ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ၾသဂုတ္ ၂၅ ရက္ကေနၿပီးေတာ့ ရခိုင္မွာ စျဖစ္ခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၃ ပတ္ေလာက္အတြင္းမွာ ဒုကၡသည္ ၃ သိန္း ၇ ေသာင္းေလာက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နယ္စပ္ကို ထြက္သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ကုလသမဂၢ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာ တံခါးပိတ္ေဆြးေႏြးၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လက္ရွိလုပ္ေနတဲ့ စစ္ဆင္ေရးေတြ ရပ္ေပးဖို႔၊ လူသားခ်င္းစာနာမႈေတြ၊ အကူအညီေတြ ေပးႏိုင္ဖို႔၊ ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးဖို႔ေတြ ပါပါတယ္။ ျမန္မာျပည္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ႏိုင္ငံတကာစာမ်က္ႏွာေတြမွာေတာ့ ဆုိးဆုိးဝါးဝါး ေဖာ္ျပမႈေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဒီတပတ္ ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ တိုင္းရင္းသားေရးရာ ေလ့လာသံုးသပ္သူ၊ စာေရးဆရာ ဦးေမာင္ေမာင္စိုးနဲ႔ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပြင့္လင္းလူ႔အဖဲြ႔အစည္းက ဦးျမေအးတုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးတုိးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဆရာ႔ကိုပဲ စေမးပါရေစ။ အခုလက္ရွိ အေျခအေနေပါ့ေနာ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အေျခအေနဟာ ဒီေလာက္ႀကီး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး အဆက္ဆံခံေနရတဲ့ မြတ္ဆလင္ လူနည္းစုေတြ၊ ကြန္ျမဴနတီေတြ။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေျမျပင္အေျခအေနေတြ ဘယ္လိုအေျခအေနရွိလဲ။ တကယ္ေရာ လက္ရွိျဖစ္ေနတာေတြနဲ႔ ကိုက္ညီရဲ႕လား။ ဆရာ သံုးသပ္ေဆြးေႏြးေပးပါ။” ဦးေမာင္ေမာင္စိုး (တိုင္းရင္းသားေရးရာ ေလ့လာသံုးသပ္သူ၊ စာေရးဆရာ) “ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ မြတ္ဆလင္ လူနည္းစုျပႆနာလို႔ ေခါင္းစီးတပ္တာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လက္ခံလို႔ရပါတယ္။ ၂၀၁၂ ကစၿပီး မွတ္ပံုတင္မရွိဘူး၊ နယ္ေျမသြားလာခြင့္ မရွိဘူး။ ဒီလို ကန္႔သတ္ခံရေတာ့ ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းဖုိ႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔က ဦးစြာ အသိအမွတ္ျပဳတယ္။ ေမာင္ေတာေဒသကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဒီေဒသရဲ႕ ထူးျခားခ်က္အရ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္၊ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ေတြမွာ အမ်ားစုက ဘဂၤါလီေတြပါ။ လူဦးေရအရေျပာရင္ ဘဂၤါလီလူဦးေရက ေမာင္ေတာခ႐ိုင္ထဲမွာ ၇ သိန္းခဲြေလာက္ ရွိၿပီးေတာ့ အနည္းစုက ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေတြ။ ဒီျပႆနာကို ၾကည့္ရင္ တခုလံုးလည္း ၾကည့္ဖုိ႔လိုသလို တစိတ္တပိုင္းလည္း ခဲြၾကည့္ဖုိ႔လိုတယ္။ အခုျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာက်ေတာ့ ေမာင္ေတာေဒသမွာ ျဖစ္တယ္။ ေမာင္ေတာေဒသမွာ ျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ အနည္းစု ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေတြက အမ်ားစု ဘဂၤါလီေတြကို ရန္စလို႔ မရဘူး။ သြားၿပီး တိုက္ခိုက္လို႔ မရဘူး။ ဟိုဘက္က တိုက္ခိုက္လာရင္ ေျပးရတာ။ တခုလံုးအရဆိုရင္ ဘဂၤါလီေတြရဲ႕ ျပႆနာက ရခိုင္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္မွာျဖစ္ျဖစ္ လူနည္းစုျဖစ္တယ္။ ဒီလူေတြ ျပႆနာ ေျဖရွင္းရမွာ ဘက္တဘက္ ျဖစ္သလို ေမာင္ေတာမွာရွိတဲ့ ရခုိင္တုိင္းရင္းသားေတြဟာ လူနည္းစုျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ဘက္ကိုလည္း