အခုတေလာ ဆိုရွယ္မီဒီယာေၾကာင့္ျဖစ္ရတဲ့ျပႆနာေတြအေတာ္မ်ားေနပါတယ္။ ဖရဲသီးသည္ေလးကိုယ့္ဘာသာ သတ္ေသတယ္။ နာမည္ၾကီး ဆယ္လီေတြ ျပႆနာေတြျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေတြက လူသိမ်ားတဲ့ျပႆနာေတြေပါ့။ လူသိပ္သိမမ်ားေပမယ့္ ဆိုရွယ္မီဒီယာေၾကာင့္ အရွက္ေတြကြဲ၊ အလုပ္ေတြပ်က္၊ ပံုစံမ်ိဳးစံုနဲ႔ ျပႆနာတက္ေနတာေတြလည္းအမ်ားၾကီးပါ။ နည္းပညာကေတာ့ တားဆီးလို႔မရႏုိင္ဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဆိုရွယ္မီဒီယာေတြ တအားကို ေခတ္စားလာတာကလည္း မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ပဲေလ။ ဒီေတာ့ ဆိုရွယ္မီဒီယာကို ဘယ္လိုအသံုးျပဳရင္ ေဘးကင္းမလဲ၊ ဘယ္လိုအက်ိဳးရွိေအာင္ အသံုးျပဳမလဲဆိုတာေလး အၾကံေပးပါရေစ။ ဆိုရွယ္မီဒီယာသံုးရတာ အဆိုးခ်ည္းပဲေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ေကာင္းက်ိဳးေတြအမ်ားၾကီးပါ။

၁။ သိခ်င္တာေတြကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္နဲ႔သိရွိလာႏိုင္တယ္

သိခ်င္တဲ့ဘယ္အရာမဆို ခ်က္ျခင္းသိႏုိင္ပါျပီ။ ကမာၻရဲ႕အေနာက္ဘက္ျခမ္းမွာျဖစ္ေနတာကို ထိုင္ရာမထ အေရွ႕ဘက္ကလူေတြ သိေနႏုိင္ျပီ။ ေနရာတစ္ခုခုကိုရွာမလား၊ ဗဟုသုတျဖစ္စရာတစ္ခုခုကိုၾကည့္မလား၊ စီးပြားေရးေဈးကြက္အေနအထားနဲ႔ ပညာတစ္ခုခုကိုသင္မလား။ ဘာမဆိုရႏိုင္ေနျပီ။

၂။ စိတ္ဓာတ္က်တာေတြကိုေက်ာ္လႊားဖို႔ စိတ္ခြန္အားကိုရရွိေစႏိုင္ပါတယ္

စိတ္ညစ္ေနတဲ့အခ်ိန္ ေဖ့ဘုတ္ခ္သံုးတဲ့အခါ စိတ္ခြန္အားျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ စာသားေလးကိုေတြ႔မိတာကေနပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒါမွမဟုတ္ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ေယာက္က အားေပးႏွစ္သိမ့္တာ၊ ခ်ီးက်ဴးတာကို ခံလိုက္ရတဲ့အခါမွာ စိတ္ဓာတ္က်ေနတာက နည္းနည္းေလာက္ျဖစ္ျဖစ္ သက္သာရသြားႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတေလမွာ ေဖ့ဘုတ္ခ္သံုးတာက အထီးက်န္ဆန္ေနတာကိုေျပေပ်ာက္ေစႏိုင္ပါတယ္။

၃။ ေန႔စဥ္ဘဝအျဖစ္အပ်က္ေတြအတြက္ တစ္ဖက္တစ္လမ္းက အက်ိဳးျပဳေနတယ္

ပစၥည္းတစ္ခုခုေပ်ာက္သြားတဲ့အခါမ်ိဳး၊ ကိုယ္ခ်စ္ရတဲ့ ေခြးေလးေတြ၊ေၾကာင္ေလးေတြေပ်ာက္သြားတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ေဖ့ဘုတ္ခ္ေပၚကို ပို႔စ္ေလးတစ္ခုတင္လိုက္ရံုနဲ႔ တဆင့္စကားတဆင့္ေရာက္သြားျပီး ရွာေတြ႔တာမ်ိဳးလည္းရွိပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္း လူေတြၾကားမွာ ေရပန္းစားလာတာတစ္ခုက အြန္လိုင္းကေနေဈးဝယ္တာပါ။ အခ်ိန္ကုန္သက္သာေစျပီး ကားပိတ္တဲ့ဒဏ္ကိုေရွာင္ျပီးသားျဖစ္သြားပါတယ္။

၄။ အသိဥာဏ္ဗဟုသုတေတြတိုးလာေစပါတယ္

ကိုယ္မေရာက္ဖူးေသးတဲ့ေနရာေတြအေၾကာင္း၊ ကိုယ္မသိေသးတဲ့ ပညာရပ္ေတြအေၾကာင္းနဲ႔ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာဗဟုသုတရစရာေတြကိုလည္း လူမႈမီဒီယာေတြေပၚကေနတဆင့္ သင္ယူလို႔ရပါေသးတယ္။ အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လို႔ သိခ်င္တာေတြရွိလာခဲ့ရင္လည္း လူမႈမီဒီယာေတြေပၚမွာ လြယ္လင့္တကူဖတ္ရႈ႕ႏိုင္ေနျပီျဖစ္ပါတယ္။ ခ်က္ျပဳတ္နည္းသင္ခ်င္လား၊ ဖုန္းျပင္တတ္ခ်င္လားအစရွိသျဖင့္ အတတ္ပညာနယ္ပယ္အသီးသီးကို ဝင္ေရာက္ေလ့လာဖို႔လည္း  အသံုးျပဳလို႔ရေနျပီပဲျဖစ္ပါတယ္။

၅။ စီးပြားေရးလုပ္ရတာလြယ္ကူလာတယ္

အရင္က စီးပြားေရးတစ္ခုလုပ္ဖို႔ဆိုတာ အရင္းအႏွီးအမ်ားၾကီးလိုတယ္။ အခုလူမႈကြန္ရက္ေတြေပၚမွာတင္ စီးပြားေရးလုပ္လို႔ရေနျပီ။ ကုန္က်စရိတ္သက္သာတယ္။ အိမ္ကေနမခြါဘဲ လုပ္လို႔ရတယ္။ အက်ိဳးအျမတ္ရွိႏုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ မေကာင္းက်ိဳးေတြလည္းရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့

၁။ ကြန္ရက္ေပၚက အေနအထားကို ဘ၀ထင္လာတယ္

လက္ေတြ႔မက်တဲ့ ကြန္ရက္ေပၚက အေနအထားကို ဘ၀တစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ယူဆလာတဲ့အခါ ေပၚျပဴလာျဖစ္ဖို႔၊ လူစိတ္၀င္စားဖို႔ နည္းလမ္းအမ်ိဳးမ်ိဳးသံုးလာၾကတယ္။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ထိခိုက္နာက်င္ေစတာေတြထိပါလုပ္ျပီး လူစိတ္၀င္စားေအာင္လုပ္လာတယ္။

၂။ ဆိုက္ဘာအႏုိင္က်င့္မႈ (Cyber bullying)

ဖရဲသီးသည္ေလး ကိုယ့္ကိုကိုယ္သတ္ေသသြားတာက ဆိုက္ဘာအႏုိင္က်င့္မႈေၾကာင့္ျဖစ္သလို မထင္မွတ္ဘဲျဖစ္သြားတဲ့အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုအေပၚ အျပင္းအထန္ ဆက္လက္တိုက္ခိုက္ၾကတာကလည္း ဆိုက္ဘာအႏိုင္က်င့္မႈပါ။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာမဟုတ္ဘဲ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာကို ထိခိုက္နာက်င္ေစတာပါ။ ကိုယ့္ပံုတင္ျပီး အရွက္ခြဲခံရတာ၊ အုပ္စုဖြဲ႔ နာမည္ေသေအာင္တိုက္ခိုက္ၾကတာ။ ဒါေတြကိုလ်စ္လ်ဴရႈႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆံုးေပမယ့္ ခံႏုိင္ရည္မရွိတဲ့အခါ တခ်ိဳ႕က လူမႈကြန္ရက္ကိုစြန္႔ခြာသြားၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ နာက်င္ေအာင္လုပ္တဲ့နည္းကို ေရြးခ်ယ္ၾကတယ္။

၃။ အခ်ိန္ကုန္အက်ိဳးမရွိျဖစ္တယ္

တန္ေဆးလြန္ေဘးဆိုသလိုပဲ သံုးတတ္ရင္ေကာင္းက်ိဳးမ်ားေပမယ့္ အလြန္အကၽြံလူမႈကြန္ရက္ကို စြဲေနတာက အခ်ိန္ကုန္အက်ိဳးမရွိျဖစ္ေစပါတယ္။ အလုပ္လုပ္ရမွာေတြမျပီးတာ၊ ေလ့က်င့္သင္ၾကားမႈေတြမလုပ္ႏိုင္တာေတြေပါ့။

၄။ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာအခ်က္အလက္ေတြ လံုျခံဳမႈမရွိေတာ့ဘူး

လူမႈကြန္ရက္ေတြက ကိုယ့္ရဲ႕ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာအခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ မ်ားမ်ားတင္ျဖစ္ေအာင္ တြန္းအားေပးပါတယ္။ ကိုယ္ဘယ္မွာေနတာ ဘယ္ခရီးသြားတာ၊ ဘာအလုပ္ေတြလုပ္ေနတာ စသျဖင့္ေပါ့။ ဒါေတြက ကိုယ့္ကိုအသံုးခ်ခ်င္တဲ့သူေတြအတြက္ေတာ့ အလြယ္တကူ သတင္းရႏိုင္တဲ့အေၾကာင္းခံေတြျဖစ္လာပါတယ္။ လူမႈကြန္ရက္ကို အႏၱရာယ္ကင္းကင္းအသံုးျပဳခ်င္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဒါေတြကို သတိထားျပီးကာကြယ္ႏုိင္မွျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ လူမႈကြန္ရက္ကို အလြန္အကၽြံအသံုးျပဳတာကိုေရွာင္က်ဥ္တာ၊ ဆုိက္ဘာအႏုိင္က်င့္မႈေတြကို သက္ဆိုင္ရာနဲ႔ တုိင္ၾကားအသိေပးတာ၊ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာအခ်က္အလက္ေတြကို အလြန္အမင္းတင္တာကို ေရွာင္တာနဲ႔ အလုပ္ျပီးေျမာက္ဖို႔ အက်ိဳးရွိေအာင္အသံုးျပဳဖို႔ကို အာရံုထားမယ္ဆိုရင္ လူမႈကြန္ရက္အသံုးျပဳတာက ေကာင္းက်ိဳးေတြအမ်ားၾကီးရွိလာေစမွာပါ။ ေရးသားသူ Dr. Kaung Thar ေဆးပညာပိုင္းဆုိင္ရာတည္းျဖတ္သူ Aye Thi Mon ဤေဆာင္းပါးကို DVB ၏ မိတ္ဘက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ေဆးပညာဝက္ဘ္ဆိုဒ္ hellosayarwon.com မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။