ယေန့ ကၽြန္ေတာ္တို့ရဲ့ ကမၻာၾကီးကို ပလတ္စတစ္ကမၻာၾကီးလို့ ေျပာနိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ လူေတြဟာ ပလတ္စတစ္ေတြကို အလြန္အကၽြံ သံုးေနၾကလို့ ျဖစ္ပါတယ္။ နုိင္ငံၾကီး တနုိင္ငံကဆုိရင္ တနာရီမွာ ပလတ္စတစ္ပုလင္း ၂.၅ သန္းကုိ လြွႊင့္ပစ္ေနပါတယ္။ အေတာ္ေလးကိုလြန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို့ ေနထိုင္တဲ့ ကမၻာၾကီးကေတာ့ ခ်ိန္ခြင္လ်ွာညိွေနတဲ့ ကမၻာၾကီးပါ။ ဒီေတာ့ . . . ပလတ္စတစ္ေတြနဲ့ ေဒြးေရာယွက္တင္ ျဖစ္လာတဲ့ ဒီကမၻာၾကီးမွာ ဘယ္လို ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညိွေတာ့မွာလဲ သံုးသပ္တင္ျပသြားပါမယ္။ က်ေနာ္တုိ့တေတြဟာ ပလတ္စတစ္ေတြကုိ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ အသံုးျပု ေနၾကတယ္။ အမႈိက္ပံုးေတြထဲ ေရာက္သလုိ အခ်ဳိ့ကေတာ့ ေရေျမာင္းထဲ ေရာက္တယ္။ အခ်ဳိ့. . . လယ္ကြင္းေတြထဲ ေရာက္တယ္။ ျမစ္ေတြ၊ ေခ်ာင္းေတြ၊ ပင္လယ္ေတြထဲမွာ ပလတ္စတစ္ေတြ ေနရာယူလာၾကပါတယ္။ ဒီ ပလတ္စတစ္ေတြဟာ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပ်က္စီးနုိင္ျခင္း မ႐ွိပါဘူး။ သတၱ၀ါေတြကို ဒုကၡေပးေနပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ပလတ္စတစ္ဟာ ကမၻာၾကီးကို မပ်က္ စီးေစေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီအတုိင္းဆက္သြားေနရင္ ျပဿနာ အၾကီးၾကီး ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ေနာင္တေခတ္မွာ မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြက က်ေနာ္တုိ့ကုိ အျပစ္တင္ၾကမွာ အမွန္ပါပဲ။ ဒီအတြက္ အားလံုးသတိထားၾကဖုိ့ လိုပါတယ္။ ယေန့ အိမ္ကပစၥည္းေတြကုိ လုိက္ၾကည့္ပါ။ ဘယ္ဟာက ပလတ္ စတစ္လဲ။ ေရတြက္ၾကည့္ပါ။ တစ္ေနကုန္သြားမယ္။ ပလတ္စတစ္ေတြကုိ ေရတြက္လုိ့ ကုန္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ပလတ္စတစ္ဟာ အင္မတန္မွ ထူးျခားတဲ့ပစၥည္းပါ။ ေနရာတကာမွာ အသံုး၀င္ပါတယ္။ သူ မပါ ဘယ္အခါမွမျပီး ဆုိတာလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး႐ႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ အင္မတန္ ဆုိးပါတယ္။ ဒီပလတ္စတစ္အမ်ားစုဟာ ေနာက္တၾကိမ္ အသစ္အျဖစ္ ျပန္မရနုိင္တဲ့ ႐ုပ္ၾကြင္းေလာင္စာကေန ထုတ္လုပ္ထားတာ ျဖစ္တယ္။ သူ့ကုိ ထုတ္လုပ္တဲ့အခါမွာ ပတ္၀န္းက်င္ကုိ ညစ္ညမ္းေစျပီး အဆိပ္ဓာတ္ေငြ့ေတြ ထြက္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ဒီပစၥည္းေတြဟာ အလုိအေလ်ာက္ မပ်က္စီးပါဘူး။ Boidegradable မျဖစ္ပါဘူး။ ပုိျပီးဆုိးတာက ကြ်န္ေတာ္တုိ့က ဒါေတြကုိ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ စြန့္ပစ္ေနၾကတယ္။ ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ့ ဘာလုပ္ရမလဲ။ ႐ွင္းပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ့ဟာ ဒီပလတ္စတစ္ေတြ အသံုးကို ေလ်ာ့ရမယ္။ စြန့္ပစ္တာကုိလည္း ေလွ်ာ့ခ်ၾကရပါမယ္။ ေနာက္ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ့အေနနဲ့ ပလတ္စတစ္ကို ျပုလုပ္တဲ့ နည္းလမ္းေတြကုိ ေျပာင္းလဲပစ္ရမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒီလုိနည္းလမ္းေတြအျပင္ ဘယ္ပစၥည္းကေန ကြ်န္ေတာ္တုိ့ လုပ္သလဲ။ ယခုလက္႐ွိ ႐ုပ္ၾကြင္းေလာင္စာကေန ထုတ္လုပ္တဲ့ ပံုစံကုိလည္း ျပုျပင္ဖုိ့လုိတယ္။ ဒီအတြက္ လူေတြဟာ Bioplastastic ဆုိတဲ့ ဇီ၀ပလတ္စတစ္ေတြကုိ ထုတ္လုပ္သြားနိုင္ဖုိ့ သုေတသနေတြ လုပ္ေနၾကပါတယ္။ Bioplastastic ဆိုတာ အသစ္ျပုလုပ္လုိ့ရတဲ့ ပစၥည္းေတြကေန ထုတ္လုပ္နုိင္ရမယ္။ သစ္ပင္ေတြ၊ သီးနွံေတြက ထုတ္လုပ္တာမ်ဳိးပါပဲ။ စြန့္ပစ္လုိက္တဲ့အခါ သဘာ၀အတိုင္း   အလုိအေလ်ာက္ ပ်က္စီးသြားေစရပါမယ္။ ေနာက္ သူ့ကုိ သံုးတဲ့အခါမွာ ပံုမွန္ပလတ္စတစ္ေတြလုိပဲ သံုးလုိ့ရေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပလတ္စတစ္နဲ့ ပတ္သက္တဲ့ သိထားတဲ့ အခ်က္အခ်ဳိ့ကုိ တင္ျပလိုပါတယ္။ Bioplastastic ဆုိတာကေတာ့ သစ္ပင္ေတြကေန ထုတ္လုပ္တာ ျဖစ္တယ္။ ႐ုပ္ၾကြင္းေလာင္စာကေန ထုတ္လုပ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ Bioplastastic ဟာ ၁၈၄၅ ခုနွစ္က တီထြင္ခဲ့တဲ့ ပထမဦးဆံုး ပလတ္စတစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ celluloid လုိ့ ေခၚပါတယ္။ ၁၈၇၀ ခုနွစ္ေလာက္က သူ့ကုိ သြားစုိက္တဲ့ေနရာမွာ သံုးတယ္။ ဘီးနဲ့ သြားတုိက္သြားပြတ္တံေတြမွာ သံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒီေတာ့ သူ့ကုိအမ်ားၾကီးသံုးတယ္ဆုိရင္ သစ္ပင္ေတြ အမ်ားၾကီး ဆံုး႐ႈံးမွာပါပဲ။ ေန့စဥ္သံုးတဲ့ ပလတ္စတစ္အိတ္ေတြကုိေတာ့ အနည္းနဲ့အမ်ား သိၾကပါတယ္။ သူတုိ့ဟာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အင္မတန္ဆုိးတဲ့ ပစၥည္းပါ။ ထုတ္လုပ္သူမ်ားက တစ္နွစ္ကို ပလတ္စတစ္တန္ သန္း၂၀၀ ေလာက္ ထုတ္တယ္။ ၃.၅ ရာခုိင္နႈန္းေလာက္ကုိပဲ ျပန္လည္အသုံးျပု recycle လုပ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ တနွစ္တနွစ္ ပလတ္စတစ္တန္ေပါင္း ၁၉၃သန္းဟာ ကမၻာေျမေပၚ အသံုး၀င္တဲ့ပစၥည္းေတြ ျဖစ္လာသလုိ စြန့္ပစ္ပစၥည္းေတြလည္း ျဖစ္လာတယ္။ တကယ္ေတာ့ ပလတ္စတစ္ဟာ မလြွႊင့္ပစ္မီအထိ အေတာ္ေလး အသံုး၀င္တယ္။ မ႐ွိမျဖစ္ ပစၥည္းအေနနဲ့ေတာင္ ျဖစ္လုိ့ေနပါတယ္။ ဒါလည္း တကယ္ေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ လူေတြရဲ့ ေပါ့ဆမႈပါ။ အမႈိက္ပံုထဲကုိ ပလတ္စတစ္ေတြ ေရာက္တယ္။ အမႈိက္အေနနဲ့ ၂၅ ရာခုိင္နႈန္းကို ေျမၾကီးထဲမွာ ေနရာယူတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခ်ဳိ့ကေတာ့ သမုဒၵရာထဲကုိ ေရာက္သြားတယ္။ သမုဒၵရာထဲမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ပလတ္စတစ္ ပမာဏဟာ ေရသတၱ၀ါအေလွးအမြွႊား Plankton ထက္မ်ားတယ္။ တကယ္တမ္း Bioplastic ဆုိတာဟာ ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အေကာင္းၾကီးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အခ်ဳိ့ Bioplastic ေတြကုိ မ်ဳိးရိုးဗီဇျပုျပင္ထားတဲ့ အပင္ေတြ၊ အသီးအနွံေတြက ထုတ္လုပ္တယ္။ ဒီပစၥည္းေတြဟာ သဘာ၀ကုိ ဒုကၡေပးနုိင္တာမုိ့ သတိထားရျပန္တယ္။ ယခုထက္ထိေတာ့ သုေတသနေတြ လုပ္ေနရဆဲပါပဲ။ အဓိကကေတာ့ သင့္ရဲ့ပလတ္စတစ္ အသံုးျပုမႈပမာဏကုိ ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ့ပါ။ မိမိရဲ့မိသားစုေတြ၊ မိတ္ေဆြေတြ၊ လူမႈအဖြဲ့အစည္းေတြမွာ တတ္နုိင္သမွ် ေဆြးေနြးပါ။ အင္တာနက္ထဲ ၀င္သူမ်ားကေတာ့ ilsr.org ဆုိတာကုိၾကည့္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္ sustanableplastic.com ကုိလည္း ေလ့လာလုိ့ရတယ္။ ဒါေတြအားလံုးဟာ ကမၻာၾကီးအတြက္ ေကာင္းမႈ လုပ္တယ္လုိ့ မွတ္ဖို့ပါပဲ။ ဒီလိုလုပ္ၾကဖို့ ဘယ္လုိ စလုပ္မွာလဲ။ ႐ုိး႐ုိးေလးကေန စလုိက္ပါ။ ပလတ္စတစ္ပစၥည္းေတြ သံုးရေတာ့မယ္ဆုိရင္ တာ႐ွည္ခံတဲ့ ပလတ္စတစ္ ပစၥည္းေတြကုိသံုးပါ။ ပလတ္စတစ္ေရခြက္ကို သံုးပါ။ တခါသံုးေတြ၊ polystyrene cup  ေတြကို မသံုးပါနဲ့။ ေဈး၀ယ္တဲ့အခါမွာ ကြ်တ္ကြ်တ္အိတ္ေတြအစား မိမိရဲ့အိတ္ကုိ ယူသြားတဲ့ အက်င့္လုပ္ပါ။ တျဖည္းျဖည္း ေလွ်ာ့ျပီးေနာက္ အေကာင္းဆံုး ဘာကိုသံုးရမယ္ဆိုတာကုိ ႐ွာေတြ့နုိင္ပါလိမ့္မယ္။ တခါသံုးပလတ္စတစ္ေတြကုိ တခါမွမသံုးဖုိ့ ၾကိုးစားၾကည့္ ပါလား။ အဲဒါ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ပလတ္စတစ္ကုိ သိေအာင္ၾကိုးစားပါ။ စားေသာက္ဆုိင္ကေန ထုပ္ပုိးေပးလုိက္တဲ့ အစားအေသာက္(ဥပမာ ေခါက္ဆြဲထုပ္) ေတြကုိ ပိုလီစတိုင္ရင္းေတြနဲ့ မထည့္ဖို့ စည္းရံုးပါ။ အရင္ေခတ္ကလို ဖက္နဲ့ထည့္ဖို့ မလုပ္နုိင္ရင္ေတာင္ စတီးခ်ဳိင့္၊ သတၱုခ်ဳိင့္မ်ားနဲ့ ထည့္ၾကဖုိ့ ေဆာ္ဩၾကပါ။ အနၱရာယ္႐ွိတဲ့ ပလတ္စတစ္မ်ားကုိ သတိထားပါ။ ပလတ္စတစ္မ်ားကုိ မွန္မွန္ကန္ကန္ မသံုးလွ်င္ ဥပါဒ္ျဖစ္တတ္တယ္။ ပလတ္စတစ္ကို မီး႐ႈိ့ရင္ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ့ေတြ ထြက္လာ တယ္။ ပလတ္စတစ္ ေရသန့္ဘူးလုိမ်ဳိးကုိ ေနေရာင္မွာထားရင္ အဆိပ္ေတြ ေရထဲကို ထြက္လာတတ္တယ္။ အခ်ဳိရည္ ပလတ္စတစ္ဘူးမ်ားလည္း ဒီလုိပဲ ေနေရာင္နဲ့ ဓာတ္ျပုနုိင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီဘူးေတြဟာ တုိက္႐ုိက္ေနေရာင္ေၾကာင့္ အနၱရာယ္႐ွိတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြ ထြက္လာေစတတ္တယ္။ ယေန့ကမၻာၾကီးကုိ ကြ်န္ေတာ္တုိ့က အေရးမထားဘဲ ရပုိင္ခြင့္ အေနနဲ့ အသံုးခ်ေနတာ ၾကာပါျပီ။ ဒီေတာ့ ကမၻာၾကီးမွာ ဆံုး႐ႈံးပ်က္စီးမႈေတြ အမ်ားၾကီး႐ွိေနပါတယ္။ ေနာက္တစ္ဖန္ ျပုျပင္လုိ့မရတာေတြ အမ်ားၾကီးပါပဲ။ ဒီေတာ့ ပထမအဆင့္အေနနဲ့ အမ်ားပါ၀င္လာဖုိ့ ၾကိုးပမ္းခ်က္မ်ားကုိ တင္ျပတာပါ။ သေဘာေပါက္ေအာင္ ၾကိုးစားပါ။ ကမၻာၾကီးဟာ တုိ့ကမၻာၾကီးပါ။ ပလတ္စတစ္ကမၻာ ျဖစ္မလာေစပါနဲ့။ လူတိုင္း တတ္နိုင္ပါတယ္။ ေျမကမၻာကို ကယ္တင္ၾကပါ။