အေကာင္းအဆုိးဒြန္တဲြေနတဲ့ ေလာ္ဘီဆိုတဲ့ ေဝါဟာရ
DVB
·
September 28, 2016
“Lobbying” ေလာ္ဘီလုပ္သည္ ဆိုေသာစကားကို ယခုအခါ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ မၾကာခဏ ၾကားလာေနၿပီျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ လူမႈကြန္ရက္ ေဖ့စ္ဘြတ္တြင္ ပိုမိုေတြ႔ရိွ လာေနရေလသည္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္မတိုင္မီကာလက စစ္အာဏာရွင္စနစ္ေအာက္တြင္ရိွေနေသးသျဖင့္ ေလာ္ဘီ ဆိုေသာစကားကိုသိပ္မရင္းႏွီးလွ။ ဟိုတယ္အဝင္ဝ ဧည့္ႀကိဳ ေကာင္တာအနီးမွ ဧည့္ခန္းကို ေခၚသည့္ေဝါဟာရဟုသာ နားလည္ထားခဲ့သျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္တြင္ သံုးသည့္ ေလာ္ဘီ၊ ေလာ္ဘီလုပ္သည္ဆိုေသာ စကားလံုး၏အဓိပၸါယ္ကို မသိခဲ့ေခ်။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ လႊတ္ေတာ္မ်ား ေပၚလာသည္ႏွင့္ မေရွးမေႏွာင္းမွာပင္ မီဒီယာမ်ားလည္း လြတ္လပ္ခြင့္ရလာသည္။ အသင္းအပင္းမ်ားလည္း လြတ္လပ္စြာ ဖဲြ႔စည္းခြင့္ရိွလာသည့္အခါ NGO, INGO မ်ားလည္း အၿပိဳင္းအ႐ိုင္းေပၚလာေတာ့သည္။ ထုိအခါ ေျပာအားဆိုအားေကာင္းၿပီး၊ မီဒီယာတြင္ ထင္ရွားေသာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္၊ သို႔မဟုတ္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရိွေသာ လႊတ္ေတာ္ေကာ္မတီမ်ားမွတဆင့္ ရိွသင့္ရိွထိုက္သည့္ ဥပေဒမ်ား ျပဳေရးကိစၥမ်ားကို အဆိုပါ NGO, INGO တို႔ကခ်ဥ္းကပ္ေဆြးေႏြး ေျပာဆုိလာသည္မိ်ဳးရိွလာသည္။ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္က နားမလည္လွ်င္ နားလည္ေအာင္ ရွင္းျပၾကသည္။ စိတ္မဝင္စားလ်ွင္ စိတ္ဝင္စားလာေအာင္ ေျပာဆုိေဆြး ေႏြးျပၾကသည္။ ဤသို႔ အားျဖင့္ အဆိုပါ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပအဖဲြ႔အစည္းမ်ား၏ အကူအညီျဖင့္ ဥပေဒအသစ္ အေတာ္မ်ားမ်ား ေပၚထြန္းလာသည္။ ထုိစဥ္က အဆုိပါအဖဲြ႔အစည္းတုိ႔၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို Advocacy လုပ္သည္၊ တနည္းအားျဖင့္ ဥပေဒေရးရာ အကူအညီေပးသည္ စသျဖင့္သာ သံုးႏႈန္းၾကသည္။
ႏိုင္ငံေရးေဝါဟာရတခုျဖစ္သည့္ ေလာ္ဘီလုပ္သည္ဆိုသည္မွာ အစိုးရအဖဲြ႔ဝင္မ်ား၊ ဥပေဒျပဳသူမ်ားႏွင့္ ဥပေဒၾကမ္းတင္ျပခြင့္ရိွ သည့္အဖဲြ႔အစည္းဝင္မ်ား၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားအေပၚ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈရိွေစရန္ ႀကိဳးစားသည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ေခၚဆိုျခင္းျဖစ္သည္။ ေလာ္ဘီလုပ္သူမ်ားမွာလည္း အက်ိဳးစီးပြားကိုယ္စားျပဳသည့္ အဖဲြ႔အစည္းကိုလုိက္၍ အမိ်ဳးမိ်ဳး အစားစား ရိွႏိုင္သည္။
