ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ စုိက္ပ်ဳိးစီးပြားကို အဓိကအေျခခံတဲ့ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေပမယ့္  ေဒသတြင္းႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ရင္  ျမန္မာ့စိုက္ပ်ဳိးေရးထြက္ကုန္ေတြရဲ႕ အရည္ေသြးျမင့္ဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ျမန္မာ့ စိုက္ပ်ဳိးေရးထြက္ကုန္ေတြ အထြက္ႏႈန္းတိုးၿပီး အရည္အေသြးျပည့္ဝပါမွ ျပည္ပကိုတင္ပို႔ႏိုင္ၿပီး ေတာင္သူေတြရဲ႕ စားဝတ္ေနေရးနဲ႔ လူေနမႈဘဝေတြ တိုးတက္လာမွာပါ။ ျမန္မာ့စိုက္ပ်ဳိးသီးႏွံေတြ အရည္အေသြးျပည့္မီလာဖို႔နဲ႔  ေျမဆီနဲ႔ ပိုးမႊား၊ ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးစရိတ္ကို  တျဖည္းျဖည္း ေလၽွာ႔ခ်လာႏိုင္မယ့္ ဘက္စံုသီးႏွံကာကြယ္ေရးစနစ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စိုက္ပ်ဳိးေရးဦးစီးဌာန၊ သီးႏွံကာကြယ္ေရးဌာနခြဲမွ အၿငိမ္းစား ဒုညႊန္ၾကားေရးမႉး ေဒၚေအးေအးမာကို ဒီဗြီဘီသတင္းေထာက္ ရူပါေအာင္၀င္းက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ဆရာမအေနနဲ႔ ဘက္စံု သီးႏွံကာကြယ္ေရးစနစ္ကို ဘယ္လို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ခ်င္ပါသလဲ။ “ဘက္စံုသီးႏွံကာကြယ္ေရးစနစ္ဆုိတာ ပုိးသတ္ေဆးခ်ည္းပဲ သံုးတာလည္း မဟုတ္ဘူး၊ သဘာဝနည္းပညာခ်ည္းပဲလည္း မဟုတ္ဘူး၊ ပုိးသတ္ေဆးလည္း ပါခ်င္ပါမယ္၊ သဘာဝနည္းပညာလည္း ပါမယ္။ စိုက္ပ်ဳိးနည္းစနစ္ေတြလည္း ပါမယ္။ ေနာက္ မ်ဳိးအေျပာင္းအလဲ သံုးျခင္းအားျဖင့္လည္း ပါမယ္၊ ႀကိဳတင္ကာကြယ္တားဆီးျခင္း အဲဒီနည္းလမ္း ငါးမ်ဳိးစလံုး ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္၊ ႏွစ္မ်ဳိးတည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္၊ အဲလိုေပါင္းစပ္ၿပီး ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းတာ ဘက္စံုကာကြယ္ေရးစနစ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ အဲဒီလို ႏွိမ္နင္းမွလည္း ေရရွည္တည္တံ့တဲ့ ဘက္စံုကာကြယ္ေရးစနစ္ ျဖစ္တယ္။” ဘက္စံု သီးႏွံကာကြယ္ေရးစနစ္ရဲ႕ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္က ဘာပါလဲ။ “အခုျဖစ္လာတာက တုိ႔စိုက္ပ်ဳိးေရးေလာကမွာ ရာသီဥတုေတြ ေျပာင္းတယ္၊ ေဖာက္ျပန္တယ္၊ အဲဒီခါက် ပံုမွန္ က်နက်ပိုးမႊားေတြ မဟုတ္ဘဲနဲ႔၊ out break  ေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အဲေတာ့ က်လာတဲ့ ကိုယ္စိုက္ပ်ဳိးထားတဲ့ သီးနွံကို ဖ်က္ဆီးတဲ့ ပိုးမႊားေရာဂါေတြကို ကာကြယ္တဲ့ေနရာမွာ အထိေရာက္ဆံုး ျဖစ္ေအာင္လို႔ လူေတြလည္း အထိခိုက္အနည္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ပိုးသတ္ေဆးကို လံုးဝအားထားတာ မဟုတ္ဘဲ၊ က်န္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြ၊ စိုက္ပ်ဳိးနည္းစနစ္ေတြ၊ ကိုယ့္ရဲ႕မ်ဳိးကို အေျပာင္းအလဲ လုပ္မယ္၊ တျခား ကိုယ့္ဆီမွာရွိတဲ့ နညး္လမ္းေလးေတြနဲ႔ တြဲဖက္ၿပီးေတာ့ သံုးႏုိင္ရင္ ကုန္က်စရိတ္ အနညး္ဆံုးနဲ႔ အထိေရာက္ဆံုးျဖစ္တဲ့ ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းနည္းျဖစ္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္တာ။” ေတာင္သူေတြက ပိုးမႊားနဲ႔ ေရာဂါျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းတဲ့အခါမွာ ကုန္က်စရိတ္လည္း သက္သာေအာင္  ဘက္စံု သီးႏွံကာကြယ္ေရးစနစ္ကို အသံုးခ်ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြကုိ ေျပာျပေပးပါ။ “အဓိကက IPM (ဘက္စံု သီးႏွံကာကြယ္ေရးစနစ္)နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ နည္းပညာေတြကို အစိုးရဌာနေတြကပဲ အမ်ားဆံုး လုပ္ေပးတာေပါ့၊ ဒါေပမယ့္ အခု NGO အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း ဒီဟာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လုပ္တာမ်ားတယ္။ ေအာ္ဂဲနစ္တုိ႔ GAP (Good Agriculture Practice) တြဲတြဲၿပီးေတာ့ သဘာဝ Organic ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ တြဲတြဲၿပီးေတာ့ လုပ္တာရွိတယ္။ ေတာင္သူေတြပိုင္းက Knowledge ကို သိေအာင္၊ အသိပညာ တုိးလာေအာင္ စာဖတ္ဖို႔လို တယ္။ ဒီလို နည္းပညာနဲ႔သက္ဆုိင္တဲ့ သက္ဆုိင္ရာဌာနေတြနဲ႔လည္း ဆက္သြယ္ဖို႔လိုတယ္။ ဆက္သြယ္တယ္ ဆုိတာ အစိုးရဌာနမွ မဟုတ္ဘူး၊ သူတုိ႔ေဒသမွာ ရွိေနတဲ့ NGO လုပ္ငန္းမွာ တာဝန္ခံလုပ္ေနတဲ့ ကေလးေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အဲဒီလို သူတုိ႔ကို သြားၿပီးေမးတယ္။ ဥပမာ ေအာ္ဂဲနစ္ ေျမၾသဇာ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ၊ ေအာ္ဂဲနစ္ ပိုးသတ္ေဆး ဘယ္လိုလုပ္မလဲ၊ ေမးလို႔ရတယ္။ ေျမေဆြး ျပဳလုပ္နည္းေတြ၊ အဲဒီေျမေဆြးသံုးစြဲနည္းေတြ ဆုိတာ သင္တန္းၿပီး ၿပီးေရာ မဟုတ္ဘူး၊ သူတုိ႔ေတာင္သူေတြက တကယ္လက္ေတြ႔ လုပ္လိုက္တဲ့အခါမွာ တကယ္အက်ဳိးအျမတ္ရွိၿပီး၊ ျပင္ဦးလြင္က ပန္းစိုက္တဲ့ ေတာင္သူေတြ ပန္းစိုက္တဲ့အခါမွာ အမ်ားႀကီး ရလိုက္တဲ့အခါမွာ သူကိုယ္တုိင္ ေျမေဆြးလုပ္ရတာကို