၂၀၁၅ အေထြေထြေရြးေကာက္ပဲြမွာ အံုနဲ႔က်င္းနဲ႔ အႏိုင္ရရွိခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခ်ဳပ္ဟာ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁ ရက္ေန႔မွာ အရပ္သား လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အမ်ားစု ပါဝင္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ကို ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပႏိုင္လိုက္ျခင္းက ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ အတြင္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ စစ္ဘက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တစိတ္တပိုင္းကို နိဂံုးခ်ဳပ္သြားေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရသစ္ဟာ လာမယ့္ ၅ ႏွစ္တာအတြင္းမွာ စိန္ေခၚမႈေတြ၊ ႀကီးမားတဲ့ အခက္အခဲေတြ ရင္ဆိုင္ၾကရဦးမယ့္ အေနအထားမ်ဳိး ျဖစ္ေနပါေသးတယ္။ ဒီေတာ့ ဧၿပီလမွာ စတင္တာဝန္ယူခဲ့တဲ့ အစိုးရသစ္အေနနဲ႔ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ တႏွစ္တာကာလအတြင္း ျပည္သူေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္ထိ လုပ္ႏိုင္ခဲ့သလဲ။ အစိုးရသစ္ရဲ႕ စိန္ေခၚမႈေတြက ဘာေတြလဲဆိုတာကို ဒီကေန႔ အယ္ဒီတာစကားဝိုင္းအစီအစဥ္မွာ ေဆြးေႏြးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန႔ အယ္ဒီတာစကားဝိုင္းအစီအစဥ္မွာ ပင္တိုင္ ပါဝင္ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ မီဒီယာေတြမွာ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသံုးသပ္မႈေတြကို ေဆာင္းပါးေတြေရးၿပီး အျမင္သေဘာထားေတြ ဖလွယ္ေနက်ျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္းနဲ႔ ဆရာေအးေမာင္ေက်ာ္တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ) “ပထမဆံုးအေနနဲ႔ ဆရာရန္မ်ဳိးသိမ္းကို ေမးခ်င္ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ အျပတ္အသတ္အႏိုင္ရခဲ့တဲ့ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရက ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာ စၿပီး တာဝန္ယူခဲ့တယ္။ အခု ဒီဇင္ဘာအကုန္မွာဆိုရင္ေတာ့ ၉ လတင္းတင္းျပည့္ၿပီေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရသစ္က စၿပီးတက္လာၿပီဆိုတာနဲ႔ ဝန္ႀကီးဌာနေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး Reform ေတြလုပ္တယ္။ အေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္တယ္။ ခ်ဳံ႕တာ၊ ခ်ဲ႕တာ လုပ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ရက္ ၁၀၀။ ဆက္တိုက္ လုပ္ခဲ့တယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ ၉ လတာကာလအတြင္းမွာ တခ်ဳိ႕က အစိုးရက ႏိုင္ငံေရးကိစၥေတြကိုပဲ အေလးေပးလြန္းၿပီးေတာ့ စီးပြားေရးကိစၥေတြကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈေနသလို ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ ေဝဖန္သံေတြ ထြက္တယ္ေပါ့ ဆရာရယ္။ အဲဒီေတာ့ ၉ လတာကာလအတြင္း အစိုးရသစ္ရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဆရာ့ရဲ႕သံုးသပ္ခ်က္ေလး ေျပာျပေပးပါဦး။” ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္း (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ ၉ လတာကာလအတြင္းမွာ အမ်ားျမင္သလိုပဲေပါ့ေလ။ စီးပြားေရးအပိုင္းမွာေတာ့ အားနည္းခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိခဲ့တယ္။ စီးပြားေရးစီမံကိန္းေတြ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ၊ စီးပြားေရးမူဝါဒေတြ ခ်မွတ္တဲ့ေနရာမွာ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြကို ဖိတ္ေခၚတဲ့ေနရာမွာ၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို ဆဲြေဆာင္ႏိုင္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္မ်ဳိး တည္ေဆာက္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေတြမွာ အားနည္းခ်က္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ရွိေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ ျမင္တယ္။ ေနာက္တခုက လက္ရွိ ၉ လဆိုတဲ့ အခ်ိန္ကာလကို ေျပာမယ္ဆိုရင္ အစိုးရအဖဲြ႔ရဲ႕သက္တမ္းနဲ႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ကုန္ဆံုးသြားၿပီ။ က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ ဒီ ၉ လကေန ၁၂ လ၊ တႏွစ္အတြင္း ဒီ ၃ လအတြင္းမွာ အစိုးရအဖဲြ႔ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ စနစ္တက် အကဲျဖတ္ဖုိ႔ လိုအပ္တယ္လုိ႔ ျမင္တယ္။ အဲဒီအကဲျဖတ္ခ်က္အေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ ေနာက္ ၄ ႏွစ္အတြက္ အစိုးရအဖဲြ႔ရဲ႕ စီမံခ်က္ကို စနစ္တက် ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္ သံုးသပ္ပါတယ္။” ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ) “ဆရာေအးေမာင္ေက်ာ္လည္း ေမးခ်င္ပါတယ္။ အစိုးရကေတာ့ ၉ လတာ ကာလအတြင္းမွာ လုပ္ခဲ့တာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ တခ်ဳိ႕သံုးသပ္မႈေတြကလည္း အစိုးရကေတာ့ လုပ္ေနတယ္၊ သိသိသာသာ ထူးထူးျခားျခား တိုးတက္လာတာ မေတြ႔ရဘူးဆိုတဲ့ ေဝဖန္မႈမ်ဳိးေတြလည္း ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တခုက အေပၚက ႏိုင္ငံေရးရာထူးေတြမွာေတာ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္သြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရွိေနတဲ့ အရင္အစိုးရကို ဆက္ခံရတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရား အရင္အတိုင္းပဲ ရွိေနတဲ့အေပၚမွာလည္း အစိုးရအေနနဲ႔ အက်ပ္အတည္းေတြရွိတယ္ဆိုတဲ့ ေဝဖန္မႈေတြ ရွိတယ္ဆရာ။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဆရာ ဘယ္လို မွတ္ခ်က္ေပးခ်င္ပါလဲ။" ဦးေအးေမာင္ေက်ာ္ (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “အဲဒါကေတာ့ အမွန္အတိုင္းပါပဲ။ ေရြးေကာက္ခံအစိုးရေတြအခ်င္းခ်င္း ခ်ိန္းၾကတဲ့အခါမွာ ႏိုင္ငံေရးပို႔စ္ေတြကိုပဲ အႏိုင္ရတဲ့ပါတီက ယူၾကရတာကိုး။ က်န္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းဆိုင္ရာ ဝန္ထမ္းေတြက ဒီအတိုင္းပဲ ရွိတယ္ေလ။ အဲဒီ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြက အားနည္းခဲ့တဲ့အခါက်ေတာ့ အခုဝင္သြားတာ ဝန္ႀကီးတေယာက္တည္း ဝင္သြားမယ္။ သို႔မဟုတ္ ဒု-ဝန္ႀကီးပါရင္ ႏွစ္ေယာက္ ျဖစ္မယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ ရွိတဲ့ယႏၲရားတစုံလံုးက အရင္အတိုင္းပဲ ရွိေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီယႏၲရားႀကီးေတြကလည္း အကုန္လံုး ယိုယြင္းပ်က္စီးၿပီး ျခစားေနတာေတြကလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ရွိေနတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒါကို ကုိယ္သြားခ်င္တဲ့ ေပၚလစီတခုကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ေနရာမွာ ဝန္ႀကီးတေယာက္က ဒါလုပ္ခ်င္တယ္၊ ဒီလမ္းေၾကာင္းသြားခ်င္တယ္လို႔ ေျပာလိုက္႐ံုနဲ႔ ျဖစ္မလာတာေတြ အမ်ားႀကီးရွိမယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ သူတုိ႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအရ ခ်ဥ္းကပ္ၿပီးေတာ့ ျပႆနာေတြကို ဝန္ႀကီးရဲ႕တာဝန္က ေျဖရွင္းရမွာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္အေကာင္အထည္ေဖာ္တာက ေအာက္ကလူေတြက အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမွာေလ။ ဒီေနရာမွာ နည္းနည္းျပႆနာရွိတယ္။ အခုက ၉ လဆိုေတာ့ က်ေနာ္ျမင္တာက ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တိုင္းေဒသဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေနာ္ ကုိယ့္အေျခအေနကုိယ္ ေတာ္ေတာ္တန္တန္ေတာ့ ေလ့လာမိၿပီလို႔ က်ေနာ္ ယူဆတယ္။ ဆိုေတာ့ ဘယ္သူက ဘယ္လို၊ ဘယ္ဌာနက ဘာေတြလိုအပ္တယ္၊ ေယဘုယ်တြက္ခ်က္လို႔ရၿပီလို႔ ထင္တယ္။ ဆက္ၿပီးလုပ္ရမွာက ရဲရဲရင့္ရင့္ လုပ္ဖုိ႔လိုတယ္။ ေျခလွမ္းေတြကို ရဲရဲလွမ္းဖို႔ လိုတယ္။ လုပ္စရာရွိတာ ရဲရဲတင္းတင္း လုပ္ဖုိ႔လုိတယ္။ သိပ္ၿပီးေတာ့ ေထာက္ထားတာေတြ၊ ေၾကာက္တာေတြေပါ့ေနာ္။ တခုခု ပတ္သက္သြားမွာတို႔ ဝန္ႀကီးေတြမွာ စိုးရိမ္စိတ္ေတြ သူတို႔ေတြမွာ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သူတုိ႔ မွားသြားမွာကို ေၾကာက္တယ္။ ဒီစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ သတင္းအမွားေတြထြက္သြားမွာ စတာေတြ သူတုိ႔ ေၾကာက္တာေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ တကယ္လုပ္ရမွာေတြကလည္း သူ႔မွာ အမ်ားႀကီးျဖစ္ေနတယ္။ က်ေနာ္ ထင္တယ္။ ရဲရဲတင္းတင္းပဲ လုပ္ပါ။ ကိုယ္က ဒီအထဲမွာ အဂတိလုိက္စားမႈေတြ မပါရင္ ၿပီးတာပဲ။ ေစတနာမွန္ဖုိ႔ပဲ အေရးႀကီးပါတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီလို ျမင္တယ္။” ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ) “ေနာက္ေမးခြန္းကေတာ့ ဆရာရန္မ်ဳိးသိမ္းကုိ ေမးပါမယ္။ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ အႏိုင္ရခဲ့တဲ့ အစိုးရသစ္အေနနဲ႔ ေတာက္ေလွ်ာက္ေႂကြးေၾကာ္လာတာ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးေပါ့။ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးရွိမွပဲ စီးပြားေရး ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ လုပ္ႏိုင္မယ္ဆိုတဲ့အေနနဲ႔ ေရြးေကာက္ပဲြမွာလည္း ေျပာခဲ့တယ္။ လက္ရွိလည္း သူတို႔ အဲဒီလိုမ်ဳိး လုပ္ေနတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိ ၉ လတာကာလအတြင္း ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ ေမွ်ာ္မွန္းသေလာက္ မေအာင္ျမင္ဘူးလို႔ ေျပာလုိ႔ရႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးေပါ့။ အစိုးရတက္လာကတည္းက အဖဲြ႔အစည္းေတြ ျပန္ဖဲြ႔တယ္။ အန္စီေအ လက္မွတ္ထိုးတာေရာ၊ မထုိးတဲဲ့ အဖဲြ႔အစည္းေတြနဲ႔ေရာ ျပန္ေတြ႔တယ္။ ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံကို လုပ္မယ္။ တက္တက္ႂကြႂကြပဲ။ ဒါေပမယ့္ အခု ေနာက္ဆံုးအေျခအေနအရ ဒီႏွစ္ကုန္ခါနီး ေသနတ္ေတြေပါက္တယ္။ ပိုဆိုးတာက တဘက္နဲ႔တဘက္ ယံုၾကည္မႈေတြက ေတာ္ေတာ္ကို အလွမ္းေဝးသြားသလို အေနအထားမ်ဳိး ျဖစ္ေနတယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဒီ ၉ လတာကာလအတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဆရာ ဘယ္လို သံုးသပ္ခ်င္ပါသလဲ။” ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္း (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “၉ လတာကာလအတြင္းမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံပုဂိၢဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္မႈနဲ႔ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ ၂၁ ရာစု ပင္လံုကို