ေရ
DVB
·
June 24, 2017
‘ထမင္းအသက္ ခုနစ္ရက္၊ ေရအသက္ တမနက္’
ေရွးလူႀကီးေတြ လက္ထက္ကတည္းက စကားပံုဟာ ယေန႔ က်ေနာ္တို႔ ေနထုိင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္ထိ ရွိလာခဲ့ေပမယ့္ ေရကို က်ေနာ္တုိ႔တေတြ တန္ဖိုးထားမႈ နည္းလာၾကတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ေရဟာ က်ေနာ္တို႔ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ သဘာဝအတုိင္း တည္ရွိေနခဲ့တဲ့ အရာတခုပါပဲ။ ကမၻာႀကီးရဲ႕ သံုးပံု တပံုဟာ ေျမထုျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း ပညာရွင္မ်ားက အေထာက္အထား ခုိင္ခုိင္လံုလံုနဲ႔ ဆုိထားပါတယ္။ ေရဟာ ကမၻာႀကီး ျဖစ္တည္လာကတည္းက သဘာဝျဖစ္စဥ္တခုအျဖစ္ ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ မရွိမျဖစ္အရာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အခု က်ေနာ္တုိ႔ ေနထုိင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေရဟာ ပ်က္စီးလာတဲ့ သဘာဝတရားေတြနဲ႔အတူ က်ေနာ္တို႔ကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါၿပီ။ က်ေနာ္ ေနထုိင္ရာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အေနာက္ေျမာက္ေဒသ စစ္ကုိင္းတုိင္းနဲ႔ ခ်င္းျပည္နယ္အစပ္ ကေလးၿမိဳ႕ေလးဟာ ၂၀၁၅ ၾသဂုတ္ စက္တင္ဘာတုန္းက ခ်င္းေတာင္ေပၚမွာ မုိးေရခ်ိန္လက္မ ၃၀ ထိ ရြာသြန္းခဲ့တာေၾကာင့္ သဘာဝေရေဘးနဲ႔ အႀကီးအက်ယ္ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရပါတယ္။ ကေလးၿမိဳ႕ဟာ ေရခ်ိဳ အင္မတန္ေပါတဲ့ ေဒသတခုျဖစ္ၿပီး စိုက္ပ်ိဳးေရးကို အဓိကထား လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ၿမိဳ႕ေလးတၿမိဳ႕လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ေရေဘးက စၿပီး ေရဟာ က်ေနာ္တို႔ ကေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ လူေနမႈဝန္းက်င္ကို ၿခိမ္းေျခာက္စျပဳလာခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေရႀကီးၿပီးေတာ့ သိပ္မၾကာဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ကေလးၿမိဳ႕ အေနာက္ျခမ္း ရပ္ကြက္အခ်ိဳ႕နဲ႔ ေရေဘးေၾကာင့္ ေျပာင္းေရႊ႕လာရတဲ့ ေက်းရြာတခ်ိဳ႕မွာ ေသာက္သံုးေရ ျပတ္လပ္တဲ့ဒဏ္ ခံခဲ့ရတယ္။ က်ေနာ္တို႔လည္း တတ္ႏုိင္သေလာက္ ဂါလန္ ၃၀၀၀ ဆံ့ ကားႀကီးနဲ႔ ေသာက္ေရ ေပးေဝေရးေတြကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ တရက္ကို