မႏၱေလးၿမိဳ႕မွာ အရင္ ၁၉၆၅-၇၀ ခုႏွစ္ေတြတုန္းက ျမန္မာ့အၿငိမ့္သဘင္ ၄၀ ေက်ာ္ ရွိခဲ့ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ အၿငိမ့္ ၃ ခုသာ ရွိပါေတာ့တယ္။ အခုလုိ ျမန္မာ့သဘင္ယာဥ္ေက်းမႈ ေလ်ာ့နည္းသြာတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ လူရႊင္ေတာ္ ဦးလူေမာ္ကုိ ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းထားပါတယ္။ ေမး - က်ေနာ္ အခု ေမးျမန္းမွာကေတာ့ လက္ရွိ မႏၲေလးမွာ အၿငိမ့္သဘင္ေတြ ေလ်ာ့နည္းသြားတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘာေၾကာင့္ ေလ်ာ့နည္းသြားတာလဲ ဆိုတာ ရွင္းျပေပးပါ ခင္ဗ်ာ။ ေျဖ - “အဲဒါ ဘက္စံုပဲဗ်ာ။ လူေတြရဲ႕ စီးပြားေရးလည္း ပါတယ္။ စီးပြားေရးၾကပ္တည္းတ ာလည္း ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဦးေနဝင္းရဲ႕ စနစ္လည္း ပါတယ္။ ႏွစ္မ်ဳိးေပါ့။ အခုဆိုရင္ အၿငိမ့္ ၃ ၿငိမ့္ပဲ ရွိေတာ့တယ္။ အရင္ ၁၉၆၅-၁၉၇၀ က မႏၲေလးမွာ အၿငိမ့္ ၃၀ ေက်ာ္ ရွိတယ္။ တအား ကရတာ။ အဲဒီတုန္းက ပဲြမိန္႔လည္း လြယ္တယ္ဗ်။ အခုက ပဲြမိန္႔လည္း ခက္တယ္။ ငွားတဲ့သူကလည္း ခက္တယ္။ အမ်ဳိးမ်ဳိးေပါ့။ နည္းသြားတာ ဘက္စံုေပါ့။” ေမး - ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ အၿငိမ့္သဘင္ေတြ ေရရွည္ရပ္တည္ႏိုင္ဖုိ႔အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္ကေန ဘာေတြ ပံ့ပိုးေပးဖို႔ လိုအပ္လဲ။ ေျဖ - “လိုအပ္တာေပါ့ဗ်ာ။ ပဲြမိန္႔ကို အလြယ္တကူ ေပးရမယ္။ အခုက ပဲြမိန္႔ကို သူက ဆုပ္ထားတာဗ်။ အဲဒါက အခု အစိုးရသစ္။ ဒါေပမယ့္ ေအာက္ေျခမွာက မေျပာင္းလဲဘူး။ ကဲ- ပဲြမိန္႔ခံမယ္ဗ်ာ။ ခင္ဗ်ားက အလႉေပးမယ္။ ဘုရားပဲြ ေက်ာင္းပဲြ လုပ္မယ္။ ခင္ဗ်ားမွာ လမ္းေပၚမွာ ကဖို႔အတြက္ စည္ပင္ရဲ႕ ေထာက္ခံခ်က္ လိုတယ္။ ရပ္ကြက္ရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ လိုတယ္။ အဲဒါ သူတို႔က ကိုင္ထားတာ။ အခုအခ်ိန္ထိ မေျပာင္းလဲဘူး။ အဲဒါ လြယ္လြယ္ကူကူ ေပးဖို႔ လိုတယ္။ ေနာက္ ပဲြမိန္႔ သြားေလွ်ာက္တယ္ဗ်ာ။ အလႉေပးမယ္။ ဆိုင္းငွားမယ္၊ အၿငိမ့္ငွားမယ္၊ ဇာတ္ငွားမယ္။ လူဦးေရစာရင္း ထည့္ေပးရတာ။ လူရႊင္ေတာ္ ဘယ္သူ၊ မင္းသမီးက ဘယ္သူ၊ မွတ္ပံုတင္။ ဒါ က်ဳပ္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္တာ မဟုတ္ဘူး။ သူပုန္အဖဲြ႔အစည္းလည္း မဟုတ္ဘူး။ ၁၉၆၅ မွာ ဒါေတြ မရွိဘူး။ အခုက အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ဟုိက ကိုင္လိုက္၊ ဒီက ကိုင္လိုက္။ အဲဒါဆို မေျပာင္းလဲဘူး။ ေအာက္ေျခက ေျပာင္းဖို႔ လိုတယ္။ အစိုးရကလည္း ေျပာင္းဖုိ႔လိုတယ္။ အခုကေတာ့ အစိုးရသစ္ ျဖစ္ပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ေအာက္ေျခက ေျပာင္းဖို႔ လိုေသးတယ္။” ေမး - အၿငိမ့္ေခတ္ဦးနဲ႔ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ အၿငိမ့္နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ဘာေတြ ကြာျခားမႈ ရွိလဲ။ ေျဖ - “က်ေနာ္တို႔ေခတ္တုန္းက လူရႊင္ေတာ္ ၃ ေယာက္ဗ်ာ။ ေနာက္ ပတၱလား ပါတယ္ဗ်ာ။ ေနာက္တခါ ေအာ္ပရာ ပါတယ္ဗ်ာ။ ေအာ္ပရာၿပီးေတာ့ အၿငိမ့္ခန္းေပါ့။ အဲဒါၿပီးေတာ့ ျပဇာတ္အတိုအထြာေလး ပါတယ္။ မႏၲေလးၿမိဳ႕၊ မံုရြာၿမိဳ႕၊ ျမင္းၿခံၿမိဳ႕။ ၿမိဳ႕ေပၚ ကရင္ ၁ နာရီခဲြ၊ ၂ နာရီ ပဲြသိမ္း။ ေတာမွာကရင္ မိုးအလင္း ေနာက္ပိုင္းက။ ဒါ အၿငိမ့္။ အခုဟာက အၿငိမ့္က တိုးတက္တယ္ ေျပာမလား၊ ဆုတ္ယုတ္တယ္ ေျပာမလား။ အၿငိမ့္နဲ႔ မတူေတာ့ဘူးဗ်။ ကိရိယာေတြလည္းမ်ား။ ကားလိပ္ေတြလည္းမ်ား။ ေဆာင္းေဘာက္ေတြကလည္းမ်ား။ သူက တဖက္တည္းကေန ၾကည့္လို႔ရတယ္။ ၁၉၆၀၊ ၁၉၆၅ တုန္းက ေလးဖက္ ေလးမ်က္ႏွာ ၾကည့္လို႔ရတယ္။ ေရွ႕က ၾကည့္လို႔ရတယ္။ ေဘးက ၾကည့္လို႔ရတယ္ အၿငိမ့္က။ အေနာက္က ၾကည့္လို႔ရတယ္။ အလယ္မွာ ပတၱလား။ အေနာက္က ေနာက္ဆံုးဆိုင္းဘုတ္။ ေနာက္ဆံုးဆိုင္းဘုတ္ ဆိုတာက လူရႊင္ေတာ္ ၃ ေယာက္ နာမည္၊ မင္းသမီး နာမည္၊ အၿငိမ့္ခံုေပၚမွာ ေနာက္ေက်ာက ေနာက္ဆံုးဆိုင္းဘုတ္ ပါတယ္။ အၿငိမ့္ခန္း ကၿပီဆိုေတာ့ ေနာက္ဆံုး ဆိုင္းဘုတ္ အကုန္ဆဲြလွန္ပစ္လိုက္တာ။ ဘယ္ကၾကည့္ၾကည့္ ပတ္ခ်ာလည္။ အဲဒါ အၿငိမ့္။ အခု အဲဒါ မရွိေတာ့ဘူး။ ေပ်ာက္သြားၿပီ။ ကားလိပ္ေတြလည္း မ်ား။ တီးဝိုင္းေတြနဲ႔၊ ေအာ္ဂင္၊ စႏၵရားေတြနဲ႔၊ ဂီတာေတြနဲ႔။ အဲဒီေတာ့ တိုးတက္တယ္ပဲ ေျပာမလား၊ အႏုပညာ ဆုတ္ယုတ္တယ္ပဲ ေျပာမလား။ ဒါေတြေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။” ေမး - အၿငိမ့္ခန္းနဲ႔ အၿငိမ့္သဘင္ ကြာျခားပံုေလး နည္းနည္းရွင္းျပေပးပါဦး။ ေျဖ - “အခုဟာက အၿငိမ့္ အၿငိမ့္နဲ႔။ အၿငိမ့္ဆိုတာက အဖဲြ႔အစည္းတခုကို ေျပာတာဗ်။ ဘယ္သူ႔အလႉက အၿငိမ့္ပါတယ္ေဟ့၊ ဘယ္သူ႔အလႉက အၿငိမ့္အဖဲြ႔ ပါတယ္လို႔ မေျပာဘူး။ အၿငိမ့္ေျပာရင္ အၿငိမ့္အဖဲြ႔။ အၿငိမ့္ခန္းဆိုတာသပ္သပ္။ အၿငိမ့္ခန္းဆိုတာ… ခင္ဗ်ား ၿမိဳ႕မတီးဝိုင္း ငွားမယ္ဗ်ာ။ တီးဝိုင္းက သူ႔အလွည့္ၿပီးသြားတယ္၊ ေနာက္ဆံုး ေဖ်ာ္ေျဖတဲ့အစီအစဥ္နဲ႔။ လူရႊင္ေတာ္ ၂ ေယာက္၊ ဒါမွမဟုတ္ ၃ ေယာက္၊ မင္းသမီးနဲ႔။ အဲဒီ ေဖ်ာ္ေျဖတဲ့အခန္းက အၿငိမ့္ခန္း။ အၿငိမ့္ ဆိုတာက အဖဲြ႔ကို ေျပာတာ။ အၿငိမ့္အဖဲြ႔ဆိုရင္ ေအာ္ပရာ ပါရမယ္၊ က်ေနာ္ ေျပာတဲ့ ဖဲြ႔စည္းပံုက အၿငိမ့္ခန္းကရမယ္၊ အၿငိမ့္ခန္းၿပီးရင္ ျပဇာတ္ကရမယ္။ အဲဒါ အၿငိမ့္။ အၿငိမ့္ ဆိုတာက အၿငိမ့္အဖဲြ႔ကို ေျပာတာ။ အၿငိမ့္ခန္း ဆိုတာက လူရႊင္ေတာ္နဲ႔ မင္းသမီး ကလိုက္၊ ဆိုလိုက္၊ ျပက္လိုက္။ တီးဝိုင္းၿပီးသြားရင္ အၿငိမ့္ခန္း။ အခု ရန္ကုန္မွာက အၿငိမ့္ခန္း ေခတ္စားေနတာ။ အၿငိမ့္ မဟုတ္ဘူး။ အၿငိမ့္ဆိုရင္ ေအာ္ပရာလည္း ပါရမယ္။ က်ေနာ္ေျပာတဲ့ အၿငိမ့္ခံုေပၚမွာ ပတၱလား ဘာညာ အဲဒါ အၿငိမ့္အဖဲြ႔။ အၿငိမ့္ခန္း ဆိုတာ လူရႊင္ေတာ္နဲ႔ မင္းသမီး ကလိုက္၊ ျပက္လိုက္။ ဆိုင္းနဲ႔ ကလည္း ရတယ္။ တီးဝိုင္းနဲ႔ ကလည္း ရတယ္ အၿငိမ့္ခန္းက။ အၿငိမ့္ ဆိုတာက အၿငိမ့္အဖဲြ႔။ စကားအျဖစ္ ေျပာတယ္မဟုတ္လား။ ဘယ္သူပဲြမွာ အၿငိမ့္ပါတယ္ေဟ့။  ဘယ္အလႉမွာ ဇာတ္ပါတယ္ေဟ့။ ဇာတ္အဖဲြ႔လို႔ေတာင္ မေျပာေတာ့ဘူး။ ဆိုင္းဘုတ္ေရးမွသာ ဇာတ္အဖဲြ႔၊ အၿငိမ့္အဖဲြ႔။ ဘယ္သူ႔မဂၤလာေဆာင္တုန္းက အၿငိမ့္ပါတယ္။ အၿငိမ့္အဖဲြ႔ ပါတယ္ မေျပာဘူး။” ေမး - အၿငိမ့္သဘင္ေတြ ျပန္လည္ရွင္သန္လာဖို႔အတြက္ အၿငိမ့္ေလာက က ဘာေတြ ႀကိဳးစားအားထုတ္ဖုိ႔ လိုအပ္လဲ။ ေျဖ - “အစိုးရဘက္ကလည္း ကူညီပံ့ပိုးေပးဖို႔ လိုတယ္ဗ်။ ပဲြမိန္႔ကို လြယ္လြယ္ကူကူ ေပးပါ။ တအားႀကီး မခ်ဳပ္ကိုင္ပါနဲ႔။ အၿငိမ့္ရဲ႕ လူဦးေရစာရင္းကို ကားဆဲြက အစ၊ ယိမ္းေတြကအစ မွတ္ပံုတင္နဲ႔ သဘင္အစည္းအ႐ံုး ဘာညာေတြနဲ႔ ေပးရတာ ပဲြမိန္႔ခံတဲ့အခါမွာ။ ဘာလိုလဲ။ ဒါ အၾကမ္းဖက္အဖဲြ႔လည္း မဟုတ္ဘူး။ ေဖ်ာ္ေျဖေရးအဖဲြ႔ပဲ။ လူသိေနတာ။ ၿပီးေတာ့ ခင္ဗ်ားက အလႉ႔ဒကာဗ်ာ၊ ဘုရားလူႀကီးဗ်ာ။ အၿငိမ့္ငွားမယ္၊ ဇာတ္ငွားမယ္။ အဲဒီဘုရားပဲြမွာ လူသတ္မႈျဖစ္တယ္။ ခင္ဗ်ား တာဝန္ယူရမွာပဲ။ ဘာဆိုင္လဲ၊ ခင္ဗ်ားက ပဲြငွားတာပဲ၊ ဇာတ္ငွားတာပဲ။ ခင္ဗ်ားက အလႉ႔ရွင္။ ပဲြခင္းမွာ လူသတ္မႈျဖစ္တာ ဒါ ရဲလုပ္ငန္း။ ဒါ ခင္ဗ်ားနဲ႔ မဆိုင္ဘူး။ ခင္ဗ်ားကို တာဝန္ေပးေတာ့ ဘယ္သူက ငွားရဲမွာလဲ။ ဒါေတြလည္း ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ရဲလုပ္ငန္းကို ရဲလုပ္ပါ။ ပဲြငွားတဲ့လူကို တာဝန္မေပးပါနဲ႔။ ပဲြငွားတဲ့လူက ပဲြငွားတယ္။ ၾကည့္တဲ့လူက ၾကည့္တဲ့သူ။ ရန္ျဖစ္တာက ရန္ျဖစ္တာ။ တျခားစီပဲ။ အဲဒီေတာ့ ပဲြငွားတဲ့သူကို တာဝန္ေပးတာ၊ ခင္ဗ်ား ပဲြငွားရင္ေတာ့ငွား၊ ပဲြေဈးမွာ လူသတ္မႈျဖစ္ရင္ေတာ့ ခင္ဗ်ားတာဝန္ပဲ။ ဘာဆိုင္လဲ၊ အဲဒါ ရဲလုပ္ငန္း။ ဒါေတြက ဖယ္ရမွာ၊ ေဖ်ာက္ရမွာ။ အဲဒါမွလည္း ငွားတဲ့သူက ငွားရဲမယ္။ ၾကည့္တဲ့သူက ၾကည့္ရဲမယ္။ အၿငိမ့္ေထာင္တဲ့သူက ေထာင္ရဲမယ္။ အခုက အၿငိမ့္ေထာင္ဖုိ႔ ေငြရွိရင္ေတာင္ ခင္ဗ်ား စဥ္းစားရမွာ။ ဟိုက က်ပ္လိုက္၊ ဒီက ခ်ဳပ္လိုက္နဲ႔။ အၿငိမ့္နည္းသြားတာ အဲဒါေတြလည္း ပါတယ္။” ေမး - အဓိက က အၿငိမ့္ေတြ နည္းသြားတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဦးလူေမာ္ရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္ေလး ေျပာျပေပးပါဦး။ ေျဖ - “အဲဒါကေတာ့ ေခတ္အေျခအေနအရ တိုးတက္တယ္ပဲ ေျပာရမလား၊ ဟိုပစၥည္းေတြ ဝင္လာ၊ ဒီပစၥည္းေတြ ဝင္လာ။ မသံုးခ်င္ေပမယ့္လည္း သံုးရတာပဲ။ ခင္ဗ်ား အၿငိမ့္ေထာင္ၿပီဆို အရင္းအႏွီးေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား စိုက္ထားရတာ။ အဲဒီေတာ့ ပဲြငွားမ်ားမ်ားလာေအာင္၊ လူငယ္ေတြႀကိဳက္ေအာင္၊ စတိတ္႐ိႈးမႀကိဳက္လည္း ခင္ဗ်ား စတိတ္႐ိႈး သံုးရေတာ့မွာ။ ေအာ္ဂင္မႀကိဳက္လည္း ေအာ္ဂင္ သံုးရေတာ့မွာ။ ေဘာင္းဘီတိုေလးနဲ႔ ထြက္ၿပီး မကခ်င္လည္းပဲ ကရေတာ့မွာ။ လူငယ္ေတြက ငွားတာကိုး။ အဲဒါေတြေတာ့ လိုတယ္။ သတိၱလည္း လိုတယ္။ ပါပါေလး ရွိတုန္းကေတာ့ ပါပါေလးက သတိၱေကာင္းတယ္။ သက္ႀကီး ဆိုလည္း ေထာင္ခဲ့တာပဲ။ သက္ႀကီးဆိုတာ ပတၱလားနဲ႔။ စတိတ္႐ိႈးလည္း မသံုးဘူး။ ငွားတာပဲ။ ကရဲတဲ့သူလည္း ရွိတယ္။ သတိၱလည္း လိုတယ္။” ေမး - ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ အၿငိမ့္သဘင္ေတြက တခ်ိန္တုန္းက ျမန္မာလူထုကို ဘယ္ေလာက္အထိမ်ား အက်ဳိးျပဳခဲ့ပါလဲ။ ေျဖ - “အက်ဳိးျပဳတာေပါ့။ က်ေနာ္တုိ႔ငယ္ငယ္ လူရႊင္ေတာ္ျဖစ္ခါစ။ မႏၲေလးမွာ နာမည္ႀကီးတဲ့ လူရႊင္ေတာ္ေတြ အမ်ားႀကီးပဲ။ ေသာင္းတန္၊ ေဂ်ာ္လီ၊ လိေမၼာ္ ျမမန္း။ သူတို႔က အဲဒီတုန္းက ပဘကေခတ္။ ျပည္သူ႔ဆိုင္ေခတ္။ ဆားေတြ ဘာေတြ အခဲႀကီးေတြ ေခတ္။ ဆားေတြ အခဲပါတာ ေရာင္းတာကို လူရႊင္ေတာ္ေတြ ျပက္လံုးျပက္တယ္။ ပရိသတ္ သိပ္သေဘာက်တာ။ ဆီရွား၊ ဆန္ရွားတယ္။ ဒီလူရႊင္ေတာ္ေတြက ျပက္ေတာ့ ပရိသတ္က သူတို႔ခံစားခ်က္နဲ႔ ညီေတာ့ သေဘာက်တာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ အၿငိမ့္က ျပည္သူလူထု အက်ဳိးျပဳတယ္။ အခုလည္း လူရႊင္ေတာ္ေတြ ျပက္တာပါပဲ။ က်ဴရွင္ခ ေဈးႀကီးတယ္ဗ်ာ။ ဝိုင္းက်ဴရွင္ေတြ ဝိုင္းခေတြ ေစ်းႀကီးတယ္။ အၿငိမ့္ခံုေပၚက ျပက္ေတာ့ ပရိသတ္က ခံစားခ်က္က တူေနေတာ့ သေဘာက်တာေပါ့ဗ်။ အၿငိမ့္က ျပည္သူကို အက်ဳိးျပဳတယ္။ ဘာျဖစ္ပ်က္ေနလဲ။ ေက်ာင္းမွာ ပညာေရးဗ်ာ၊ ေနာက္ ေဆး႐ံု၊ က်န္းမာေရးဗ်ာ၊ လူရႊင္ေတာ္ေတြက ဘာေတြ ျမင္လဲ၊ ဘာေတြ ၾကားထားလဲ။ ခံုေပၚေရာက္ရင္ အကုန္ျပက္တာပဲ။ ျပက္ေတာ့ ပရိသတ္ကလည္း သေဘာက်တာပဲ။ အဲဒီေတာ့ အၿငိမ့္ လူရႊင္ေတာ္ေတြက ျပည္သူေတြကို အက်ဳိးျပဳပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ မွားတာ မွန္သြားေအာင္၊ ေကာက္တာ ေျဖာင့္သြားေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ သေဘာပါပဲ။” ေမး - အဲဒီအၿငိမ့္သဘင္မွာ ယဥ္ေက်းမႈအေနနဲ႔ ေဖ်ာ္ေျဖသြားတာေတြမွာ လူထုအေနနဲ႔ ဘာေတြလိုက္ၿပီး အတုခိုးတာမ်ဳိး ရွိလဲ။ ေျဖ - “မွားတာ၊ မွန္တာကို လူရႊင္ေတာ္ ျပက္ေတာ့ ပရိသတ္ကလည္း သေဘာက်။ မွားတဲ့သူကလည္း ရွက္ၿပီးေတာ့ ေနာက္ မမွားရဲေတာ့ဘူးေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီတုန္းကေတာ့ ပဘကေခတ္၊ ျပည္သူ႔ဆိုင္ေခတ္။ သမက တုိတာ လွ်ဳိတာေတြ လူရႊင္ေတာ္ေတြက ျပက္ၾက။ အဲဒီေတာ့ ျပင္တဲ့သူလည္း ျပင္တယ္။ မျပင္တဲ့သူကလည္း ရွက္ေတာ့ ေနာက္ မလုပ္ရဲေတာ့ဘူး။ ဒီသေဘာ ပါပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ လူရႊင္ေတာ္က အေရးႀကီးတယ္။ လူရႊင္ေတာ္ ၃ ေယာက္ေခတ္ေပါ့ဗ်ာ။ လိေမၼာ္၊ ျမမန္း၊ ေငြတိုး၊ ခ်စ္ညိဳ၊ ေပါက္စ… အဲဒီေခတ္ကို ျပန္သတိရတယ္။ ျပက္ရဲတယ္ေပါ့ေနာ္။ အခုလည္း ျပက္ပါတယ္ လူရႊင္ေတာ္ေတြ။ ျပက္ေပမယ့္ အခုဟာက အေျခအေန ေစာင့္ၾကည့္ေနတာ။ အခုလက္ရွိက အစိုးရသစ္ကိုဗ်။ မွားတာေတာ့ မရွိေသးဘူး။ မွားရင္ေတာ့ လူရႊင္ေတာ္က ျပက္မွာ။ လူရႊင္ေတာ္ ဆိုတာက ျမင္တာကို ျပက္တာ။ ဘယ္သူ႔မွ ခ်မ္းသာမေပးဘူး။ လူရႊင္ေတာ္ ဆုိတာက ကိုယ့္လူ၊ သူ႔လူ မေရြးဘူး။ ဘယ္သူပဲ တက္တက္၊ ဘယ္သူပဲ အုပ္ခ်ဳပ္ အုပ္ခ်ဳပ္။ အဲဒါ အၿငိမ့္လူရႊင္ေတာ္။ လူရႊင္ေတာ္မွန္ရင္ ျပည္သူ႔ဘက္က ရပ္တည္ရမယ္။ အစိုးရဘက္က မရပ္တည္ဘူး။ အဲဒါ အၿငိမ့္လူရႊင္ေတာ္။” ေမး - က်ေနာ္တို႔ အခု မ်က္ေမွာက္ေခတ္ တိုးတက္လာတဲ့ေခတ္မွာ တီဗီြေတြမွာ အၿငိမ့္ေတြ ေပၚလာတယ္။ ကၾက၊ ခုန္ၾကတယ္။ အၿငိမ့္နဲ႔ပတ္သက္တာေတြ ေဖ်ာ္ေျဖလာတယ္။ အဲဒီေဖ်ာ္ေျဖလာတာေတြဟာ အၿငိမ့္သဘင္ေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္အထိ ႐ိုက္ခတ္သြားႏိုင္လဲ။ ေျဖ - “တီဗီြမွာလာတာ က်ေနာ္ အားမရတာက ဝတ္စားဆင္ယင္မႈေပါ့ဗ်ာ။ မင္းသမီးဆိုရင္ ဆံထံုးပါမယ္ဗ်ာ၊ ဒီက ဆံၿမိတ္ပါရမယ္။ အခုဟာက ပန္းဆံၿမိတ္နဲ႔ ဘာနဲ႔။ အဲဒါက မဂၤလာေဆာင္မွာ သံုးတာဗ်။ အလွဖန္တီးရွင္ေတြက ျခယ္လွယ္ေပးတာ။ အၿငိမ့္မင္းသမီးဒီဇိုင္း ေပ်ာက္သြားတယ္။ ထဘီဗ်ာ၊ ဘာဒီဇိုင္းဝတ္ဝတ္။ ထဘီအနား အျဖဴျဖစ္တာက ပိုေကာင္းတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ၾကည့္လိုက္ရတာက မႏၲေလးအၿငိမ့္ ေရႊေခတ္ေပါ့ဗ်ာ။ အၿငိမ့္မင္းသမီးမွန္ရင္ ထဘီအနားက အျဖဴပဲ။ ဘာကာလာမွ မရွိဘူး။ အခုက အစိမ္းေတြ၊ အနီေတြ၊ အျပာေတြ၊ အဝါေတြ။ ဒါေလးေတြက အျမင္မေတာ္ဘူးေပါ့ဗ်ာ။ သူဆုိ႔က ဆံၿမိတ္ေပ်ာက္တာ။ မင္းသမီးက ဆံၿမိတ္ပါရမယ္။ ဆံထံုးနဲ႔ ဆံၿမိတ္နဲ႔။ အခုက ပန္းဆံၿမိတ္၊ ပန္းေတြခ်ည္းပဲ။ အဲဒါ သတို႔သမီးေတြ သံုးတာ။ အၿငိမ့္မင္းသမီး မဟုတ္ဘူး၊ ဇာတ္မင္းသမီးမ သံုးဘူး။ ဒါေပမယ့္ ခုက သံုးေနေတာ့ ေျပာရတာ ခက္တယ္။ ေျပာရင္ေတာ့ က်ေနာ့္ကို မုန္းၾကမွာပဲ။ မုန္းလည္း မတတ္ႏိုင္ဘူး။ အျမင္မေတာ္ဘူး။” ေမး - အရင္တုန္းကလုိ အၿငိမ့္ေခတ္ ျပန္ေခတ္စားလာတာ လက္ရွိအၿငိမ့္အေနနဲ႔ ဘာေတြ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖုိ႔ လိုလဲ။ ေျဖ - “ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ဆိုရင္ လူရႊင္ေတာ္ ျပန္ေလွ်ာ့ဗ်ာ အၿငိမ့္ဆိုရင္။ ေရွးေခတ္အၿငိမ့္ ေဖာ္ထုတ္မယ္ဆိုရင္ လူရႊင္ေတာ္က ၅ ေယာက္လည္း မလုပ္နဲ႔။ ၆ ေယာက္လည္း မလုပ္နဲ႔။ ၃ ေယာက္ပဲ။ က်ေနာ္တို႔ မီတာ။ က်ေနာ္တို႔ ၂ ေယာက္ေခတ္ မမီဘူးဗ်ာ။ ၃ ေယာက္ေခတ္။ မင္းသမီးက ၂ ေယာက္က။ ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ ေရွ႕ထြက္ရယ္ ၂ ေယာက္။ အၿငိမ့္ခန္းၿပီးသြားရင္ ျပဇာတ္အတိုအထြာက။ အၿငိမ့္ခန္း မကခင္မွာ ေအာ္ပရာေလးက။ ၿမိဳ႕ေပၚဆို ၁ နာရီခဲြ ၂ နာရီ သိမ္း။ အဲဒါ အၿငိမ့္ပဲ။ ေတာမွာက်ေတာ့ ေနာက္ပိုင္းက။ ဒါ အၿငိမ့္ပဲ။ အၿငိမ့္ခန္း မဟုတ္ဘူး။ အၿငိမ့္အဖဲြ႔။ ခင္ဗ်ား သတိၱရွိရင္ အၿငိမ့္ေထာင္လို႔ရတယ္။ ေၾကညာလိုက္။ ပတၱလားနဲ႔ အၿငိမ့္ေထာင္မယ္။ ေရွးမူလို႔ မေျပာဘူး။ ေခတ္ေဟာင္းအၿငိမ့္ေပါ့ဗ်ာ။ ၁၉၆၀၊ ၁၉၆၅ ေခတ္က အၿငိမ့္။ က်ေနာ္တို႔မီခဲ့တဲ့ အၿငိမ့္ေပါ့။ လူရႊင္ေတာ္ ၃ ေယာက္ေခတ္။ မင္းသမီး ကတာ ၂ ေယာက္။ ယိမ္းက ၃ ေယာက္။ ေပါင္း ၄ ေယာက္၊ ၅ ေယာက္ေပါ့ဗ်ာ။ ကတာက ၂ေယာက္။ ေခါင္းေဆာင္၊ ေရွ႕ထြက္။ အခုက ဘာေျပာေျပာ အၿငိမ့္ အၿငိမ့္ ဆိုၿပီး အၿငိမ့္လည္း မဟုတ္ဘူး။ အၿငိမ့္ခန္းေတြ။ ေအာ္ပရာလည္း မပါ၊ ျပဇာတ္လည္း မပါ။ စတိတ္႐ိႈးေတြ။ အဲဒါ အၿငိမ့္ခန္းေတြ။ အဲဒါေလးေတြ ေပ်ာက္သြားတာ ႏွေျမာတယ္။ လူရႊင္ေတာ္ေတြလည္း မ်ားလြန္းအားႀကီးတယ္။ ဇာတ္ေတာင္ အဲဒီေလာက္ မမ်ားဘူး။ က်ေနာ္တို႔မီခဲ့တဲ့ဇာတ္ ေရႊမန္းတင္ေအာင္၊ ေရႊမန္းေက်ာ္ေအာင္၊ ၿမိဳ႕ေတာ္သိန္းေအာင္၊ ၆ ေယာက္ ဒါပဲ။ အခုက အၿငိမ့္သာ ေျပာလို႔၊ လူရႊင္ေတာ္က ၁၀ ေယာက္ေလာက္ ေခြထဲမွာ ၾကည့္ရတာ။ တခါတေလ ၁၀ ေယာက္ေက်ာ္ေနတယ္။ အဲဒါက အၿငိမ့္မဟုတ္ဘူး။ ညြန္႔ေပါင္းကတာ ျဖစ္ရင္ျဖစ္မယ္။ ညြန္႔ေပါင္းအဖဲြ႔ပဲ ေခၚမယ္။ အၿငိမ့္အဖဲြ႔ မဟုတ္ဘူး။”