သေဘာေပါက္သြားၿပီး သူ႔ဟာသူပဲ ေျမေဆြးလုပ္ေတာ့တယ္။” “အဲဒီလိုပဲ IPM အေနနဲ႔ သြားမယ္ဆုိရင္ IPM ဆုိတာက ဘက္စံုေလ၊ ပုိးသတ္ေဆးခ်ည္းပဲ သြားလို႔မရဘူး၊ Natural ႀကီးပဲလည္း သြားလို႔မရဘူး၊ အဲဒီႏွစ္ခုကို တြဲသံုးရတာ၊ အဲဒီႏွစ္ခု၊ သို႔မဟုတ္ သံုး၊ ေလးခု တြဲသံုးၿပီး အဆင္ေျပတဲ့ ကိုယ့္ေဒသတြင္းမွာ ကုန္က်စရိတ္လည္း သက္သာရမယ္၊ သံုးလို႔လည္း အဆင္ေျပရမယ့္ ထိေရာက္ရမယ့္ နည္းလမ္းကို ေရြးရမယ္။ ေရြးနည္းေရြးပံုက သက္ဆုိင္ရာၿမိဳ႕နယ္ဦးစီးဆုိတာက သူတုိ႔မွာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေလးေတြက ရွိၿပီးသား၊ အဲဒါကို ေတာင္းၿပီးေတာ့၊ NGO က လူကိုပဲ ေတာင္းၿပီးေတာ့ျဖစ္ျဖစ္ အဲဒီအလုပ္ေလးက လုပ္ကို လုပ္သင့္တယ္။ ပိုးနဲ႔ ေရာဂါ မကြဲဘူးဆုိတဲ့ ျပႆနာကိုက ေတာ္ေတာ္ကို ဆုိးတာ။ အဲဒီပိုးနဲ႔ ေရာဂါက လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ ေလာက္ကတည္းက ဆရာမတုိ႔ ရွင္းျပေပးတာ မကြဲေသးဘူးဆုိရင္ေတာ့ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။” “ေတာင္သူေတြဘက္က ဘာသိဖုိ႔လိုလဲဆုိေတာ့ ပိုးက်တာလား၊ ေရာဂါက်တာလား အေျခခံေလာက္ကို ကိုယ့္ဟာကိုယ္ သိကိုသိရမယ္။ လာစားေနတဲ့ ေလာက္ေကာင္္ေတြ ျမင္မယ္၊ ဂ်ပုိးေတြ ျမင္မယ္ဆုိရင္ ဒါဆုိရင္ ပိုးပဲေလ၊ သူ႔ဥေလးေတြ ျမင္မယ္၊ အေကာင္ေလးေတြကေန စြန္႔ထုတ္ထားတဲ့ အညစ္အေၾကးေလးေတြ ျမင္မယ္ဆုိရင္ ဒါ ပိုးေကာင္၊ ေသခ်ာတယ္။ တခါတေလမွာ ပိုးေကာင္က တုိက္႐ိုက္စားၿပီး ဖ်က္ဆီးတာရွိသလို၊ ပိုးေကာင္ေၾကာင့္ရတဲ့ ေရာဂါက ဝင္လာတာ ရွိေသးတယ္။ ဆုိေတာ့ ေရာဂါဆုိတာက အေကာင္အထည္မေဖာ္ဘူး။ သူက အရြက္မွာ၊ အပင္မွာ အစက္ေတြ၊ အေျပာက္ေတြ၊ အဲဒီလကၡဏာက ေရာဂါပဲ၊ ဒါေပမယ့္ တခါတေလ အဲ့ဒီေရာဂါကလည္း ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါလည္း ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဘယ္ဟာက ေရာဂါနဲ႔ ပိုးနဲ႔ ကြဲရင္ကိုပဲ ဒီဟာက ပိုးသတ္ေဆး သံုးရမယ္၊ ပိုးသတ္ေဆးက အမ်ားႀကီးသံုးစရာ လိုလား၊ မလိုေသးဘူး ဆုိရင္လည္း မသံုးရဘူး။ မလိုအပ္ဘဲ သံုးရင္ ပုစဥ္းေတြ၊ သဘာဝသားရဲေကာင္ေတြ ရွိတယ္၊ အဲဒီ သားရဲေကာင္ေတြ မေသသြားေအာင္္လို႔ ခ်က္ခ်င္း ပိုးသတ္ေဆးကို မသံုးနဲ႔၊ မိတ္ေဆြပိုးေတြေပါ့၊ မိတ္ေဆြပိုးေတြ မေသေအာင္ ေမြးရမယ္။ မိတ္ေဆြပိုးနဲ႔ မႏုိင္ေလာက္ဘူး အေနအထားတခုမွာ ဆုိရင္ေတာ့ ကိုယ့္စိုက္ခင္းလည္းမပ်က္စီးခင္ သံုးလိုက္ရမယ္။ အဲလိုေတာ့ လုပ္ရမယ္။ အဲဒီလုိေတြ လုပ္ဖို႔က ဒီဘက္က အစိုးရဘက္ကလည္း