သံုးေခါက္အထိ ေပးပို႔ကူညီခဲ့ရပါတယ္။ ဒါက ဘာေၾကာင့္လဲဆုိတဲ့ အေျဖေတာ့ တိက်စြာ မရရွိေသးပါဘူး။ အခ်ိဳ႕ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔ ပညာရွင္ေတြ သံုးသပ္ခ်က္ကေတာ့ သဘာဝေဘးေၾကာင့္ ေခ်ာင္းေျမာင္းေတြ ေရလမ္းေျပာင္းခဲ့ၾကသလုိ ေျမေအာက္ေရလမ္းေတြလည္း ေျပာင္းလဲျခင္း ျဖစ္ေပၚခဲ့တာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လုိ႔ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။
ကေလးၿမိဳ႕ဟာ ယခင္က ေရဘယ္ေလာက္ထိ ေပါသလဲဆုိရင္ ကေလး အေရွ႕ျခမ္းသားေတြရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ စကားေတာင္ ရွိခဲ့ပါတယ္။
“ေရမ်ားကြာ တူးစရာ မလုိဘူး၊ ဖေနာင့္နဲ႔ ေျမႀကီးေပါက္လုိက္ရင္ေတာင္ ေရထြက္တယ္”
“ေျမထဲ စုိက္ဝင္ေနတဲ့ ေက်ာက္ခဲကို ဆြဲလွန္လုိက္ ေရထြက္တယ္”
စသျဖင့္ မွတ္သားခဲ့ဖူးပါတယ္။ အခုေတာ့ အဲ့ဒီေလာက္ ေပါခဲ့တဲ့ေရကို ကေလးနယ္ တခ်ိဳ႕မွာ ေသာက္ေရေတြ ျပတ္လပ္မႈေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီ။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၆ ဧၿပီလ သႀကၤန္တြင္းအခ်ိန္တုန္းက ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ ဦးတည္တဲ့ ရစ္ခ်ပ္မီတာစေကး ၅ ေက်ာ္တဲ့ ေျမငလ်င္တခု လႈပ္ခတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ငလ်င္အၿပီးမွာ ထူးျခားတာက ကေလးအေနာက္ျခမ္း လိႈင္သာယာစက္မႈဇုန္တို႔လုိ ရပ္ကြက္ေတြမွာ ေရတြင္းေတြ ေရခန္းတာေတြနဲ႕ ႀကံဳခဲ့ရတယ္။ အဲ့ဒီရဲ႕ တစ္ဘက္ ကေလးၿမိဳ႕ အေရွ႕ပိုင္း ေရတြင္းတခ်ိဳ႕မွာေတာ့ ေရေတြ တုိးလာတာကိုလည္း ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါကလည္း သဘာဝေဘးေၾကာင့္ ေျမေအာက္ေရေၾကာင္း ေျပာင္းလဲလာတဲ့ သေဘာပါပဲ။
“က်ေနာ္တို႔ ကေလးၿမိဳ႕မွာ ေရတြင္းစာရင္း ေသခ်ာ စာရင္းေကာက္ထားတာေတာ့ မရွိဘူး။ ေနာက္ၿပီး အဝီစိေရတြင္းတူးေဖာ္ျခင္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဘာစည္းမ်ဥ္းမွ မရွိဘူး။ ေရတြင္းတူးရင္ အိမ္သာနဲ႔ ေပ ၅၀ အကြာ တူးရမယ္ဆုိတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေလာက္ပဲ ရွိတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္းေျပာရရင္ေတာ့ ကေလးနယ္မွာ ေရတြင္းေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ရွိမယ္” လုိ႔ ကေလးၿမိဳ႕ ေရျမစ္ၿဖိဳး ဦးစီးအရာရွိ ဦးေဇာ္ေဇာ္လြင္က ဆိုပါတယ္။
