ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) ဒီတပတ္ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ေဒသႏၲရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ ပတ္သက္တာပါ။ ၾသဂုတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔က ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာနကေနၿပီးေတာ့ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာန၊ ေထြအုပ္လို႔ လူသိမ်ားတဲ့ ဌာနရယ္၊ ရဲတပ္ဖဲြ႔၊ အက်ဥ္းဦးစီးဌာန၊ မီးသတ္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ စသံုးလံုး အထူးစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႔ေတြကို ျပည္နယ္နဲ႔တိုင္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ဖဲြ႔စည္းသြားဖို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ အဲလိုပဲ စက္တင္ဘာလ ၂၂ ရက္ေန႔မွာေတာ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္ကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စာသားကေတာ့ အေစာတုန္းက ဦးစီးဌာန ၅ ခုကို ႀကီးၾကပ္စစ္ေဆး ေပါင္းစပ္ညိႇႏိႈင္းသြားဖို႔လို႔ ျပဳျပင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အန္အယ္လ္ဒီ ဒီခ်ဳပ္အစိုးရ တက္လာၿပီး ၆ လအတြင္းမွာ ေဒသႏၲရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘာေတြျဖစ္လာမလဲဆိုတာ ေဆြးေႏြးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတပတ္ ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ ယခင္ သင့္ဘ၀မဂၢဇင္းအယ္ဒီတာ ဦးတင္ေမာင္သန္းနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးေလ့လာသုံးသပ္သူ ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္းတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ “အခုလိုမ်ဳိး ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာနက ဦးစီးဌာနႀကီး ၅ ခုကို တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြ ေပးခဲ့တယ္၊ ေပါင္းစပ္ဖဲြ႔ဖို႔အထိ ေပးခဲ့တယ္။ ေနာက္တခါက်ေတာ့ ျပန္ျပင္သြားတယ္။ စကားလံုးအရေတာ့ ႀကီးၾကပ္စစ္ေဆး ေပါင္းစပ္ညိႇႏိႈင္းတဲ့ အဆင့္တခု ျပန္ေလွ်ာ့တဲ့ပံုစံမ်ဳိး ျဖစ္သြားတယ္ေပါ့ေနာ္။ တလေလာက္ အၾကာၿပီးမွာေပါ့။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဒီဥစၥာသည္ အရပ္ဘက္၊ စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးေပါ့ဗ်ာ။ အခုလက္ရွိ ျမန္မာျပည္သည္ ဥပေဒျပဳေရးမွာ အမ်ားစုက အရပ္သားေတြျဖစ္တယ္။ ျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြကလည္း အရပ္သားေတြ။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအပိုင္းကိုက်ေတာ့ ျပည္ထဲေရးက ကိုင္ထားတယ္ဆိုေတာ့၊ ဦးစီးဌာန၊ ေထြအုပ္ အပါအ၀င္ ၅ ခုကို ကိုင္ထားတယ္ေပါ့။ တကယ္တမ္း ဒီဥစၥာသည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေပါ့ေနာ္။ အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမွာ ျပန္လည္ေျပာင္းလဲမႈက ဘာကိုဖြင့္ဆုိေနတာလဲ။ သက္ေရာက္မႈေတြ ဘာရွိလဲဆိုတာ ပထမဆံုး ေဆြးေႏြးေပးပါခင္ဗ်။” ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္း (ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသံုးသပ္သူ) “က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြကိုၾကည့္ရင္ အဓိကကေတာ့ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အက်ပ္အတည္းနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ဆက္စပ္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ကျမင္တယ္။ ဥပမာ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာကိုက အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုတဲ့ေနရာေတြမွာ ေ၀ါဟာရေတြကို နားလည္တဲ့ေနရာေတြမွာ ႐ႈပ္ေထြးမႈေတြ ရွိေနတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီဌာန ၅ ခုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အျမင္အမ်ဳိးမ်ဳိးေပါ့ေလ၊ အယူအဆအမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ္က ျမင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ဒီဌာနေတြ အပါအ၀င္ေပါ့ေလ။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားႀကီး တခုလံုးကို ျပဳျပင္ႏိုင္တဲ့ဘက္ကို က်ေနာ္တို႔ ဦးတည္ႏိုင္မွ ဒီျပႆနာေတြကို က်ေနာ္တို႔ ေျဖရွင္းႏိုင္မယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ ေနာက္ လက္ရွိအေျခအေနမွာ က်ေနာ္ျမင္တာကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းကို စစ္တပ္ဘက္က ကိုင္ထားၿပီးေတာ့ ဥပေဒျပဳေရးပိုင္းကို အရပ္ဘက္ ေရြးေကာက္ခံကိုယ္စားလွယ္ေတြက စိုးမိုးထားတဲ့ သေဘာမ်ဳိးေတာ့ ေတြ႔ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီမွာ က်ေနာ္ ဘာသြားေတြ႔ျပန္လဲ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ၂၀၁၀ တုန္းကေပါ့ေလ ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့၊ က်ေနာ္မွတ္မိသေလာက္ေတာ့ တိုင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရအဖဲြ႔ ဥပေဒတို႔၊ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖြဲ႔ ဥပေဒတို႔၊ ဒီဥပေဒေတြကို အခုခ်ိန္ထိျပန္ၿပီးေတာ့ အသစ္ေရးတာမ်ဳိး မလုပ္ေသးဘူး။ က်ေနာ္ဆိုလိုခ်င္တဲ့သေဘာက ဥပမာ ဥပေဒျပဳေရးဘက္ကေရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔အတြက္ ဘယ္ေလာက္အထိ စိတ္၀င္စားမႈရွိလဲ။ လက္ရွိ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြကေရာ ဘယ္ေလာက္ထိ စိတ္၀င္စားမႈရွိလဲ။ အဲဒီေတာ့ အဲဒီလို စိတ္၀င္စားမႈရွိလာတယ္ဆိုရင္ က်ေနာ့္အျမင္အားျဖင့္ေတာ့ ဒီအစိုးရအဖဲြ႔ေတြရဲ႕ ဥပေဒေတြကို ဒီလႊတ္ေတာ္သက္တမ္းအတြင္းမွာ ျပင္ဆင္ႏိုင္ဖုိ႔ လိုအပ္တယ္။ ေနာက္တခ်က္က ဒီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ သီးသန္႔ေပါ့ေလ။ ဥပမာ တိုင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ခ႐ိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဒီဥစၥာအားလံုးကို ျပည္သူလူထုက တိုက္႐ိုက္ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားတခု ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေအာင္ ဥပေဒျပဳႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ သံုးသပ္ပါတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ဒါ ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္းကေတာ့ Constitutional Crisis လိုမ်ဳိး ျဖစ္ေနတယ္။ ေသခ်ာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းျဖစ္ဖုိ႔ လိုတယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဆရာတင္ေမာင္သန္းကိုလည္း က်ေနာ္ေမးပါမယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ေစာေစာက ေျပာသလိုပဲ၊ အရပ္သား၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြက မ်ားတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ ၅ ခု။ အထူးသျဖင့္ ေထြအုပ္ေပါ့။ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနသည္ ျပည္ထဲေရးေအာက္မွာ ရွိေနတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဆရာ ဘယ္လိုမ်ား ေလာေလာဆယ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔တန္ၿပီ၊ ဒီဟာကို ေဒသႏၲရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး Level မွာ ဘယ္လို Reform သြားမယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုလုပ္သင့္လဲ။ တကယ္ လက္ေတြ႔က်က် ဟန္ခ်က္ညီညီျဖစ္ေအာင္ အစိုးရနဲ႔၊ ေစာေစာကေျပာတဲ့ ဥပေဒျပဳတဲ့သူေတြနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့သူေတြ တကယ္တမ္း ဟန္ခ်က္ညီညီသြားေအာင္ ဘာလုပ္ဖို႔လုိလဲ ဆရာ ျဖည့္စြက္ၿပီး ေျပာေပးပါဦး။” ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္ သင့္ဘ၀မဂၢဇင္း) “ေစာေစာက ဆရာရန္မ်ဳိးသိမ္း ေျပာသြားသလိုပဲေပါ့ေနာ္။ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ၾကည့္ရမယ့္ဟာေတြ ရွိတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန၊ ဒါမွမဟုတ္ တျခားဌာနေတြက ျပည္ထဲေရးေအာက္မွာ ရွိေနတယ္။ အဲဒါကို ဥပေဒအရ ဖဲြ႔စည္းပံုတင္မကဘူး။ တျခားဥပေဒေတြအရေရာ ေျပာင္းလို႔မရဘူးလို႔ ေျပာတယ္။ အရင္အစိုးရ လက္ထက္တုန္းက အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနကို သမၼတ႐ံုးေအာက္ ေျပာင္းဖုိ႔ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ ေျပာင္းလို႔မရခဲ့ဘူး။ ဆိုလိုတာက ဥပေဒရဲ႕ အကန္႔အသတ္ေၾကာင့္ေပါ့ေနာ္။ ဖဲြ႔စည္းပံုေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အခက္အခဲေပါ့ေလ။ ဒါ တခုေပါ့။ ဒုတိယက ေစာေစာက ဆရာရန္မ်ဳိးသိမ္း ေျပာသလိုပဲ က်ေနာ္တို႔ စကားလံုးေတြေပါ့။ ခုနက ေၾကညာခ်က္ဆိုရင္ Constitution ရဲ႕ ပုဒ္မ ၂၅၆(ခ) ထဲက စကားလံုးေတြ ယူသံုးသြားတာ။ ဒါေပမယ့္ ၂၅၆(က) မွာက်ေတာ့ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းဆိုတာ ပါလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီစကားလံုးေတြကို အဓိပၸာယ္ ဘယ္လိုဖြင့္ဆိုမလဲဆိုတာ မရွင္းဘူး။ ဒါကေတာ့ ဖဲြ႔စည္းပံုဆိုင္ရာ တရား႐ံုးကို က်ေနာ္တို႔ ဖြင့္ဆိုေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုလို႔ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလိုေတာင္းဆိုမယ့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ဳိး၊ စီစဥ္မႈမ်ဳိးကို လႊတ္ေတာ္ဘက္ကေန က်ေနာ္တို႔ မျမင္ရေသးဘူး။ ပါတီဆုိက္ကလည္း မျမင္ရေသးဘူးေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ အကန္႔အသတ္ေတြၾကားထဲမွာ လက္ရွိ ဖဲြ႔စည္းပံုထဲကပဲ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျပည္နယ္နဲ႔တိုင္း လႊတ္ေတာ္နဲ႔ အစိုးရေတြက ပုဒ္မ ၂၅၇ မွာ ေပးထားတဲ့ နယ္ဘက္၀န္ထမ္းအဖဲြ႔အစည္းကို ဖဲြ႔စည္းပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ လုပ္ငန္းအတြက္ ဖဲြ႔စည္းပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ဆိုေတာ့ အဲဒီပုဒ္မအရ မိမိရဲ႕ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးမူ၀ါဒကို ခ်မွတ္၊ မူ၀ါဒကေနမွ Program ေတြကို ဒီဇိုင္းလုပ္။ အစီအစဥ္ေတြေပါ့။ အဲဒီကေန စီမံခ်က္ေတြေရးဆဲြ၊ ဘတ္ဂ်က္ကိုတြက္၊ ၿပီးရင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ္။ အဲဒီျဖစ္စဥ္ကို သြားရင္းနဲ႔ အဲဒီစီမံခ်က္ေတြ၊ အဲဒီအစီအစဥ္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔အတြက္ နယ္ဘက္၀န္ထမ္းအဖဲြ႔အစည္းေတြကို ပုဒ္မ ၂၅၇ ဖဲြ႔စည္းပံု ေပးထားခ်က္အရ ဖဲြ႔စည္းလို႔ရတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးရဲ႕ ေျခလွမ္းအစေပါ့၊ ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ထင္တယ္။ တိုင္းေဒသႀကီးအဆင့္မွာေပါ့။ ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ဆရာတင္ေမာင္သန္းက အေျခခံဥပေဒပုဒ္မနဲ႔ ေျပာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီမွာ အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၂၅၀ ကို ေရွ႕ေနေတြကလည္း ျပန္ေျပာပါတယ္။ အဲဒီမွာ ဘာေျပာထားလဲဆိုေတာ့ တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္အစိုးရသည္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ၿငိမ္ေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာေရးနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးတို႔ကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရာတြင္ တာ၀န္ရွိသည္တဲ့။ အဲဒီေတာ့ ဒီလိုတာ၀န္ရွိတာကို ေဖာ္ေဆာင္ဖုိ႔ ေစာေစာက ေထြအုပ္တို႔၊ ရဲတပ္ဖဲြ႔တို႔၊ အက်ဥ္းဦးစီးတို႔၊ စသံုးလံုးတို႔ အဲဒါေတြ လိုတယ္ဆိုတဲ့ဘက္ကေန ေရွ႕ေနေတြက ေျပာလာပါတယ္။ အေျခခံဥပေဒ ၂၅၀ ေပးထားခ်က္အရ အဲဒီေတာ့ တကယ္တမ္း အရပ္သား တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလြယ္ေအာင္ အေျခခံဥပေဒကလည္း ေပးထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အဲဒါကို တကယ္အသက္၀င္ေအာင္ ဘာလုပ္ဖုိ႔လိုမလဲ၊ တကယ္ လက္ေတြ႔က်က် အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ေအာင္ ေစာေစာကေျပာတဲ့ ဦးစီးဌာနေတြကို တကယ္တမ္း ထိထိေရာက္ေရာက္ ကိုင္တြယ္ႏိုင္ေအာင္ ဘာလုပ္ေပးရမလဲဆိုတာ ျဖည့္စြက္ၿပီး ေဆြးေႏြးပါဦးခင္ဗ်ာ။” ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္း (ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသံုးသပ္သူ) “က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ တကယ္တမ္း အဲဒီလိုေပါ့ေလ။ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာလည္း ေပးထားတဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိေနတယ္။ အဲဒီပုဒ္မကို က်ေနာ္တို႔က အကိုးအကားျပဳၿပီးေတာ့ က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ဥပေဒျပ႒ာန္းႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုးပဲလို႔ က်ေနာ္က ျမင္တယ္။ ဥပမာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္မွာ ဒီကိစၥကို ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ဥပေဒျပ႒ာန္းႏိုင္မယ္။ ေနာက္ နည္းဥပေဒကိုလည္း အလ်င္အျမန္ ျပ႒ာန္းႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ဒီေထြအုပ္ဌာန အပါအ၀င္ေပါ့ေလ။ တိုင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရေအာက္မွာရွိတဲ့ အဓိက တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ လံုၿခံဳေရး၊ ဒါေတြနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ဆက္စပ္ေနတဲ့ ဌာန ၅ ခုကိုလည္းပဲ စနစ္တက် ေပါင္းစပ္ၿပီးေတာ့ ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္လာႏိုင္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိအေျခအေနမွာ က်ေနာ့္အျမင္က ေျမျပင္မွာျဖစ္ေနတဲ့ အေနအထားက်ေတာ့ ၿမိဳ႕နယ္တၿမိဳ႕နယ္မွာ၊ ခ႐ိုင္တခုမွာ၊ တိုင္း၊ ျပည္နယ္တခုမွာ သူက အျခားဌာနေတြထဲမွာ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနက အေပၚကို ေရာက္သလို ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒါကလည္း ဘာနဲ႔ဆက္စပ္လဲဆိုေတာ့ အဲဒီအေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနရဲ႕ တိုင္းဦးစီးမႉးေတြ၊ ျပည္နယ္ဦးစီးမႉးေတြက တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္ အစိုးရအဖဲြ႔ေတြမွာ အတြင္းေရးမႉးအျဖစ္ ပါေနတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး ရွိေနတယ္။ က်ေနာ့္အျမင္အားျဖင့္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ ဒီဦးစီးမႉးေတြကို အစိုးရအဖဲြ႔ အတြင္းေရးမႉး ေပးရမယ္လို႔ မဆိုလိုထားဘူး။ မေဖာ္ျပထားဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖဲြ႔ရဲ႕ ဥပေဒမွာ အဲဒီလို ေဖာ္ျပၿပီးေတာ့ တာ၀န္ေပးထားတာကို ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ့္ရဲ႕ စဥ္းစားခ်က္က အစိုးရအဖဲြ႔ အတြင္းေရးမႉးဆိုတဲ့ ေနရာမ်ဳိးမွာ ဥပမာ ၀န္ထမ္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ေပါ့၊ သူတို႔က တကယ္ေတာ့ ၀န္ထမ္းပဲ၊ အဲဒီေတာ့ ၀န္ထမ္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ အသံုးအႏႈန္းမ်ဳိးကို ေရြးခ်ယ္ၿပီးေတာ့ ထားတာ ပိုၿပီးေကာင္းမယ္လို႔ ျမင္တယ္။ ဥပမာ အစိုးရအဖဲြ႔ရဲ႕ ႐ံုးအဖဲြ႔မႉးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဒါမွမဟုတ္လည္း အစိုးရအဖဲြ႔ရဲ႕ အတြင္း၀န္ပဲျဖစ္ျဖစ္။ ဒီလိုပံုစံမ်ဳိးက ပိုၿပီးေကာင္းတယ္လို႔ ျမင္တယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆိုေတာ့ အဲဒီ ေထြအုပ္ရဲ႕ ညႊန္ၾကားေရးမႉးေတြကို အစိုးရအဖဲြ႔ရဲ႕ အတြင္းေရးမႉးအျဖစ္ ေပးလိုက္တဲ့အခါ စီမံခန္႔ခဲြမႈအပိုင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအပိုင္းမွာ ပိုၿပီးေတာ့ ႐ႈပ္ေထြးမႈေတြ ျဖစ္လာၿပီးေတာ့ ေထြအုပ္ဌာနကလည္းပဲ အျခားဌာနေတြထက္ ေခါင္းတလံုး ပိုၿပီးျမင့္သလို ျဖစ္သြားတယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ သံုးသပ္တယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္းကေတာ့ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန ေထြအုပ္ေတြရဲ႕  အခန္းက႑ကို ေျပာတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဆရာတင္ေမာင္သန္းအေနနဲ႔လည္း တကယ္တမ္း က်ေနာ္တုိ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမွာ အလယ္အလတ္ရွိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသမားေတြ ဘယ္လုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမလဲ ဆိုတာကို ဆရာတို႔လည္း အေျဖရွာေနၾကတဲ့သူေတြ၊ စာတမ္းေတြလည္း ေရးေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေစာေစာကေျပာတဲ့ ေထြအုပ္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑၊ အစိုးရ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ ဘယ္လို တကယ္ေျပာင္းသင့္တာလဲ၊ ေနာက္ၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ဥပေဒျပဳေရး ဘယ္လုိေပါင္းစပ္ၿပီး လုပ္လို႔ရမလဲ။ အဲဒါလည္း ဆရာ ျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေပးပါဦးခင္ဗ်။” ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္ သင့္ဘ၀မဂၢဇင္း) “ဖဲြ႔စည္းပံုအရေတာ့ ဒီ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနက အတြင္းေရးမႉးရာထူးကို ယူထားၿပီးေတာ့ သူက အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနကပဲ အတြင္းေရးမႉးအဖဲြ႔႐ံုးေပါ့။ အစိုးရအဖဲြ႔႐ံုးရဲ႕ တာ၀န္ကို ေပးထားတာေပါ့။ ေပးထားတဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သုေတသနလုပ္တဲ့အခါက်ရင္ ေျပာၾကတာကေတာ့ ဒီလို ေျပာင္းလဲေရးလားရာကို သြားမယ္ဆိုရင္ နံပါတ္တစ္ကေတာ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း ဥပေဒေတြနဲ႔အညီ လုပ္ေဆာင္တဲ့အဆင့္တဆင့္ကို သြားရမယ္ေပါ့ေလ။ ဒါ တခုေပါ့။ ဒုတိယတခ်က္ကေတာ့ Performance Space လို႔ေျပာတဲ့ စြမ္းေဆာင္ရည္တက္လာေအာင္ အဲဒီစြမ္းေဆာင္ရည္ေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ အေျပာင္းအလဲကို သြားရမယ္လို႔ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနက သက္ဆိုင္ရာ အရာရွိႀကီးေတြက ၀န္ထမ္းေတြေပါ့ေနာ္၊ ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ကေန က်ေနာ္တို႔ တိုင္းအဆင့္အထိေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ေလ့လာမိသေလာက္ အဲဒီလို ျမင္ၾကတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဆိုေတာ့ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အဲဒါေတြကိုလုပ္ဖုိ႔ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး တခုလံုးမွာေတာ့ အဓိက လပ္ဟာေနတာက မူ၀ါဒကို စိစစ္သံုးသပ္တဲ့ ဖဲြ႔စည္းတည္ေဆာက္ထားပံုေတြ၊ လက္ေတြ႔လုပ္ေဆာင္ပံုေတြ မရွိတာဘဲ။ အဲဒါ ဗဟိုမွာလည္း မရွိဘူး။ ေနာက္ ျပည္နယ္နဲ႔ တိုင္းအဆင့္မွာလည္း မရွိဘူး။ မူ၀ါဒေလ့လာသံုးသပ္ေရး မရွိဘူး။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ မူ၀ါဒေဆြးေႏြးခ်က္ စာတမ္းေတြ ထုတ္ၿပီးေတာ့ ျပည္သူလူထုကို တိုင္ပင္ႏွီးေႏွာျခင္း မရွိဘူး။ အဆိုျပဳစာတမ္းမွာလည္း ထပ္မံတိုင္ပင္ႏွီးေႏွာျခင္းေတြ မရွိဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲဒါေလးေတြက အခုေတာ့ စတင္ၿပီးေတာ့ တိုင္ပင္ႏွီးေႏွာတဲ့ဘက္ေလးကို ေရြ႕ေရြ႕ေတာ့လာေနၿပီ။ ဗဟိုအဆင့္ ၀န္ႀကီးဌာနေတြမွာလည္း လုပ္ဖုိ႔ စဥ္းစားေနၿပီ။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔အျမင္ကေတာ့ ျပည္နယ္နဲ႔ တိုင္းအဆင့္မွာလည္းပဲ ျပည္နယ္နဲ႔တိုင္း ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးမူ၀ါဒကို ခုနကေျပာတဲ့ သူ႔ရဲ႕ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း၊ က်ေနာ္တို႔ ပညာပိုင္းဆိုင္ရာအရေပါ့ေနာ္။ စိစစ္ေလ့လာသံုးသပ္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြကိုပါ လုပ္သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပုဒ္မ ၂၅၇ အရ နယ္ဘက္၀န္ထမ္း အဖြဲ႔အစည္းေတြကို ဖဲြ႔စည္းႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲဒီလိုထင္တယ္။ အဲဒီအတြက္ လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ စဥ္းစားေနၾကတာေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရတယ္ေပါ့ေလ။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ အခု အေထြေထြဦးစီးဌာနက ၅ ခုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္ထပ္ေျပာလာတာက အရပ္ဘက္ စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးဘက္ကို ပိုေျပာလာတာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ေနာက္ထပ္ ေမးခြန္းတခုကလည္း ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတက အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အႀကီးအကဲလား။ ဒါမွမဟုတ္ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာနသည္လည္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အႀကီးအကဲလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္း ေနာက္ထပ္ တက္လာတယ္။ အဲလိုပဲ ပထမ ပူးေပါင္းဖဲြ႔စည္းဖို႔ တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္အဆင့္ ေျပာေတာ့ တပ္က တျဖည္းျဖည္း ဆုတ္ခြာေပးသြားတယ္ဆုိတဲ့ သေဘာကို၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္က ဆုတ္ခြာသြားေပးတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာကို ျမင္လာၿပီးေတာ့မွ ျပန္ေျပာင္းလိုက္ေတာ့လည္း တခ်ဳိ႕အျမင္ေတြ ျမင္ၾကတယ္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္းကိုပဲ ေမးပါမယ္။ ဒီဟာက တကယ္တမ္းက်ေတာ့ လက္ရွိ ႏိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအႀကီးအကဲလား။ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံုက တကယ္တမ္းေတာ့ တပ္မေတာ္ကိုပဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအႀကီးအကဲ ေပးတာလား။ အဲဒီအတြက္ ဘာလုပ္ဖုိ႔လိုလဲ။ အဲဒါေလးကို ျဖည့္စြက္ၿပီး ေျပာေပးပါဦး။” ေဒါက္တာရန္မ်ဳိးသိမ္း (ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသံုးသပ္သူ) “က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အႀကီးအကဲဟာ သမၼတပဲ။ သမၼတကေနၿပီးေတာ့မွ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖဲြ႔ကို ဖဲြ႔စည္းတယ္။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖဲြ႔ အပါအ၀င္ အားလံုးဟာ သမၼတရဲ႕ စီမံခန္႔ခဲြ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ ရွိရမယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္။ ေနာက္ ကိုတိုးေဇာ္လတ္ ခုနက ေဆြးေႏြးတဲ့အထဲမွာ အရပ္ဘက္၊ စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးမွာ က်ေနာ့္အျမင္အားျဖင့္ ဒီျပႆနာေတြက က်ေနာ္တို႔ လံုၿခံဳေရးက႑၊ က်ေနာ္တို႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ Security Sector Reform နဲ႔လည္းပဲ တိုက္႐ိုက္ဆက္စပ္ေနတယ္လုိ႔ ျမင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ တဘက္မွာလည္း က်ေနာ္တို႔ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံကေနၿပီးေတာ့ Security Sector Reform ေပါ့၊ ဒီလံုၿခံဳေရးက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကိစၥေတြကို ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္း အေျဖရွာတဲ့အခါမွာ မလဲြမေသြ ဒီကိစၥေတြကို က်ေနာ္တို႔ ေဆြးေႏြးလာရမယ္၊ အေျဖရွာလာရမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဆံုးျဖတ္လာရမယ့္ အေနအထားမ်ဳိး ရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္က သံုးသပ္ပါတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ ဆရာတင္ေမာင္သန္းကိုလည္း ဒီေမးခြန္းပဲ ေမးပါမယ္။ ျမန္မာျပည္ဟာ ဒီ Constitution နဲ႔ ေနာက္ ၅ ႏွစ္လည္း သြားၾကဦးမွာပဲ။ လက္ရွိမွာလည္း အရပ္သားေတြသည္ ဥပေဒျပဳေရးမွာ အမ်ားစု၊ က်ေနာ္တို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာက်ေတာ့ တပ္မေတာ္ကလူေတြ မ်ားတယ္။ သမၼတသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရဲ႕ အႀကီးအကဲလား၊ ေရွ႕ေလွ်ာက္ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္ကို ေနာက္ထပ္ ဘယ္လိုဆက္သြားသင့္သလဲဆိုတာ ဆရာတင္ေမာင္သန္းအေနနဲ႔ ေနာက္ဆံုး ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။” ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္ သင့္ဘ၀မဂၢဇင္း) “၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံုမွာေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရဲ႕ အႀကီးအကဲအျဖစ္နဲ႔ သမၼတက အႀကီးအကဲျဖစ္တယ္ဆိုတာ အသိအမွတ္ျပဳထားၿပီးသား။ လက္ေတြ႔လုပ္တဲ့အခါမွာလည္း ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးက သမၼတကိုပဲ အစီရင္ခံတယ္ေပါ့ေနာ္။ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ကို သြားတယ္လို႔ အဲဒီလိုေတာ့၊ က်ေနာ္လည္း ေမးၾကည့္တယ္။ ေစာေစာက ေမးခြန္းမ်ဳိးကိုပဲ လက္ေတြ႔လုပ္ေနတဲ့လူေတြကို ေမးၾကည့္တဲ့အခါမွာ အမ်ားစု အထူးလံုၿခံဳေရးကိစၥေတြကလဲြၿပီး က်န္တာေတြအကုန္လံုးက သမၼတကိုပဲ တိုက္႐ိုက္အစီရင္ခံတဲ့စနစ္နဲ႔ သြားေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဒီဖဲြ႔စည္းပံုအရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တာ၀န္အႀကီးဆံုးက သမၼတ၊ ဒါေပမယ့္ တဘက္မွာက်ေတာ့လည္း ခင္ဗ်ား ခုနကေျပာသလိုေပါ့ေနာ္။ တပ္မေတာ္ထဲက ပုဂိၢဳလ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေထြအုပ္မွာ ဒုတိယညႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ၁၇ ဦးရွိတယ္။ ၃ ဦးကပဲ အရပ္ဘက္က လာတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဗဟိုမွာဆုိရင္ ႏွစ္ေယာက္ ရွိတယ္။ တေယာက္ကပဲ ရွိတယ္။ ျပည္နယ္နဲ႔တိုင္းေတြမွာဆုိရင္ မြန္နဲ႔၊ က်ေနာ္ထင္တယ္၊ ႏွစ္ဦးကပဲ အရပ္သားထဲကလာတာ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရတယ္ေလ။ မြန္နဲ႔ မေကြးနဲ႔ေပါ့ေနာ္။ က်န္တာက ေစာေစာက ခင္ဗ်ားေျပာသလို ရွိေနတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အုပ္ခ်ဳပ္ပုံ စီးဆင္းပံုစနစ္အရကေတာ့ သမၼတဆီကိုပဲ တိုက္႐ိုက္အစီရင္ခံတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔က ဒီလုိပဲ ေလ့လာေတြ႔ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။"