ပဋိပကၡတိုင္းမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ၊ ကေလးေတြနဲ့ သက္ၾကီး႐ြယ္အိုေတြဟာ သားေကာင္ျဖစ္ၾက ရျပီး ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ေျဖ႐ွင္းၾကဖို့ လိုတယ္လို့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ကယ္ဆယ္ေရး စခန္းကို ကြင္းဆင္းေရာက္႐ွိေနတဲ့ ၈၈မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသူ မနီလာသိန္းက ေျပာပါတယ္။ မနီလာသိန္းနဲ့ မမီးမီးတို့ နွစ္ဦးဟာ ဒီကေန့ ဇြန္ ၂၀ ရက္ေန့မွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ ပုဏၰၰားကၽြန္းျမ္ို့နယ္ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းကို သြားေလ့လာခဲ့ျပီး ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္း ျဖစ္ပြားရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း ကို ေလ့လာမွာျဖစ္သလို  စစ္ေတြျမို့က ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းေတြကို ေလ့လာျပီး အခ်က္အလက္ စုေဆာင္းမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရခုိင္ျပည္နယ္က ဒုကၡသည္ေတြရဲ့ အေျခအေတြနဲ့ပတ္သက္ျပီး မနီလာသိန္းကို ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ဒီေန့ခရီးစဥ္မွာ ဘာေတြလုပ္ခဲ့လဲ၊ ဘာရည္႐ြယ္ခ်က္ေတြလဲ။ နည္းနည္းေျပာျပေပးပါ။ “ဒီေန့မနက္ စစ္ေတြကိုေရာက္ေတာ့ ပုဏၰားကၽြန္းကို သြားတယ္။ ပုဏၰားကၽြန္းကေတာ့ မီးေလာင္တာ မီး႐ႈိ့ခံရလို့ မဟုတ္ဘဲနဲ့ သူ့အနီးအနား ပတ္၀န္းက်င္ရဲ့ အေျခအေန လုံျခံုမႈမ႐ွိလို့ဆုိျပီးေတာ့ သူတုိ့ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္းေတာဘက္ကေန စစ္ေတြျမို့က တက္တဲ့႐ြာေတြကေန အဲဒီကလူေတြက ပုဏၰားကၽြန္းမွာ ေရာက္ေနတာေပါ့။ ကယ္ဆယ္ေရး စခန္းဖြင့္ထားတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေရာက္ေနတာ။ အဓိကေတာ့ အမ်ိုးသမီး၊ ကေလး၊ သက္ၾကီးနဲ့ အမ်ိုးသား မက်န္းမာတဲ့လူေတြကို ကယ္ဆယ္ေရး စခန္းက ေခၚထားတယ္။ အဲဒီျမို့႐ြာက က်န္းမာေရးေကာင္းတဲ့ အမ်ိုးသားေတြက်ေတာ့ သူတုိ့ျမို့႐ြာ လုံျခံုေရးအတြက္ဆုိျပီး က်န္ခဲ့ၾကတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ ၂ ေယာက္ေတာ့ ႐ွိတယ္။ တေယာက္ကေတာ့ ပုဏၰားကၽြန္းေဆး႐ုံမွာ ေမြးဖြားျပီးျပီ။ ေနာက္တေယာက္က ေမြးမရလို့ စစ္ေတြေဆး႐ုံမွာ ေရာက္ေနတယ္။” အေရးေပၚ အေျခအေနလည္း ေၾကညာထားတယ္ဆုိေတာ့ ဘယ္လိုျမင္ခဲ့ရလဲ။ “အခုက်မတုိ့ စစ္ေတြကို စေရာက္တဲ့အခ်ိန္ကစျပီး ျမင္ရတဲ့ျမင္ကြင္းေတြက ေအးေအးေဆးေဆးပါပဲ။ လုံျခံုေရးတပ္ဖဲြ့ေတြက သူ့ဟာသူ သြားလာျပီးေတာ့ သူ့တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ေနတာ ေတြ့ရပါတယ္။ ပုဏၰားကၽြန္းေရာက္ေတာ့ အဓိကလိုတာ ဘာလဲလို့ ေမးေတာ့ စားနပ္ရိကၡာနဲ့ သူတုိ့ရဲ့ လုံျခံုေရးလို့ ေျပာပါတယ္။ က်န္းမာေရးနဲ့ပတ္သက္လုိ့ေတာ့ ကေလးသူငယ္ေတြ က်န္းမာေရး မေကာင္းတာကလဲြရင္ ထူးထူးျခားျခားေတာ့မ႐ွိဘူး၊ အိမ္သာေတြကအစ လုိက္ၾကည့္ခဲ့တယ္။” ပုဏၰားကၽြန္းရဲ့ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းမွာ ဒုကၡသည္ဘယ္ေလာက္ ႐ွိနုိင္ပါသလဲ။ “၆ ရက္ေန့က စတင္ျပီးေတာ့ ၇၀၀ ေက်ာ္႐ွိတယ္လို့ေျပာတယ္။ တခ်ို့က သူတုိ့ရပ္႐ြာ အေနအထား အရ ျပန္ေကာင္းတယ္လို့ ယူဆတဲ့သူေတြက ျပန္သြားၾကေတာ့ အခု ၃၀၀ ေက်ာ္ပဲက်န္ေတာ့တယ္။” ၈၈ မ်ိုးဆက္က ဘယ္နွေယာက္ေလာက္ပါသလဲ။ ဘာရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ့လဲ။ “၈၈ မ်ိုးဆက္ေက်ာင္းသားကေန မမီးမီးနဲ့ က်မနဲ့သြားတယ္။ က်မတုိ့သြားတဲ့အခါမွာ အခု လက္႐ွိ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အေနအထားေတြမွာ အေျခအေနမွန္ကို သိခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္တခုက လက္႐ွိ ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ႐ွိေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့သူေတြရဲ့ က်န္းမာေရး၊ စားနပ္ရိကၡာနဲ့ သူတုိ့ရဲ့ ဘ၀လုံျခံုမႈအေနအထားေတြကို ေတြ့ျမင္ျပီးေတာ့ ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို စုေဆာင္းျပီး ရန္ကုန္မွာ႐ွိတဲ့ ၈၈ မ်ိုးဆက္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ့ ၈၈ မ်ိုးဆက္မ်ားအဖဲြ့ကို ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို ေပးပို့မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို ကိုမင္းကိုနုိင္၊ ကုိကုိၾကီး အပါအ၀င္ ၈၈ မ်ိုးဆက္ေက်ာင္းသားအဖဲြ့ အားလုံးကေနျပီးေတာ့ လိုအပ္တာေတြ အားလုံးကို ျဖည့္စြက္ လုပ္ေဆာင္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၈၈ မ်ိုးဆက္ ေက်ာင္းသားေတြရဲ့ ႐ုံးခန္းမွာလည္း ကူညီေပးေရး အလႉခံလည္း ဖြင့္ထားပါတယ္။” အ၀တ္အထည္ တခ်ို့လႉတယ္လို့လည္းၾကားတယ္။ “အ၀တ္အထည္ေတြက ကားနဲ့တင္တာ မေရာက္ေသးပါဘူး။ ေရာက္တာနဲ့ ေ၀ငွဖုိ့ အစီအစဥ္ ႐ွိပါတယ္။” အခုကိုယ္တုိင္ ရခုိင္ျပည္နယ္ထဲက အေျခအေနေတြကို ကြင္းဆင္းလုိက္တဲ့ အခါမွာ ရခုိင္ျပည္နယ္ ထဲမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ မီး႐ႈိ့မႈေတြမွာ ဘယ္သူေတြက ထိခုိက္နစ္နာဆုံးလဲ၊ အဲဒီကိစၥေတြကို ျမန္ျမန္ျပီးေအာင္ မနီလာသိန္း ဘယ္လိုေျဖ႐ွင္းသင့္တယ္လို့ ေျပာနုိင္သလဲ။ “အဓိကေတာ့ ပဋိပကၡတုိင္းမွာ အမ်ိုးသမီးေတြက သားေကာင္ျဖစ္သြားတာ၊ ကေလးသူငယ္ေတြက သားေကာင္ျဖစ္သြားတာ၊ အသက္ၾကီး႐ြယ္အုိေတြ ျဖစ္သြားတဲ့ကိစၥေတြ ဘယ္လုိအေၾကာင္းအရာ ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလိုအၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ မျငိမ္းခ်မ္းမႈေတြ၊ အားလုံးဟာ စိတ္မေကာင္းစရာျဖစ္ရပ္ေတြပါ၊ ဒီလိုအျဖစ္ဆုိးမ်ိုးေတြ ေနာက္ထပ္မျဖစ္ခ်င္ေတာ့ဘူး၊  ေအးခ်မ္းတဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့ နည္းလမ္းေတြပဲ အားလုံးကိုျဖစ္ေစခ်င္ပါတယ္။” စစ္ေတြမွာေကာ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းေတြ ၾကည့္ဦးမလား။ “က်မတုိ့ ဒီေန့ အေသးစိတ္ ျပန္ၾကည့္ေတာ့ ကယ္ဆယ္ေရး စခန္း ၇၀ ေက်ာ္႐ွိတယ္လို့ သိရ တယ္။ ေဒသခံေတြ ေကာက္ယူေပးတဲ့ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္း ၇၀ ေက်ာ္႐ွိတယ္၊ မနက္ျဖန္က စသြားမယ္။ စစ္ေတြတခုတည္းမွာ ၇၀ ေက်ာ္႐ွိတယ္။” မိန္းကေလး ၂ ေယာက္ပဲလာတာလား၊ က်န္တဲ့သူ ဘယ္သူပါေသးလဲ။ “ဒီေရာက္ေနတဲ့ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းေတြေတာ့ ႐ွိပါတယ္။ ၈၈ အေနနဲ့ေတာ့ ၂ ေယာက္တည္း လာတာပါ။ မနီမုိလႈိင္ကေတာ့ မွတ္တမ္း (documentary) ႐ုိက္ဖုိ့ ပါလာတယ္။” နယ္ေျမခံေတြ သက္ဆုိင္ရာေတြက ဘာေတြကူညီေပးေသးလဲ။ “က်မတုိ့ ေလယာဥ္စဆုိက္တဲ့အခ်ိန္ကစျပီး အားလုံးက ေနြးေနြးေထြးေထြး ႐ွိၾကပါတယ္။ လုိအပ္တဲ့ အကူအညီ ႐ွိရင္လည္း သူတုိ့ကိုေျပာပါလုိ့ ေျပာၾကပါတယ္။ က်မတုိ့ ဖုန္းနံပတ္ေတြလည္း ေပးထားတယ္။ သူတို့ရဲ့ ဖုန္းနံပတ္ေတြလည္း ယူထားတယ္။ အားလုံးေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းပါပဲ႐ွင့္။”