ေရအက်ဳိးဆယ္ပါးလိုု႔ ေျပာၾကတယ္။ ေရအသက္ တမနက္လိုု႔ ေျပာၾကတယ္။ ယမကာလုလင္ေတြကေတာ့ ေရမေရာရင္ အေသေစာတယ္ ေျပာၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရကို ဘာေၾကာင့္ေသာက္သင့္တာလဲ။ ေရေသာက္ေတာ့ ဘာျဖစ္လဲ၊ ေရမေသာက္ေတာ့ ဘာျဖစ္မလဲ။ လူတေယာက္ဟာ အသက္ရွင္ဖို႔ ေလကိုုလိုုအပ္သလို၊ ေနေရာင္ျခည္ကိုု လိုုအပ္သလိုုပါပဲ။ ေရကိုုလည္း လိုုအပ္ပါတယ္။ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ၆၀ ရာခုိင္ႏႈန္း (တနည္းေျပာရင္ ၃ ပုံ ၁ ပုံေလာက္) ဟာ ေရနဲ႔တည္ေဆာက္ထားတယ္။ အခ်ိန္တိုင္းမွာ ေန႔တိုုင္းမွာ လူတေယာက္ရဲ႕ ခႏၶာအိမ္မွာ ေရေတြဝင္လာတယ္။ ေရေတြထြက္သြားတယ္။  သက္ရွိ ဆဲလ္ကလပ္စည္းမွန္သမွ် သူ႔အလုပ္သူလုပ္ ရွင္သန္ေနႏုုိင္ဖိုု႔ ေရက တာဝန္ယူတယ္။ ေန႔စဥ္ ၈ ေအာင္စဖန္ခြက္နဲ႔ ၈ ခါေလာက္ (၁ လီတာပုုလင္း ၂ လုုံးစာ) ေရေသာက္ဖိုု႔လိုုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ေရခြက္၊ ေရပုုလင္းကိုု ကိုုယ့္နားမွာ အၿမဲထားၿပီး နည္းနည္းစီ ခနခန တစြတ္စြတ္ ေသာက္ေပးေနဖိုု႔ လိုုတယ္လိုု႔ အႀကံျပဳပါတယ္။ ၁။ ေနေကာင္းထုုိင္သာ က်န္းမာရႊင္လန္းေဆး ေရဝဝလင္လင္ ေသာက္ထားတဲ့သူက ပိုုၿပီး ေနသာထုုိင္သာရွိတယ္။ ပုံမွန္လူတေယာက္ဟာ ေရမရွိရင္ ေနလိုု႔မရပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ပူေလာင္ျပင္းထန္တဲ့ ရာသီဥတုုမွာဆိုုရင္ ၃ ရက္ ၄ ရက္ထက္ပိုၿပီး ေရမေသာက္ဘဲ မေနႏုိင္ပါဘူး။ ေရဘူးနဲ႔ ဖိနပ္မပါရင္ ေႏြခါမွသိသလို အပူေတာမွာ ျဖတ္သန္းလာတဲ့ေနာက္မွာ အားကစားလုပ္ၿပီး ေသြးပူေခၽြးထြက္ ေမာပန္းေနတဲ့အခါ ပိုသိသာပါတယ္။ တကိုယ္လုံးမွာရွိတဲ့ ေရေတြထဲက ၂ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ ေလ်ာ့သြားၿပီဆိုုရင္ ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္မႈ (Dehydration) ကိုု စတင္ခံစားရပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ အားကစားသမားေလာကမွေတာ့ (၆-၁၀) ရာခုိင္ႏႈန္းထိ ေခၽြးထြက္ရင္း ေရဆုံး႐ႈံးရတာေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။ ဒီထက္ ေရဓာတ္ဆုံး႐ႈံးလာရင္ မလႈပ္မရွားခ်င္ျဖစ္လာမယ္။ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္လာမယ္။ စိတ္ေရာကုိယ္ပါ လႈပ္ရွားရခက္လာမယ္။ ႂကြက္တက္ေရာဂါ ခံစားရႏိုင္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္ႂကြက္သားေတြဟာလည္း ေရဓာတ္က ၈၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ပါဝင္ေနလိုု႔ပါပဲ။ ၂။ ေခါင္းရွင္းၾကည္လင္ေစတဲ့ သဘာဝေဆး ဦးေႏွာက္တည္ေဆာက္ပုုံမွာ ေရက အမ်ားစုပါဝင္ေနတဲ့အတြက္ ေရမရွိရင္ ေခါင္းမရွင္းပါဘူး။ စဥ္းစားပုုံေတြ၊ အာ႐ုံစူးစိုက္မႈေတြ၊ ႏိုးၾကားတက္ႂကြမႈေတြ အားလုံးအတြက္ ေရဓာတ္မခန္းေျခာက္ဖိုု႔ လိုပါတယ္။ အားအင္ျပည့္ဝ လန္းဆန္းေနဖိုု႔ ေရအဝေသာက္ထားဖိုု႔ လိုုပါတယ္။ ေရဝေနတာ၊ ေရငတ္ေနတာ၊ ေရဆာေနတာေတြဟာ လူ႔ဦးေႏွာက္ကို အႀကီးအက်ယ္ သက္ေရာက္ေစပါတယ္။ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ ဆိုရင္ေတာ့ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ၁-၃ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ရင္ေတာင္ ဦးေႏွာက္လုပ္ငန္းတခ်ဳိ႕ ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္အာ႐ုံ မစိုက္ႏုိင္ေတာ့ဘူး။ မွတ္ဉာဏ္ေလ်ာ့နည္းလာတယ္။ ေခါင္းကိိုက္လာတယ္။ စိတ္လႈပ္ရွားလာတယ္။ အားအင္ကုန္ခန္းလာမယ္။ ဦးေႏွာက္စြမ္းေဆာင္ရည္လည္း က်ဆင္းလာမယ္။ ေခါင္းကိုုက္ေရာဂါရွိရင္ ေရမွန္မွန္ေသာက္ဖိုု႔ လိုပါတယ္။ ခႏၶာအိမ္မွာ ေရခန္းေနတဲ့အခါ ေခါင္းကိုက္တာေတြ၊ ေခါင္းတျခမ္းကိုက္တာေတြ၊ ေခါင္းမၾကည္လင္တာေတြ ျဖစ္တတ္တဲ့အေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ရွိိပါတယ္။ တျခားေရာဂါတခုခုုေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္ေနတာ မဟုုတ္ခဲ့ရင္ေတာ့  ေရမွန္မွန္ေသာက္တာက ေခါင္းကိုုက္ေျပေစပါတယ္။ ၃။ သဘာဝ အဆိပ္ေျဖေဆး ေရမွန္မွန္ေသာက္ေနရင္ ေရက ကိုယ္တြင္းအဆိပ္အေတာက္ေတြကိုု ရွင္းလင္းဖယ္ရွားေပးတယ္။ ေရဟာ ေခ်ာဆီအျဖစ္လည္း ေဆာင္ရြက္ေပးတယ္။ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ဖိုု႔လည္း ကူညီတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အပူခ်ိန္ကိုု