အဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးလုိ႔ ဆုိလုိက္ရင္ ဦးသိန္းစိန္အစုိးရ လက္ထက္ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္မွာစၿပီး အဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးဥပေဒကုိ ျပ႒ာန္းႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဒီဥပေဒအရ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈ ပေပ်ာက္ေရး ေကာ္မရွင္ကုိ ဖြဲ႔စည္းၿပီး ဥကၠ႒အေနနဲ႔ ဦးျမဝင္းက တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာပါ။ ဒီဘက္ေခတ္ အန္အယ္လ္ဒီအစုိးရလက္ထက္ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဦးေအာင္ၾကည္ ဥကၠ႒ တာဝန္ယူၿပီး အဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးေကာ္မရွင္အျဖစ္ အမည္ေျပာင္း ဖြဲ႔စည္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္က စတင္ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့ အဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒဟာ သုံးၾကိမ္တိတိ ျပင္ဆင္ထားခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လတုန္းက ေနာက္ဆုံး ျပင္ခဲ့တာပါ။ ဦးေအာင္ၾကည္ ဥကၠ႒ တာဝန္ယူတဲ့ ေကာ္မရွင္အသစ္ကုိေတာ့ ၂ဝ၁၇ ႏုိဝင္ဘာ ၂၃ မွာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီေကာ္မရွင္သစ္ လက္ထက္မွာ အစားအေသာက္နဲ႔ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရးဦးစီးဌာန FDA က ညႊန္ၾကားေရးမႈခ်ဳပ္ကုိ စစ္ေဆးအေရးယူတာ၊ စီမံကိန္းနဲ႔ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ဝင္းကုိ စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ခဲ့တာေတြအျပင္  အျခား အေရးယူမႈေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ သမၼတ ဦးဝင္းျမင့္ကလည္း ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ မ်က္ႏွာ ႀကီး ငယ္ မလုိက္၊ ဆူ ၾကံဳ နိမ့္ ျမင့္ မေရြး၊ ျပတ္ျပတ္သားသား ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔၊ လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာ ရွိတဲ့သူေတြက ေကာ္မရွင္အေပၚ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္တာေတြ ရွိရင္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း တင္ျပဖုိ႔ ေျပာထားပါတယ္။ ဒီလုိအေျခအေနမ်ိဳးမွာ အဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးကုိ တကယ္လုပ္လာၿပီလား ဆုိတဲ့ ေမးခြန္းက စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။  တကယ္တမ္းေတာ့ အဂတိလုိက္စားမႈ ဆုိတဲ့ အဓိပၸာယ္က က်ယ္ဝန္းသလုိ တုိက္ဖ်က္ရ ခက္ခဲတဲ့အထဲမွာလည္း ထိပ္ဆုံးက ပါပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ဝင္းကုိ စစ္ေဆးခဲ့မႈ မၾကာေသးခင္ကာလကမွ ရာထူးက ႏုတ္ထြက္သြားတဲ့ စီမံကိန္းနဲ႔ဘ႑ာေရး ဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးေဟာင္း ဦးေက်ာ္ဝင္းဟာ အဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးေကာ္မရွင္ထံကုိ အခ်က္ ၈ ခ်က္နဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလဆန္းက တုိင္ၾကားျခင္း ခံခဲ့ရတာပါ။ ဒီလုိ တုိင္ၾကားခဲ့မႈအေပၚ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြလုပ္ဖုိ႔ အဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရး ေကာ္မရွင္က ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၿပီး စစ္ေဆးခဲ့ၾကပါတယ္။  စစ္ေဆးမႈေတြမွာ သက္ေသေတြအျဖစ္ အဆင့္ျမင့္အရာရွိေတြ၊ ဝန္ထမ္းေတြ၊ လုပ္ငန္းရွင္ႀကီးေတြ အပါအဝင္ စုစုေပါင္း လူ ၂၂ ေယာက္ ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။ တုိင္ၾကားခ်က္ ၈ ခ်က္ထဲက ၃ ခ်က္ဟာ လူမႈေရးကိစၥေတြ ျဖစ္တာမုိ႔ ဥေပေဒနဲ႔ မညီတဲ့အတြက္ ေကာ္မရွင္ဟာ ပယ္ခဲ့ပါတယ္။  ေနာက္ ၂ ခ်က္ကေတာ့ ေငြေၾကးခဝါခ်မႈ ဆုိတဲ့ အခ်က္နဲ႔ ျမန္မာ့လယ္ယာဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္ကုိ စီမံကိန္းနဲ႔ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးဌာန လက္ေအာက္သြင္းတဲ့ကိစၥေတြ ျဖစ္ပါတယ္။  ဒီ ၂ ခ်က္ဟာလည္း ဦးေက်ာ္ဝင္း