ေလာ္ဘီလုပ္သူမ်ားမွာ ဥပေဒျပဳသူ (လႊတ္ေတာ္အမတ္)၏ မဲဆႏၵနယ္ေျမမွ မဲဆႏၵရွင္တစံုတေယာက္သို႔မဟုတ္ မဲဆႏၵရွင္တစု တဖဲြ႔ျဖစ္ႏုိင္သလို အျခားမဲဆႏၵနယ္မွလည္း ျဖစႏို္င္သည္။ ထုိသူမ်ားမွာ ေလာ္ဘီလုပ္ျခင္းကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခုအျဖစ္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခုအျဖစ္မဟုတ္ဘဲေသ္လည္းေကာင္း လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖစ္ႏို္င္သည္။
ေလာ္ဘီအလုပ္ကို အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း လုပ္ငန္းတခုသဖြယ္လုပ္ကိုင္သူမ်ား (Professional lobbyists) ဆိုသည္မွာ ပုဂၢလိက တစံုတေယာက္ သို႔မဟုတ္ လူတစုက ဥပေဒျပဳေရး အေပၚတစံုတရာ ၾသဇာသက္ေရာက္ေစရန္ အခေၾကးေငြျဖင့္ ငွားရမ္း ေစခိုင္းခံရသူမ်ားျဖစ္သည္။ (ဥပမာအားျဖင့္ ျမန္မာစစ္အစိုးရေခတ္က ၎တို႔အေပၚ အေမရိကန္အစိုးရႏွင့္ လႊတ္ေတာ္က နားလည္မႈရိွၿပီး အျမင္ေကာင္းရန္ စစ္အစိုးရ ေဆာင္ရြက္ေနမႈမ်ားကိုရွင္းျပရန္ ေလာ္ဘီအုပ္စု တခုကို ေငြေပးၿပီး ငွားရမ္း ေစခိုင္းခဲ့ဖူးသည္။)
တသီးပုဂၢလမ်ားႏွင့္ အက်ိဳးအျမတ္မရွာသည့္ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားသည္လည္း ၎တို႔၏ ပံုမွန္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္သည့္ ပရဟိတ လုပ္ငန္းတခုသဖြယ္လုပ္ကိုင္သည္လည္း ရိွသည္။ (ဥပမာ- ကုမၸဏီတခုအဖို႔ အေရးႀကီးသည့္ စီမံကိန္းတခုအတြက္ ကုမၸဏီ၏ အမႈေဆာင္အရာရိွမ်ားႏွင့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးျခင္းမိ်ဳး၊ သို႔မဟုတ္ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူမ်ားႏွင့္ အဆိုပါ လႊတ္ေတာ္အမတ္တို႔၏ အေပးအယူကင္းရွင္းေသာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးမႈမိ်ဳးျဖစ္သည္။)
ေလာ္ဘီလုပ္ျခင္းဆိုသည္တြင္ က်င့္ဝတ္သိကၡာႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာ အစြန္းႏွစ္ဘက္ ရွိသည္။ ေလာ္ဘီလုပ္သည္ ဆိုသည့္ကိစၥမွာ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားေရးဆိုင္ရာ အုပ္စုတစုက သူတို႔ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ အက်ိဳးအေၾကာင္းမဲ့စြာျဖင့္ ဥပေဒကုိအလဲြသံုးရန္ ႀကိဳးစားျခင္းျဖစ္လ်ွင္ မၾကာခဏဆိုသလုိ အထင္အျမင္ေသးခံရေလ့ရိွသည္။ လူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ လိုက္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး သို႔မဟုတ္ ဥပေဒျပဳေရးဆိုင္ရာ ပုဂိၢဳလ္အေနျဖင့္ မဲဆႏၵရွင္မ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာေဒသ၏ အက်ိဳးစီးပြားကိုသယ္ပိုးရန္ တာဝန္ရိွေလရာ၊ ပုဂၢလိကကုမၸဏီ၊ အဖဲြ႔အစည္း၊ လူပုဂိၢဳလ္တဦးတေယာက္အက်ိဳးစီးပြားကို ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္းျဖင့္ ကိုယ္ကိ်ဳးရွာပါက ဤအကိ်ဳးစီးပြားတို႔ ထိပ္တိုက္ဆန္႔က်င္ ျဖစ္ရတတ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရးရႈေထာင့္အရ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးျခင္းကို ပိုမိုတင္းၾကပ္စြာထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ေလာ္ဘီ လုပ္ျခင္းသည္ “ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို လြတ္လပ္စြာခြင့္ျပဳသင့္ေၾကာင္း- ပုဂၢလိက လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ရိွသည္ဆိုေသာ ႐ႈေထာင့္ျဖင့္ ေဆးလိပ္ကုမၸဏီမ်ား၏ ေလာ္ဘီလုပ္ျခင္း” ႏွင့္ ထိပ္တိုက္ ေတြ႔ၾကမည္ျဖစ္သည္။
ေလာ္ဘီလုပ္ျခင္း ေဝါဟာရ စတင္ေပၚေပါက္လာပံု အေမရိကန္ပံုျပင္
ေလာ္ဘီလုပ္ျခင္း (Lobbying) ဆိုေသာ ေဝါဟာရစတင္ေပၚေပါက္လာပံုကလည္း စိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းသည္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဧၿပီလကုန္ပိုင္းက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ IVLP အစီအစဥ္ျဖင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသို႔ က်ေနာ္အပါအဝင္ ပါတီစံုမွ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ တခ်ိဳ႕ သြားေရာက္ လည္ပတ္ေလ့လာခြင့္ရခဲ့သည္။ ဝါရွင္တန္ရိွ သမၼတအိမ္ျဖဴေတာ္ တဝိုက္ ၾကည့္ရႈေလ့လာၿပီးေနာက္ အနီးအနားရိွ ဝီးလ္လဒ္ ဟိုတယ္ေရွ႕ေရာက္ေသာအခါ ဧည့္လမ္းညႊန္က ေလာ္ဘီဆုိေသာ ေဝါဟာရ ေပၚေပါက္လာပံုကို ယခုလိုေျပာျပ သည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ယူလစ္ဆီ အက္စ္ ဂရန္႔ (Ulysses S. Grant ) သည္ ၁၈၆၉ ခုႏွစ္မွ ၁၈၇၇ ခုႏွစ္ အထိ (၄) ႏွစ္ သက္တမ္းႏွစ္ႀကိမ္ သမၼတတာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဘူးသည္။ ထုိစဥ္က သမၼတသည္ အိမ္ျဖဴေတာ္အနီးရိွ ဝီးလ္လဒ္ ဟိုတယ္ ( Willard Hotel ) ၏ ေလာ္ဘီသုိ႔ ညေနပိုင္းမ်ားတြင္သြားေရာက္ကာ ဘရန္ဒီႏွင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ေလ့ရိွသည္။ အေၾကာင္းမွာ သမၼတ ကေတာ္က အိမ္ျဖဴေတာ္တြင္ အရက္ႏွင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္မေပးေသာေၾကာင့္ ဟုဆိုသည္။