ထိန္းသိမ္းေပးဖို႔ ေခၽြးထြက္တယ္။ လိုအပ္တဲ့အခါ ေရေငြ႔ပ်ံတယ္။ အညစ္အေၾကးေတြ စြန္႔ထုုတ္ စီးဆင္းေပးတယ္။ ကိုုယ္တြင္းမွာ မလိုအပ္တဲ့ အဆိပ္အေတာက္ေတြ၊ ဓာတုပစၥည္းေတြကို ေခၽြးကတဆင့္၊ ဆီးကတဆင့္ စစ္ယူလႊင့္ပစ္ေပးတဲ့ အလုုပ္မွာလည္း ေရဓာတ္ရွိေနဖိုု႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ေရဓာတ္မခန္းေျခာက္ရင္ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ မလိုုလားအပ္တဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြ စုပုံျဖစ္ထြန္းမလာေအာင္ တားဆီးႏုိင္ပါတယ္။ မေကာင္းတဲ့ ဘက္တီးရီးယားေတြကို ဖယ္ရွားသန္႔စင္ေပးေနတဲ့ ျပန္ရည္ေၾကာစနစ္ေတြ ပိုၿပီးအလုပ္ျဖစ္ေအာင္လည္း ေရက အကူအညီေပးပါတယ္။ ၄။ ဝမ္းခ်ဳပ္ေရာဂါ သက္သာေဆး ဝမ္းခ်ဳပ္တယ္၊ ဝမ္းမမွန္ဘူးဆိုုတာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေရာဂါတမ်ဳိးေပါ့။ ဝမ္းခ်ဳပ္တယ္ဆိုုတာ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြ အမ်ားႀကီးပဲ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္တာရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ လိပ္ေခါင္းေရာဂါကအစ ေသြးတိုုး ဆီးခ်ဳိေရာဂါေတြအထိ ေရမ်ားမ်ားေသာက္တဲ့ အေလ့အက်င့္ရွိရင္ ေျဖရွင္းလိုု႔ ရႏုိင္ပါတယ္။ ျမန္မာစကားမွာ ဝမ္းတလုုံးေကာင္း ေခါင္းမခဲဆိုုတဲ့ အဆိုုရွိတယ္။ ဝမ္းမီးမညက္ရင္ ဝမ္းမီးမေကာင္းရင္ ေနာက္ဆက္တြဲေတြ ရင္ဆိုုင္ရတတ္တယ္။ ေရမွန္မွန္ေသာက္တဲ့သူက အစာေၾကတယ္။ အစာေၾကခ်က္ရလြယ္ကူေတာ့ အာဟာရပိုုျဖစ္တယ္။ စြန္႔ပစ္ရမယ့္ အညစ္အေၾကးေတြလည္း ေျပေျပလည္လည္ အျပင္ထြက္သြားႏုိင္ေအာင္ ေရက ကူညီတယ္။ ဆီးမွန္ ဝမ္းမွန္ျဖစ္ေအာင္ ထူးထူးျခားျခား ဘာေဆးမွ မလိုပါဘူး။ ေရမွန္မွန္ေသာက္ရင္ အိုေကပါတယ္။ ၅။ ေသြးသားစိုျပည္ နဂိုေရ သဘာဝေဆး အေရျပားေတြ တြန္႔ေခါက္ အိုမင္းရင့္ေရာ္တာေတြ ေစာေစာစီးစီး မျဖစ္ခ်င္ရင္ ေသြးသားစိုုျပည္ အေရျပားေတြ လန္းဆန္းေတက္ေျပာင္ေနဖုုိ႔ ေရမွန္မွန္ေသာက္ေနရပါတယ္။ ေရမွန္မွန္မေသာက္ရင္ ေစာေစာစီးစီး အိုုမင္းရင့္ေရာ္ေနလိမ့္မယ္။ အရြယ္မတိုင္ခင္မွာ အေရျပားေတြ ေၾကမြတြန္႔လိပ္လိုု႔ သိပ္စိတ္ညစ္ေနရလိမ့္မယ္။ အိုုမင္းရင့္ေရာ္မႈကိုု တားဆီးႏိုင္တဲ့ အေကာင္းဆုုံးေဆးတခြက္ဟာ ေရတခြက္ျဖစ္ေနတယ္ဆိုုတာ အံ့ၾသစရာ ျဖစ္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ၆။ ဆီးႁပြန္ ဆီးေက်ာက္တည္ ဆီးခ်ဳပ္သက္သာတဲ့ သဘာဝေဆး ေသြးထဲမွာ ေရပါဝင္မႈ နည္းလာတဲ့အခါ စြန္႔ပစ္တဲ့ဆီးမွာ အေရာင္ေတြ ရင့္လာတယ္။ ျပစ္ခဲလာတယ္။ အနည္ေတြမ်ားလာမယ္။ စြန္႔ပစ္ရမယ့္ အမိႈက္ေတြ အႏွစ္ေတြ ျပစ္ခဲလာမယ္။ ဆီးအိမ္မွာ ဆီးႁပြန္မွာ ေက်ာက္ကပ္မွာ အခဲေလးေတြ ေက်ာက္တည္ႏိုင္ဖိုု႔ အလားအလာ ပိုမ်ားလာမယ္။ ဆီးသြားတိုင္း နာက်င္ကိုက္ခဲေလာက္ေအာင္ ခံစားရတာေတြ ျဖစ္လာႏုိင္မယ္။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ ေရမွန္မွန္ေသာက္ေနတတ္တဲ့ လူတေယာက္ဟာ ဆီးနဲ႔ ဆက္စပ္ေရာဂါေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ဆီးႁပြန္ေရာဂါေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္မွာ ေက်ာက္တည္တာေတြ ဆီးႁပြန္လမ္းေၾကာင္း ေရာဂါကူးစက္မႈေတြ ျဖစ္ဖိုု႔ အလားအလာ နည္းပါတယ္။ ၇။ အရက္နာက်တာ သက္သာတဲ့ေဆး ဒါကေတာ့ ယမကာလုလင္ေတြနဲ႔ ပိုဆိုင္မွာေပါ့။ ညက မ်ားသြားတယ္။ မနက္က် ေခါင္းခဲတယ္။ အိပ္ယာထၿပီးေတာ့လည္း မ်က္ႏွာမသာမယာနဲ႔ အလုပ္သြားရမယ္။ အရက္ ဘီယာ ေသာက္ထားရင္ ဆီးစြန္႔တာ ပိုမ်ားတယ္။ ေရဓာတ္ ပုိဆုံး႐ႈံးတတ္တယ္။ အရက္နာက်တာရဲ႕ အဓိကအျပစ္က ေရဓာတ္ခန္းတာ တခုတည္းေၾကာင့္ မဟုုတ္ေပမယ့္ အာေခါင္ေျခာက္မယ္။ ေခါင္းကိုုက္မယ္။ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ေနမယ္။ ေရငတ္မယ္ ဆိုတာေတြ ေနာက္ဆက္တြဲ ပါလာတာ ေတြ႔ရမွာေပါ့။ မနက္မနက္မွာ အရက္နာက်တာ မျဖစ္ခ်င္ရင္ ဘာအရက္ပဲေသာက္ေသာက္ ေရတခြက္ျခားစီေလာက္ ေရနဲ႔ တလွည့္စီ နားနားေသာက္မယ္။ အိပ္ယာဝင္မွာ ေရအဝေသာက္အိပ္မယ္ဆိုရင္ ေနာက္တေန႔မနက္မွာ အရက္နာက်တာ (Hangover) ျဖစ္တာ သက္သာေနပါလိမ့္မယ္။ ၈။ ကိုုယ္အေလးခ်ိန္က်ၿပီး ကိုယ္ခံအား ပဋိဇီဝစနစ္ကိုု ျမႇင့္တင္ေပးတဲ့ သဘာဝေဆး အဝလြန္ေနရင္ အေလးခ်ိန္ခ်ခ်င္ရင္ ေသြးထဲေရာက္ေနတဲ့ အဆီအခဲေတြကိုု ဖယ္ရွားခ်င္တယ္ဆိုုရင္လည္း