုးမွာ ႐ွိတဲ့ ပညာ႐ွင္ေတြ၊ ကြ်မ္းက်င္သူေတြရဲ့ အပိုင္းျဖစ္တယ္။ အဲဒါေတြ လက္႐ွိ အေျခအေန သိရတယ္။ အဲဒါေတြနဲ့ ပတ္သက္လို့ လူထုေတြ သိေအာင္ ခ်ျပတာေတြ၊ တုိင္ပင္ညိွနိႈင္းမႈ ႐ွိလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကိုေတာ့ သူတို့အေနနဲ့ သူတို့အပိုင္း မဟုတ္ဘူးလို့ ေျပာျပသြားတယ္။ ဒါကေတာ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ သက္ဆိုင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္းေရးဆြဲေရးအဖြဲ့ေတြက ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္သြားမယ္ဆိုတာကို သူတို့က တင္ျပသြားပါတယ္။” အခုလို ေတြ့ဆံုျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေရာ ဘာေတြ လုပ္ဖို့ ႐ွိေသးလဲ။ “ဒီေန့ ေတြ့ဆံုပြဲကေတာ့ သူဘက္ကိုယ့္ဘက္ အျမင္ဖလွယ္တာေတြ၊ လုပ္ေဆာင္နိုင္မယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ၾကည့္ျပီး ဘယ္အပိုင္းေတြမွာ နားလည္မႈနဲ့ လုပ္ေဆာင္နိုင္မလဲဆိုတာ အေျဖ႐ွာတာပါ။ ပထမဦးဆံုး ေတြ့ဆံုမႈ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အစီအစဥ္ စနစ္တက်ၾကီး ျဖစ္သြားတာ မ႐ွိေပမယ့္ တေယာက္နဲ့ တေယာက္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာနိုင္ခဲ့တယ္။ သူတို့ရဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ၊ အျမင္ေတြကိုလည္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာသလို က်ေနာ္တို့ဘက္ကလည္း ျဖစ္ခ်င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာကို ျပနိုင္တာ ပထမဦးဆံုး ေတြ့ဆံုမႈအရဆိုရင္ အက်ဳိး႐ွိတယ္လို့ သံုးသပ္မိပါတယ္။”