ထိုသို႔ပံုမွန္လာေသာက္ေလ့ရိွသည္ကို သိၾကေသာ အခြင့္အေရးရွာသူမ်ားက သမၼတ အရက္လာေသာက္ခ်ိန္ကိုကိုက္၍ လာေရာက္ဒကာခံ စကားစမည္ေျပာဆုိၾကကာ ဥပေဒျပဳေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ အလုပ္ခန္႔ထားေရး ကိစၥမ်ားကို တိုးလ်ွိဳးေတာင္းပန္ၾကေလ့ ရိွသည္ဆုိ၏။ ေနာက္တခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ သမၼတက ထိုသူမ်ားကိုရည္ညႊန္းၿပီးေျပာဆုိသည့္အခါ “those damn lobbyists” (ဟို ေသာက္…ေလာ္ဘီေကာင္ေတြ) ဟုေျပာဆိုခဲ့သည္ဆိုပါသည္။ ထုိသို႔ေျပာဆို ေၾကာင္း ဝါရွင္တန္ပို႔စ္ သတင္းစာ၊ ေတာင္ကုန္း သတင္းစာ၊ အေမရိကန္ သတင္းအယ္ဒီတာမ်ား အဖဲြ႔အစည္းႏွင့္ ဝီးလ္လဒ္ ဟိုတယ္၏ လူထုဆက္ဆံေရး ဒါ႐ိုက္တာတို႔ကပါ ဆက္လက္ဝါဒျဖန္႔ ၾကေလသည္။ ထုိမွစ၍ ေလာ္ဘီ၊ ေလာ္ဘီလုပ္သည္ စသည့္ေဝါဟာရမွာ အမ်ားသံုးေဝါဟာရတခု အျဖစ္ တြင္ က်ယ္လာသည္ဟုဆုိသည္။
ထုိအေၾကာင္းကို ဝါရွင္တန္သို႔လာေရာက္လည္ပတ္သည့္ တုိးရစ္မ်ားအား ရယ္ရႊင္ဖြယ္ရာ ဟာသပံုျပင္အျဖစ္ ဧည့္လမ္းညႊန္မ်ား ကေျပာျပျခင္းျဖင့္ ဝီးလ္လဒ္ဟိုတယ္ကိုလည္း ပိုမို လူသိမ်ားထင္ရွားလာေစေလသည္။
သို႔ေသာ္ ထုိပံုျပင္မွာ အျပည့္အဝမမွန္ေခ်။ သမၼတ ဂရန္႔အေနျဖင့္ ဝီးလ္လဒ္ဟိုတယ္သို႔ မၾကာခဏသြားေရာက္၍ အရက္ႏွင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ခဲ့သည္မွာ မွန္ေသာ္လည္း အဆိုပါ ေဝါဟာရကို တီထြင္ေျပာဆုိခဲ့သူမဟုတ္ေခ်။
အမွန္အားျဖင့္ “to lobby” ေလာ္ဘီလုပ္ရန္ ဆိုသည့္စကားလံုးကုိ အေမရိကန္ ပံုႏွိပ္မီဒီယာတြင္စတင္အသံုးျပဳခဲ့သည္မွာ ယူလီဆီ ဂရန္႔ ဝါရွင္တန္သို႔ မေရာက္မီလြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ငါးဆယ္၊ ၁၈၂၀ ခုႏွစ္ကထဲကျဖစ္သည္။ အဆုိပါ ေဝါဟာရမွာ ၿဗိတိသ်ွ ပါလီမန္မွ စတင္ေပၚေပါက္လာပံုရၿပီး ပါလီမန္ခန္းမမ်ား၏ အျပင္ဘက္ရိွ စၾကၤန္မ်ား ကိုရည္ညႊန္းသည္။ အဆိုပါ ေနရာမ်ားမွာ မဲဆႏၵရွင္ျပည္သူမ်ားႏွင့္ ၎တို႔မဲဆႏၵနယ္၏ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား ေတြ႔ဆံုစကားေျပာရာေနရာလည္းျဖစ္သည္။ ၁၈၄၀ ခုႏွစ္မ်ား ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ၿဗိတိန္၌ “Lobbyist” ေလာ္ဘီလုပ္သူ ဆိုေသာေဝါဟာရမွာ အမ်ားသံုးေဝါဟာရျဖစ္ေနပါၿပီ။
ေအာက္က္စ္ဖို႔ အဂၤလိပ္အဘိဓာန္၏ အယ္ဒီတာျဖစ္သူ Jesse Sheidlower ဂ်က္ဆီ ရီွးဒ္လိုဝါးက အဆိုပါေဝါဟာရမွာ အဂၤလိပ္ ပါလီမန္တြင္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ သူတုိ႔၏ မဲဆႏၵရွင္မ်ား ေတြ႔ဆံုစကားေျပာႏိုင္ရန္ဖြင့္ေပးခဲ့ေသာ အဝင္ဝစႀကၤန္မ်ားကို ရည္ညႊန္းရန္ ၁၆၄၀ ခုႏွစ္ေလာက္ကပင္ စတင္သံုးစဲြခဲ့သည္ဟုယံုၾကည္ေလသည္။