ၾကည့္ဖို႔လိုတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “လက္ရွိ ႏိုင္ငံတကာမွာ ေျပာေနတဲ့ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ရခိုင္ပဋိပကၡ အခုဆိုရင္ ကုလသမဂၢက General Assembly မွာေရာ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ စိုးရိမ္မႈကို ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာမွာေရာ ေဖာ္ျပေနတယ္ေပါ့။ အဲဒါေတြကေရာ တကယ္ လက္ရွိ ေျမျပင္အေနအထားေတြနဲ႔ ကိုက္ညီရဲ႕လား။ အဲဒီအတြက္ ဘာေတြလုပ္ဖို႔လိုလဲ၊ ဆရာ ျဖည့္စြက္ ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။” ဦးျမေအး (၈၈ မ်ဳိးဆက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပြင့္လင္းလူ႔အဖဲြ႔အစည္း) “က်ေနာ္ ျမင္တာကေတာ့ ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ေန႔ေပါ့။ ဒီမတိုင္မီေလးမွာ ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အစီရင္ခံစာ ထြက္လာတယ္။ ခ်က္ခ်င္းဆုိသလိုပဲ ဒီျပႆနာႀကီးက ျဖစ္လာတယ္။ အားလံုးသိတဲ့အတုိင္းပဲ အာဆာ (ARSA) အေနနဲ႔ ရဲကင္းစခန္း ၃၀ ကို ဝင္စီးၿပီးေတာ့ ဒီျပႆနာႀကီးက ႀကီးထြားလာတယ္။ က်ေနာျမင္တာကေတာ့ ဒါ တိုက္ဆိုင္မႈ မဟုတ္ဘူးလို႔ က်ေနာ္နားလည္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးမွာ တိုက္ဆိုင္မႈဆိုတာ မရွိပါဘူး။ ဒါက တမင္တကာ အစီအစဥ္ခ်ၿပီးေတာ့ ဒီျပႆနာေတြ ျဖစ္လာေအာင္ ဖန္တီးတယ္ေပါ့၊ ဖန္တီးတယ္ဆုိတဲ့ကိစၥမွာ ႏိုင္ငံေရးေတာေၾကာင္ေတြရဲ႕ အႀကိဳက္လည္း ျဖစ္တယ္။ ေနာက္တခု ကေ်နာ္ ေျပာခ်င္တာက ခဲြျခားၿပီးေတာ့ ျမင္ေစခ်င္တယ္ေလ။ Terrorism ကုိ Terrorism ျမင္ေစခ်င္တယ္။ ဘာအျပစ္မွမရွိတဲ့ ျပည္သူေတြကို ဘာအျပစ္မွ မရွိတဲ့ ျပည္သူေတြလို႔ ျမင္ေစခ်င္တယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပိတ္ေလွာင္ခံထားရတဲ့အခါမွာ သူတို႔မွာ ေဒါသထြက္ပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕အခြင့္အေရးကို သူတို႔ ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ အဲဒါကို က်ေနာ္ မေျပာဘူး။ ေျပာေနတာက အျပစ္မရွိတဲ့လူေတြကို ခ်နင္းၿပီးတဲ့အခါမွ လူလည္က်ခ်င္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစု တစုေပါ့ဗ်ာ။ အာဆာကိုလည္း အဲဒီအတိုင္းပဲ က်ေနာ္စြပ္စဲြခ်င္တယ္။ ဒဲ့ပဲ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တာ။ Terrorism အဖဲြ႔အစည္း က်ေနာ္ လက္မခံဘူး။ တခ်ဳိ႕က ေျပာၾကတယ္။ ဒီမွာ Terrorism မရွိဘူး။ Terroists မဟုတ္ဘူးေပါ့ဗ်ာ။ Revolution လုပ္တာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ Revolution အဂၤါရပ္နဲ႔ မညီဘူးဗ်။ Revolution ဆိုတာက ကိုယ့္ရဲ႕ေဒသခံ ျပည္သူေတြကို အကာအကြယ္ေပးတဲ့ အဖဲြ႔အစည္းဗ်။ Terrorism က ခ်နင္းတာ။ အခုက ခ်နင္းတာလို႔ က်ေနာ္ ျမင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာဆာရဲ႕ လုပ္ရပ္ကို က်ေနာ္ ႐ႈတ္ခ်တယ္။ ဒီကိစၥက တမင္တကာကို ဆဲြသြင္းသြားၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕အျမင္မွာ တဖက္နဲ႔တဖက္ အျပန္အလွန္ စြပ္စဲြမႈေတြ၊ လုပ္ႀကံသတင္းျဖန္႔မႈေတြကို ေတြ႔ရတယ္။ ႏွစ္ဖက္လံုးမွာ ရွိတယ္။ ဒီ Terrorism ရဲ႕ အေျခအေနေတြကို က်ေနာ္တို႔ သတိျပဳရမွာ ျဖစ္သလို ဒီ Terrorism နဲ႔ အျပစ္မဲ့ အရပ္သားေတြအေပၚမွာ Terrorism ဗန္းျပၿပီးေတာ့ ဖိႏွိပ္တာမ်ဳိးလည္း မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ အခုပံုစံံကေတာ့ ၃ သိန္း ၇ ေသာင္း ဟိုဘက္ကို ေရာက္သြားတယ္ ဆိုတာႀကီးကေတာ့ က်ေနာ္ျမင္တာက လိုအပ္တဲ့အင္အားထက္ ပိုၿပီးေတာ့ ေျဖရွင္းတယ္လို႔ ယူဆတယ္။ Terrorism ကို ႏွိမ္နင္းတာ က်ေနာ္ သေဘာတူတယ္။” အျပည့္အစုံကို ႐ုပ္သံဖုိင္တြင္ ၾကည့္႐ႈႏုိင္ပါသည္။