လုပ္လုိက္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီ ၂၁ ရာစု ပင္လံုမွာက တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းေတြ၊ တိုင္းရင္းသားေတြ၊ အျခား ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အျမင္သေဘာထားကို စုစည္းတဲ့သေဘာပဲ ျဖစ္ခဲ့တာကို ေတြ႔တယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ လက္ရွိအေျခအေနမွာ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အေရးႀကီးတယ္လို႔ တဘက္မွာ ေျပာေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ တဘက္မွာလည္း တိုက္ပဲြေတြက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ သေဘာက မီးစတဘက္၊ ေရမႈတ္တဘက္ ပံုစံမ်ဳိးျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ ဒီအေနအထားက က်ေနာ္တိုု႔တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ ဘယ္လုိမွ အစပ္အဟပ္မတည့္တဲ့ အေနအထားလို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ သံုးသပ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ လက္ရွိအေျခအေနမွာ က်ေနာ္ တခု သတိျပဳမိတာက ဒီ ၂၁ ရာစုပင္လံုမွာေရာ၊ ပင္လံုေနာက္ပိုင္းမွာေရာ ဘာျဖစ္လာလဲဆိုေတာ့ အစိုးရေရာ၊ လႊတ္ေတာ္ေရာ၊ တပ္မေတာ္ေရာက ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သူတို႔က ဘာမွမေျပာဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ တကယ္တမ္းက ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကိုယ္၌က လက္ရွိ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲကို အက်ပ္အတည္းတခု ျဖစ္ေနတာ။ အဲဒီေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွာလည္း ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒက အက်ပ္အတည္း ျဖစ္ေနတာ။ က်ေနာ္တို႔ဟာ တကယ္စစ္မွန္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ဒီဘက္က ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အက်ပ္အတည္းကိုလည္း တၿပိဳင္တည္း ေျဖရွင္းႏိုင္ဖုိ႔အတြက္ စဥ္းစားဖို႔လိုအပ္မယ္လို႔ ျမင္တယ္။ လက္ရွိ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ အက်ပ္အတည္းေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖုိ႔ဆိုရင္ က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂိၢဳလ္ရယ္၊ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ရယ္၊ ေနာက္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းေတြရဲ႕ ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ေတြရယ္ မ်က္ႏွာစံုညီ အႀကိတ္အနယ္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ဳိးကို အလွ်င္အျမန္လုပ္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ သံုးသပ္ပါတယ္။ အဲဒါမွသာလွ်င္ ေနာက္တႀကိမ္လုပ္မယ့္ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံမွာ ပထမတႀကိမ္ကထက္ ပိုၿပီး စိတ္ဝင္စားရာေကာင္းတဲ့၊ စိတ္လႈပ္ရွားစရာေကာင္းတဲ့၊ အေျပာင္းအလဲကို ဦးတည္ႏိုင္တဲ့ ေျခလွမ္းမ်ဳိးေတြကို က်ေနာ္တို႔ ျမင္ေတြ႔လာရႏိုင္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီလို သံုးသပ္ပါတယ္။” ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ) “အဲဒါနဲ႔တဆက္တည္း ဆရာေအးေမာင္ေက်ာ္ကိုလည္း ေမးခ်င္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂိၢဳလ္နဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးေပါ့ေနာ္။ အဲဒီလို ေျပာေနေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ဒီတခုလံုး ၿခံဳၿပီးၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အခု ထိုးစစ္ဆင္ေနတာသည္ တပ္မေတာ္ျဖစ္တယ္။ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနဆိုတာ အစိုးရရဲ႕ အဖဲြ႔အစည္းတရပ္ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ တဘက္က ဆရာ ခုနေျပာသလို မီးစတဘက္၊ ေရမႈတ္တဘက္လို သြားေနတယ္။ ဟိုဘက္လည္း တိုက္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတရဲ႕ ၾသဇာအာဏာဟာ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနအေပၚမွာ လႊမ္းမိုးမႈမရွိလို႔ ျဖစ္ေနတာမ်ဳိးလား။” ဦးေအးေမာင္ေက်ာ္ (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “အဲဒါေတြကေတာ့ နည္းနည္းေတာ့ ခက္တာေပါ့။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ တကယ္တမ္း ဖဲြ႔စည္းပံုအရ ေျပာမယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတက ထိပ္ဆံုးမွာရွိတယ္ဗ်။ အထြတ္အထိပ္မွာ ရွိတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အဂၤါစဥ္အရ ေျပာရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂိၢိဳလ္က ဒုတိယေနရာမွာ ရွိတယ္။ တကယ္ေတာ့ အရင္အစိုးရ လက္ထက္မွာတုန္းကလည္း က်ေနာ္ အေရးႀကီးတဲ့ ဝန္ႀကီးတပါးကို ေမးၾကည့္ဖူးပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီဌာန ၃ ခုဟာ တကယ္ပဲ သမၼတရဲ႕လက္ေအာက္မွာ ရွိသလားဆိုတာ တည့္တည့္ပဲ ေမးၾကည့္ေတာ့ သူက ရွိပါတယ္တဲ့၊ အဲလုိေျဖတယ္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ႕လက္ေအာက္မွာ။ ဒါေပမယ့္လို႔ တကယ္ျဖစ္ေနတာက်ေတာ့ အားလံုးအျမင္မွာေတာ့ ဒီလိုထင္စရာေတြ ရွိတာေပါ့။” ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ) “တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ ေျပာၾကတယ္ေလ။ ျမန္မာျပည္မွာ အစိုးရႏွစ္ရပ္ ရွိတယ္တဲ့။ အဲဒီလိုမ်ဳိးေျပာၾကတာ ရွိတယ္။” ဦးေအးေမာင္ေက်ာ္ (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “ဟုတ္တယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆိုေတာ့ ျဖစ္ရပ္ေတြက ရွိေနတာကိုး။ အဲဒီေတာ့ ဒါေတြကို က်ေနာ္တို႔က ဘယ္လိုနားလည္ရမလဲဆိုေတာ့ နည္းနည္းေတာ့ခက္ခဲတဲ့၊ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့အေျခအေနတရပ္နဲ႔ သြားေနတယ္ဆိုတာေတာ့ ေသခ်ာတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ တဘက္က တပ္မေတာ္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေပါ့ေနာ္။ တဘက္က တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ေတြရဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္ေျဖရွင္းတဲ့ နည္းလမ္းေတြေပါ့။ ေနာက္တခုက အစိုးရရဲ႕ ဒီအေပၚမွာ သေဘာထား။ ဒီသံုးဦးသံုးဖလွယ္က ေတာ္ေတာ္ႀကီး ညီညြတ္သြားဖို႔ လိုတာကိုး။ တဘက္ကလည္း အားစမ္းလို႔ရတယ္လို႔ ထင္ေနမယ္။ တဘက္ကလည္း ဒီလို ႏွိပ္ကြပ္ရမယ္လို႔ ထင္ေနတယ္။ အစိုးရကလည္း ဒါကို မႀကီးၾကပ္ႏိုင္ဘူးဆိုေတာ့ ဒီျပႆနာက လံုးလည္လိုက္ေနတာ။ ေနာက္တခုက အန္စီေအေပါ့။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္။ ေနာက္ All Inclusive။ ဒီႏွစ္ခုထဲမွာ က်ေနာ္တို႔က ပိတ္မိေနတယ္။ အားလံုးပါဝင္ေရးမွာလည္း ဒါ ေထာင္ေခ်ာက္တခုလို ျဖစ္ေနတယ္။ အန္စီေအကလည္း ေထာင္ေခ်ာက္တခုလို ျဖစ္ေနတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒါကိုပဲ အားလံုးအေၾကာင္းျပၿပီး ေျပာေနၾကတာေလ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီဟာက ဘယ္သူမွလည္း မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔က ဒီႏွစ္ခုကေနလဲြတဲ့ တျခားလမ္းေရာ ရွိမလား။ က်ေနာ္ေတာ့ အဲဒီလို စဥ္းစားတယ္။ တခါတေလက်ရင္ ဒီ All Inclusive ဆိုတာလည္း မလြယ္ဘူး၊ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ အန္စီေအပါဖုိ႔ဆိုတာလည္း ခု ျပႆနာေတြက တက္ေနတယ္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လုိသြားမလဲေပါ့။” ဦးခင္သန္း (ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့။ တဆက္တည္း ဆရာရန္မ်ဳိးသိမ္းကို ေမးပါမယ္။ ေရွ႕က ၉ လတာေတာ့ ဒီလိုျဖစ္ေနၿပီေပါ့။ လက္ရွိအေျခအေနေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ လာမယ့္ ၂၀၁၇ မွာေရာ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးက ဘယ္လိုအေနအထား ျဖစ္လာႏိုင္မယ္လုိ႔ ဆရာျမင္လဲ။” ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္း (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ လက္ရွိသြားေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္က ဒီအတိုင္းသြားလို႔ေတာ့ မရေတာ့ဘူး။ ဒီအတုိင္းသြားရင္ ၂၀၁၇ မွာ ဘာမွထူးျခားတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ေတြ႔လာမွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီထက္ဆိုးလာတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဒီထက္တိုက္ပဲြေတြ ပိုမ်ားလာႏိုင္တယ္။ ဒီထက္ ယံုၾကည္မႈေတြ ေလ်ာ့က်လာႏိုင္တယ္။ အဲဒီအခါမွာ အစိုးရပိုင္းကေရာ၊ တပ္မေတာ္ပိုင္းကေရာ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို ဦးစီးဦးေဆာင္လုပ္ေနတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ပုဂိၢဳလ္ေတြအေနနဲ႔ လက္ရွိအေျခအေနကို မွန္မွန္ကန္ကန္နဲ႔ စနစ္တက် သံုးသပ္ဖု႔ိ လိုအပ္တယ္။ အဲဒီသံုးသပ္ခ်က္ေတြေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ လာမယ့္ကာလအတြက္ကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေသးစိတ္စီမံခ်က္ကို ခ်မွတ္ႏိုင္ဖုိ႔ လိုအပ္တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဲဒီလို ခ်မွတ္ၿပီးရင္ က်ေနာ့္အယူအဆဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ အရပ္ဘက္အဖဲြ႔အစည္းေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ အျမင္ သေဘာထားေတြလည္း နားေထာင္ၾကည့္ဖုိ႔ လိုအပ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီလို သံုးသပ္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွာ က်ေနာ္တို႔က ဆရာေအးေမာင္ေက်ာ္ ေျပာသလို အားလံုးပါဝင္ေရးဟာ ခက္ခဲေပမယ့္လို႔ က်ေနာ္တို႔ အားလံုးမပါဝင္လုိ႔လည္း မျဖစ္ဘူး။ အားလံုးမပါဝင္ရင္ က်ေနာ္တုိ႔သြားမယ့္ လမ္းေၾကာင္းဟာ တေနရာမဟုတ္ တေနရာမွာ ေနာက္ျပန္လွည့္ဖို႔ပံုစံမ်ဳိး ျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ သံုးသပ္တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ လက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔အစည္း ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေပၚမွာ ယုံၾကည္မႈ၊ ေလးစားမႈ၊ က်ေနာ္ဆိုလုိခ်င္တဲ့သေဘာက က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာရွိခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြထဲမွာ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေပၚမွာထားတဲ့ သေဘာထားေလာက္ ျမင့္ျမင့္မားမားရခဲ့တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ဳိး မေတြ႔ရဘူး။ ဒီအေျခအေနကလည္း က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံရဲ႕ အေျပာင္းအလဲအတြက္ကို တကယ့္အခြင့္ေကာင္းပဲလို႔ က်ေနာ္က သံုးသပ္ပါတယ္။"