တာဝန္မယူခင္ ကာလကတည္းက အစီအစဥ္ေတြ ျဖစ္ေနတာမုိ႔ ေကာ္မရွင္ဟာ အေရးယူလုိ႔ မရခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္ဆုံး က်န္တဲ့ ၃ ခ်က္ထဲမွာ ၂ ခ်က္က မမွန္မကန္ တုိင္ၾကားခ်က္ေတြလုိ႔ ေကာ္မရွင္ဘက္ကဆုိခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆုံးက်န္တဲ့ တခ်က္ကေတာ့ ဝန္ႀကီးဌာနေပါင္းစုံ ေဂါက္႐ိုက္ၿပိဳင္ပြဲ က်င္းပတဲ့ကိစၥပါ။ ဒီကိစၥမွာလည္း ဦးေက်ာ္ဝင္းဟာ အဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒနဲ႔ လြတ္ကင္းေနတဲ့အတြက္ အေရးယူလုိ႔ မရပါဘူးလုိ႔ ေကာ္မရွင္ဘက္က ရွင္းလင္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေကာ္မရွင္ဘက္က စစ္ေဆးမႈေတြ မထုတ္ျပန္ေသးစဥ္ ကာလအတြင္းမွာပဲ ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ဝင္းဟာ ရာထူးက ႏုတ္ထြက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ေကာ္မရွင္အသစ္နဲ႔ တုိင္ၾကားမႈ၊ အေရးယူမႈမ်ားေကာ္မရွင္ အသစ္ဖြဲ႔ၿပီးခ်ိန္ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ ႏုိဝင္ဘာလကေန ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလကုန္အထိ တုိင္းနဲ႔ ျပည္နယ္အလုိက္ တုိင္ၾကားစာ စုစုေပါင္းဟာ ၃ဝ၄၅ ေစာင္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီတုိင္ၾကားစာေတြဟာ တရားစီရင္ေရး၊ စီမံခန္႔ခြဲေရး၊ ေျမယာကိစၥေတြအျပင္ အျခား အေၾကာင္းအရာေပါင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ တုိင္ၾကားခဲ့ၾကတာပါ။ ဒီလုိ တုိင္ၾကားခဲ့မႈေတြအေပၚမွာ တုိင္စာ ၁၉ ခုကုိ ေကာ္မရွင္က စစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး သက္ဆုိင္ရာဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ ျပည္နယ္ တုိင္းေဒသႀကီးေတြကုိ လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့တဲ့ တုိင္ၾကားစာ အေရအတြက္ဟာ ၉၄၁ ေစာင္ပါ။ က်န္တာေတြကေတာ့ အေရးယူေဆာင္ရြက္ရန္ မရွိတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျမန္မာနဲ႔ အဂတိလုိက္စားမႈ ညႊန္းကိန္း ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အဂတိလုိက္စားမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ညႊန္းကိန္းအဆင့္ေတြ ႏွစ္စဥ္ ထုတ္ျပန္ေလ့ရွိတဲ့ ဂ်ာမနီအေျခစုိက္ Transparency International ရဲ႕ အဆင့္ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြကုိၾကည့္ရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ဒီဘက္ႏွစ္ေတြမွာ အဆင့္တက္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္တုန္းက အဆင့္ ၁၄၇ ၊ ၂ဝ၁၆ မွာ ၁၃၆ နဲ႔ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္မွာ အဆင့္ ၁၃ဝ အထိ ေရာက္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။  ဒါေပမယ့္ သူမ်ားႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ယွဥ္ရင္ေတာ့ ကုိယ့္အထက္မွာ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၂၉ ႏုိင္ငံ ရွိေနတယ္ ဆိုတာကုိ ျပေနတာပါ။ အာဆီယံႏုိင္ငံမ်ား၏၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ အဂတိလုိက္စားမႈ အဆင့္ညႊန္းကိန္းသတ္မွတ္ခ်က္ Countries    Rank Singapore    6 Brunei    32 Malaysia    62 Thailand    96 Indonesia    96 Vietnam    107 Philippine    111 Myanmar    130 Loas    135 Cambodia    161 အထက္ေဖာ္ျပပါ ဇယားက Transparency International က ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ညႊန္းကိန္းေတြထဲက အာဆီယံႏုိင္ငံေတြကုိ ေရြးထုတ္ထားတာပါ။ ဒီမွာဆုိရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ေအာက္မွာ လာအုိနဲ႔ ကေမာၻဒီးယားတုိ႔ပဲ က်န္ေတာ့တာပါ။ ဒီ ၂ ႏုိင္ငံကလည္း အာဆီယံမွာဆုိရင္ အဘက္ဘက္က ေနာက္က်တာ နိမ့္က်တာမွာ ျမန္မာနဲ႔အတူ ဒြန္႔တြဲပါလာေနက် ႏုိင္ငံေတြပါ။ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ေနာက္က်တဲ့ ေလးႏုိင္ငံ (CLMV) ထဲမွာပါတဲ့ ဗီယက္နမ္ဟာ အမ်ားႀကီး ေရွ႕ကုိ ေရာက္သြားပါၿပီ။ ျမန္မာဟာ ယွဥ္ရင္ ဗီယက္နမ္ေလာက္ကုိေတာ့ အၿမဲယွဥ္ေနဖုိ႔ လုိပါတယ္။ သစ္ေနမုိး