ဘယ္လုိ သဘာဝေဘးဒဏ္ခံရေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ၿမိဳ႕မွာေတာ့ ေသာက္သံုးေရက ရွိေနေသးပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံ ရန္ကုန္တဖက္ကမ္းေဒသေတြမွာေတာင္ ေသာက္သံုးေရခ်ိဳေတြ ငန္လာတာမ်ိဳးအထိ ျဖစ္ေပၚေနၿပီး ေရဟာ လူသားေတြကို သတိေပးေနပါၿပီ။ ျမန္မာႏုိင္ငံ မုိးနည္းရပ္ဝန္းေဒသ ေျမလတ္ပိုင္းရြာေတြမွာလည္း ေသာက္သံုးေရ အခက္အခဲေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနၾကရပါၿပီ။ သို႔ေသာ္ လူ႔သေဘာသဘာဝအတုိင္း ရွိေနေသးသမၽွ တန္ဖိုးထားမႈ နည္းပါးေနတာကို ေတြ႔ေနရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ကေလးေဒသဟာ ေရေပါတဲ့ ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ျဖစ္တဲ့အေလ်ာက္ ေရကို အလၽွံပယ္သံုးဖုိ႔ အဝီစိေရတြင္းေတြကို မ်ားစြာ တူးေဖာ္ သံုးစြဲေနၾကပါတယ္။ အဲဒီေရတြင္းေတြဟာ သဘာဝအေလ်ာက္ ေျမေပၚကို ခပ္ငင္စရာမလုိဘဲ အလုိအေလၽွာက္ လၽွံထြက္ေနၾကတဲ့ ေရတြင္းအမ်ိဳးအစားေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
“ခုဆုိရင္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ကလည္း အထက္ပိုင္း ေရႊေမွာ္လုပ္ငန္းေတြေၾကာင့္ ေရထုက ညစ္ညမ္းလာတယ္။ ေရအေရာင္ကကို မည္းလာတယ္။ အရင္ကဆုိ စိမ္းညိဳ႕ေနတဲ့ ေတာင္တန္းႀကီးေတြရဲ႕ အရိပ္က ခ်င္းတြင္းျမစ္ေရျပင္ႀကီးထဲမွာ ေရျပင္တခုလံုး စိမ္းေနတာ။ အခုေတာ့ ဒါေတြ ဘယ္ေတာ့ ျပန္ရႏုိင္မလဲ မသိေတာ့ဘူး။ တေလာကဆုိ ေရေတြ ေႏွာက္က်ိ မည္းတူးေနတာ ျမစ္ထဲက ငါးေတြေတာင္ ေသတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရကို မေသာက္ရဲေတာ့ဘူး။ ေရသန္႔ပဲ ဝယ္ေသာက္ရတယ္။ ျမစ္ေရက ရႊံ႕ေတြပါလာလုိ႔ ခ်ိဳးေတာင္ မခ်ိဳးခ်င္ေတာ့ဘူး” လုိ႔ ခ်င္းတြင္းျမစ္ကမ္းနံေဘး ရြာေလးက ေဒသခံေတြက ေျပာပါတယ္။
ခ်င္းတြင္းျမစ္လုိပဲ ျမန္မာ့ေသြးေၾကာႀကီးျဖစ္တဲ့ မုိင္ေပါင္း ၁၃၅၀ ခန္႔ ရွည္လ်ားတဲ့ ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးကလည္း ခုလုိ အခက္အခဲေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရပါၿပီ။ ဒါကိုလည္း ကာကြယ္ဖုိ႔ ပညာရွင္ေတြ သုေသတနလုပ္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။
အဲဒါအျပင္ ျမန္မာ့ေသြးေၾကာ ဧရာဝတီျမစ္ ရွင္သန္ေရးအတြက္ ဧရာဝတီျမစ္ေကာ္မရွင္ (The Ayeyarwady River Commission – ARC) ဖြဲ႔စည္းေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ အစိုးရကို တုိက္တြန္းဖုိ႔ကိုလည္း လႊတ္ေတာ္တုိ႔ အဆင္တင္သြင္းမႈေတြလည္း ျပဳခဲ့ပါတယ္။
