"ဒီတပတ္ က်ေနာ္တို႔ ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ NCA လို႔ လူသိမ်ားတဲ့ တႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူညီမႈစာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ထိုးခဲ့တဲ့ တႏွစ္ျပည့္အခမ္းအနား ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခမ္းအနားမွာဆုိရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂိၢဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အမ်ဳိးသားျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရးနဲ႔ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရး မူဝဒါ ၇ ရပ္ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ပထမအဆင့္ေတြမွာေတာ့ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြ မူေဘာင္ ျပန္လည္သံုးသပ္တာေတြ၊ ပင္လံုညီလာခံေခၚတာ၊ လက္မွတ္ထိုးတာေတြ၊ အဲဒါနဲ႔ တၿပိဳင္နက္တည္း ထူးျခားတာကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ၿပီးေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ေထာင္သြားမယ္ဆိုတဲ့ မူဝါဒတရပ္ကို ခ်ျပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ NCA ဟာဆိုရင္ အရင္အစိုးရကလည္း ပါခဲ့တယ္။ အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာဆိုလည္း အခုဆိုရင္ ၆ လေက်ာ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ရင္ၾကားေစ့ေရးကိစၥေတြ လုပ္လာတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ဘာေတြ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရလဲ။ ေနာက္တခု လက္ရွိဆိုရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးမူေဘာင္ေတြ ေဆြးေႏြးေနပါတယ္။ အဲဒါေတြကေရာ ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ရႏိုင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားပါလဲ ဆရာသန္းစိုးႏိုင္ စၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေပးပါခင္ဗ်။" ဦးသန္းစိုးႏိုင္(ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသံုးသပ္သူ) "ဟုတ္ကဲ့။ ပထမဦးဆံုး ေျပာခ်င္တာကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးမူေဘာင္ေတြကို ျပန္လည္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးၾကမယ္၊ ျပဳျပင္ဖို႔ ႀကိဳးစားၾကမယ္ ဆိုတာကေတာ့ အေတာ္ ေကာင္းမြန္တဲ့ ကိစၥပါပဲ။ အဲဒါဟာ က်ေနာ္တို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ေရွ႕တဆင့္တိုးဖို႔အတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ့ အလားအလာတခုလို႔ က်ေနာ္ ျမင္ပါတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ၿပီးခဲ့တဲ့ ပင္လံုညီလာခံတုန္းကေတာင္မွ ထုတ္ေဖာ္မေျပာခဲ့တဲ့ ျပည္ေထာင္စု ဖက္ဒရယ္ ထူေထာင္ေရး၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဒီလို ထူေထာင္ႏိုင္ဖုိ႔အတြက္ ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး ဆိုတဲ့ သေဘာထားေတြကို ျပန္ၿပီးၾကားလာရတဲ့အတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔အမီ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြေတြအတြက္ေတာ့ အလားအလာ ေကာင္းတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔က ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရွ႕ခရီးဆက္မယ့္ကိစၥမွာ က်ေနာ္တို႔ အခု သိရသေလာက္ေတာ့ လာမယ့္ မူေဘာင္ေဆြးေႏြးပဲြေတြ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တႏိုင္ငံလံုး အမ်ဳိးသားအဆင့္ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြေတြ စသျဖင့္ အဲဒီျဖစ္စဥ္ေတြမွာ NCA လက္မွတ္ေရးထိုးထားသူေတြသာ ဆက္လက္ပါဝင္ရမယ္ဆိုရင္ UNFC က ၈ ဖဲြ႕- ဝ၊ မိုင္းလား၊ TNLA ကိုးကန္႔၊ ရခိုင္ စတဲ့ ဆိုတာက အခု တကယ္တမ္း တပ္မေတာ္နဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ေနတဲ့ အင္အားစုေတြ ဒီႏိုင္ငံရဲ႕ ေဆြးေႏြးပဲြေတြမွာ ပါဝင္ဖုိ႔ လမ္းပိတ္ေနတဲ့ သေဘာေလး ရွိေနေတာ့ အဲဒီအေနအထားကို ျပဳျပင္ဖုိ႔ေတာ့ လိုအပ္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္။" ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) " ဟုတ္ကဲ့။ ဆရာတင္ေမာင္သန္းလည္း က်ေနာ္ ေမးခ်င္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားအဆင့္ ႏိုင္ငံေရးမူေဘာင္ေတြကို ေဆြးေႏြးေနပါတယ္။ ျပင္ဆင္မယ္။ ေနာက္ထပ္တခု ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမူဝါဒအသစ္လည္း ခ်ျပလာတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီအတြက္လည္း ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ေနတာေပါ့။ အဲဒီအေပၚမွာ လက္ေတြ႔က်က် ဘာလုပ္ဖုိ႔ လိုမလဲ။ ဆရာသန္းစိုးႏိုင္ကေတာ့ ေျပာခဲ့တယ္။ အဲဒီအထဲမွာ အခုကေတာ့ NCA ထိုးတဲ့လူေတြပဲ ဆက္သြားမယ္။ အဲဒီလိုပဲ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္မွာ အားလံုး ပါဝင္ေရး ဆိုတဲ့ မူလည္း ရွိခဲ့ဖူးတယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ တခ်ဳိ႕ေတြ တကယ္ပဲ ျပဳတ္က်န္ေတာ့မလား၊ တခ်ဳိ႕ေတြ ဆက္သြားႏိုင္ေအာင္လို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ႀကီး ဆက္ေနေအာင္လို႔ ဆရာ့အေနနဲ႔ ဘာေတြမ်ား ေမွ်ာ္လင့္ထားလဲ၊ ဘာေတြလုပ္ဖုိ႔ လိုမလဲ ျဖည့္စြက္ၿပီး ေဆြးေႏြးေပးပါဦး ဆရာ။" ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္ သင့္ဘဝမဂၢဇင္း) "လက္ေတြ႔က်က်ဆိုရင္ေတာ့ အားလံုး သေဘာတူညီခ်က္ကို ထုိးၾကၿပီးေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးၾကတယ္။ ခုနက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ မူဝါဒထဲမွာ ေဖာ္ျပထားသလိုေပါ့။ ဖဲြ႔စည္းပံုျပင္ဆင္ေရး၊ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ထူေထာင္ေရးအထိ သြားႏိုင္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အတုိင္းထက္အလြန္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီလိုလည္း သြားႏိုင္ေလာက္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈမ်ဳိးလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေပၚေပါက္ေနတယ္လုိ႔ ျပည္သူအမ်ားက ယံုၾကည္ေနၾကတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အင္မတန္ ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္တဲ့ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ အျမင္ေတြေပါ့။ ဒါေပမယ့္ တဖက္မွာလည္း ႏိုင္ငံတကာအေတြ႔အႀကံဳေတြအရ ေျပာရရင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြေတြဟာ အင္မတန္ ခက္ခဲတတ္တယ္။ အဓိကျပႆနာက ယံုၾကည္မႈ ထူေထာင္ေရးဆိုင္ရာ ေပါ့ေနာ္။ ယံုၾကည္မႈထူေထာင္ေရးဆိုင္ရာ ဆိုတဲ့အခါမွာ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရတာကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြအခ်င္းခ်င္းၾကား ယံုၾကည္မႈ ထူေထာင္ေရး ေတာ္ေတာ္အေရးႀကီးတယ္။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ပိုၿပီးေတာ့ မၾကာခဏ ေတြ႔ၾကတာ တရားဝင္မဟုတ္ဘဲနဲ႔ စားရင္း ေသာက္ရင္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အလြတ္သေဘာ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးၾကတာေတြ၊ အဲဒီလို ဖန္တီးတာက နည္းနည္းပိုၿပီးေတာ့ ေကာင္းမလားေပါ့။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ ပဋိပကၡစာေပေတြမွာလည္း ဖတ္ရတာက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥေတြ၊ ပဋိပကၡေျဖရွင္းေရး ကိစၥေတြမွာ ဒီယံုၾကည္မႈဆိုတာက ေအာက္ခံမွာရွိၿပီးေတာ့ အေပၚမွာ ေျပာေနတာေတြ အကုန္လံုးကို အဓိပၸာယ္ေကာက္တဲ့အခါမွာ ဒါက အဆံုးအျဖတ္ေပးသြားမွာ။ ဆိုေတာ့ အဲဒီလို ေတြ႔ဆံုဖို႔က က်ေနာ္တို႔ နည္းနည္းအေရးႀကီးတယ္ ထင္တယ္။ အဓိကကေတာ့ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ အမ္ဘာလတို႔၊ ဝ ေခါင္းေဆာင္တို႔၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ေပါ့ေလ။ မၾကာခဏ သူတို႔ရဲ႕ နယ္ေျမေတြမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ဗ်ာ။ သြားၿပီးေတာ့ အလွည့္က် ေတြ႔ဆံုတာမ်ဳိးေလးေတြ။ ဒါေလးေတြက စကားေျပာမယ္ ပိုၿပီးနားလည္မယ္လို႔ ထင္တယ္။ အဲဒါနဲ႔ အမ်ဳိးသားျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးနဲ႔လည္း ယံုၾကည္တယ္ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ အခု ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဖုိ႔အတြက္ ေဆြးေႏြးေနၾကတုန္း။ အခက္အခဲေတြ ရွိတယ္။ မရဘူးဆိုရင္လည္း က်ေနာ္က ထားလိုက္ေတာ့ ဆိုၿပီး မေလွ်ာ့ေစခ်င္ဘူးေပါ့ေနာ္။ မရေသးတဲ့ သေဘာမတူတဲ့ ကိစၥေလးေတြကိုလည္း အလုပ္အဖဲြ႔ေလးေတြ ထားၿပီးေတာ့ ဘယ္လိုမ်ား လုပ္လို႔ရမလဲ။ အလုပ္အဖဲြ႔လို႔ ဆိုတာက ဟုိဘက္ ဒီဘက္တင္မကဘဲနဲ႔ ဖြင့္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားႏိုင္မယ့္ လူေတြပါ ထည့္ၿပီးေတာ့ ဘယ္လိုနည္းလမ္းနဲ႔ ေျဖရွင္းလို႔ ရႏိုင္မလဲ ဆိုတာကို စဥ္းစားတဲ့ အဖဲြ႔ေလးေတြနဲ႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ သြားေစခ်င္တယ္။ ခုနက NCA လက္မွတ္ထုိးတဲ့သူေတြလည္း ဆက္သြားတန္ သြားေပါ့ေလ။ အဲလိုေလးေတြမ်ား ခံထားရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပဲြအတြက္ အလားအလာေလး ပိုၿပီးေတာ့ အားျဖည့္ေပးရာ ေရာက္မလားလို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီလိုပဲ ထင္တယ္။" ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) "ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အေျခအေနက တိုက္ပဲြေတြလည္း ျဖစ္ေနတယ္။ လက္ရွိ မူေဘာင္ညိႇတဲ့အထဲမွာလည္း တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးကိစၥ ေဆြးေႏြးမွာ ေသခ်ာတယ္။ ေျပာလည္း ေျပာၾကမွာပဲေလ။ အဲဒါနဲ႔ေရာ ဆရာ၊ အခုလက္ရွိ ျဖစ္ေနတဲ့ ကခ်င္ဘက္က တိုက္ပဲြ၊ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ဘက္က တိုက္ပဲြေတြ၊ အဲဒါေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ေရာ တႏိုင္ငံလံုးက ေလာေလာဆယ္ ေဆြးေႏြးႏိုင္မႈ ဘယ္ေလာက္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိလဲ။ အဲဒါ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဘယ္လို အေထာက္အကူျဖစ္ႏိုင္လဲဆိုတာ ဆရာ ျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေပးပါဦး ခင္ဗ်။" ဦးသန္းစိုးႏိုင္(ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသံုးသပ္သူ) " ေစာေစာက ဆရာဦးတင္ေမာင္သန္း ေျပာသြားသလိုေပါ့ဗ်ာ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပေရာဆက္ ဆိုတဲ့ အေျခခံကေတာ့ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ဖို႔ပဲ။ အခု ၿပီးခဲ့တဲ့ ပင္လံုညီလာခံႀကီး က်င္းပလိုက္ၿပီးေတာ့ တခါမွ မေတြ႔ဆံုဖူးတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ပါဝင္ခြင့္မရခဲ့တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အားလံုး ကိုယ့္အျမင္ကိုယ္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဖာ္ျပလိုက္တဲ့အခါမွာ ျပည္သူလူထုၾကားထဲမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ အလြန္ကို ျမင့္တက္လာတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ က်န္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ထားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ညီလာခံၿပီးေတာ့ ၁၁ ရက္ေန႔ကစၿပီးေတာ့ တိုက္ပဲြေတြ ျပန္ျဖစ္လာတယ္။ တိုက္ပဲြေတြ ျပန္ျဖစ္လာတယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥကလည္း တဖက္က ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာၾကရရင္ အရင္တုန္းက တေလွ်ာက္လံုး ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကတည္းက ျဖစ္ခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီတုန္းက ျဖစ္ခဲ့တာေတြရဲ႕ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြက သစ္ခိုးမႈေတြ၊ အခြန္ေတာင္းမႈေတြ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တိုးတိုက္တာေတြ စသည္အားျဖင့္ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ သေဘာေတြေပါ့။ အခုကေတာ့ KIA ကို တိုက္ေနတဲ့ တိုက္ပဲြကေတာ့ စစ္ဆင္ေရးတရပ္လုိ ျဖစ္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ညီလာခံတုန္းက ရရွိခဲ့တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ၊ ယံုၾကည္မႈေတြ ထပ္ၿပီးၿပိဳကဲြစရာေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါေတြကေတာ့ ဝမ္းနည္းစရာေတာ္ေတာ္ေကာင္းပါတယ္။ ေနာက္ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔လည္း အဖဲြ႔အစည္းအသီးသီး၊ UNFC က လက္မွတ္မထိုးရေသးတဲ့ အဖဲြ႔အစည္းေတြ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခါေရာ၊ ဝ အဖဲြ႔က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေဆြးေႏြးတဲ့အခါမွာေရာ သူတို႔ ေတာင္းဆိုတာ ၂ ခ်က္ေပါ့။ အားလံုး ပါဝင္ေရးနဲ႔ ႏွစ္ဖက္ စစ္ရပ္စဲေရး။ အဲဒီဟာ လုပ္ႏိုင္ရင္ မူေဘာင္ေဆြးေႏြးပဲြေတြ အေတာ္ကို အဆင္ေျပေအာင္ လုပ္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္က ယူဆတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုက သိပ္ၿပီး ၾကည္လင္မႈမရွိတဲ့ အျမင္တခုက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ အားလံုး ပါဝင္ေရး သေဘာထား ရွိခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အခု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က NCA လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့သူေတြသာ ပါဝင္ေရးဆိုတဲ့ သေဘာထားကို ေျပာင္းလဲလာတယ္လုိ႔ ခံစားရတယ္။ အဲဒါက လမ္းပိတ္ႀကီး ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒါအတြက္ တျခား သင့္ေလ်ာ္တဲ့ နည္းနာ မရွာေတာ့ဘူးလား။ ပိုမိုက်ယ္ဝန္းတဲ့ ဘယ္လိုပံုစံနဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ အတိုင္းအတာတခုထိ စုစည္းႏိုင္ဖုိ႔အတြက္ တျခားေသာ နည္းလမ္းေတြ ရွာေဖြၿပီးေတာ့ ေရွ႕ဆက္လက္သြားမယ့္ ႏိုင္ငံေရးခရီးလမ္းကို တြန္းတင္ေပးပါလို႔ က်ေနာ္တို႔က ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။" ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) " တဖက္မွာလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြ မူေဘာင္ေတြ လုပ္တယ္။ မူဝါဒေတြ ခ်တယ္။ ၇ ဆင့္ေလာက္ သြားမယ့္ဟာေတြလည္း ျမင္ေနၿပီ။ အဲဒီေတာ့ တကယ္လို႔မ်ား ေစာေစာက ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္တယ္ဆုိတာ တိုက္ပဲြေတြၾကားထဲက ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ရတယ္ဆိုေတာ့ ခက္ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါကို တကယ္တမ္း လက္ေတြ႔က်က် အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္မယ့္၊ အခုရွိၿပီးသား အေျခအေနမွာပဲ ဘယ္လိုမ်ဳိးမ်ား ဆက္ၿပီးေတာ့ ေရွ႕တလွမ္းတိုးဖို႔ ဘာလုပ္လို႔ ရႏိုင္မလဲ။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ တိုက္ပဲြေတြလည္း ေလွ်ာ့ခ်မယ္၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေတြလည္း ပိုပါလာေအာင္လို႔ ဘာေတြမ်ား လုပ္သင့္တယ္လို႔ ဆရာ ျဖည့္စြက္ၿပီး ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။" ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္ သင့္ဘဝမဂၢဇင္း) " ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးကိစၥဆိုတာ ေတာ္ေတာ္ခက္တဲ့ ကိစၥပဲ။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ ထင္တာကေတာ့ တခ်ဳိ႕အဖဲြ႔ေတြနဲ႔က သိပ္ေလာဘမႀကီးနဲ႔ေပါ့။ သီးသန္႔အခ်ိန္ယူရမယ့္ ကိစၥေတြ ရွိမယ္ ထင္တယ္။ တၿပိဳင္တည္းမွာပဲ ႏိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပဲြျဖစ္စဥ္ေတြ  သြားေနတာရွိတယ္။ တကယ္လို႔ NCA မွာ လက္မွတ္မထိုးဘူးဆိုရင္ တက္ခြင့္မရွိဘူး ဆိုရင္ေတာင္မွပဲ တက္ခြင့္မရခဲ့တဲ့ အဖဲြ႔ေတြ ဆက္လက္သြားေတာ့မယ္လုိ႔ ဆံုးျဖတ္ရင္ေပါ့ေန္ာ။ သူတုိ႔ရဲ႕အသံကို က်ေနာ္တို႔ ဘယ္လို ေဆြးေႏြးပဲြထဲမွာ ရေအာင္ သယ္ေပးႏိုင္မလဲဆိုတဲ့ လမ္းေၾကာင္း။ ဒါ စဥ္းစားလို႔ရၿပီ။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ထင္တယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္ရင္းနဲ႔မွ ယံုၾကည္မႈကိုလည္း တဖက္မွာ တျဖည္းျဖည္း တည္ေဆာက္ရင္းနဲ႔ ဒါကေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိၿပီလို႔ ေျပာလာတာန႔ဲ ခ်က္ခ်င္းဝင္လာႏိုင္တဲ့ ျဖစ္စဥ္တခုမ်ဳိးေပါ့။ ဒါမ်ဳိး ဖြင့္ထားဖို႔ လိုမယ္ထင္တယ္။ မတူတဲ့အဖဲြ႔ဟာ မတူတဲ့အေျခအေနအရ၊ မတူတဲ့ အဓိပၸာယ္ေကာက္ခ်က္ေတြအရ အကုန္လံုးက တူတူညီညီ အဓိပၸာယ္ေကာက္ၾကမွာ မဟုတ္ဘူး။ ပဋိပကၡေတြ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျဖစ္လာခဲ့တဲ့အခါက်ေတာ့ေပါ့ေနာ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒီနည္းလမ္း ယႏၲရားကို ပိုၿပီးေတာ့ ရွာေဖြထားဖို႔ လိုလိမ့္မယ္လို႔ ထင္တယ္။ မဟုတ္ရင္ လက္ရွိသြားေနတဲ့ နည္းနာ ယႏၲရားနဲ႔မွ မလိုက္ဘူးဆိုရင္ ထားခဲ့မယ္ကြာဆိုရင္ေတာ့ ဒါဆိုရင္ ျမန္မာျပည္အတြက္ ရင္ေလးစရာကေတာ့ ဆက္ရွိေနဦးမယ္လုိ႔ ေျပာရမွာေပါ့ေနာ္။" ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) "ဟုတ္ကဲ့။ ေနာက္ထပ္ သူတုိ႔ရဲ႕ တကယ့္ consult ေလးေတြ ေျပာႏိုင္တဲ့ space ေလးေတြ ရွာရမွာေပါ့ေနာ္။ ၾသဂုတ္လတုန္းက လုပ္တုန္းက ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ ေရြးေကာက္ပဲြႏိုင္ထားတဲ့ ပါတီေတြ ေခၚခဲ့ရာကေန အခု ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအားလံုး ျပန္ေခၚမယ္လို႔ဆိုၿပီး လမ္းဖြင့္ႀကိဳဆိုတာလည္း ေတြ႔ပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ဒီအရပ္ဘက္ အဖဲြ႔အစည္းေတြကိုလည္း စင္ၿပိဳင္လုပ္ၿပီးေတာ့ အဲဒီကရတဲ့ ရလဒ္ေတြလည္း ယူမယ္ေပါ့ ဆရာရယ္။ အဲဒီအတြက္ ေနာက္တခုက ပါဝင္သင့္ ပါဝင္ထိုက္သူမ်ား ပါဝင္ေရးေပါ့။ အဲဒီေတာ့ အဲဒါေတြေရာ တကယ္ပါဝင္လာရင္ ဘယ္လို အက်ဳိးရွိမလဲ၊ ပါဝင္လာေပးေအာင္ ဘယ္လိုမ်ဳိး ဆဲြေခၚလာဖို႔လိုလဲ ဒီပေရာဆက္ထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ တကယ့္ stakeholder လို႔ ေျပာၾကတဲ့ တပ္မေတာ္ရယ္၊ အစိုးရရယ္၊ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔ေတြပဲ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ဒီဟာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အဝန္းအဝိုင္းမွာ ပါတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြလိုဟာမ်ဳိး၊ အရပ္ဘက္ အဖဲြ႔အစည္းေတြလိုဟာမ်ဳိးေတြရဲ႕ အခန္းက႑ေရာ ဘယ္လိုပါဝင္သင့္လဲ ဆရာ ျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ သံုးသပ္ေပးပါခင္ဗ်။" ဦးသန္းစိုးႏိုင္ (ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသံုးသပ္သူ) " အဲဒီကိစၥအတြက္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အခု ခ်မွတ္ထားတဲ့ မူဝါဒေတြထဲမွာ ပါတယ္ေပါ့ေလ။ မူေဘာင္ေဆြးေႏြးၾကမယ္၊ ျပဳျပင္ၾကမယ္။ အဲဒါၿပီးရင္ အမ်ဳိးသားအဆင့္ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြေတြ လုပ္မယ္။ အဲဒါမွာ ေဒသအလိုက္ ရွိမယ္၊ အေၾကာင္းအရာအလိုက္ ရွိမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အမ်ဳိးသားအလုိက္၊ လူမ်ဳိးအလုိက္ ရွိမယ္ေပါ့။ အဲဒီဖရိမ္မွာ ေတာ္ေတာ့္ကို က်ယ္ျပန္႔တဲ့ကိစၥေပါ့။ ဆိုတာက ညီလာခံမွာ ဟိုလူ ပါဝင္ခြင့္ရတယ္၊ ဒီလူ ပါဝင္ခြင့္ မရဘူး ဆိုတဲ့ ကိစၥကေတာ့ အေျခအေန အေၾကာင္းအရာရဲ႕ အကန္႔အသတ္ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ အားလံုး ပါဝင္ေရး၊ အားလံုး အျမင္ေတြ တင္ျပႏိုင္ဖုိ႔ အခြင့္အလမ္းေတြကေတာ့ လႊမ္းႏိုင္သေလာက္ က်ေနာ္တို႔က ျဖန္႔ထုတ္ေပးရမွာပဲ။ ခုနက က်ေနာ္တို႔ ေျပာေနတဲ့ NCA ထဲမွာ ပါဝင္တဲ့လူက ပါဝင္ခြင့္ ရွိတယ္။ မပါဝင္တဲ့လူက လုပ္ခြင့္မရွိဘူးဆိုတဲ့ တဖက္ပိတ္ နည္းနာမ်ဳိး စဥ္းစားမယ့္အစား သူတို႔ NCA လက္မွတ္မထိုးရေသးတဲ့သူေတြရဲ႕ အျမင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တုိ႔ ဘယ္လို ဆဲြေခၚမလဲ။ ဘယ္လို ပါဝင္မလဲ။ သူတုိ႔ ပါဝင္ခြင့္အတြက္ ဘယ္လို လမ္းဖြင့္ေပးမလဲ။ အဲဒီလို စဥ္းစားခ်က္ေတြ ရွိေစခ်င္တယ္။ ဆရာ အခုနက ေျပာတဲ့ ေမးခြန္းအတြက္ကေတာ့ အေရးအႀကီးဆံုး ကိစၥလည္းပဲ တႏိုင္ငံလံုး အမ်ဳိးသားအဆင့္ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြေတြကို က်ယ္ျပန္႔စြာလုပ္ဖို႔။ ညီလာခံမွာ ေျပာၾက ဆိုၾကတာကေတာ့ မူေဘာင္အရဆိုရင္ေတာ့ ကဲြလဲြခ်က္ေတြက အမ်ားႀကီး။ အမုန္းေတြ၊ အာဃာတေတြ၊ သမိုင္းဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြကလည္း အမ်ားႀကီး။ အဲဒီေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျပႆနာ ဆိုတာက တျပည္လံုးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကိစၥ။ တျပည္လံုးက ျပည္သူေတြ ပါဝင္ႏိုင္ရမယ္။ တျပည္လံုးက ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြ ပါဝင္ႏိုင္ရမယ္။ တျပည္လံုးက လူငယ္ေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြ ပါဝင္ရမယ္။ အဲဒီအဆင့္ကို က်ေနာ္တုိ႔ သြားတဲ့ေနရာမွာ NCA ဆိုတဲ့ တုတ္ႀကီးနဲ႔ တားမထားေစခ်င္ဘူး။ အဲဒါအတြက္ ေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ က်ေနာ္တို႔ စဥ္းစားၿပီးေတာ့ အားလံုး တတ္ႏိုင္သမွ် ပါဝင္ေအာင္ ႀကိဳးစားထားဖို႔ အေတာ္လိုအပ္တယ္။ အဲဒီလိုမွ မဟုတ္လို႔ အခု NCA နဲ႔သာ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ ဆက္ၿပီးကန္႔ထားမယ္၊ တဖက္ကလည္း ထုိးစစ္ေတြ လုပ္ေနမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအလားအလာဟာ အေတာ့္ကို အားနည္း ဆုတ္ယုတ္ေနမယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။" ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္ သင့္ဘဝမဂၢဇင္း) " က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီလို အမ်ားႀကီး သြားတာထက္ေပါ့ေနာ္။ တကယ့္ ေသာ့ခ်က္က်တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ရင္းရင္းႏွီးႏွီး နက္နက္နဲနဲ ထိုင္ၿပီးေတာ့ ေျပာၿပီးေတာ့ သေဘာတူညီခ်က္ ရေစခ်င္တယ္။ တရားဝင္ဟုတ္ဖို႔ မလိုပါဘူး။ သေဘာတူညီတယ္၊ ေရွ႕ေလွ်ာက္ၿပီးသြားဖုိ႔ ဒီနည္းေလးနဲ႔မ်ား သြားရင္ ေကာင္းမလားေပါ့။ အခုဟာက ေခါင္းေဆာင္ေတြက က်န္က်န္ေနၿပီးေပါ့။ အလုပ္အဖဲြ႔ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးတယ္။ ေနာက္ၿပီးရင္ မျပတ္ဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ ယံုၾကည္မႈကို မေျဖရွင္းႏိုင္ဘူးေပါ့ေနာ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ယံုၾကည္မႈလို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ ျပည္သူလူထုက်ေတာ့ ယံုၾကည္မႈရွိတယ္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မယ့္သူေတြၾကား ယံုၾကည္မႈ၊ အဲဒီယံုၾကည္မႈက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပဲြေတြမွာ ပိုၿပီးေတာ့ ေသာ့ခ်က္က်တယ္ဗ်။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မခ်ႏိုင္ဘဲနဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့သူေတြၾကား ယံုၾကည္မႈနဲ႔ သြားလို႔မရဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒါေလးကို ဂ႐ုစိုက္ၿပီး လုပ္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ပိုၿပီးေကာင္းမယ္ထင္တယ္။ အဲဒီအပိုင္းေလးမွာ နည္းနည္းေလး အားနည္းေနသလားလို႔ က်ေနာ္ေတာ့ ျမင္မိပါတယ္။"