သို႔ျဖစ္ေလရာ သမၼတ ဂရန္႔အေနျဖင့္ အဆိုပါေဝါဟာရကိုအသံုးျပဳ၍ ဝီးလ္လဒ္ဟိုတယ္မွ ကပ္ဖားယပ္ဖားမ်ားကို ရည္ညႊန္းေျပာဆုိေကာင္း ေျပာဆိုခဲ့မည္ျဖစ္ေသာ္လည္း အဆိုပါ ေဝါဟာရ မွာ သူတီထြင္ခဲ့သည္မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။
အေမရိကန္အစိုးရမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အဂတိလိုက္စားမႈကို ကာကြယ္ရန္ႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရိွေစရန္အတြက္ အမ်ားဆိုင္ရာ မွတ္ပံုတင္ေလာ္ဘီမ်ား၏ ၾသဇာသက္ေရာက္ႏိုင္ေျခတို႔ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး၊ ဥပေဒမ်ား၏ အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ မၾကာခဏ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းမ်ားထုတ္ျပန္ေၾကညာေလ့ရိွသည္။
ေလာ္ဘီလုပ္သည့္ အုပ္စုမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဥပေဒျပဌာန္းရာ လႊတ္ေတာ္ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားကို အာရံုစိုက္ေလ့ရိွၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း တခါတရံ ၎တို႔၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား ေအာင္ျမင္ေစရန္ တရားစီရင္ေရးအဖဲြ႔မ်ားကိုလည္း အသံုးျပဳတတ္ပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ားက National Association for the Advancement of Colored People အသားအေရာင္ ရိွသူမ်ား တိုးတက္ေရး အမိ်ဳးသားအစည္းအ႐ံုးႀကီး က “ လူမိ်ဳးအလိုက္ ခဲြျခားထားေသာ ဥပေဒမ်ား” ( Segregation laws ) ကို အေျခခံဥပေဒႏွင့္ မညီညြတ္ေၾကာင္း ျပည္နယ္ႏွင့္ ဖက္ဒရယ္တရားရံုးတို႔တြင္ တရားစဲြဆိုခဲ့ရာ ေနာက္ဆံုးတြင္ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က အဆိုပါဥပေဒမ်ားမွာ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ ညီညြတ္မႈမရိွေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့ရေလသည္။
ကမာၻေပၚတြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအျပင္၊ ၾသစေၾတးလ်၊ ျပင္သစ္၊ အီတလီ၊ အဂၤလန္၊ ဆလိုေဗးနီးယား၊ ကေနဒါ၊ ေဂ်ာ္ဂ်ီ ယာ၊ ဟန္ေဂရီ၊ အစၥေရး၊ လစ္သူေယးနီးယား၊ ပိုလန္၊ ေဆာ္ဒီအာေရဗ် ႏွင့္ ဥပေရာပ သမဂၢမ်ားတို႔တြင္ ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္ျဖင့္ ေလာ္ဘီလုပ္ငန္းမ်ားကို လႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းသတ္မွတ္ၿပီး လုပ္ေဆာင္လ်က္ရိွၾကေၾကာင္း သိရိွရသည္။
ရဲထြန္း (သီေပါ)
စာကိုး - DC Mythbusting “ Lobbyist” coined at Willard Hotel
- Wikipedia အြန္လိုင္းစြယ္စံုက်မ္း