“ကေလးၿမိဳ႕ေလးမွာ ေသာက္ေရျပတ္လုိ႔တဲ့ ေသာက္ေရေတြကို လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြက လႉေနရတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းေတြၾကားေတာ့ အရမ္းအံ့ၾသမိတယ္။ က်မတုိ႔ ကေလးၿမိဳ႕မွာ ဒီေလာက္ေရေပါတာ ဘာလုိ႔ ေရျပတ္ရမွာလဲဆုိၿပီး ယံုေတာင္ မယံုခဲ့ဘူး” လုိ႔ ကေလးေဒသကေန ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္ ခြဲခြာၿပီး တပါးအရပ္မွာ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနသူ အမ်ိဳးသမီးတဦးက ဆုိပါတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ ၂၀၁၆-၁၇ မွာ ကေလးၿမိဳ႕ေလးရဲ႕ ေဒသအခ်ိဳ႕ဟာ ေသာက္သံုးေရ အခက္အခဲ ျဖစ္ေပၚလာေနၿပီဆုိတာ ေဒသေနသူေတြ မ်က္စိေရွ႕မွာကို လက္ေတြ႔ ျမင္ေနၾကရပါၿပီ။ အဲဒီအတြက္ က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လုိ ကာကြယ္ၾကမလဲ။ ဘယ္လုိ ေျဖရွင္းၾကမလဲ။ ေနာက္အနာဂတ္အတြက္ ေရအခက္အခဲ နည္းႏုိင္သမၽွ နည္းေအာင္ ဘယ္လုိ ေဆာင္ရြက္ၾကမလဲ။ ေရရဲ႕ စိန္ေခၚမႈေတြကေတာ့ စတင္ေနခဲ့ၿပီပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
“ေျမေအာက္ေရ ခန္းေျခာက္ျခင္းဟာ သစ္ေတာေတြနဲ႔ဆုိင္တယ္။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ မုိးရြာတယ္။ မုိးေရဟာ ေျမေအာက္စိမ့္မဝင္ဘူး။ ေခ်ာင္းေျမာင္းေတြကေန ပင္လယ္ သမုဒၵရာထဲကိုပဲ သြားၿပီး ေရငန္ျဖစ္တယ္။ ေျမေအာက္ေရအတြက္ကေတာ့ သစ္ပင္ေတြကပဲ အဓိကက်တယ္။ သစ္ပင္ေတြက ေျမေအာက္ေရကို ဆြဲစုပ္သံုးစြဲတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔တေတြ ေျမေအာက္ေရခ်ိဳ မျပတ္ရရွိဖုိ႔က သစ္ပင္ေတြလည္း လုိတယ္” လုိ႔ ေရျမစ္ၿဖိဳး ၿမိဳ႕နယ္ဦးစီး ဦးေဇာ္ေဇာ္လြင္က ဆုိျပန္ပါတယ္။
အခုဆုိ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလကုန္နဲ႔ ဇြန္လအစရက္ကေလးက ခ်င္းေတာင္ေပၚ မုတ္သုံမိုးေၾကာင့္ ခ်င္းေတာင္တန္းေပၚက သစ္ေတြ အကိုင္းအခက္ေတြ ငုတ္တုိေတြဟာ တန္ေပါင္းမ်ားစြာ ေရစီးနဲ႔အတူ ကေလးၿမိဳ႕ကို ေရာက္လာျပန္ပါတယ္။ ကေလးၿမိဳ႕အနီးက ရာဇၿဂိဳဟ္ေရေလွာင္တမံထဲမွာကို မ်ားစြာ တင္က်န္ခဲ့ျပန္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ၂၀၁၅ ေရေဘးတုန္းကလည္း တန္ေပါင္းေထာင္ခ်ီ က်ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေတြကို