အမ်ိုးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ (အန္အယ္လ္ဒီ) ပါတီက မွတ္ပံုျပန္တင္ျပီး ၾကားျဖတ္ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ဝင္ဖို့ဆံုးျဖတ္လိုက္္ေပမယ့္ အန္အယ္လ္ဒီ ပါတီရဲ့မဟာမိတ္ ၁၉၉၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲအနိုင္ရ တိုင္းရင္းသားပါတီေတြအေနနဲ့ မွတ္ပံုတင္ေရးနဲ့ေ႐ြးေကာက္ပြဲဝင္ေရး မဆံုးျဖတ္ေသးဘဲ႐ွိေနပါတယ္။
႐ွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္၊ မြန္အမ်ိုးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ့နဲ့ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ကေတာ့ နိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ လြတ္ေျမာက္လာမွ ပါတီမွတ္ပံုတင္ေရး မတင္ေရးကိစၥကို စဥ္းစားမယ္လို့ ေျပာပါတယ္။
ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ တြဲဖက္အေထြေထြ အတြင္းေရးမႉး ဦးေအးသာေအာင္က ပါတီမွတ္ပံုတင္ေရးနဲ့ပတ္သက္ျပီး ခုလို မွတ္ခ်က္ေပးပါတယ္။
“ဦးခြန္ထြန္းဦးတို့၊ မင္းကိုနိုင္၊ ကိုကိုၾကီးတို့ စသည္ျဖင့္ အက်ဥ္းသားေတြ လြွႊတ္ေပးမယ္လို့ေတာ့ က်ေနာ္တို့ သိထားတယ္။ လြွႊတ္ေပးတဲ့အေျခအေနကို ေစာင့္ျပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို့ပါတီ အစည္းအေဝးေတြလုပ္မယ္။ လုပ္ျပီးေတာ့ ဆံုးျဖတ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။”
႐ွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ကလည္း ပါတီေခါင္းေဆာင္ ဦးခြန္ထြန္းဦးနဲ့ အတြင္းေရးမႉးစိုင္းညြန့္လြင္တို့ မလြတ္ေျမာက္ေသးတဲ့အတြက္ ပါတီမွတ္ပံုတင္ေရး ကိစၥ မစဥ္းစားေသးဘူးလို့ ပါတီေျပာေရးဆိုခြင့္႐ွိသူ ဦးစိုင္းလိတ္က ေျပာပါတယ္။
ျပည္ေထာင္စုတိုင္းရင္းသားလူမ်ိုးမ်ား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ကေတာ့ ပါတီမွတ္ပံုတင္ပါက ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ အနည္းဆံုး ၃ ေနရာဝင္ရဖို့႐ွိတဲ့အတြက္ တိုင္းရင္းသားပါတီေတြအေနနဲ့ အခက္အခဲ ႐ွိတယ္လို့ ပါတီေခါင္းေဆာင္ တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးေထာင္ခိုထန္းက ေျပာပါတယ္။
“ျပည္နယ္ ၇ ခုမွာ႐ွိတဲ့ တိုင္းရင္းသား ဧရိယာမွာ လစ္လပ္တဲ့ေနရာ သိပ္မ႐ွိဘူးဗ်။ ပါတီမွတ္ပံုတင္ျပီးတာနဲ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲအနည္းဆံုး ၃ ေနရာဝင္ရမယ္ဆိုေတာ့ ဘယ္မွာသြားဝင္မလဲဆိုတာ ျပဿနာ။ ဘာလို့လဲဆိုေတာ့ ကိုယ့္တိုင္းရင္းသားေဒသ မဟုတ္တဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို့ကို ဘယ္သူမွမဲေပးမွာလည္း မဟုတ္ဘူး။ ျပိုင္ရမွာက တစညရယ္၊ ၾကံ့ဖြံ့ရယ္၊ အမ်ိုးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ရယ္။ က်ေနာ္တို့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ျပိုင္တဲ့ပါတီက ၃ ေနရာ ဝင္ရမယ္ဆိုေတာ့ အင္မတန္မလြယ္္တဲ့ ကိစၥပဲ။ ဒါေၾကာင့္မို့ က်ေနာ္တို့ ဒီတခါ မွတ္ပံုတင္ဖို့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲဝင္ဖို့ တိုင္းရင္းသားေတြအတြက္ အင္မတန္ခက္ခဲလိမ့္မယ္။”
ဇိုမီးအမ်ိုးသားကြန္ဂရက္ကေတာ့ ပါတီမွတ္ပံုတင္ဖို့စဥ္းစားေနတယ့္ အေၾကာင္းနဲ့ ဒါေပမယ့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒကို ျပန္ေလ့လာရဦးမယ္လို့ ပါတီဥကၠ႒ ပူက်င့္႐ွင္းထန္က ဆိုပါတယ္။
“က်ေနာ္တို့က မွတ္ပံုျပန္တင္ခ်င္တယ္။ ဒါက က်ေနာ္တို့အားလံုး သေဘာတူျပီးျပီ။ ဒါေပမယ့္ မွတ္ပံုတင္တာနဲ့ တျပိုင္နက္ ၃ ေနရာမွာ ဝင္ျပိုင္ရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြ။ က်ေနာ္တို့က ၃ ေနရာမွာ ျပိုင္ရမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို့ နယ္မွာ အခုလစ္လပ္တာ တခုမွ မ႐ွိေတာ့ဘူး။ အဲ့လိုျဖစ္ေနေတာ့ က်ေနာ္တို့ ဒါကို ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မ႐ွင္ကို အရင္သြားေမးျပီးေတာ့မွ ေသခ်ာျပီးေတာ့မွ တိတိက်က် ဆံုးျဖတ္နိုင္မယ့္ အေျခအေန ႐ွိပါတယ္။”
၁၉၉၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ အနိုင္ရတိုင္းရင္းသားပါတီေတြဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ့စည္းပံု အေျခခံဥပေဒနဲ့ေ႐ြးေကာက္ပြဲဥပေဒေတြကို မေက်နပ္လို့ ၂၀၁ဝေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ အန္အယ္လ္ဒီပါတီနဲ့ အတူရပ္တည္ျပီး ေ႐ြးေကာက္ပြဲမဝင္ဘဲ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္္ တိုင္းရင္းသားပါတီေတြဟာ ျပည္သူ့လြွႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားျပုေကာ္မတီ (စီအာပီပီ) အဖြဲ့ဝင္ေတြလည္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ အန္အယ္လ္ဒီပါတီ ေ႐ြးေကာက္ပြဲအသစ္မွာ ဝင္ျပိုင္ဖို့ ဆံုးျဖတ္လိုက္ျပီးေနာက္မွာ စီအာပီပီ ဆက္လက္ ထား႐ွိဖို့မ႐ွိဖို့လည္း မၾကာခင္ အစည္းအေဝး ေခၚယူဆံုးျဖတ္ရေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္လို့ စီအာပီပီ အတြင္းေရးမႉး ဦးေအးသာေအာင္က ေျပာပါတယ္။