ေရေသာက္ရတာပါပဲ။ ကိုုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့ဖိုု႔ အစားအေသာက္ေလ်ာ့ဖို႔ အစာမစားခင္ နာရီဝက္ေလာက္ကတည္းက  ေရတခြက္ေလာက္ ႀကိဳေသာက္ထားတာမ်ဳိးက အဆာေျပမယ္။ ခံတြင္းလိုုက္မယ္။ ဗိုက္ကားတဲ့ထိ မဆန္႔မၿပဲ အငမ္းမရ မစားျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ဇီဝျဖစ္စဥ္ေတြ သြက္လက္လာဖိုု႔ အစာေၾကဖိုု႔ ေသြးေလမွန္ဖိုု႔ ပိုအဆင္ေျပမယ္။ မၾကာခဏ ေရေတြ အငမ္းမရ ေသာက္ေသာက္ေနေလ့ရွိတဲ့ သူတေယာက္ဟာ ဖ်ားနာဖိုု႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ ကိုုယ္ခႏၶာထဲမွာ ကိုုယ္ခံအားစနစ္ကိုု ျမႇင့္တင္ကူညီေပးတတ္တဲ့အတြက္ အေအးပတ္တာကစလို႔ ႏွလုံးေရာဂါေတြ၊ ကင္ဆာေတြအထိ ေရာဂါမျဖစ္ရေအာင္ မျဖစ္ခင္ကတည္းက ႀကိဳတင္ခုခံကာကြယ္ႏုိင္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္အႏွံ႔အျပားက ဆဲလ္ကလပ္စည္းေတြဟာ ေရဓာတ္ျပည့္ဝေနမယ္ဆိုုရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ ဝဝလင္လင္ ရေနမယ္။ ကာဗြန္ဒိုုင္ေအာက္ဆိုက္ေတြ စြန္႔ပစ္ႏုိင္မယ္။ ေတာ္႐ုံတန္႐ုံ ေရာဂါကူးစက္မႈ အလားအလာ နည္းပါးမယ္။ ၉။ အေၾကာေတြ ႂကြက္သားေတြ အားေကာင္းေဆး အဆစ္အျမစ္ဒဏ္ရာေတြ၊ အေၾကာကပ္ အေၾကာညပ္တာေတြ သက္သာတယ္။ ေရဓာတ္ျပည့္ဝေနတဲ့အခါ အဆစ္အျမစ္ေတြမွာ၊ ႂကြက္သားေတြမွာ ပိုုၿပီး ေပ်ာ့ေျပာင္းႏိုင္စြမ္း ရွိေနတယ္။ လႈပ္ရွားပြတ္တိုုက္ေနတဲ့ စက္ပစၥည္းေတြနဲ႔ ကားတစင္းမွာ အင္ဂ်င္ဝုိင္ လုိအပ္သလိုုပါပဲ၊ ခႏၶာကိုယ္ အဆစ္အျမစ္ေတြ လႈပ္ရွားေနရတဲ့ ႂကြက္သားေတြ၊ အေၾကာေတြမွာ ေရဓာတ္ျပည့္ဝေနတဲ့အခါ၊ ေျခာက္ကပ္မေနတဲ့အခါမွာ ဒဏ္ရာအနာတရျဖစ္ဖိုု႔ အလားအလာ ပိုနည္းလာတယ္။ ၁၀။ ေငြကုန္ေၾကးက်မရွိတဲ့ သဘာဝေဆး ေနာက္ဆုုံးနဲ႔ အေရးအႀကီးဆုုံးကေတာ့ ေရေသာက္တာက ကုန္က်စားရိတ္ အနည္းဆုံးျဖစ္မယ္။ သက္သာတယ္။ ေခတ္ေပၚေဖ်ာ္ရည္မ်ဳိးစုုံနဲ႔ ေစ်းႀကီးတဲ့ အခ်ဳိရည္ေတြ၊ သၾကားဓာတ္မ်ားလြန္းတဲ့ အခ်ဳိရည္ေတြ၊ အဝလြန္ေစမယ့္ အခ်ဳိေရေတြ ဝယ္ေသာက္ေနတာထက္ ေစ်းသက္သာတယ္။ ႏုိင္ငံျခားက တင္သြင္းယူရတဲ့ အခ်ဳိရည္ေတြ ေသာက္ေနတာထက္ ေငြကုုန္ေၾကးက်နည္းမယ္။ ပိုုက္ဆံစုမိမယ္။