အခုေနာက္ပိုင္းမွာ အဝစားဘူေဖးစနစ္ေတြ မ်ားလာေတာ့ သြားၾကစားၾကနဲ႔ အသားကင္နဲ႔ေဟာ့ေပါ့ဘူေဖးေတြေခတ္စားလာပါတယ္။ ဟိုေနရာေလးေကာင္းတယ္တဲ့။ ဒီဆိုင္ေလးက တန္တယ္တဲ့ဆိုျပီး တစ္ဆိုင္က တစ္ဆိုင္ေျပာင္းစားၾကရင္း ပံုမွန္ေဖာက္သည္ေတြေတာင္ျဖစ္လာတဲ့အထိပဲ။ အရင္ကညေနပိုင္းဆို လူစည္လွတဲ့ ဘီယာဆိုင္နဲ႔ဘားေတြမွာပဲ အျမည္းဟင္းလ်ာေတြအျဖစ္ အကင္မ်ိဳးစံုရရွိနိုင္တာျဖစ္ေပမယ့္ အခုေတာ့ အကင္ဆိုင္ေတြမ်ားလာျပီး ငါးကင္၊ အသားကင္စားတဲ့ အေလ့အထက က်ယ္ျပန္႔လာပါတယ္။ အခုေခတ္စားေနတဲ့ အဝစား အကင္ဘူေဖးကိုေတာ့ အၾကိဳက္ေပါ့။ အကင္နဲ႔ေဟာ့ေပါ့အေလ့အထက ဘယ္ေလာက္က်ယ္ျပန္႔လာသလဲဆိုရင္ ကိုယ့္အိမ္မွာ ကိုယ္တိုင္လုပ္စားရလြယ္ေစမယ့္ အကင္အိုးေတြ၊ ေဟာ့ေပါ့အိုးေတြ ေစ်းကြက္မွာေရာက္ရွိလာတဲ့အထိပါပဲ။ အကင္ဆိုေတာ့ ဆီလည္းမမ်ားဘူးေပါ့ဆိုျပီး အကင္ဆိုင္ခ်ည္းပဲ ေျခဦးလွည့္ေနသူေတြ၊ ဘူေဖးဆိုင္ကို လူစုျပီးခ်ီတက္ၾကသူေတြ၊ ငါးကင္အသားကင္ဆိုင္မွာ မိတ္ဆံုစားပြဲလုပ္ၾကသူေတြအေနနဲ႔ အကင္က က်န္းမာေရးအတြက္ေဘးကင္းရဲ႕လားဆိုတာ သတိမလြတ္သင့္ပါဘူး။ အသားကင္ေတြက အရသာရွိတာမွန္ေပမယ့္ ရံဖန္ရံခါ၊ တစ္ခါတေလေလာက္က ျပႆနာမရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ မၾကာခဏစားတာမ်ားလြန္းရင္ေဘးျဖစ္လာနိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ – Advanced glycation end products (AGE) အပူျပင္းျပင္းနဲ႔ကင္တဲ့အခါ အသားထဲမွာ ပ႐ုိတင္းနဲ႔ အဆီဓာတ္ေတြ ဓာတ္ျပဳျပီး advanced glycation end products (AGE) လို႔ေခၚတဲ့ အဆိပ္အေတာက္ဓာတ္ေတြ ထြက္ရွိလာေစပါတယ္။ ဒီဓာတ္ေတြက ခႏၶာကိုယ္အတြင္း ေရာင္ရမ္းမႈ၊ ဓာတ္တိုးဆန္႔က်င္မညီမွ်မႈနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနတတ္ျပိီး ဆီးခ်ိဳေရာဂါနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္နုိင္ေျခ ပိုမ်ားေစပါတယ္။ Heterocyclic amines (HCAs) Heterocyclic amines (HCAs) ဆိုတာကေတာ့ ငါးနဲ႔အသားေတြကို အကင္ဖိုေပၚတင္လိုက္တဲ့အခါ အပူခ်ိန္ ၃၀၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္အထက္မွာ ထြက္ရွိလာတဲ့ကင္ဆာျဖစ္ေစနိုင္တဲ့ဓာတ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ HCAs ေတြက ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ၊ပန္ကရိယကင္ဆာ၊နဲ႔အူကင္ဆာေတြျဖစ္လာေစနိုင္တယ္လို႔ သုေတသနေတြက ေျပာၾကပါတယ္။ Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) အကင္ဖိုထဲကို အသားရဲ႕အဆီေတြက်သြားတဲ့အခါ ကာစီနိုဂ်င္ေနာက္တစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) ျဖစ္လာပါတယ္။ PAHs ေတြက မီးခိုးေငြ႕နဲ႔အတူအကင္မွာကပ္ပါလာျပီး စားမိတဲ့အခါ အစာအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းပိုမ်ားေစပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အကင္ကိုတူးေနတာေတြမစားသင့္တာပါ။ မီးဖိုနဲ႔မဟုတ္ဘဲ အကင္အိုးနဲ႔ကင္စားမယ္ဆိုလည္း သိပ္မတူးေစဖို႔ဂရုစိုက္သင့္ပါတယ္။ အငန္ဓာတ္ပိုစားမိျခင္း ငါးကင္၊အသားကင္မွန္သမွ်ဟာ နယ္ရႏွပ္ရတဲ့အထဲ အငန္ဓာတ္ပါဝင္မႈမ်ားပါတယ္။ အငန္ဓာတ္ပိုစားမိတာမ်ားရင္ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ျခင္းနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ေစနိုင္ပါတယ္။ ကိုယ့္မွာ ေက်ာက္ကပ္ သို႔မဟုတ္ ႏွလံုးေရာဂါရွိထားတယ္ဆိုရင္ ပိုသတိထားသင့္ပါတယ္။ အစာအိမ္ျပႆနာ အကင္ေတြဆိုတာ ေသခ်ာခ်က္ျပဳတ္ထားတာမဟုတ္တဲ့အတြက္ E.coli နဲ႔ Listeria monocytogenes ေတြလို ဘက္တီးရီးယားေတြပါလာနိုင္ျပီး အစာအိမ္ကိုဒုကၡေပးလာနိုင္ပါတယ္။ E.coli ပိုးက ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာျခင္းနဲ႔အစာအိမ္နာကိုျဖစ္ေစျပီး L. monocytogenes  ကအစာအဆိပ္သင့္ျခင္းကိုျဖစ္ေစနိုင္ပါတယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္မို႔ ကိုယ့္လူေတြနဲ႔အိမ္မွာပဲ အကင္စားေတာ့မယ္ဆိုရင္ဒီအခ်က္ေလးတခ်ိဳ႔ကိုမေမ့ပါနဲ႔။

• အပူကိုအရမ္းမျပင္းပါေစနဲ႔။
• အကင္ဇကာ သို႔မဟုတ္ အကင္အိုးမ်က္ႏွာျပင္ကို ဆီနည္းနည္းသုတ္ေပးပါ။အသားေတြအစအနကပ္က်န္ျပီးမတူးေစေအာင္ပါ။
• အကင္ဇကာ သို႔မဟုတ္ အကင္အိုးကိုသန္႔ရွင္းေအာင္ထားပါ။
• ကပ္က်န္ေနတဲ့ တူးေနတဲ့အစအနေတြကို ဖယ္ရွားခြာခ်ပစ္ပါ။
• အကင္မွာ မည္းေနတဲ့၊တူးေနတဲ့အပိုင္းကို ဖဲ့ထုတ္ပစ္ပါ။
• အသားမွာပါေနတဲ့အဆီေတြကို လွီးထုတ္ျပီးမွ ကင္ပါ။

ေရးသားသူ Yun Sandi Nan Mon ေဆးပညာပိုင္းဆုိင္ရာတည္းျဖတ္သူ Dr. Thurein Hlaing Win. ဤေဆာင္းပါးကို DVB ၏ မိတ္ဘက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ေဆးပညာဝက္ဘ္ဆိုဒ္ hellosayarwon.com မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။