ၾကည့္ရင္ သစ္ေတာေတြရဲ႕ နာမက်န္းမႈဟာလည္း အနာဂတ္ကို အသက္ဆက္မယ့္ ေရအတြက္ ထိတ္လန္႔ဖြယ္ စိန္ေခၚမႈေတြပဲဆုိတာ သိႏုိင္ေနပါၿပီ။ ဒီေတာ့ အနာဂတ္အတြက္ ေျမေအာက္ေရခ်ိဳကို က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လုိ ေခြၽတာသံုးစြဲၾကမလဲ။ ဘယ္လုိ ရရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၾကမလဲ။
ကေလးၿမိဳ႕ေလးဟာ အစပိုင္းက ေျပာခဲ့သလုိ ေရအလိုအေလ်ာက္ ေျမေပၚ လၽွံထြက္ေနတဲ့ အဝီစိေရတြင္းေတြ ေပါလွပါတယ္။ ဒါေတြဟာ အလဟႆ အသံုးမျပဳလည္း ျမစ္ေခ်ာင္းထဲ ေရာက္ၿပီး ဆံုး႐ံႈးေနၾကရပါတယ္။ လူသာအိပ္တာ ေရက မအိပ္ဘူး ဆုိသလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီလုိ ေရလၽွံတြင္းေတြကို စနစ္တက် အသံုးျပဳေနတဲ့ ေက်းရြာအခ်ိဳ႕လည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေရတြင္းေတြကို ထိန္းသိမ္းတာ နည္းေနေသးတာကို ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးလည္း ေရျမစ္ၿဖိဳးဌာနက ၿမိဳ႕နယ္ဦးစီး ဦးေဇာ္ေဇာ္လြင္က
“က်ေနာ္တို႔ ေရလၽွံတြင္းေတြဟာ ေရပိုက္ကေန သံုးစြဲျခင္းမရွိလည္း ဒေလေဟာ ထြက္ေနတယ္။ ဒါေတြကို လၽွံမထြက္ေစဘဲ ေရထုက က်ေနာ္တုိ႔ ေျမေပၚထက္ ၁၀ လက္မ လၽွံတက္တယ္ဆုိရင္ အဲဒီတြင္းကို ၁၅ ေပ ပိုက္နဲ႔ဆက္ၿပီး ေရကို ထိန္းဖုိ႔လုိအပ္ပါတယ္။ ေရလၽွံတက္ ဧရိယာရဲ႕ေအာက္မွာ တီပိုက္လုိ႔ေခၚတဲ့ ေရပိုက္ ပိုက္ေကြးဆက္ၿပီး ေရဘဲ အဖြင့္အပိတ္ တပ္ဆင္ၿပီး လုိအပ္တဲ့အခါမွ ဖြင့္ၿပီး ေျမေအာက္ေရခ်ိဳကို စနစ္တက် သံုးစြဲဖုိ႔ လုိအပ္တယ္” လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
အားဝါးရြာ ဆည္ေတာ္ဦးနဲ႔ ေက်ာင္းတုိက္ရြာရဲ႕ စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာေတာ့ ေျမေအာက္ေရလၽွံတြင္းကို စနစ္တက် ပိုက္အျမင့္ေတြနဲ႔ သြယ္တန္းသံုးစြဲေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီတြင္းေတြက အလႉရွင္ေတြရဲ႕ တြင္းေတြ ျဖစ္ၿပီး လွဴဒါန္းသူရဲ႕ စနစ္က်မႈကို ေလးစားရပါတယ္။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ကေလးၿမိဳ႕ေလးရဲ႕ အနာဂတ္ မ်ိဳးဆက္ေတြအတြက္ ကေလးၿမိဳ႕ေလးရယ္ ေျမေအာက္ေရခ်ိဳရယ္ကို အတတ္ႏုိင္ဆံုး တြဲလ်က္ အေမြထားခဲ့ႏုိင္ဖုိ႕အတြက္ အဝီစိေရလၽွံတြင္းေတြကို စနစ္တက် ထိန္းသိမ္းသံုးစြဲၾကရင္း သစ္ပင္ေတြ စိုက္ၾကစို႔လုိ႔ ဒီေဆာင္းပါးေလးနဲ႔ တုိက္တြန္းလုိက္ပါရေစ။
မင္းရဲစစ္ႏုိင္