မႏုိင္ႏုိင္ဘူး၊ NGO ေတြဘက္ကလည္း မႏုိင္ႏုိင္ဘူး၊ အဲေတာ့ သူတုိ႔ဘက္ကလည္း ပါဝင္မွ ရမယ္။ Call Centre ေတြ ဖြင့္ၿပီ။ Call Centre ေတြကို ဖုန္းဆက္ၿပီး ေမးရမယ္။ ဒီလိုျပႆနာ ျဖစ္ေနပါတယ္၊ ဘာေလးေတြေတာ့ လကၡဏာေလးေတြ၊ ကိုယ္ကလည္း ကိုယ့္ကြင္းထဲကို ဆင္းၿပီးေတာ့ စိတ္ပါ၀င္စားစြာနဲ႔ ၾကည့္၊ ကိုယ့္ကြင္းက ပံုစံေျပာင္းေန တယ္။ အရင္ဟာနဲ႔ မတူဘူး။ အဲဒါဆုိ ပိုးလား၊ ေရာဂါလား ခြဲေပးရမယ္။ အဲဒီလို လုပ္ေပးရမယ္။” ဘက္စံု သီးနွံကာကြယ္ေရးစနစ္ကို ေတာင္သူေတြ သိဖုိ႔၊ လိုက္နာက်င့္သံုးလာႏိုင္ဖုိ႔ ဘယ္လို အသိပညာေပးလုပ္ငန္းေတြ လိုအပ္တယ္လို႔ ျမင္ပါသလဲ။ “အဲဒါကေတာ့ သူတုိ႔ကိုယ္တုိင္ စာဖတ္ဖို႔လည္းလိုတယ္။ တီဗီြေတြ၊ ဗီြဒီယိုေတြက လာရင္ လာနားေထာင္ဖုိ႔ လိုတယ္။ အဓိက မရွင္းရင္ ေမးျမန္းဖို႔၊ အဓိကပညာရွင္၊ စိုက္ပ်ဳိးေရးနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ ပညာရွင္၊ အစိုးရဝန္ထမ္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အျပင္မွာ ပညာရွင္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ႀကီးသည္ ငယ္သည္ မဟုတ္ဘူး၊ အခုကေလးေတြက အမ်ားႀကီးပဲ လက္ေတြ႔လုပ္ေနၾကတယ္။ ကြၽမ္းက်င္ၾကတယ္။ ေမးဖုိ႔ေတာ့ လိုမယ္။ ေမးဖုိ႔မလြယ္ဘူး ဆုိရင္ လက္ကမ္းစာေစာင္ေလးေတြ၊ တခ်ဳိ႕နည္းပညာေတြကို facebook ကေနလည္း ဖတ္လို႔ရတယ္။ နည္းပညာေလးေတြ။” အစိုးရဘက္ကလည္း ဘာေတြ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔လိုအပ္ေနပါလဲ။ “သူတုိ႔ အခုလုပ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းကို အားေပးရမွာေပါ့။ အားေပးမယ္ဆုိတာ ေငြေရးေၾကးေရး အရေရာ၊ ကြၽမ္းက်င္ဝန္ထမ္းေလးေတြကို ပညာေပးၿပီးေတာ့ ေခၚၿပီး ေတာင္သူပညာေပး လုပ္ငန္းေတြကို ခ်ဲ႕မွာေပါ့။ ဘာလို႔လဲဆုိ တုိင္းနဲ႔ ျပည္နယ္ အားလံုးမွာ ပိုးမႊားေရာဂါနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ ေဆးခန္းေလး ဖြင့္ထားတယ္။ အဲဒီမွာလည္း သြားၿပီး ေလ့လာလို႔ရတယ္။ အဲဒီကလုပ္တဲ့ သင္တန္းေတြမွာလည္း သူတို႔ ပါဝင္လို႔ရတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေတာင္သူေတြရဲ႕သဘာဝက အစိုးရနဲ႔ ဆက္စပ္ဖို႔ ေၾကာက္တယ္။ မေၾကာက္ပါနဲ႔၊ ေမးပါ၊ ေျပာပါ။ အဲဒီအေပၚမွာ ကိုယ့္ကို ၀န္ထမ္းက ေျပေျပလည္လည္ မဆက္ဆံဘူးဆိုရင္ ေျပာလို႔ရတယ္ေလ၊ ဝန္ထမ္းအႀကီးအကဲကို တုိင္လို႔ရတယ္။ ကိုယ့္ေဒသမွာရွိတဲ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ကို ေျပာလို႔ရတယ္။ သူတုိ႔ စိတ္ဝင္စားဖုိ႔ လိုတယ္။ သူတုိ႔ ဘာလုပ္ရမယ္ဆုိတာ သူတုိ႔ကိုယ္တုိင္သိဖို႔ လိုတယ္။” လက္ရွိမွာဆုိရင္ စိုက္ပ်ဳိးေရးဦးစီးဌာနက ဒီအတြက္ သင္တန္းေတြေပးေနတာလည္း ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဝန္ထမ္းအင္အား လိုအပ္ခ်က္ေတြ၊ ဘတ္ဂ်က္လိုအပ္တာေတြ ရွိတဲ့အတြက္ စိုက္ပ်ဳိးေရးဦးစီးဌာနအေနနဲ႔ ဘာေတြထပ္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ လိုအပ္မလဲ။ “သူတုိ႔လည္း ထပ္ၿပီးဝန္ထမ္းခန္႔ဖို႔ရွိတယ္လို႔ ၾကားတယ္။ ေနာက္တခုက ဘတ္ဂ်က္အေနနဲ႔က တျခား ဘတ္ဂ်က္ေတြကိုေတာ့ ျဖတ္ခ်င္ျဖတ္မွာေပါ့ေလ၊ ဒီပညာေပးလုပ္ငန္းေခါင္းစဥ္ေပၚမွာေတာ့ ဘတ္ဂ်က္မျဖတ္ဘူးလို႔ ဆရာမ ထင္တယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ တုိင္းေဒသႀကီးအလိုက္ ရန္ပံုေငြေတြ ရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ အစိုးရဌာနေတြကလည္း ပံ့ပိုးေပးဖို႔လိုတယ္။ ဧရာဝတီတုိင္းတုိ႔၊ ပဲခူးတုိင္းတုိ႔က စိုက္ပ်ဳးိေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဝန္ႀကီးေတြ ရွိတယ္ေလ၊ သူတုိ႔ဆုိရင္ အဲ့ဒီဘက္မွာ အားေပးၿပီးေတာ့ လုပ္ေနၾကတာရွိတယ္ ဆိုေတာ့ အဲဒီလို လုပ္သြားရမွာပဲ။” လက္ရွိအစုိးရက လုပ္ေပးေနတဲ့ အတုိင္းအတာေပၚမွာေရာ ဆရာမအေနနဲ႔ ဘယ္လို သံုးသပ္ခ်င္ပါသလဲ။ “အခုထိေတာ့ အားမရေသးဘူးေပါ့၊ အမွန္အတုိင္း ေျပာရရင္၊ တာဝန္ရွိတဲ့သူေတြက လုပ္ေပးဖို႔ ႀကိဳးစားေနတာကိုေတာ့ ျမင္တယ္။ အေကာင္အထည္မေပၚလာေသးတာပဲ ရွိတယ္။” ဘက္စံု သီးႏွံကာကြယ္ေရးစနစ္ကို ေတာင္သူေတြ က်င့္သံုးလာႏိုင္မယ္၊ အစိုးရကလည္း ဒီထက္ပိုၿပီး ပံ့ပိုးေပးလာႏုိင္မယ္ဆုိရင္ တုိင္းျပည္ရဲ႕ စိုက္ပ်ဳိးစီးပြားက႑ကို ဘယ္လို အေထာက္အပံ့ ေပးလာႏုိင္မလဲ။ “ထြက္လာတဲ့ ထြက္ကုန္ေတြက အရည္အေသြးျမင့္ ျဖစ္လာမွာပဲေလ။ ေနာက္ ရရမယ့္ အထြက္ႏႈန္းကို ျပည့္ျပည့္ဝဝ ရလာမွာေပါ့၊ အခုက ရႏိုင္တဲ့ အထြက္ႏႈန္းရဲ႕ တဝက္ေလာက္ပဲ ျဖစ္ေနတယ္။ တုိ႔ေတြက၊ အဲဒီေတာ့ အထြက္ႏႈန္း ျပည့္ျပည့္ဝဝ ရလာမယ္၊ အရည္အေသြး ေကာင္းလာမယ္ဆုိရင္ ပထမဆံုး ေတာင္သူေတြ အဆင္ေျပလာမွာပဲ၊ ေတာင္သူေတြရဲ႕ စားဝတ္ေနေရး အဆင္ေျပလာမယ္၊ ၿပီးကမွတဆင့္ ဒီထက္ပိုၿပီး အရည္အေသြး ေကာင္းလာမယ္ ဆုိရင္၊ ႏို္င္ငံျခားကို တင္ပို႔လာႏိုင္မယ္ဆုိရင္ တုိ႔ စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑က အေပၚျမင့္လာမွာေပါ့၊ ခုက ေအာက္ဆံုး ေရာက္ေနတယ္၊ အဲဒီလို ျဖစ္ေနတယ္။” တျခား ျဖည့္စြက္ေျပာစရာရွိရင္ ေျပာျပေပးပါ။ “မရွိေတာ့ပါဘူး။ ဒီေလာက္ဆုိရင္ ျပည့္စံုပါၿပီ။”